De Groote Oorlog.
No. 102.
Dinsdag 31 Augustus 1915.
Elfde Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-,JOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Koningin's verjaardag.
Van een bal en een „Kermesse
d'été."
Losse Oorlogsberichten.
Welk weder zullen wij hebben
NIEUWE ZEEUWSCH E COURANT
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor d. Administratie: Ganzepoortstraat C 2o9> GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij. abonnement speciale prij3.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de KV gulden bij verlies van beide DM gulden bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de jR I 11 I handen, voeten of oogen. jR R R verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, 1 I 11 I Voorts bij ongeneeselijke 1 V I I hand, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: R verstandsverbijstering; R Bb of oog;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
BB MD gulden bij A gulden bij A A gulden bij A M
jR R I verlies van een jR R I R I verlies B I I verliesjjvan m
1 I 'iani'> voet fl R R R R van een R^ I I een M
I of oogR duimwijsvinger|R^
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Wij staan voor den verjaardag van onze
geëerbiedigde Voirstin. Zij verlangt met
net oog op de nog altijd zeer hachelijke
tijdsomstandigheden, dat alle luidruchtig
feestbetoon achterwege blijve. Haar; som
vereine wil lal geëerbiedigd worden.
,\Vat echter Haar jaarfeest ,aan uiterlijke
praal moge inboeten, dat zal het onge
twijfeld winnen aan oprechtheid van ge
voelens en sympathie des harten bij aue
bewoners en gasten van ons dierbaar va
derland.
Terwijl tal van Europa's potentaten in
ooriogszorg zijn gedompeld, geniet Ko
ningin W ïlhelmina het zeldzame voor
recht haar land en ,volk in vrede te
zien. Mede aan Hare wijsheid, aan Haar
tact en waakzaamheid is het te danken,
dat het kleine Nederland tusschen do
rondom oplaaiende vlammen van den oor
logsbrand onder Godes zegen onaangetast
bleef tot op den huldigen dag. Met be
kommering zag onze beminde Landsvrou
we den nood, de armoede, de economische
inzinking naderen rampzalige trits in
den stoet van rampen, die de oorlog ook
over neutrale staten uitzendt en sloeg
aanstonds de hand aan het werk, om diel
rampen zoo goed mógelijk van de natie
af te weren. Met haar volk leeft Wil
helmina mee, zij is als een ander» Ma
ria Theresia, de landsmoeder bij uitne
mendheid.
Overtuigd van de groote beteekenis des
Pausen ais vredestichter en bemiddelaar
in de geschillen der volkeren Haar
schrijven aan Z. H. Paus ,Leo XIII tij
dens de eerste vredesconferentie legde
Van die overtuiging het voldongen bewijs
af zond Koningin Wilhelmina haar
gezant naar het Vaticaan, teneinde Ne
derland in de gelegenheid te stelten, met
het Pauselijk centrum der internationale
vredespolitiek voeling te houden en mjeda
te werken tot herstel van den zoo vu.
rig verlangden vrede.
Inmiddels verflauwde onze Hoogo
Landsvrouwe geen oogenblik in haar taak
van opvoedster van de jeugdige Prinses
Juliana Neèrland's hoop noch liet
Hare hand na al datgene te doen wal
strekken kan Haar volk steeds enger aan
zich te verbinden door de banden van
hoogachting en liefde.
Dies rijze in ons gansche vaderland,
van Dollard tot Broekman, van Achter
hoek tot Noordzeestrand een hartgrondige
bede ten Hemel voor het welzijn onzer
beminde Souvereine. Dat God Haar en
Haar Doorluchtige Huis nog lang spare
en het omgeve met den stillen, maat
majestueuzen glans, welke de tronen
pleegt te -omgeven, die gedragen worden
door den eerbied en, de liefde des volks.
Leve Koningin Wilhelmina
Te Middelburg, in het „Schuttershof"
is Zaterdag een „Kermesse d'été" ge
opend eu de „Middelb. Courant" ver
meldde als bijzonderheid„iederen avond
zal in de groote zaal een Hollandsch-
Belgisch bal plaatshebben.1)
Wij hebben onze oogen eens uitgewre
ven, of wij wel goed zagen.. Ja, het stond
er: een Holla ïidsch-Belgisc1-
bal!
Hoe prettig voor de Belgen daar ginds
zoo heel ver is het niet aan het
Yserfront, die het laatste hoekje van hun
overweldigd, geteisterd, vertrapt vader
land ten koste van hun bloed tegen den
indringer verdedigen, als zij, zoo iets lezend,
moeten ervaren, dat in de hoofdstad van
Zeeland landgenooteu met hen meeleven
en voor hun vaderland medevoelen onder
het genot van een dansje, dapper indie
edele taak ter zijde gestaan door hun
gastheeren I
Eu dan moet men nog zoo pas Emile
Verhaeren hebben houren schreien in
zjjn hartroerend gedicht „a la Helgique"
(opgenomen in de „Courier de 1'Armee")
over zgn vaderland dat niets meerheeft
que des lambeaux de dunes
Ét les plaines en feu, sur l'horizon, la bas"2)
over het verwoeste Yperen, over Dix-
muiden in puin geschoten, over de groote
Vlaamsche steden, onder de macht van
het vijandelijk geweld.
En met verbijstering constateert men,
dat de frivoliteit, de wufte wereldzin,
de lichtzinnige trek naar pret en pleizier
in niet weinige menschenzielen zoozeer
allen levensernst heeft verstikt, dat het
betere gevoel door geen stem, zij hebbe
dan de klank van het kanongebulder,
meer is wakker te schudden.
Dat ook Zeeland in deze dagen van
verschrikking zich nog deels door den
genotroes laat bedwelmen kermesse
d'été en bals te Middelburg, Speenholf
avonden te Goes duidt op eene be
treurenswaardige kortzichtigheid, die zich
met het beruchte „après nous le déluge" 3)
in slaap laat wiegen, als ware er geen
vuiltje aan de lucht.
Betioede de Hemel dergelijke dwazen
voor een schrikkelijk ontwaken en doe
hen te rechter tijd tot beter inzicht
komen.
VVij epalleeren Red.
.dan eenige lappen duingrond en vlakten,
daarginds aan den horizon, in vuur."
„Na ons de zondvloed", woorden toegeschre
ven aan den lichtzi nnigen Lodewij k X V en zijn hof.
De toestand.
Nu Brest-Litowsk is gevallen, gaat de
terugtocht der Russen steeds crescendo
en zullen in de komende dagen nog heel
wat plaatsen iD de handen der centrale
legers vallen. Wilna en Dunaburg zullen
nu wel het eerst aan de beurt zijn.
Reeds behaalden de Duitschers in de
richting van Wilna, Oostelijk van Kowno,
eenige successen.
Omtrent Dunaburg verluidt, dat de
Russen daar willen standhouden en met
de Duitschers den strijd aanbinden, wat
niet te verwonderen is, daar strategisch
gesproken een standhouden op de Duna-
lijn de Duna is de rivier waaraan
Dunaburg, Jacobstadt, Friedrichstadt en
Riga liggen voor de Russen van het
hoogste gewicht is, vooral nu Riga zoo
zwak staat en Jacobstadt reeds door de
bevolking ontruimd is. Is de Duna prijs
gegeven, met als kern Dunaburg, dan
staat het Duitsche leger feitelijk de
weg naar Petersburg open, en hoewel
diu tocht vooral in den winter z'n ge
varen voor de Duitschers zou hebben
(de kaus om afgesneden te worden van
de hoofdmacht in Polen zou tamelijk
groot zijn), zou het voor Rusland toch
verre van aangenaam wezen,
Dunaburg is een stad van beteekenis,
vooral uit militair-strategisch oogpunt.
Zeven spoorlijnen ontmoeten er elkaar,
en eveneens komen er belangrijke straat
wegen samen.
Sedert 1893 wordt het officieel Dwinsk
geheeten. Het is een tamelijk groote
fabrieks- en handelstad. In 1897 had
Dunaburg 72000 inwoners. De bevolking
nam sedert snel toe, en bij het uitbreken
van den oorlog bedroeg het aantal zielen
ver boven de 100.000.
Eerst in den Jateren tijd werd Duna
burg versterkt, en op het oogenblik wordt
het voor een der sterkste vestingen van
West-Rusland gehouden. Het is omringd
door tal van forten, en aan den linker
oever van de Duna heeft men een krachtig
bruggenhoofd.
Riga zal, naar uit St. Petersburg wordt
gemeld, tot het uiterste worden verde
digd. In de Russische pers twist men
over de vraag, of de Duitsche legers Pe
tersburg dan wel Moskou tot einddoel
van hun opmarsch zullen nemen. Naar
Moskou zeggen sommigen. De Duitsche
militaire wetenschap heeft volkomen de
plannen voor den oorlog met Rusland
behandeld maar nergens vindt men een
plan van een tocht naar Petersburg. Aan
den anderen kant hebben Duitsche stra
tegen herhaaldelijk gesproken over een
opmarsch naar Moskou. Ook moet men
daarbij niet uit het oog verliezen, dat bij
een oprukken in die richting de verbonden
Duitsche legers door de graanrijkste
streken van Rusland zouden trekken,
waar groote voorraden opgeslagen zijn,
en waarop Duitschland eii Oostenrijk-
Hongarije langen tijd zouden kunnen
teren.
Daarentegen acht Mensjikof in de No-
woje Wremja een opmarsch naar Peters
burg zeer wel mogelijk. „Er is, zegt hij
hoegenaamd geen reden om te meeneu,
dat de Duitschers het voorbeeld van
Napoleon zullen volgen, de Russische
legers zullen vervolgen tot Moskou, daar
een winter zullen blijven en zuilen ver
trekken, verdreven door de vorst, en
guerillabenden. Wij hebben reden te ge-
1 ooven, dat zij anders zullen handelen."
Men is in Petersburg dan ook niet
gerust. Een groot aantal kerken, ntusea
en openbare leeszalen zijn gesloten.
Teekenend voor de zenuwachtige on
gerustheid van de bevolking is, dat per
sonen, die op zomervacantie zijn, en
zelfs diegenen, die afkomstig zijn uit
Luga en Gutsjina, dus uit de naüijheid
van Petersburg, bij massa's hun zomer
verblijven verlaten hebben en naar de
hoofdstad terugkeeren.
Die ongerustheid heerscht feitelijk in
het geheele rijk.
De H. Synode (het kerkelijk-admini-
stratief lichaam dat de Russische staats
kerk regeert en waarin de bisschoppen
weinig of niets te zeggen hebben, daar
alle macht in handen is van den opper-
proccurator, een leek, die den Czaar ver
tegenwoordigt) heeft den geloovigen nu
bevolen, drie dagen te vasten en tot
de H. Tafel te naderen, te beginnen met
8 September. Zij heeft den minister van
binneulandsche zaken verzocht, geduren
de die dagen muziekuitvoeringen te ver
bieden. Er zal echter zooals gewoonlijk
gewerkt mogen worden.
De 8ste September is de dag van de
kerkelijke viering der bevrijding van den
iuval der troepen van Tauieriau in 1395,
waarmede de boodschap aan het volk
de Duitsche invasie vergelijkt, watmee-
doogenlooze wreedheid betreft!
Van „meedoogenlooze wreedheid" ge
sproken Hoe zouden de bewoners van
Oost-Pruisen onder dit opzicht over de
Russen denken zegt De Tijd".
De „Lokal Anzeiger" ontving uit Genève
bericht, dat de generale staf van groot
vorst Nikolaas door de Engelsche, Fran-
sche en misschien Japansche strategen
zal worden aangevuld. Ook zou een raad
gevend comité ten behoeve van den
Russischen minister Bark ingesteld
worden.
Officieel werden deze berichten noch
bevestigd, noch ontkend.
Jaaroverzioht van den Oorleg.
2 7 Aug. 19 11. De Duitsche hulp
kruiser „Wilhelm der Grosse" wordt niet
ver van Rio del Oro door den Engelschen
kruiser Highflyer vernield, terwijl de
Duitsche kruiser „Magdeburg", in de Fin-
sche wateren aan den grond geraakt, door
Russische schepen wordt tot zinken ge
bracht.
2 8 Aug. Het leger van Albrecht von
Wurteniberg van de Semois naar de Maas
gevorderd zijnde, steekt bij de Mézières
die rivier over. Ook de Duitsche Kroon
prins brengt zijn leger steeds dichter hij
de Maas. Het Engelsche expeditieleger
wordt bij: Bergen en Maubeuge terugge
slagen maar niet omsingeld, hoezeer de
Duitschers dit beproefden. Ten noorden
van St. Quentin wordt het nogmaals terug
geslagen. Engelschen en Franschen trek
ken terug op de Sontme. De Duitschers be
zetten ManonviUers.
Bij Helgoland heeft een zeeslag plaats
waarin de Duitsche marine de kruisers
„Ariadne", „Mainz" en „Köln" verliest.
De Russen hebben in Oost-Pruisen Al-
lenstein bezet en richten hun aanval op
Koningsbergenin Galicië bedreigen zij
Lemberg.
Oostenrijk-Hongarije verklaart officieel
België den oorlog.
2 9 Aug. Generaal von Hindenburg
verslaat de Russen bij de Masurische me
ren en dwingt hen Oost-Pruisen te ont
ruimen. Li
Turkije mobiliseert.
3 0 Aug. Een Duitsche vliegmachine
verschijnt boven Parijs en werpt bom
men en vlugschriften op de stad.
31 Aug. Een poging der Franschen om
het leger van Von Billow bij St. Quentin
terug te dringen, faalt, die bij Mézières
in het werk gesteld om Von Wurteniberg
over de Maas terug te dringen gelukt aan
vankelijk, doch het doordringen der Duit
schers tot aan de Aisn© bij Rethel heeft
tot gevolg dat ziij het offensief bij Mézières
hervattend de Franschen terugdrijven.
De forten Ayvelles, Montmidy en Givet
benevens Ami-ens vallen in handen der
Duitschers, die tot de legers van den
Kroonprins en generaal Von Klück he
li oo ren.
Uit België.
Te Gent zijn op het oogenblik totaal
50.000 personen, die onderstand genieten.
Bij de familie te Moerbeke kwam be
richt in, dat op het slagveld gevallen is,
dr. Paul Lippens ingenieur, zoon van den
oud burgemeester van Gent.
„Zelandia" schrijft over hem„Als
hoold der suikerfabriek van Moerbeke en
eigenaar van vele gronden in Zeeuwsch-
Vlaanderen was hij sinds den dood zijns
vaders Mr. H. Lippens, hier een goede
bekende. Zijn broeder Mr. Maurice Lip
pens, burgemeester van Moerbeke, die
als gijzelaar naar Paderborn door de
Duitschers is vervoerd, is dezer dagen
naar een ander kamp overgebracht waar
hij, naar hij schrijft, minder reden van
klagen over de voeding heeft".
Voor Vlaanderen is eene partij van
5000 ton mout voor de brouwers aange
komen tegen 45 fres. de 100 K.G.
Te Antwerpen is overleden Edmond
d Taaye, directeur der Teeken-Academie.
ilij schreef het bekende werk over de
Plastische kunsten waarmede hij den prijs
van 25000 fres. verkreeg.
Het toezicht in den omtrek der Bou-
chautsche haven in België is dezer dagen
zeer verscherpt.
De laatste twee dagen klonk het zware
Engelsche zeegeschut onophoudelijk uit
Zuid-Westelijke richting.
In de stad Eecloo komen dagelijks
vluchtelingen aan uit de Yserstreek. Ze
worden gehuisvest in leege openbare
gebouwen.
De bekende kost- en leerschool dei-
Broeders te Bassevelde zal geopend wor
den op 5 Oct. a.s.
De eieren waren vorige week op de
markt te Eecloo gjedkooper dan in Ne
derland ze golden fres. 2,75 de 26 stuks.
Te rekenen van heden is het ten streng
ste verboden in de Vlaanderens per fiets
te rijden vóór zonsopgang en na haar on
dergang. Wie bekeurd wordt heeft kans,
dat zijn fiets in beslag wordt genomen.
0e B.lgische geestelijken geen Franctireurs.
Van Belgische zijde wordt aan de bla-
den het rapport gezonden, door een Oos-
tenrij'kschen priester geredigeerd als g«$
volg: eener enquête in België naar de
deelneming van geestelijken aan dein z.g.
franctireursooiiog.
De conclusie van den Oostenrijikschen
priester is:
lk heb in Duitsche, Vlaamsche en Waal-
sche kringen betrekkingen gehad met
het volk, de lagere en de hoogere gees-
steliijkheidik ben in staat geweest dos-
sieren grondig in te studeerdn; ik heb
Verwachting tot den avond van 31 Aug.
Matige tot krachtige, later afnemende
Noordwestelijke tot Westelijken wind. Zwaar
tot half bewolkt, aanvankelijk nog buiig,
later tijdelijk opklarend en Iets zachter.
gëwerkt, streng en onpartijdig, in het vol
le besef van de belangrijkheid dezer kwes
tie en Wat is de uitslag van mlijln onder
zoek?
1. Dat het Duitsche leger ongeveer vijf
tig geestelijken geljusileerd heeft; dat het
sommige onder hen, lichamelijk en zede
lijk, op dierlijke wijze mishandeld heeft.
2. Dat men van geen enkelen gees
telijke een daad heeft kunnen vaststellen,
die strijidig is met het volkenrecht.
Tot hiertoe heeft het Duitsche mini
sterie van oorlog reeds loy(aal menig»
beschuldiging, tegen de geestelijkheid ge
richt, herroepen. Sedert geruimen tijd
reeds weet men in ernstige Duitsche krin
gen wat er te gelooven valt van zoogezeg
de uitgestoken oogen en afgesneden oortai.
Enkel voor zestien gevallen blijft het
ministerie vlan oorlog overtuigd van do
schuld der geestelijkheid. L
lk heb gewetensvol al deze gevallen
onderzocht en als loyaal onderzoeker moet
ik een „non constat" („het is niet bewe
zen") neerschrijven bij elk geval. -
Engelsch transport met 2000 man
getorpedeerd.
Men seint uit Rotterdam
Passagiers, die met het stoomschip
„Rijndam" van New-York te Rotterdam
zijn aangekomen, deelen mede, dat in
den morgen van den 18en Augusius bij
de Scilly Eilanden een Eugelsch trans
portschip met Canadeesche troepen is
getorpedeerd. Van de 2000 man konden
ongeveer 1000 man worden gered.
Oorlog en Godsdienstzin.
Ook van Engelsche zijde wordt het feit
geconstateerd, dat menigeen, die in de
loopgraven strijdt of gewond in de hos
pitalen nederhgt, anders dan vroeger over
God en godsdienst is gaan denken. Zoo
leest men in een van die brieven van het
Engelsche front het volgende
„Wij hadden in het begin een zeker
aantal mannen, die den draak staken
met predikanten en met den godsdienst
in het algemeen. Sommigen van hen
waren gewone „Black guards" van lagen
stand, maar anderen behoorden tot de
wel opgevoede klassen. Maar sedert het
gevecht tewordt hun godslastering
niet meer gehoord, en dezelfde menscheu
vallen op hunne knieën en bidden in
tegenwoordigheid van hunne kameraden."
(„Centrum").
Koning Albert aan het Fransche front.
PARIJS. Koning Albert beantwooffldr
de het bezoek, dat Poinearé kort geleden
aan de Belgische troepen bracht, en werd
Maandag ontvangen in het groote hoofd
kwartier, waar hem de president, Milla-
rand en Joffre hun opwachting maakten.
Na het uitreiken van Fransche en Belgi
sche decoraties, gingen de staatshoofden
met Millerand en Joffre in de streek van
de Aisne wapenschouwing houden over de
nieuw gevormde regimenten, waaraan
Poinearé de vaandels overhandigde, ma
een warme toespraak, waarin hij den ko
ning dankte voor de eer, hun door den
vorst bewezen, die aan de wereld en de
legers een voorbeeld geeft van onwrikbare
trouw, en bij wien de militaire dapper
heid zoo nauw verbonden is met den
burgerlijken moed.
Na het dejeuner doorwandelden de ko
ning, de president pn hun gevolg de kan-
tonnementen, de verdedigingswerken en
de loopgraven in de eerste linie aan de
Oise en de Somme, waar de koning de
vindingrijkheid der Fransche soldaten be
wonderde, die in diepe holen gehuisvest
zijn.
Dinsdag kwam de hofstoet te Nancy
aan, Waar de president het vaandel uit-
