De Groote Oorlog.
No. 104.
Zaterdag 4 September 1915.
Elfde Jaargatig.
Mijnt eiken M11HD1II-.JKIHU- in VRIlDAtAVOKD.
BINNENLAND.
ÜIT ZEELAND.
Losse Oorlogsberichten.
NIEUWE ZEEUWSCHE aNIRANT
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten f 0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoortstraat C 209, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. A contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
1500
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank'
P" A gulden bij A gulden bij £L g* gulden bij O»
I I I verlies van een I I 11 I 9 verlies j j I II verlies van I ■-
]fl|| hand, voet |||l| van een,, I* I I een
of oogduimwijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
te Schiedam.
ÜC" Gebrek aan de noodige plaats
ruimte noodzaakt ons het feuilleton en
het vervolg van ons hoofdartikel „Lec
tuur" tot een volgend nummer uit te
stellen. Inmiddels verbeteren wij een aau
het oog van den corrector ontsnapte
drukfout in het hoofdartikel van ons
vorig nummer. Daar staat 2e kol. einde
2e alinea: gel ij de lijk e ontwikkeling,
dat moet zijn g e 1 e i d e 1 ij k e ontwikke
ling. Red.
Na een jaar.
Heden, 3 September, is het een jaar
geleden, dat het H. College der Kardi
nalen Z.Em. Mgr. Delia Chiesa, aarts
bisschop van Bologna, tot paus koos als
opvolger van den vromen, onvergetelijken
Pius X.
Kardinaal Delia Chiesa was eerst den
25 Mei 1914 tot de kardinaalswaardig
heid verheven. Niemand dacht, dat hij
nu al de tiaar zou dragen. De volksstem
wees de kardinalen Maffi en Ferrata aan
als de vermoedelijke opvolgers van Pius
X. Doch ook hier was het„de mensch
wikt, God beschikt."
De nieuwe paus nam den naam aan
van Benedictus XV ter eere van den
geleerden paus Benedictus XIV, die even
eens aartsbisschop van Bologna was.
I11 dit eerste jaar van zijn pontificaat
heeft Benedictus XV zich over heel de
wereld geëerd en bemind gemaakt door
zijn ijveren voor den vrede en het ver
zachten der oorlogsellende, waarbij hij
zulks vermocht, terwijl hij in de Kerk
zelf den geest van gebed en boetvaardig
heid door zijn vermaning en opwekking
verlevendigde.
Hoezeer de geest van vrede, liefde en
verzoening dezen verheven opperpriester
kenmerkt, moge blijken uit den aanhef
van zijn Encycliek van Allerheiligen 1914
Sinds Wij door een ondoorgrondelijk
raadsbesluit der goddelijke Voorzienig
heid, zonder eenige verdienste van On
zen kant op den zetel van den H. Vorst
der Apostelen verheven werden, daar
toch Christus de Heer ons met hetzelfde
woord als Petrus riep, weid mijne
lammeren, weid mijne scha
pen (Joban XXI 16—17); sindsdien
hebben Wij voortdurend met de meeste
welwillende liefde Onze oogen gericht
op de kudde, die aan onze zorg werd
toevertrouwd; een ontelbare kudde
voorzeker, daar zij toch, hoewel op
verschillende wijzen, alle menschen om
vat. W ant allen, wie zij ook zijn, heeft
J. Chr., door Zijn bloed als losprijs te
storten, van de slavernij der zoude be
vrijd; en er is in waarheid niemand,
die van de weldaden dezer verlossing
wordt uitgesloten; en zoo heeft de
goddelijke Herder het menschelijk ge
slacht ten deele reeds veilig in den
schaapstal Zijner Kerk besloten, ten
deele zal Hij het nog daarheen voeren,
zooals Hij vol liefde verzekertI k
heb nog andere schapen, die
niet van dezen schaapstal
zijn, ook die moetik binnen
voeren en zij zullen naar mijn
stem luisteren. (Joan X16.)
Wat ons betreft, Eerbiedw. Broeders,
Wij willen het U niet verhelen: voor
alles hebben Wij, door die goddelijke
goedheid aangespoord, in ons binnenste
een buitengewonen ijver en liefde ge
voeld, om naar 't heil van alle menschen
te streven en juist deze was, bij t aan
vaarden van ons Pontificaaat, Onze
wensch, dien ook Jezus had, toen Hjj
op'tpunt stond gekruisigd te wordenH.
Vader bewaar hen, die Gij Mij
gegeven hebt, in Uwen naam
(Johan XVII—11).
De vele en zeldzame gaven, uie onzen
Heiligen Vader ook als mensch sieren,
zijn vorming in de school van den „groo-
ten kardinaal" Rampolla wettigen de
overtuiging dat de Voorzienigheid in den
persoon van Benedictus XV aan Kerk
en wereld een herder en vriend en hel
per schonk, op wiens naam het „nomen
sit omen", „de naam zij tot teeken",
met volle recht mag worden toegepast,
die inderdaad is „Benedictus", de „ge
zegende" die komt in den Naam des
Heeren.
Van de Zeeuwsch-Belgische grens.
De Duitsche wachten langs de Leopolds-
vaart in Noord-Vlaanderen, zijn op het
grondgebied van Maldeghem, zoowel aan
de overbruggingen als langs het kanaal
zelf. opgeheven. De Belgische bewoners
kunnen dus over Stroobrug ongehinderd
tot aan de grensscheiding komen, waar
de Duitsche overheid tegen mogelijke ont
vluchtingen genoegzaam op de electrische
draadversperring vertrouwt.
Sinds de Belgische gemeente Maldeg
hem behoorende tot Oost-Vlaanderen, bij
het operatie-gebied der Duitschers wordt
gerekend, moeten de bewoners hun pas
poorten gaan afhalen, bij een veel kleinere
gemeente op West-Vlaanderen, n.l. Moer-
kerke, waar door de Duitschers sinds
kort een commandanteur is gevestigd,
wellicht met uitzicht op de greusopening
aldaar.
In Noord-Vlaanderen zijn de groote
inbeslagnemingen van den nieuwen oogst
door het Duitsche bestuur begonnen.
Van de gemeente St. Marguérite wordt
120.060 Kdo haver gevraagd, hetgeen
gerekend op 1000 Kilogr. per gemet,
voor deze gemeente 120 gemet wordt,
wat beslist in dezen oogst niet is opge
daan.
De „Vlaamsche Stem" verneemt van de
Zeeuwsch-Vlaamsche grens
De geruchtmakende staking in het
steenkolenbekken van Charleroi, die, zoo
als bekend is, met opstootjes gepaard
ging en waartegen de Duitschers actief
hebben moeten optreden, is geëindigd.
Aan de arbeiders is loonsverhooging toe
gestaan.
Van de Zeeuwsch-Vlaam
sche grens. Aan de grens is van af
de Schelde tot aan de zee de draadver
sperring voltooid. Verschillende groote
toegangswegen naar België zijn nu weer
voor het verkeer geopend. Doch tusschen
deze wegen in wordt de geheele grens
streng bewaakt. Van de Schelde tot
Sas van Gent staan de Duitsche wachten
hoogstens een paar honderd meters van
elkaar, in de buurt van Bouchaute is de
afstand zelfs geen vijf meter. Behalve do
bekende wit- en zwart gestreepte schild
wachthuisjes, staan nu ook overal nieuw
getimmerd© grootere wachtlokalen. De
Duitsche grenswachten behooren meest tot
de oudere landweerplichtigen, doch op
meer dan één plaats stonden eveneens
lichtgewonde jongere soldaten op wacht.
In verscheiden grensplaatsen, zooals
Clinge, Koewacht enz'., geeft de totale af
sluiting der grens aanleiding tot groote
moeilijkheden. De versperring loopt vaak
midden door akkers, tuinen en boomgaar
den, en de eigenaars of pachters moeten
soms bijna een half uur vér loopen, 0111
langs een geopenden .weg België in of
uit te gaan, om aldus de andere helft
van hun erf te bereiken. Ook de bewo
ners van dorpen, welke gedeeltelijk op
Hollandsch en Belgisch grondgebied gele
gen zijn, ondervinden veel last. Waar het
Belgisch gedeelte op verzoek der bewoners
buiten de electrische draadversperring
bleef, zioo b.v. te Koewacht en Bouchaute,
kwamen enkele opi diezie wijize tusschen
de Hollandsche en Belgische grensversper-
ring in te wonen. In België mochten zij
niet jneer komen, en wie levensmiddelen
uit Holland haalde Werd als smokkelaar
gestraft. Nu kunnen zij echter ongestoord
hun levensmiddelen, zij het dan slechts
bij; kleine hoeveelheden, uit Holland be
trekken. \Z.\
Successen der Russen.
PETERSBURG, 2 Sept. Aan het
front Riga.Dunaburg toonde de vijand
30 en 31 Aug. alleen in de streek van
Friedrichstadt activiteit. Aan den rech
teroever van de Wïlija blijven wij met
succes oprukken. Tusschen Wilna en de
Njemen ontwikkelt zich het vijandelijk
offensief. Een Duitsche bataljon werd
vernietigd en 70 Duitschers en 1 officier
werden gevangen genomen. Ten Wiesten
van Grodno hebben wij: op 31 Aug. krach
tige vijandelijke aanvallen afgeslagen. Hot
front is tot Pripet niet belangrijk gewij
zigd.
Bij Luzk en in Galicië blijven wij met
den vijand in contact, terwijl wij op een
korter front terugtrekken. Door onze te
genaanvallen berokkenden wij den vijand
groote verliezen. Het totaal aantal gevan
genen bedraagt meer dan 100 officieren
en 7000 man, waarvan een derde Duit
schers. Op 30 en 31 .Augustus deed de
vijand krachtige aanvallen op een 5-tal
plaatsen. Wij sloegen den vijand terug.
Over Grodno schrijft de militaire meder
werker; van de „Zürieher Post"Het
lot van Wilna hangt nauw samen met dat
van Grodno. De linie Wilna-Grodnoi moet
of geheel behouden of geheel op;g|egev|ein
worden. De poging om de positie te be
houden moet tot een nieuwen uitslag voe
ren. De teruggang yan de heele linie staat
gelijk met het prijsgeven van geheel West-
Rusland en daarmede zou natuurlijk de
geheele veldtocht volkomen verloiien, zijn.
De burgemeester van Weenen en Boedapest
bij den Keizer.
Keizer Frans Jozef heeft op Schön-
brunn den burgemeester van Weenen,
Weisskirchner, en den burgemeester van
Boedapest, Barczy, in gemeenschappelijke
audiëntie ontvangen.
De beide burgemeesters kwamen bedan
ken voor de hun verleende onderschei
dingen van het Roode Kruis met de oor-
logsdecoraties.
Het verschijnen van de twee burgemees
ters iu een gemeenschappelijke audiën
tie was voor den keizer een groote troost.
Met tevredenheid had hij ook vernomen
hoe do stad Wpenen en bet stadhuis
met Hongaarsche en Kroatische vlaggen
versierd waren.
De keizer roemde de dapperheid van
de troepen uit Weenen en Boedapest en
betuigde zijn diepste erkentelijkheid aan
de bevolking der beide steden voor haar
offervaardige en bereidwillige houding in
dezen moeilijken, maar toch ook groo-
ten tijd. 1
Donderdag ontving de keizer een depu
tatie Hongaren en Croaten, ten getale
van ruim 400 man op het slot Schöin-
brunn in audiëntie. De Hongaarsche mi
nister-president Tisza hield een toiesprpakt.
Woeker.
Te Dresden zijn vijf handelaars we
gens woeker in levensmiddelen gevangen
genomen. Zij hadden een wagenlading
aardappelen, welke door een groothande
laar-, die ze besteld had, was geweigerd
omdat een deel der aardappelen verrot
was, aan kleinhandelaars en werklieden
nog boven den maximum prijs weten te
verkoopen.
Zij zullen binnenkort terechtstaan.
Onteigening Noord-Kraayert.
In de Memorie van Antwoord inzake het
wetsontwerp tot verklaring van het alge-
mjeene nut van de onteigening ten behoeve
van uitbreiding van de halte Noord-
Kraayert deelt de minister van waterstaat
mede, dat in verband met die omstandig
heden een bijzondere voorziening werd
getroffen. Door hem is toegestaan, dat
de gronden voorloopig in gebruik wor
den genomen, terwijl verder overeen
stemming is verkregen omtrent den koop
prijs en afgesproken werd, dat het noo
dige zou worden verricht om: gerechte
lijke onteigening te bevorderen. De ont
eigening zal echter uiterlijk tegen 1 Juli
1916 haar beslag moeten gekregen heb
ben, daar de voorloopig© voorziening
slechts tot dien datum van kracht blijft.
De minister vereenigt zich volkomen met
het gevoelen der leden, die geen reden
zagen om zich tegen het uitspreken van
het algemeen nut te verzetten.
Inlijving lichting 1916.
Naar liet „Centr." verneemt, bestaat
de mogelijkheid, dat de inlijving van de
lichting 1916 vroeger zal geschieden dan
aanvankelijk was bepaald.
Koninklijk bezoek.
H. M. de Koningin-Moeder heeft zich
Donderdagochtend 9 uur 47 per Staats
spoor van uit 's Gravenhage naar Nijme
gen begeven tot het brengen van het
aangekondigd bezoek aan de Weesin
richting te Neerbosch en aan het R.K.
Sanatorium Dekkerswald" teGroesbeek.
Hare Majesteit maakte voor deze reis
gebruik van het salonrijtuig van de Ne
der). Centraal Spoorweg-Maatschappij en
keerde via .Nijmegen naar Den Haag terug.
Aan het persooneel der H. IJ. S. M.
is per dienstorder bekend gemaakt, dat
aan de ambtenaren een halve maanden
aan de ambten 14 dagen extra loon zal
worden uitgekeerd, zulks iu verband niet
het 75 jarig bestaan der Maatschappij.
KERKNIEUWS.
Kalender der Week.
Van 5 tot 12 Sept. 1915.
Zondag 5 Sept. Vijftiend© Zondag na
Pinksteren (bl. 915); gedachtenis v. d.
H. Laurentius Justinianus (bl. 1363 en
212); 3de gebed „A cunctis" (bl. 103).
De gebeden na de stille II. Mis op bl. 120.
Vóór de Hoogmis zegening met wijwater
(bl. 69); na de Hoogmis gebed voor de
Koningin (bl. 122).
Vespers op bl. 918 en 123.
Maandag 6 Sept. Mis als gister; 2do
gebed voor de Overledenen (bl. 1490);
3de gebed .„A cunctis" (bl. 103); 4do
gebed voor den Paus (bl. 102).
Dinsdag 7 Sept. Mis als Zondag; 2do
gebed „A cunctis" (bl. 103); 3de gebed
naar keuze; 4de gebed v. d. H. Geest
(bl. 1457 en 831).
Woensdag 8 Sept. De Geboorte v. d.
H. Maagd Maria (bl. 1363). Alléén in
stille H.H. Missen gedachtenis v. d. H.
Adrianus (bl. 1364 en 178).
Donderdag 9 Sept. H. Gorgonius (bl.
1367 en 181); 2de, 3de en 4d© gebed
als Dinsdag.
Vrijdag 10, Sept. H. Nicolaas van Tolen-
tinoi (bl. 1368 en 230); 2de gebed v. d.
H. Geest (bl. 1457 en 831).
Zaterdag 11 Sept. Mis van 0. L. Vrouw
(bl. 1363); gedachtenis v. d. H.H. Protus
enz. (bl. 1368); 3de gebed v. d. II. Geest
(bl. 1457 en 831); 4de gebed voor den
Bisschop (bl. 102). (Bijna hetzelfde als het
gebed voor den Paus).
De g|ewone orde der H. Mis, die iederen
dag terugkeert, begint op blz. 71.
De aangegeven bladzijden verwijzen
naar het „Volledig Mis- en Vespersboek"
van Desclée.
Zondag 5 Sept. Vijftiende Zondag na
Pinksteren, Epistel: Gal. V 2526 en VI
110. Evangelie: Luc. Vil 1116.
In de ,,'sHert. Ct." wordt tegengespro
ken het bericht, dat de Apostolische
School onder bestuur der paters Jezuïeten
te Turnhout, te St. Michiels-üestel geves
tigd zou worden. De paters maken toe
bereidselen om hun school te Turnhout
zoodra mogelijk weer te openen.
Lourdes.
Het Comité der Ned.-Belg. bedevaar
ten, van Sept. naar Lourdes, heeft besloten
om dit jaar de bedevaart te vervangen
door het houden eener plechligo novene,
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 4 Sept.
In het noorden matige wind uit oostelijke
richting, In het zuiden zwakke tot matige
veranderlijke wind, nevelig tot zwaarbe
wolkt, aanvankelijk nog kans op regen. Over
dag iets zachter.
welke te Luik zal plaats hebben van 5
tot en met 13 Sept. a.s., ten einde door
de voorspraak van D. L. V. van Lourdes
den vrede te bekomen. De geloovigen wor
den uitgenoodigd, door vurig gebed zich
met dat der Belg. pelgrims te vereenigen.
ONDERWIJS
Middelburg. Na gehouden admissie en
herexamen zijn toegelaten tot het gym
nasium te Middelburg:
Tot zesde klasse mej. B. A. Wiener;
tot de vijfde klasse J. H. Nieuwenhuijs;
tot de vierde klasse M. Wielemaker;
tot de derde klasse P. A. Verhuist,
E. W. Vertregt en R. Weeda; tot de
eerste klasse F. J. A. Smit en Nico-
letta Beijers. Een leerling werd afgewe
zen en de candidaat die toelatingsexa
men deed, trok zich tijdens het examen
terug. (Z.),
Vlissingen. Na gehouden examen zijn
tot de le klasse der Burger-avondschool
toegelaten 61 leerlingen, namelijk
M. Geeve, M. de Bruijne, P. de Groot,
P. van Beizen, A. Gumée, A. Geljon,
J. A. Bode, J. F. van Boekhout, A. Cas-
telijn, J. Dingemanse, C. Everaert, C.
Berlijn, J. J. Groen, M. J. Eekman, J.
Beun, M. A. Ardewijn, J. H. Gooijen,
C. Bosselaar, N. P. A. de Hamer, A. van
der Linden, J. Hubregtse, Lt. Maassen,
H. Louwerse, W. Kastelijn, J. J. Koo-
man, D. Lievense, F. Joosse, W. van de
Kreeken, A. C. Kole, A. Laport, G. N.
Nonnekes, A. W. Tilroe, P. J. Zietse,
E. P. Proost, W. Woltering, A. Tabak,
R. F. H. L. Sondag, L. Öeelen, J. J.
Sohier, J. de Ridder, J. F. van de Velde,
J. Sinke, J. Poppe, F. C. Timmerman,
M. H. J. Schuurbiers, A. F. S. Wissekerke,
J. Schrijver, D. Vader, A. P. Smit, H.
J. de Raad, F. P. Pies, P. Roos, G.
van Weele, A. J. de Koster, S. M. de
Visser, A. van Gelder, L. J. vanDamrae,
A. K. Kokelaar, P. Sierevogel, J. Steketee,
W. J. Stroo eii verder 8 oud-leerlingen.
Niet toegelaten 33 leerlingen.
Niet opgekomen1 leerling.
Tot de 2e klasse der B. A. S. 53 oud-
leerlingen. Tot de le klasse der Avond
school voor Handwerkslieden 33 oud
leerlingen der B. A, S.tot de 2e klasse
der A. v. H. 26 en tot de 3e klasse 15
leerlingen.
De cursus begint Maandag 20 September
met totaal 19b leerlingen. (VI. Ct.)
Goes. De vrij onverwachte komst van
een groot aantal militairen, die op hun
doormarsch hier zouden overnachten, gaf
Donderdag in onze stad een ongekende
drukte, vooral toen bekend werd dat de
soldaten bij de burgers zouden worden
ingekwartierd. In het Weeshuis was voor
de soldaten gekookt. Om vijf uur zag men
hen met hun keteltjes derwaarts gaan 0111
het middagmaal te gaan halen. Voor velen
had echter dit militaire bezoek ook een
aangenamen kant, want 's avonds was er
concert op de Markt, gegeven door de
bekende militaire kapel, dirigent de heer
J. R. v. d. Glas, die een keurig program
ma ten gehoore bracht., en na afloop had
een groote militaire taptoe plaats, voor
Goes iets ongewoons. .Honderden volgde
met de soldaten de muzikanten, die onder
den rossen gloed der fakkels er lustig op
los bliezen, of lieten den stoet langs zich
voorbijtrekken. Jammer, dat de hossende:
schare weer het gewone beeld bood der
Hollandsche losbandigheid, die geen zelf
beperking kent. Te 10 uur was de stad