tes.
telen,
De Groote Oorlog.
in.
In dissel, te
fmber 1915,
imber 1915,
No. 103.
Donderdag 2 September 1915.
Elfde Jaargang.
1 ft 8uWen bij' ft ft gulden bi;i ft
LECTUUR.
Ovezand.
Inboedel,
VEILAND
ERING,
Verschijnt eiken MAANDAG-, «DAG- en VRIJDAGAVOND.
Losse Oorlogsberichten.
lerzocht eeiie
ember,
in het Octaaf
1 der Novene.
I in een Kerk
Basiliek voor
Katharine.
KLIJBERG,
ls—walrave
de dames
Boschstraat
|p Zoom is
Amsterdam
>t en zonder
ijnste Goud-
li bruikbaar
■dag en Zater-
Tandziekte.
tddelburg.
een jrossltr-
|en groote voor-
-Holland. Jaar-
Buizend gulden
lonhuis en pak-
Loop of te huur.
doekh. GEBR.
GoesZater-
veek van 8 tot
te 's Heer Hon-
Iterfhuis van B.
|euge", om con-
OPEN:
abinet, 2 veeren
Spiegels, Ka-
^erkist, Glas- en
Mest, Musterd,
reedschap, platte
80 roeden Aard-
inpeeën, enz. enz.
AN dissel te
'/a uur, te Boes,
achten
uien
behoorende aan
te floes, breeder
kjes, verkrijgbaar
otaris.
rkkendej riep hij
stratenden blik
hiet kind een edel
raden Xavier pn
>dige zolderkamer
i zijn verblijf had.
■mate treurig,
n zijne martelende
waze angsten en
Jen, waarin de li©"
nner geboorte niet
■ne verdiepen, uit
■ermoed dat de ne-
kennsen.
isschien wel gehui-
lat die man, wiens
Ld volgde, zijin
had hij nooit uiit-
rwierp hij dat bui-
hjji beschuldigde
lachte zelf over de
Lgen, waarin zijno
oren.
i vermoeden, ze.ts
olterende zekerheid
Wordt vervolgd.)
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes ƒ0.75, daarbuiten ƒ0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: Ganzepoorfsfraaf C 209, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale pros.
Advertentiën van 1—5 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. A contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
1500
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
gulden bij
verlies van een
hand, voet
of oog;
jflllll verlies B_ I I verlies van
van een B fl een B
O duimwijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
Hoe mooie dagen het naseizoen ons ook
brengen moge, de langer, wprdend© avon
den melden ons, dat de zomer voorbij,1 is
en de tijd aanstaande, waarin wij ons ver
maak moeten/zoeken binnenshuis. En wie
.denkt dan niet aanstonds aan de stille,
vreedzame genoegens van den familie
kring, die ons haast met het buiige na
jaar en den barren winter zouden ver
zoenen? Met spel, zang, lectuur vliegen de
avonden om en zijn we over den koristen
dag heen, voor we het weten.
Spel, zang, lectuur. Lectuur vooral.
O, wat een heerlijk genot ligt er in hot
lezen van een goed, een nuttig boek.
Want het lezen van een slecht, een
schadelijk werkend hoek kan geen genot
geven, wel kortstondige bedwelming, ge-
tijk de opium, maar waaruit een ellendig,
zenuwVeravakkend, zieldoodond ontwa
ken volgt.
Wij kunnen er verder het Zwijgen toe
doen, overtuigd als wij zijn, dat voor
onze lezers ieder, niet alleen slecht,
maar zelis minder goed boek als verbo
den waar geldt, waarvoor de huisdeur
blijft gesloten.
Gelukkig, dat wij,, Katholieken ook in
deze materie mogen varen op het kompas
der Kerk, die zorgvuldig al de verkeerde
pers-producten uit de huizen harer kinde
ren helpt weren, door de slechte en ver
dachte boeken uitdrukkelijk als zoodanig
te veroordeelen.
Maar een goed hoek! Inderdaad, het
is een waar woord dat spreekwoord:
„geen beter vriend dan een goed boek."
Opbeuring, troost, raad, steun, ontspan
ning, ontwikkeling, kermis, ziedaar de ga-
Ven, die het als een ho-orn van overvloed
in kwistige mate over den lezer uitstort.
Gelukkig de mensch, die zich in het
bezit van een goed boek verlustigt, het
leest en herleest, zich het daarin vervatte
eigen maakt, in zijn geest verwerkt en
omzet in vruchtbare daden.
En daarom, irnr najaar en winter het
leesseizoen bij uitnemendheid voor de
deur staan, sporen wij onze lezers, groo-
ten en kleinen aan: besteedt u,w vrijen
tijd, uw ontspanningsuren, die het ruwe
weder u verbieden in Gods vrije natuur
door te brengen, naar hartelust aan lec
tuur. Sluit u aan bij de leesbibliotheek
uwer parochie en, zijt gij er toe in staat,
steunt die nuttige inrichting met uw raad,
uw voorlichting, uw geld. Daarmede toch
doet gij, een goed werk, in den volsten zin
des woords. Daar wordt veel stille en
onopgemerkte arbeid verricht door ijveri
ge priesters, en niet minder ijverige lee-
ken met het in orde houden, vergrooten
en verrijken van onze leesbibliotheken,
arbeid, die in nut en verdienste voor den
Hemel menig geruchtmakend en schijn
baar voornaam werk overtreft. Een goed
ingerichte R.-Katholieke leesbibliotheek,
vooral in' die plaatsen waar zij een tegen
gif moet vormen tegen on-katholieke of
zi.g. neutrale bibliotheken, is een niet te
waardeeren schat. Zij verlicht de zielzorg
van den herder der parochie, helpt den
kwaden invloed van het slechte boek
Weren, bevordert de huiselijkheid, werkt
gepaste geestesontspanning in de hand.
Profiteert dus naar hartelust van den
boekenschat uwer parochiale bibliotheek
pn geniet van al het schoons en leerrijks
dat zij u biedt.
Zorgt echter, dat het koele verstand ook
in het genieten van wat geoorloofd is,
nimmer de teugels late glippen, opdat niet
het verlangen naar, de Just in lectuur;
ontaarde in hartstocht, die maat noch
regel kennende, de getestesontspanningl in,
geestesziekte zou, kunnen doen v)erkeei|e|n.
Vooral onzen jongen lezeressen en lezers
meenen wij den welgeme&ndetr raad niet
te mogen onthoudenleest niet te
veel.
Lectuur moet een verkwikking ,zijn voor
hart en geest, doch die verkwikking bljjft
uit, zoodna wjj de slaaf van ons boek
worden. Die zelfbeheersching moetien wij
ons weten op te leggen, dat wij, hop
boeiend het verhaal ook zij, onmiddellijk
het boek sluiten, als het klokje der ge
hoorzaamheid slaat, dat ons tot ophouden
maant, onverschillig oï dat klokje een
door ons bepaald uur, dan wol de stem
onzer ouders of het tijdstip voor andere
te verrichten bezigheden is. Zoodoende
stalen wij onze wilskracht en wapenen
ons tegen een onverstandig lettervierslin-
den, even schadelijk voor den geest als
het gulzig verslinden van spijs schade
lijk is voor het lichaam.
En danlaatonze lectuur toch niet
enkel en alleen hestaan in het lezen van
romans, novellen en dergelijke litterair©
producten. Wij willen er niets kwaads
van zeggen, integendeel juichen >vjji het
toe, dat ook de Katholieke romantiek op
even gelukkig geslaagde als litterairrver-
dienstelijke vruchten mag bogen. Boeken
als „Fahiola" van Wiseman, de histo;-
rische romans van pater Spillmann en
Rev. Hugh Benson, de „Quo Vadis" van
Sienkiewicz althans tot zekere hoogte
de romans van René Bazin, de vyeii-
ken van Conscience, Snieders, Banning en
onze jonge Nederlandsche Katholieke
schrijvers en schrijfsters van vroeger en
later zullen ten allen tijde met graagte
en niet zonder vrucht worden gelezen en
ook als zoodanig kunnen worden aanbe
volen.
Maar even zeker is het ook, dat het
uitsluitend en voortdurend zich
bewegen in avonturen van gefingeerd)©
personen en het meeleven in een wereld,
die meestal ten eenemale vreemd is aan
het gewoon, dagelijksch milieu onzer be
zigheden en levensverrichtingen, een ver
keerden invloed uitoefent op de gelijdelijke
ontwikkeling van onzen geest en op onze
gemoedsrust.
Een zekere lusteloosheid, een afkeer
van het' verrichten onzer gewone bezighe
den, een tegenzin in onze dagtaak, zie
daar de vrucht van de eenzijdige roman
lectuur-.
De gretige voorkeur voor romans boven
andere boeken wordt trouwens bewezien
uit het nuchtere feit, dat in een lefesbiihlio-
'theek de boeken van de roman- en no-
vellen-afdeeling er beduimeld, beplakt,
versleten uitzien, die der overige atdee-
ling gewoonlijk als fonkelnieuw daarin
prijken.
En toch, wat een schade berokkent
men zich ,door laatstgenoemde boeken
ongelezen te laten, d. w. z. dezulke, die
niet slechts strekken, ons verpoozing, genofi
te verschaffen, maar die ook onderrich
ting, ontwikkeling, stichting bijbrengen.
Wat een schat van leering, ligt er ver
borgen in de werken, die ons. inwijden
in de geheimen van het plantenrijk, het
dierenrijk, het delfstoffenrijk, in de vraag
stukken der natuurkunde, der scheikun
de, der sterrenkunde. Hoe wordt onze
verstandelijke 'gezichtseinder niet ver
ruimd door het lezen v,an de tochten der)
groote ontdekkingsreizigers naar Noord
en Zuid-pool, naar de landstreken, be
volkt door onbeschaafde stammen. Hoe
verkwikkend en onderrichtend tevens is de
lectuur van wat door onze missionarissen,
die pioniers der ware beschaving, onder
de heidenen wordt verricht.
Wie ontkomt aan de machtige beko
ring welke uitgaat van de historieboeken
die ons de lotgevallen schilderen der
menschheid in het algemeen, van ons
vaderlandsch voorgeslacht in het bijzonder
of ons de wonderbare vveg-en der Voor
zienigheid ontvouw;en in de leiding der
Kerk hier op aarde-
Waarlijk, de lectuur van zulke boeken,
eenmaal aangevat en doorgezet, zal den
lezer en de lezeres weldra doen beseffen,
hoe eenzijdig en oppervlakkig de uit
sluitende lezing van romannetjes etc.
op geest en gemoed werkt.
Aanbeveling verdient het ook, de lec
tuur van prozawerken af te wisselen met
het lezen van één of meer gedichten,
gevloeid uit de pen onzer beste oudere
en nieuwere poëeten. Niets wat zoozter
bjjdraagt onzen smaak te kuischen, ons
gevoel voor het edele en schoon© te ont
wikkelen dan de kennismaking met de
voortbrengselen der poëzie.
(Wordt vervolgd.)
De toestand.
Het schiereiland Gallipoli bij de Dar-
danellen is van langwerpige» vorm en
wordt van noord tot zuid doorsneden
door een bergrug met tal van kloven en
ravijnen, die doc r de Turken tot het ver
dekt opstellen van hun geschut worden
gebruikt.
De natuur, verbonden met de krijgs
kunst, heeft van dat schiereiland als het
ware één groote vesting gemaakt die den
legers van de Entente mogendheden
heel wat te doen geeft.
Nu liep in het laatst der vorige maand
het gerucht, dat de overgave van Galli
poli zoo goed als zeker was. Dit gerucht
is echter voorbarig gebleken. Het is ont
staan uit het bericht over ren stoute
landing der Engelschen aan de Soewla-
baai men spreekt van 5 divisies in
fanterie, artillerie enz. waardoor het
hun gelukte bij Annaforte post te vatten
en de Turken in den rug te bestoken.
Maar daar is het voorhands bij gebleven,
want de moeilijkheid zit 'm 111 het be
stijgen en overschrijden van den bergrug
die zoowel hier als op de andere punten,
waar de Engelschen wisten te landen
te Ansae en te Sed-ul-Bahr door
de Turken met veel moed en bekwaam
heid wordt verdedigd. Daarbij komt nog,
dat zoodra de Eugelschen wat verder
van de kust af het bergland willen bin
nendringen, zij den steun missen van het
geschut der vloot, die in de Egeïsche zee
hun aanvallen dekken moet. Ook is het
in hun nadeel, dat de drie door hen
bezette landingsposten niet met elkander
in contact kunnen worden gebracht.
Te Constantinopel heersclit groote
vreugde over liet afslaan van Engelsche
aanvallen bij Annaforte in de laatste
dagen.
De Turken moeten hun vijanden een
verlies van wel 10000 man hebben toe
gebracht.
De Engelsche rapporten erkennen het
afslaan van den aanval, maar zwijgen
over het verlies aan menschenleveus.
Op het oostelijk krijgstooneel in het
Westen hebben artilleriegevechten maar
geen bijzondere krijgsverrichtingen plaats
trachten de DuitschOostenrijksche le
gers van de de stad Brest-Litowsk om
gevende moerassen gebruik te maken om
de terugtrekkende Russische legers te
splitsen en afzonderlijk te slaan.
In ons vorig overzicht bespraken wij
de krijgsverrichtingen noordelijk van die
moerassen en den opmarsch der Duit-
schers naar Dunaburg.
Zuidelijk van die moerassen wordt
hevig gevochten aan de rivieren Styr en
Strypa. Wel verdedigeu zich de Russen
hardnekkig, maar volgens berichten, die
door de Russen niet onlkend worden,
loopt de vesting Luzk reeds gevaar en
krijgskundigen gelooven dat het doel dier
gevechten voor de legers der centrale
mogendheden niet alleen is, om het laat
ste door de Russen nog bezette deel van
Galicië van vijanden te zuiveren maar bun
opmarsch voort te zetten tot Kiëf. Laatst
genoemde stad is echter nog op den
respectabelen afstand van 350 K M. van
Luzk verwijderd.
Er gaan nog berichten over een moge
lijke verhuizing van het Russische hof
naar Moskou, over het overbrengen van
kunstschatten en regeeringsducumenteu
uit Petersburg naar Nisjni-Nowgordd, die
teekenend zijn voor de lieerschende onge
rustheid in bet Czareurijk.
Aan den boven Isonzo hebben de Ita
lianen Plezzo bemachtigd en daarmede
een hinderpaal vooi hun opmarsch noord
waarts opgeruimd, Het succes moet ech
ter een plaatselijk karakter dragen. Op
Parijs is een luchtaanval beproefd do-r
zes vliegers, maar tot zoover hebben zij
het niet kunnen brengen. Zij wierpen
bommen op Nogent, Ricbecourt en Corn-
piègne, in weike laatste iwee verpleeg
sters en een kind gedood werden. De
vliegmachines werden beschoten en er-
dreven door de Fransche aeroplanes.
De commandant van het Fransche es
kader vervolgde een Duitsche aeroplaan
op een hoogte van 36( 0 meier en dwong
deze bij Senlis in brandenden toestand
te dalen.
Volgens liet tijdschrift „Economist" te
Londen hebben de besprekingen die Grey
in de pers houdt, in Cyti-kringen de mee
ning doen ontstaan dat vredesonderhan
delingen tusschen Engeland en Duitsch-
land niet zeer ver meer af zijn.
Ook in Servië wint de meening veld,
dat eene afzonderlijke vrede met Duitsch-
land en Oostenrijk onder bepaalde voor
waarden niet moet worden van de hand
gewezen. Op de voorstellen der Entente
tot teruggave van verschillende gewes
ten aan Bulgarije heeft de Servische
volksvertegenwoordiging een ontwijkend
antwoord gegeven.
En uit Genève komen berichten over
de verscherping van oneenigheden in den
boezem van de viervoudige entente.
Staan wij voor het begin van het einde
De oorlog in hat H. land.
Men schrijft uit Jeruzalem aan „De Tijd".
Een der droevigste, en voor elk chris
tenhart pijnlijkste gevolgen van den
oorlog is met den „gruwel der verwoes
ting in de heilige plaatsen" van het
Europeesch oorlogstooneel het ruwe krijgs
bedrijf in het 11. Land, waar de Heiland
geboren werd, al weldoende rondging,
gekruisigd werd en verrees.
Ook voor wie in den Europeeschen
volkerenstrijd geen partij kiest, is het iets
ontzettend treurigs, de marcheerende
troepen, het gerij met artillerie, ammu
nitie- en proviandwagens te zien op
Golgotha, den Olijfberg en al die zegen
rijke plekken, door den christen slechts
met al den eerbied voor de nabijheid
van het goddelijke betreden.
Het is, helaas, in het H. Land geen
tijd meer om te bidden of mediteeren en
de Nieuw Testamentische gebeurtenissen
te herleven. De karavanen van kamee-
len en dromedarissen vervoeren langs de
wegen oorlogstuig, soldaten leggen een
verbindingsweg aan dwars' door de woes
tijn van Juda naar Jericho, op den weg
naar Emmaus zag ik buffels zwoegen
voor zwaar geladen karren met ammuni
tie, militaire auto's snorren door de stra
ten der H. Stad, vliegmachines maken
lawaai in de lucht en tiet heilig geberg
te dondert van de kanonnen, die er wor
den ingeschoten.
Waarlijk, de allermodernste beschaving
van den modernen tijd heeft sinds eem-
ge maanden een geheel eigenaardig stem
pel gedrukt op het uiterlijk van het land
en de stad, die eenmaal getuigen waren
van het aardsche leven en de liefdewon
deren van den Vorst des Vredesl
Eu meer dan op welke plaats ter we
reld ook zijn hier toepasselijk de woor
den uit Jeremia's psalm „L)e wegen van
Sion vveeneu.' Niet „omdat er geen zijn
die komen naar de plechtigheden maar
omdat de duivelache begeerlijkheid naar
macht en bezit en de onderlinge haat
der wenschen ook zelfs deze voor de
christenheid heiligste aller plaatsen ter
wereld op zoo ruwe en gruwelijke wijze
heeft ontwijd en geschonden!
Een priester in de loopgraven.
D© „Daily Mail" meldt heL volgende:
In ©en brief uit Frankrijk aan een vriend
ia Ierland beschrijft O'Neill den aalmioezie-
nier van zijn regiment, S. Knapp, eelil
Engelschen priester uit Weichester als
„een heiligen geestelijke".
„Ik geloof dat hij van lerscbe afkomst
is," zegt O'Neill, „en hij heeft minstens
veertigmaal den dood in het aangezicht
gezien, sedert wij uittrokken. Ik zag geen
anderen priester in de loopgraven van
het front dan hij, terwijl hij biecht hoor
de, en d© kogels bij menigten als hagel
slagen over het hootd van de biechte
lingen vlogen. Dat maakt, dat de sol
daten goed vechten en kalm sterven."
Welk weder zuilen wij hebben
Verwachting tot den avond van 2 Sept.
Meest matige, tijdeljjk krachtige Zuid-
Westelijke tot Noord-Westelijken wind. Be
trokken tot zwaarbewolkte lucht. Aanvan
kelijk nog kans op regen, later opklarend.
Weinig verandering van temperatunr.
De „Morning Post" meldt, dat de
Spaansche gezant bij het Vaticaan een
lang onderhoud met Kardinaal Gaspari i
heeft gehad over het vraagstuk der be
scherming van de kerkelijke instellingen
in Klein-Azië.
D: Pauselijke nuntius te Konstanti-
nopel, Mgr. Docci, zal hiervoor met de
Spaansche en Amerikaansche autoriteiten
samenwerken.
De ijzeren Roland te Aken.
AKEN, 31 Aug. De werkzaamheden aan
den. ijzeren Roland te Aken vorderen zóó
goed, dat half September met de „bespij
kering" zal kunnen begonnen worden. De
figuur wordt 3 M. hoog; het geheele ge-
denkteeken, inclusief de lans, die die „ijze
ren man" in de hand houdt, wordt 6
M. hoog. Tijdens den duur van de be
spijkering wordt Roland aan de Elisen-
brunnen, midden in de stad, opgesteld.
Voor de bespijkering zullen verschillen
de soorten van spijkers gebezigd worden.
Kleine spijkers kosten van 12 Mark.
De baten komen hoofdzakelijk ten bate
van het Roode Kruis,
Bryan als vredesonderhandelaar.
De „Frankf. Ztg." schrijft
Naar uit New-York gemeld wordt, zal
Bryan naar Europa gaan om te trachten
tusschen de oorlogvoerenden een bemid
deling tot stand brengen.
De Rijn en Antwerpen.
Een brochure van professor J. F. Buben-
dey Wasserbaudirektor" te Hamburg,
getiteld: „Die Rlieinschiffahrt und ihre
Zukunft" bespreekt de plannen, hoe de
haven van Antwerpen ter bevordering
der ontwikkeling van het Duitsche Rijn
gebied en met name door verbetering der
verbinding te water met den Rijn, in hare
concurrentie met de tot nu toe door het
Rijuverkeer zoo bevoorrechte haven Rot
terdam zou kunnen worden gesteund.
Een Italiaansch vlieger verongelukt.
Naar de „Secoio" meldt, is te Mira-
liore de militaire vlieger Bongiovanni
naar beneden gestort. Hij werd daarbij
gedood.
Hindenburg-hulde.
Ter gelegenheid van den verjaardag
van den slag bij Tannenberg werd Gene-
raal-veldmaarscüalk Von Hindenburg ge
huldigd door een fakkeloptocht. Er werd
een liukligitigsreden gehouden, gevolgd
door een algemeen „hoch". Hindenburg
bedankte aangedaan voor de eer en wees
er op, dat zijn geheel dapper leger de
hulde toekomt. Von Hindenburg beëin
digde zijn rede met een „hoch" op den
Keizer, waarmee allen instemden.
Het Heilige Land.
De oorlogsverklaring van Italië en Turkije
heeft eenige ongerustheid in het Vaticaan
veroorzaakt, wegens 't groote aantal per
sonen tot godsdienstige orden en veraani-
gingen behoorend die zich in Palestina
bevinden, terwijl het patriarchaat van Je
rusalem en de bewaking van het heilig©
graf 'thans geheel in handen der Turken
zijn. Evenwel maakt men zich niet al t©
bezorgd, waartoe ook de aanwezigheid
van den Pauselijken gezant, monseigneur!
Doloei in Constantinopel veel bijdraagt.
Ook vertrouwt men op de medewerking
van de Regeering der Vereenigde Staten
van Amerika, die de bescherming der
belangen van de Italiaansche burgers in
Turkije overgenomen heeft. De gezant der
Vereenigde Staten Nelson Pag©, had gis-
