Oe Groote Oorlog.
No. 105.
Dinsdag 7 September 1915.
Elfde Jaargang.
LECTUUR.
Verschijnt eiken MAANDAG-, MH8DAG- en VRIJDAGAVOND.
Welk weder zullen wij hebben
Losse Oorlogsberichten.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: Gangepoortstraat C 2o9, GOES.
Tel. interc.: Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de H M j&b MM gulden bij verlies van beide MiiSM gulden bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de M I II I handen, voeten of oogen. jÈ H 3 verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, I 11 I Voorts bij ongeneeselijke B fi B hand, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: verstandsverbijstering; of oog;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
I f gulden bij A MM gulden bij A ^M gulden bij A M
fl L 3 verlies van een |B H fi I verlies fi_ fl I verlies van 0
1 I I hand, voet I 11 I van een I I een M UI
Lp of oogP duimwijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
(Slot.)
Zoo hebben wij dan het gansche boeken-
genre doorloopen Nog niet. Nog op een
en wel een zeer voornaam boekiensoort
valt te wijzen. Wie niet enkel biji name
Katholiek wil heeten, maar het ook wil
zijn, d.w.z. wie behoefte gevoelt zijn ge
loofsleven te verdiepen en te verbraediein,
wien het lust de godvruchtige aspiraties
zijns harten te voeden, zal ook de ie,-
zing liefhebben van het godsdienstig boek,
van de H. Schrift op de eerste plaats.
Of hier niet een „mea culpa" mag gefluis,-
terd worden door menigeen onzer?
Luister naar hetgeen dienaangaande ge
zegd wordt door een voortreffelijk lid on
zer Zeeuwsehe priesterschap, een kundig
scripturist bovendien, den weleerw. heer
J. van den Dries.
„Onder ons Roomsche volk wordt
de H. 'Schrift in haar geheel weinig
gelezen. Men kan over dezen toestand
geheel verschillend oordeslen, evenals
ook de oorzaken daarvan verschillend
zijn.Ten opzichte der Evangeliën
evenwel staat de zaak eenigszins an
ders dan tegenover dé verdere boeken
der H. Schrift. Men kan het lezen van
het overgroot© deel des Ouden Testa
ments, voor ons volk een weinig
vruchtbaar en somwijlen niet onge
vaarlijk werk achten en toch den wenscih
uiten, dat het Evangelie onder ons
meer mocht gelezen worden. In vroe
ger eeuiven was dat beter oin-
der ons, doch de reactie tegen de
overdrijving onzer pro!estan[sche broe
ders heeft ons, katholieken, niet in
alles goed gedaan." l)
Een schoone gelegenheid wordt ons ge
beden het verzuimde in deze aan te vul
len, d.w.z1. het lezen van het Evan
gelie, zoowel persoonlijk als
in den huiselijken kring, door het
onvolprezen „Roomsche Bijbeltje",
zooals de, volksmond het al heeft gedoopt,
n.l. „Het Heilig Evangelie en
deHandelingender Apostelen",
uitgegeven door de Apologetische Vereeni-
ging „Petrus Canisius" en voor den kit
telen prijs van 2 5 cents alomi verkrijg
baar. De ongemeen© roep, die over dit
gulden boekje bij Roomseh en on-roomseh
is uitgegaan, vindt zijn bevestiging in het
overruiin debiet van circa 10 0.000
exemplaren, die reeds. hun weg vonden
in Nederland en zijn Koloniën en in het
verlangen van het Katholiek© volk naar
het vervolgdeeltje, bevattende de brieven
en den Apocalyps. 2)
De weleerwaarde heer Van den Dries
noemt ons „Bijbeltje"„een zeeï grooito
aanwinst voor het Katholieke Nederland,
zooals wjj in geen jaren te vermelden heb
ben gehad." En dan gaat hiji in het
beoordeelen van bijbelsche werken bij uit
stek bevoegd in dezer voege voort:
„Populair is 'liet in den ©delsten zin
des Woords, geprijsd naar de financieel©
draagkracht van den genieenen man,
geschreven in een taal naar zijn bevat
tingsvermogen, maar tevens met al de
keurigheid en juistheid die in een ver
taling der H. Schrift verwacht mogen
worden. Populair dan als het boekje
is moge het bij duizenden en duizenden
verspreid worden in de huisgezinnen,
waar ïmeri zoo- weinig van G o ds
Heilig Woord weet, moge het
indringen in verstand en gemoed van
heel ons Christenvolk!" 3)
Wilt ge een getuigenis van Prolestant-
sche zijde uit den alierlaatsfcen tijd? In
„De School met den Bijbel" (nummer
van 26 Aug. 1915) schrijft K. W. over
ons Roomsche bijbeltje het volgende:
„Evangeliën en Handelingen" zijn zóó
goed vertaald, dat een bevoegde als
Prof. Van Veldhuizen de vertaling ge
roemd heeft, en zóó helder, dat de ge-
wone Bijbellezer ze gaarne en met
vrucht raadpleegtEn verreweg de
meeste aanteekéningen zijn zeer objec
tieve toelichtingen, die werkelijk den
zin Verhelderen. Ook de verklaring van
sommige woorden en zaken in ©en bij
gevoegd register, d© plaatsnamerilijst
en de twee kaartjes zijn bijzonder
nauwkeurig en leerzaam. En, wat oak
een aanbeveling is, 't Wierk is gedaan
door een viertal mannen, dat zich steeds
bewust toont, bij de vertaling op hei
ligen bodem te staan. 4)
Reeds meermalen werd door ons de
aandacht gevestigd op het Bijbeltje en op
gevaar af van vervelend t© worden her
halen wij. onze aanbeveling van dit aller-
uitmuntendst, allerstichtelijkst en aller
nuttigst boek. Ja wij gaan verder en dur
ven verklaren, dat zoo de „Nieuw©
Zeeuwsehe Courant" tijdens haar bestaan
geen ander nut zou hebben gesticht dan
te hebben medegewerkt tot d© verspreiding
van het .„Evangelie en de Handelingen"
onder de Zeeuwsehe Katholieken, 'haar
verschijnen nog een weldaad Kou zijn ge
weest.
Daar wordt heden ten dage veel ge
werkt in onze kringen voor de renais
sance der maatschappij op Christelijfcen
grondslag; de leuze „alles herstellen-in
Christus" is op aller lippen, ieder weet
wat Kath. Soc. Actie is. Maar de vraag is,
of allen ook steeds voldoende beseffen,
dat geen actie naar buiten zal baten zon
der de verbetering onzler eigene persoon
lijkheid, zonder de kerstening, onzeti
eigen ziel. Geen goede maatschappij zon
der goed© christenen. En ofschoon geen
middel tot eigen heiliging krachtiger is
da,n hpt veelvuldig gebruik der H.H. Sa
cramenten, inzender van bet H. Sacra
ment des Altaars, zoo voegen wij ©r toch
aanstonds bij, dat het andere groots mid
del daartoe, bestaat in het lezen en over
wegen der H. Schrift (in een© door de
Kerkelijke Overheid goedgekeurde en van
verklarende aanteekeningen voorziene ver
taling).
Dat wij hier op. een zuiver Roomsch-
Katholieken grondslag staan, bewijzen wij'
aan de hand van den uitmuntendsten
aller ascetische schrijvers, Thomas Van
.Kempen. In zijn gulden hoek: „D© Navol
ging van .Christus" wijdt hij in het 4e
boek, handelend over het H. Sacrament
des Altaars, een apart hoofdstuk aan de
overweging der troostrijke waarheid, dat
het H. Sacrament des Altaars en d© II.
Schrift den mensch allernoodzakelijkst
zijn, wijl het eerste als spijs dient voor
onzte zielen, het tweede als een lamp
voor onzte voeten, die onzen levensweg
doet stralen in het licht van 'sHeeren
wet en geboden.5)
Met het Roomsche Bijbeltje in de han
den te wenschen van al omz© geloofsge-
nooten, met wier vertrouwen de „Nieuwe
Zeeuwsch© Courant" wordt vereerd, wen
schen Wij' niets anders dan wat in de voor
rede Van dat door het gansche Nederland-
sche Episcopaat goedgekeurde en aanbe
volen boek te lezen staat
„Moge het Evangelie met de andere
heilig© Boeken wederom voedsel voor
de zielen worden, ©n deze zullen zich
als bij 'tooverslag krachtig gesterkt-ge
voelen. Moge het terugkeeren in onze
huisgezinnen ©n deze zullen in zich
gewaarworden een frissehen adem van
reinheid, een nieuwe kracht voor de
gehoorzaamheid zoowel als voor het
vaderlijk gezag. In onze maatschappij
zal het de armen leeren zich niet onge
lukkig te wanen, alleen omdat ziji min
der bezitten dan de rijken en de rijken
zal het doen beseffen de plichten
die maar al te veel veronachtzaamd
worden van een verstandige, ©del-
moedige en werkzame naastenliefde."
Moeten wij', zooals. wij hierboven zei
den, een „mea culpa" fluisteren, ais wij
denken aan onze tekortkoming in het lezen
der gewijde boeken, met het gebruik van
andere godsdienstige boeken is het vaak
niet beter .gesteld.
Wat doen wij b.v. ter versterking on
zer godsdienstige overtuiging? Grijpen
w'ij gretig naar boeken- en brochures over
geloofsverdediging? Kennen wij het on
overtroffen werkje „Waar is dKerk
van Christus?", van pastoor Van der
Hagen; het niet minder degelijk© „Het
geloof onzer vaderen", van Kar
dinaal Gibbons 6), die een geestelijk arse
naal vormen ter verstrekking van wape
nen, waarmede wij de aanslagen op ons
geloof zegevierend kunnen afweren; boe
ken, populair, bevattelijk, eenvoudig en
toch degelijk geschreven en die de flauwte
opwerping te biet doen: „ik behoef geen
theoloog te Zijn". Dat behoeft gij! ook niet,
maar gijl zijt wèl verplicht, naar de mate
uwer ontwikkeling te- zorgen, beslagen te
zijn in de kennis van uw geloof, waaneer
het in gesprekken, in werkplaatsen, op
vergaderingen, in vliegende blaadjes* etc.
wordt aangevallen. En voor onze- meer
ontwikkelde lezers, geldt hier het woord
Van pater Ligtienbeïg
„Ik zou 'wenschen, dat 'hoekjes, als |die
verschïjlnen in de seriën „Geloof en
Wetenschap", of als die door de Apol.
Vereen, worden uitgegeven, of da gods-
dienstleerboeken van Oankelman Wij
nen, de Groot en dg!., item de bij[belsche
geschiedenis van Muré, de kerkgeschie
denis van Alhers, de hagjographisohe
werken van Kronenburg, veel meer da,n
tot heden het geval is door Katholieken
werden gelezen. In verschillende Katho
lieke familiën vind ik bibliotheken van
grooter of kleiner omvang, waarin aller
lei lees- en studiewerken in allerlei
taal; doch waarin van boeken als. ik
daareven noemde geen tittel of jota te
bespeuren valt. Toch doen die roomsche
leer- en leeshoeken in taal ©n stijl niet
onder voor menig werk van menig
auteur „en vogue", en wat den inhoud
betreft zijln ze tfeker veel d|eg!elijker
en gezonder. Maar de klacht „Catholica
non leguintur" („Katholieke werken
worden niet gelezen") gaat voorwaar
niet alleen naar tegen- ;eu buitenstan
ders uit".
Ten slotte een woord over het lezien
van de levens der heiligen. Ook hierin
moet ons, Katholieken, een „tekort" wor
den aangeschreven. Wij hale-n er veelal
onzen neus voor op, zonder de waarde
dier lectuur te hebben leeren kennen ©n
haar vruchten te hebben gesmaakt. En
toch, wat verborgen geneugten bevat die
lectuur v©or zielen, wier,-edeler gevoelens
door de grovere genietingen der wereld
nog niet ten ©enenmale zijn verstikt.
„Weldadig doet het aan; door middel
van hun levensverhaal, nader, te tre
den tot de heiligen en zich t© warmen
aan (den mystieken gloed) tier van
liefde brandende zielen dezer wonder
bare vrienden van God.
In hen is de hoogst mogelijke hoogte
bereikt, waartoe de mensch, met Gods
genade, stijgen kan. God bew jond© hen,
gelijk de Hostie rust in den monstrans.
De geschiedenis van deze levens jaagt
onze harten naar God, onze arme,
kleine liefde wordt gesterkt.
En we vragen, om geholpen te wor
den, dat zij onzen zoo wankelen gang,
onze onzekere schreden ondersteunen
en moed geven, om te volharden op
dezen schoonsten maar zoo bitter
moeilijken tocht".8)
Mogen de regelen die wij aan het on
derwerp „Lectuur"- hebben gewijd, voor
onze lezers een niet al te dorre lectuur
zijn geweest en hen er to© brengen, i;i het
komende seizoen naast boek-en van ont
spanning ook nu en dan ©en boek ter
hand te nemen dat strekt ter ontwikkeling
van geest en hart, opdat gansch onze lec
tuur Hem verheerlijk©, die ons de heerlijk©
gave van het lezen heeft willen schenken.
En dan Wenschen wij. onzen lezers
een gezonden leeslust en vel© prettige
uurtjes „in een hoekje met een boekje."
„De Katholiek", godsdienstiggeschied
en letterkundig maandschrift, deel 131 (jaar
gang 1908) blz. 427. De spatieeiing is van
ons. - Red.
-) Met Rector W. v. d. Hengel wenschen
ook w(j, dat de Apologerische vereemging
„Petrus Canisius" ons weldra met de uit
gave hiervan verblijde. Er wordt reikhalzend
naar uitgezien.
3) t. a. p. blz. 431.
4) Dit viertal mannen z(jn de weleerw.
heeren J. P. De Groot S. J., J. P. Van Kas-
teren S. J., R. A. G. Schutte en D. A. W.
H. Sloet.
5) De Imitatione Christi L. IV c. 11.
6) In het Nederlandsch vertaald en bijge
werkt door pastoor W. A. J. Blaisse.
7> Nog een „Tekort der Katholieken", door
p. Rafaël Ligtenberg, O. F. M. Futura, Leiden,
blz. 40—41.
„Zondagsblad voor het Katholieke huis
gezin" van 29 Augustus 1915, hoofdartikel
„Ons ten voorbeeld."
De toestand.
Terwijl op het Italiaansche front rust
heerscht en aan het Westelijk front
alleen artilleriegevechten plaat hebben,
is in Rusland de toestand voor de Russen
ondanks de optimistische berichten, die
in de laatste dagen over hun hernieuwd
offensief liepen, weder minder gunstig
geworden door den val van Grodno,
waarmede de laatste vesting der tweede
Russische verdedigingslinie is gevallen
en kunnen in de naaste toekomst zware
gevechten bij Wilna worden verwacht.
In (Jalicië heeft het hardnekkig verzet
der Russen niet kunnen beletten dat de
Oostenrijkers de vestingen Rowno en
Dubno bedreigen. Valt Rowno, dan is
voor do Russen de verbinding tusschen
hun legers noordelijk en zuidelijk van
de Pripetmoerassen afgesneden. Thans
zijn de Russen in vollen aftocht van
de rivier de Strypa naar de Sereth en
hebben nu reeds twee derde van het
door hen nog bezette Oostenrijksche
gebied in Galicië ontruimd. De centralen
zetten er alles op, om Duitschland en
Oostenrijk van vijanden vrij te krijgen,
wijl dit hun een sterker positie geeft bi]
het onderhandelen over den vrede. En
daarvan is inderdaad in de laatste dagen
sprake.
Kardinaal Gibbons, aartsbisschop van
Baltimore, heeft namens den Paus aan
President Wilson der Vereenigde Staten
een vredesboodschap overgebracht. Hoe
wel de inhoud van die boodschap voor
het groote publiek onbekend is, weet
men er toch van dat Oostenrijk, Duitsch
land en Turkije er niets op tegen
hebben om over den vrede te
onderhandelen. De pers der Entente
werpt dit voorstel van zich afvolhouden
is de leus zeggen zij, terwijl sommige
bladen zelfs de vredesboodschap des
Pausen in een valsch daglicht stellen
door zonder eenig bewijs te insinueeren
dat de Paus in Duitsehland's belang
werkzaam is, terwijl juist de H. Vader
in aller belang werkzaam wil zijn en
daar toch de oorlog eens een einde moet
nemen en dus eens iemaud het eerst
met vredesvoorstellen moeten beginnen,
gretig de gelegenheid heeft aangegrepen
die zich voordoet om tot den zoo vurig
verlangden vrede te geraken. Daarom
behoeven de entente mogendheden niet
al de voorstellen van Duitschland zonder
meer aan te nemen, doch om zoo hoog
van den toren te blazen als sommige
bladen der Entente doen, is niet in
overeenstemming met het verlangen dat
ook in de landen der Entente leeft om
door een waardigen vrede dezen allerbloe-
digsten krijg te beëindigen.
Het uitstel van jaargedachtenisviering
van 's Pausen verkiezing tot 6 November
doet de „Neue Züricher Nachrichten"
opmerken, dat het Vaticann belangrijke
gegevens moet hebbeu om te verwachten
dat op 6 November de toestand beter
zal zijn, misschien door een wapen
stilstand en vredesonderhan
delingen.
Over de door de Centrale mogendhe
den genoemde vredesvoorwaarden loopen
verschillende geruchten, hoofdzakelijk
hier op neerkomende: vrijdom ter zee.
Een onafhankelijk Polen, gelijke rech-
Verwachting tot den avond van 7 Sept.
Zwakke tot matigen, Westelijke tot Zuide
lijken wind. Nevelig tot haltbewolkt. Weinig
of geen regen. Weinig verandering van tem
peratuur.
ten voor de Joden. Afstand van Belgisch
en Fransch koloniaal gebied in Afrika
voor de ontruiming van België en Noord-
Frankrijk. Afstand van Koerland door
Rusland aan Duitschland. Verdeeling van
Servië tusschen Bulgarije en Oostenrijk.
Teruggave van Duitsehland's koloniën
door Engeland.
Over de houding die president Wilson
omtrent 's Pausen vredesboodschap zal
aannemen, is nog niets zekers bekend,
Inmiddels is het bericht van 's Pausen
vredesboodschap al weer tegengespro
ken; weer een bewijs hoe voorzichtig
men moet zijn met het oorlogsnieuws.
Jaaroverzicht van den Oorlog.
2 September 1914. Het leger van
den Duitschen kroonprins, na vorderin
gen te hebben gemaakt tusschen Reims
en Verdun, doet een zwenking zuid
oostwaarts om laatstgegoemde plaats.
Een Zeppelin laat bommen op Parijs
vallen De Fransche regeering verlegt
haar zetel naar Bordeaux.
Vele menschen verlaten Parijs.
De Russen brengen den Oostenrijkers
een nederlaag toe.
3 September. Lemberg, Halicz en
zoo goed als geheel Galicië vallen in han
den der Russen.
Het Duitsche leger in Fraukrijk rukt
over de Aisne naar de Marne op en ver
schijnt na den val van La Fère, Laon,
Condé en Hirson tot nabij de forten
van Parijs.
Engeland verovert de Duitsche Samoa-
eilanden.
4 September. In plaats van Parijs
aan te vallen, buigt de rechtervleugel
van het Duitsche leger Zuidoostwaarts
om; ten Westen van Parijs begint het
Fransch-Engelsche leger zich te herstellen.
Voor den mond van de Tyne wordt
de Engelsche kruiser „Pathfinder" door
een Duitsche duikboot tot zinken ge
bracht.
6 September. De passen der Kar-
pathen worden door de Russen bezët.
De Serviërs trachten Hongarije binnen
te dringen, doch worden teruggeslagen.
Terwijl de Franscheu nog een aan-,
merkelijk deel van den Elzas bezet houden,
bereikt de bezetting der Duitsche legers
in Frankrijk haar hoogtepunt, de Fran-
schen worden met omsingeling bedreigt.
7 September. Joffré, Let juiste
oogenblik gekomen achtend, geeft bevel
tot het terugwerpen der Duit«che legers
ten koste van welke offers ook. Generaal
Gallieni weet met het Engelsch-Fransche
leger den rechterflank van het Duitsche
leger te doen wijken, in een reeks ge
vechten, als de slag aan de Marne be
kend, worden de Duitschers gedwongen
op de Aisne terug te trekken, waar de
loopgravenoorlog aanvangt, die nu nog
voortduurt.
Inmiddels valt de Fransche vesting
Maubeuge aau de Sambre, rukken de
Russen op Przemysl aan, de sterkste
Oostenrijksche vesting in Galicië en be
haalt Von Hindenburg nieuwe successen
op de Russen.
Z H. de Paus en de Vrede.
Omtrent het bezoek van Z. E. kardiuaal
Gibbons bij president Wilson, en minister
Lansing melden de bladen nader:
Kardinaal Gibbons verklaarde, dat het
onderhoud, hetwelk hij met president
Wilson had, zeer bevredigend was en dat
hij zeer verheugd was over de ontvangst,
welke president Wilson hem bereidde.
Kardinaal en president bespraken den
geheelen toestand.
Kardinaal Gibbons weigerde echter
