lyy IUU duim; UU
De Groote Oorlog.
No. 111.
Dinsdag 21 September 1915
Elfde Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-._WOENSOAG- en VRIJDAGAVOND.
BINNENLAND.
UIT ZEELAND.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoortstraat C 209, GOES.
Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
1500
gulden bij verlies van beide
banden, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
gulden bij
verlies van een
hand, voet
of oogduim
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
1 P" Jfll guWen blj' I A gulden bij 4%
- a «i ver^es van een I II I verlies B_ 9 9
y B hand, voet 1 B 9 I I van een 1% B I
gulden bij
verlies van
een
wijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
De toestand.
Met het terugtrekkingssysteem a la
Grootvorst Nikolaas schijnt het nieuwe
Russische opperbevel te hebben gebroken,
want de Russen bevinden zich thans bij
Wilna in een positie, die Grootvorst Nika-
laas niet zou hebben gewaagd. Immers 'het
Russische front is daar bijna geheel om
vat door de Duitschers,x) terwijl door het
overschrijden van de Wilia door de leger
groep Hindenburg het Russische leger aan
de Duna en bij Wilna in tweeën is ge
spleten. Men zegt, dat ook om politieke
redenen de eeuwige terugtochten der
Russische legérs wekten in dat rijk ver
bittering en ontevredenheid de Russi
sche logerautoriteiten het daar op een
beslissend treffen willen laten aankomen.
Hoe echter dat treffen ook uitvalt, des
kundigen beweren, dat de operatie tegen
Wilna voor de Duitschers niet dat succes
heeft opgeleverd noch verder kan ople
veren wat zij er van verwachten, n.l.
een doodelijken slag aan de Russische
strijdmacht.
Ook zuidelijk van de Pripetmoerassen,
in het gebied van de Styr en de Pripet
hebben de Russen zich vinnig geweerd
en in Wolhynië ©en krachtig offensief
tegen de verbonden legers weten uit te
oefenen.
Aan de Dardanellen zullen de legers
der Entente voor den winter een laatste
poging wagen om den tegenstand der Tur
ken te ba-eken en de vrij poovere winst,
tot nu toe met vreeseïijke offers van
menschenlovens behaald, uit te breiden.
Naar men wil zou Italië de bewaking
van. het Suezkanaal op zich nemen om
Engelsche troepen voor de Dardanellen
vrij te maken. De Tuiten die in alles
door d.e Duitschers worden geholpen
schijnen onder dat alles nogal goedsmoeds
te wezen, althans de minister van oorlog
Enver Pacha antwoordde op de vraag van
een Duitsch journalist, hoe het stond met
Constantinopel, als het zou worden aange
vallen: „We zijn klaar; zo kunnen komen,
wanneer ze willen. We hebben over do
twee millioen man onder de wapenen.
De vorige maand hadden we 1.940.000
man. Sedert dien hebben we een nieuw
kader gevormd, zoodat wij over de twee
millioen gekomen zijn. Ongeveer 50000
man ongewapende Armeniërs en Grieken
niet meegerekend. Ook do jongste lichting
is hier nog niet bij."
De Corrière della Sera, een Italiaansch
blad, laat een ander geluid hoore-n. Het
verneemt uit Athene, dat de Turksche sol
daten oip .Gallipoli onvoldoende voedsel
krijgen. De aanvoer van levensmiddelen
is- bijna -geheel stopgezet in de zee van
Marmora en de convooien, die over land
gaan, zijn .slecht georganiseerd en staan
bloot aan het vuur van de Engelsch-
Fransche vloot. Ret tekort aan munitie
is de oorzaak van voortdurenden twist
tusschen de Turksche en Duitsche- offi
cieren. De jieserties nemen angstwekken
de afmetingen gan- Talrijke benden de
serteurs terroriseeren .liet villayetBroessa.
Inmiddels verdeelden de entente-mo-
gendheden reeds den buit, terwijl de beer
nog geschoten moet worden, want het
Journal d' Italië verneemt uit Sofia, dat
de Waden aldaar den tekst publiceeren
van de op 22 December 1914 tusschen
Rusland, Engeland en Frankrijk gesloten
overeenkomst omtrent de Dardanellen. De
belangrijkste bepaling van het verdrag is,
dat Constantinopel en de zeestraat aan
Rusland zouden worden afgestaan. 'Het
contract moest voor de Balkanstaten ge
heim worden gehouden.
l) De morgenbladen van heden berichten dat
die omsingeling in haar geheel door do Duitschers
is volbiacht.
Jaaroverzicht van den Oorlog.
15 September 1914. De Russische
troepen bezetten Czernowitz.
18 September. In het Kanaal gaat
het Engelsche opleidingsschip Fishgard
naar den grond.
19 September. In Engelsch Zuid-
Afrika besluit de regeering aanvallend
tegen Duitsch-Zuid-West-Afrika op te tre
den. Een deel der voormalige- Transvalere
komt tegen 'dit besluit in verzet, wijl
h. i. dit optreden door do omstandigheden
niet wordt gerechtvaardigd. Do Boeren
generaals Beyers en Kemp nemen ontslag.
20 September. Wijl men de Kathe
draal te Reims tot militaire observatie
post heeft gebruikt (later is zulks van
Fransche zijde meermalen ontkend) wordt
dit bouwwerk een der prachtigste gothi-
sche- kerken van Frankrijk, waar vroeger
de Fransche koningen werden gekroond,
het laatst Karei X in 1825 door de
Duitschers beschoten. Deze beschieting is
sinds dien zeer dikwijls herhaald en de
voorzorgen, die genomen zijn om de ka
thedraal tegen het geschutvuur te be
schermen, hebben niet kunnen beletten,
dat dit merkwaardig monument zoo goed
als vernield is.
21 September. Midden-Galicië is ge
heel door de Russen bezet.
Algemeene^dienstplicht in Engeland.
Hierover is in het Lagerhuis in Enge
land gedebatteerd (zooals m.en weet kent
men in Engeland noch loting noch conscrip
tie). In de regeering telt de dienstplicht
zoowel voor- als tegenstanders.
Sommigen verwachten dienaangaande
een ministercrisis of ontbinding' van het
parlement met nieuwe verkiezingen die
algemeenen dienstplicht als inzet hebben.
Verkeer met België.
Eenige dagen geleden werd gemeld, dat
de passen-centrale in België geen ver
gunningen voor reizen van België naar
Nederland en terug meer aan buitenlan
ders verstrekte. Naar het Indische ge
zantschap mededeelt, berust dit bericht
op een dwaling. De tot dusver voor bet
verkeer over de Belgisch-N-ederlandsche
gTenzen geldende pasbepalingen hebben
geen wijzigingen ondergaan.
De - ontref bare.
Een merkwaardig geval deed zich
voor bij een Duitsch soldaat aan het
Westelijk front. Rij een gevecht bevond
hij zich in een van de voorste rijen,
waar hem achter elkaar vier kogels trof
fen. De twee eerste doorschoten zijn mou
wen zonder echter de armen te raken.
Een shiapnel verbrijzelde zijn geweer,
verwondde echter zijn hand niet. Het laat
ste schot uit een machinegeweer zou hem
waarschijnlijk het leven gekost hebben,
wanneer hij niet juist zijn veldflesch aan
den mond gezet had. |)e kogel verbrij
zelde den bodem, m,aar bleef in den hals
van de flesch steken
0e Nederlandsche ambulance voor Frankrijk.
Een Havas-telegram uit Parijs meldt:
Met het oog op de belangrijkheid der
Nederlandsche ambulance heeft de Fran
sche regeering gemeend, dat het hotel,
dat voor de ambulance was gereserveerd
in de Rue Tilsit, onvoldoende was. Er
is sprake van het kleine paleis op de
Champ Elysées ter beschikking van de
ambulance te stellen.
In Oost-Galicië.
WEENEN, 19 Sopt. (W. B.) Officieel.
In Oost-Galicië whs het gisteren kalm.
Aan do S-kwa levendig© artillerie-actie
bij don vijand. In den vesting-driehoek van
YVolhynië namen wijl onbelemmerd dooi
den vijand onze nieuwe positie in. De
uit Litauen terugtrekkend© yijhind wordt
van daaruit door d© oprukkend© Duitscho
legers achtervolgd.
Een succes der Russen.
De Russische generale staf meldt den
18en Sept. o.m. het volgende:
Door een algemeenen aanval op 17
September in de richting van Bowno
en Koweljslaagden wij er in den
v ij and te verslaan, die in wan
orde terugtrok en veel gevange
nen achterliet.
Toch is het niet op alle punten voor
hen succesvol, want in hetzelfde commu
nique staat ook:
Duitsche at'deolingen verschenen ten
Zuiden van Dwinsk in de streek van
den bovenloop van de Dissenka (Düna).
De vijand bezette het dorp Widsy.
Vooruitgeschoven afdeelingen van den
vijand bezetten het station Wileika.
Op den linkeroever van de Wilijaten
Westen van Wileika zijn hardnekkige
gevechten begonnen op verschillende
punten.
Eenzelfde hevigheid kenmerkt de ge
vechten aan de midden Wilija in de streek
meer nabij de streek van de stad Wilna.
De vijand tracht hardnekkig de stad
binnen te dringen.
Ten Zuid-Oosten van Orany dreven de
Duitschers door hardnekkige aanvallen
in de streek van het gehucht Radoene
en het dorp Smiltchiny onze troepen
terug.
Een succes der Duitschers.
BERLIJN, 19 Sept. (W.B.) Voorloopig
officieel bericht:
Bij de legergroep van von
Hindenburg leidde de omsin
gelende aanval van het leger
van von Eichhorn tegen Wilna
tot een volledig succes.
Door de voortdurend verder opruk
kende omsingelende beweging en den
tegelijkertijd ondernomen scherpen aan
val der legers van Von Scholtz en Von
Gallwitz tegen het vijandelijke front is
de vijand sedert gisteren tot een snellen
terugtocht op het geheele front gedwon
gen.
Het zwaar versterkte Wilna
viel in onze handen. De vij and
wordt vervolgd.
Sluiting der Stater,-Generaal
Namens H. M. de Koningin heeft Mi
nister Cort van der Linden Zaterdag
middag te drie uur de zitting der in
verecuigde vergadering bijeengekomen
Staten-Generaal met een korte herinne
ring aan de werkzaamheden van het
afgeloopen zittingsjaar en met het uit
spreken van dank aan de leden gesloten
verklaard.
Eerste Kamer.
De leden der Eerste Kamer zijn ter
openbare vergadering bijeengeroepen op
Dinsdag den 2isten dezer des namiddags
te 3'/a uur.
Een mobilisatie-vraag.
In de Vrijz. Dem. stelt dr. Bos openlijk
een vraag, die menigeen reeds bij zich
zelf zal hebben gedaanis het noodzake
lijk dat al hetgeen wij als beschikbare
troepen op de been kunnen brengen, ook
werkelijk op de been blijft?
Dr. Bos meent, dat die vraag zich on
vermijdelijk met kracht in de Kamer naar
voren zal dringen, vooral met het oog
op de duizenden gemobiliseerden, die hun
zaken zien verloopen of hun studie niet
kunnen voortzetten.
Van algeheele demobilisatie kan na
tuurlijk geen sprake zijn. Maar zeer zeker
dient aan 't algemeen belang gedacht te
worden, verbonden aan een terugkeer
van zoovelen in het maatschappelijk le
ven, terwijl het ook zeker overweging
verdient, dat die terugkeer allicht ten
goede komt aan den geest in het leger.
Duitsche verontschuldiging.
Naar wij vernemen, heeft de Duitsche
regeering aan de Nederlandsche haar ver
ontschuldiging aangeboden wegens het
op 2 Augustus j.l. onopzettelijk vliegen
van een Duitsch vliegtuig boven de Ne
derlandsche territoriale wateren tusschen
de westpunt van Walcheren en de kust
van Zeeuwsch-Vlaanderen. Het nevelach
tige weer is oorzaak geweest, dat de
bestuurder van het vliegtuig niet heelt
bemerkt, dat hij boven do Nederlandsche
territoriale wateren vloog.
Herdenkingsdagen.
Dezer dagen, 19, 20 eu 21 September
is het honderd jaar geleden, dat Z. M.
Koning Willem I te Brussel als koning
der Nederlanden werd gehuldigd door de
Belgische Staten-Generaal en door de be
volking der Belgische hoofdstad.
Een nieuw station.
Het nieuwe station te Maastricht zal
18 October, met den aanvang van den
winterdienst, in gebruik genomen worden.
Den 15den October zal de Raad van Toe
zicht een inspectie houdentusschen den
15den en 18den October zal het station
voor het publiek toegankelijk worden ge
steld. Bouwmeester is de hoofdingenieur
Van Heukelom.
Koninklijk bezoek.
Zaterdagmorgen brachten H. M. de Ko
ningin eu Z. K. H. de Prins een bezoek
aan de tentoonstelling van werk van Bel
gische geïnterneerden in de groote zaal
van het Dierentuingebouw te 's Graven-
hage. H. M. de Koningin was vergezeld
van baronesse Rengers (hofdame) eujhr.
C. Hooft Graafland (adjudant); Z. K. H.
de Prins van zijn adjudant leu luitenant
jhr. Backer.
Het bezoek aan de tentoonstelling
duurde ongeveer een uur. Aan het salon
van de Prinses de Ligne werd aan H. M.
de Koningin een fraai bewerkt kussen
ten geschenke geboden, en voorts nog
namens het „Comité Admiuistratif" dei-
Tentoonstelling een zeer smaakvolle doos
(houtsnijwerk).
Bij het binnentreden der vorstelijke
bezoekers speelde het Belgisch militair
orkest het „Wien Neerlandsch bloed".
Vrjjsttlling briefport.
De directeur-generaal der Posterijen, en
Telegrafie maakt bekend, dat de ten be
hoeven van de militairen en van de hiep
te! lande geïnterneerde buitanlandsch© mi
litairen verleende yrijstelling van brief
port, bij K.'B. met ingang van 20 Sept. j.l,
is ingetrokken.
Met ingang van dienzelfden datum is
bij datzelfde besluit (in het hinnenlandsch
verkeer) tot nadere beschikking vrijstel
ling van port verleend voor de verzending,
door en aan onder de wapenen zijnde mili
tairen, beneden den rang van officier, als
mede door en aan in Nederland geïnter
neerde buitenlandsche militairen v,an:
A. briefkaarten, met uitzondering van
die, welke berichten pmtrent handelszaken,
of bestellingen, of aanbiedingen van han-'
dels- of fabrieksgoederen bevatten;.
B. gediukte stukken, welke ten minstq
éénmaal per maand verschijnen als cou
rant of tijdschrift tot een gewicht van 100
gram
De portvrij' te verzenden stukken moe
ten, voor zooveel zij1 afkomstig zijn van
militairen, aan de adreszijde dragen 't op
schrift „Militair,", gewaarmerkt do,or dei
handteekening v.an den afzender.
Stukken, welke niet beantwoorden aan
de hieryoren genoemde bepalingen, wor
den met port belast. (Z.)
Goes. Herhalingsonderwijs en
Patronaat. Zondagavond had in het
„Slot Oostende" alhier eene bijeenkomst
plaats der parochianen der Sint Maria
Magdalena-parochie, onder voorzitterschap
van den Hoogeerwaarde hier J. M. J.
Baede, deken van Middelburg, pastoor te
Goes. Aan de voorzitterstafel hadden mede
plaats genomen de overige leden van het
voorloopig comité tot oprichting van een
patronaat en het stichten van herhalings
onderwijs in deze parochie, de weleer
waarde heer M. v. d. Eem, kapelaan
en de weledele heer P. van Hest, hoofd
der parochiale jongensschool, benevens de
commissarissen van het op te richten
patronaat, de heeren Joh. Bitter, Chr. v.
d. Valk, W. Stieger en K. Bruel. De groote
zaal van het „Slot" was goed bezet.
Na de bijeenkomst met don christelijken
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 21 Sept.
Zwakke tot matigen, Noord Oostelijke
tot Zuid-Oostelijken wind. Licht- tot half-
bewolkte lucht. Droog weer. Waarschijnlijk
nachtvorst. Weinig verandering van dagtem
peratuur.
groet: „Geloofd zij, Jezus "Christus" te
hebben geopend, betuigde de Hoogeer
waarde heer deken zijn groote voldoening,
dat zoo ruimschoots voldaan was aan
den oproep om hier te komen, teneinde
tot de oprichting van een patronaat te ge
raken. Reeds bij, de stichting der jongens
school, zoo verklaarde spreker, ging zijn
verlangen uit naar tot stand doen komen
van de zoo noodzakelijke instelling 'liet
patronaat, maar verschillende bezwaren,
vooral die van financiëelen aard, waren
aan dat verlangen storend in den weg
getreden. Nu echter de bisschop van Haar
lem er zoo op aandrong-, dat in de pa
rochiën van zijn bisdom patronaten moes
ten worden opgericht, meende de hoog
eerwaarde heer deken als herder dezer
parochie niet langer te mogen wachten.
De eerwaarde heer kapelaan zal zoo aan
stonds aan de vergadering dool qn strek
king. van het patronaat uiteenzetten. Hij
spreekt den wensch uit, dat dank zij
den steun van de heeren van het comité
en van de aanstaande patronaatscommis
sarissen de nuttige instelling van het
patronaat in deze parochie moge ver
rijzen en bloeien (applaus).
Alvorens de weleerwaarde heer v. d.
Eem tot zijn lezing overging, zong het
knapenkoor der Congregatie zeer verdien-
telijk het „Wien Neêrland's bloed" en
nog een ander lied, terwijl een kwartet,
bestaande uit de heeren Wauters '(viool),
H. Witkam (viool), A. van Kalmthcrut
(piano) en I. Gieson (violoncel) met veel
talent de, „Hoehzeitsmarseh" van Men
delssohn en de „Cavalleria rusticana" ten
gehoore bracht.
Daarna nam de kapelaan het woord
en begon inet te zeggen, dat ons katho
lieke blad gelijk had, toen hot dezen
avond als een zeer belangrijken voor de
parochie aankondigde, want dat het hier
een zeer gewichtige zaak geldt: hot her-
ha 1 i n g. s o n d e r w ij s en het p a t r 0-
11 a a t, belangwekkend in wezen, belang
wekkend ook door de bijzondere: om
standigheden voor deze, parochie.
Eerst zou spreker uitweiden over het
nut van het herhalingsonderwijs, daarna
over het nut van het patronaat, waarin
het herhalingsonderwijs het best tot zijn
recht komt. De parochie Goes is, dank
zij den zorgzamen ijver van haren herder,
thans schoon© en degelijke onderwijs
inrichtingen rijk en de parochianen too-
nen steeds hiervoor oen warm hart en
een open beurs en het is te hopen dat
-die belangstelling levendig blijft, opdat
de eerwaarde herder zoowel als d© lei
ders van het onderwijs liun taak naar be-
hooren kunnen voortzetten.
De collecte van heden voor den Paus
heéR de vrijgevige liefde der parochianen
doen uitschijnen. Men ga zoo ook voort
waar het geldt het ltoomsche onderwijs
onzer kinderen. Wie het kind heeft heeft
de toekomst en werkt dus mede aan den
bloei der' Kerk tot vreugde des Pausen.
Na zeer helder te hebben uiteengezet,
dat het neutrale onderwijs, ondanks alle
geroep van verdraagzaamheid, voor ons
öf slecht öf gebrekkig is, wijl de gods
dienst als voorname paedagogische factor
ontbreekt, deed do eerwaarde spreker
mede op gezag van het kundig school
hoofd, den heer P. van Hest, uitkomeq
hoezeer het lager onderwijs voor het gros
der knapen van 13 jaar onvoldoende is
voor de verdere levensvorming. D© er
varing leert, dat zoowel het vakonderwijs
op d© avondschool, als, de economische
onderlegging in de handelscursussen veel
meer vrucht dragen, wanneer tusschen
deze en het lager onderwijs een paar
jaren herhalingsonderwijs worden inge
voegd en met het vak- en handelsonder
wijs eerst met het 16e levensjaar worde
