pervruchten
pervruchten
1 Bouw- en Weiland,
Oe Groote Oorlog.
No. 98.
Dinsdag 10 Augustus 1915.
Elfde Jaargang.
P OLE N.
s-Credietbank.
om Haarlem.
IH m EN VElWtREH
rijving te koop:
in bij Inschrijving:
N PERCEEL
NT WEILAND,
thrijving te koop!
ELS en PEREN,
agersknechts
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Losse Oorlogsberichten.
,Ik zelf heb de SANGUI-
in zeer verschillende ge.
achtige kinderen, bijl be-
groei, bij herstellenden,
k kan niet anders dan de
itwerking roemen. Zij
en geleidelijk, maar zij
en had geen schadelijke
Dr. POL DEMADE.
ij de meeste Apothekers
ten.
n Dam Co., Dion Haag,
3e Riemerstraat 2c4.
>n No. 436.
554.
No. 9984 Noord.
No. 6661 H.
41.
18.
21 Telefoon No. 8455.
Correspondent de heer
OT, Vlissingen, de heer
in rekening-courant,
der provisie.
maanden opzegging 4 °/0.
Spaarkas 3
KWALITEITEN.
ZUIVERE REUZEL
25 KG. f 0.88 per KG.
:n 14 KG. f 0.90
vaatjes
f 0.82
ia! adres van Binnen-
dsch Spek.
leden nog Prijscourant.
sleph. 209.
aard te 'sHeer Arendskerke.
gaard onder Baarland, in
ïonie de Leeuw,
in worden ingewacht vóór
gustus a.s. te 2 uur in
ideling" Goes,
te bekomenbij B. BOON-
endamme.
end, Gem. Hoedeken»"
e D no. 11, groot HA.
13, groot HA. 1.37.60, in
d. Jac. Timmermans tot 2o
L5.
en met opgaaf van den ge-
per HA. en van twee borgen
ustus, te zenden aan C, A-
te Bergen-op-Zoom, by
ere inlichtingen te ver-
den boomgaard hofstede
jsbiljetten in te leveren
Augustus a. s. bij
W1LLEMSEN, te lerseke.
vraagd
liSEN, Landweer, EUewouts-
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten ƒ0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoorfstraat C 2o9, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. h contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door Öe
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor:
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
gulden" bij
verlies van een
hand, voet
of oog;
gulden bij
verlies
van een
duim;
60
gulden bij
verlies van
een
wijsvinger
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
Zal als een phoenix uit zijn assche
het aloude Polen uit dezen wereldbrand
herrijzen
Ziedaar een vraagstuk, dat sinds de
jongste mededeelingen in de dagbladen
een hernieuwde actualiteitheeftgekregen.
Als gevolg toch van de inneming van
Warschau, de oude Poolsche hoofdstad,
door de Germaansche legerscharen, zou
den Duilschland en Oostenrijk het reeds
eerder beraamde plan willen verwezen
lijken tol herstel van het vroegere konink
rijk Polen, door de Duitsch-Poolsche en
Oostenrijksch-Poolsche landstreken bij
het veroverde Russisch-Polen te voegen
en het te maken tot een soort vooruit
geschoven bastion, dat in de toekomst
geroepen is Centraal Europa voor de Mos
covitische overheersching te vrijwaren en
den eersten schok der Russische legers
op te vangen
Een Oostenrijksche aartshertog, ver
maagschapt met den hoogen Poolschen
adel, zou voorloopigals Oppergouverneur
later als koning, onder suzereiniteit der
Huizen Hohenzollern en Habsburg, het
nieuwe rijk besturen.
Nu, Pruisen en Oostenrijk hebben wel
wat jegens Polen goed te maken. Zij toch
zijn het, die met Rusland het Poolsche
koninkrijk hebben vernietigd, het Pool
sche land hebben verscheurd en de Polen
als natie van de landkaart hebben doen
verdwijnen. En al wisten de Duitsche
en Oostenrijksche regeerders zich verre te
houden van het systeem van tirannieken
willekeur en barbaarsche onderdrukking
van Poolschen volksgeest, Poolschen
godsdienst, Poolsche taal en zeden, waar
door Rusland zich zoo berucht maakte,
toch was het hardhandige en eenzijdige
bestuur van Pruisen ook alles behalve
geschikt der Polen sympathie te winnen
en kan alleen Oostenrijk getuigen,
door een loyaal en gematigd optreden
jegens het bij zijn rijk ingelijfde Poolsche
volksdeel te hebben uitgemunt.
Het hedendaagseh Polen mag met
Aeneas uitroepen: quantum mutatus ab il-
lo", hoezeer veranderd in vergelijking
van dat Polen, dat eertijds zich uitstrekte
van de Oostzee tot aan de Zwarte Zee
en op een oppervlakte van ruini één
millioen vierkante Kilometer 35 millioen
inwoners telde. Toen was het een der
voornaamste rijken van ons werelddeel
en stond onder zijn beroemde koningen
Wenzel van Boheme, Kasimir De Groote,
maar vooral onder de Jagellonen aan
de spits der christelijke natiën van Oos
telijk Europa.
Ten eeuwigen dage getuigt van Polon's
roem en grootheid de geduchte veldslag
bij Tannenberg (15 Juli 1410) waarin
koning Jagello de best geschoolde krij
gers van die dagen, als „Ridders der
Duitsche orde" alom bekend en gevreesd,
wist te verslaan en aan zijn land een
enorme gebiedsuitbreiding ten koste der
Duitsche orde wiste te verzkeren, gelijk
de tweede vrede van Thorn (1466) aan
Polen dan ook metterdaad schonk. -)
Maar toen in 1572 de dynastie der
Jagellonen uitstierf en Polen een kies-
rijk werd, zette het rijk den voet op de
helling, die ten ondergang voerde. Het
viel ten prooi aan binnenlandsche twis
ten en werd de speelbal der Europeesche
mogendheden, die door kruiperijen, om-
kooperijen en anders slinksche streken
hun gunstelingen op den Poolschen troon
zochten te plaatsen, teneinde op die
Wijze hun macht en invloed uit te brei
den en politieke winst te behalen.
Het spreekwoord,,'t gaat ertoe als
op een Poolschen landdag" is wel het
beste bewijs, hoe treurig het in het eens
zoo machtige rijk van Jagello met orde,
eenheid en nationale eigenwaarde was
gesteld.
Zoo sukkelde het land van de eene
miserie in de andere, totdat Rusland,
Pruisen en Oostenrijk de kans schoon
achtten, hun.slag te slaan.
Den 5en Augustus 1772 sloten de drie
rijken het verdeelingsverdrag, dat door
Maria Theresia weenende werd onder
teekend, gelijk zij ook weenende zou be
rusten in de opheffing der Jezuïetenorde.
Het ongelukkige land, dat nog slechts
in naam bestond, bewilligde op 18 Sept.
1773 in de reeds voltrokken verdeeling.
Niet minder dan 214000 KM3, zag het
zich ontnemen. Oostenrijk kreeg een
deel van Krakau en iandomir, Lemberg
en het westelijk deel van Podolië, te
zamen 70.480 KM2, met 2.700.000 inwo
ners. Pruisen kreeg geheel Poolsch
Pruisen, Danzig en Thorn uitgezonderd,
en het Netze district, alles te zamen
34.745 KM2, met 416.000 inwoners. Rus
land kreeg Poolsch Lijfland, Witebsk,
Mstislaw en een deel van Minsk, te
zamen 108.750 KM2, met 1.800.000 in
woners.
„L' appétit vient en mangeant", „al
etende krijgt men honger". Zoo ging het
ook hier. Ongebreidelde machtshonger
zette Pruisen en Rusland aan tot een
tweede aderlating van het zoo goed als
machtelooze Polen en zoo zag zich bij
het tweede verdeelingsverdrag van 4
Januari 1793 Rusland nog 250.700
KM3, met drie millioen inwoners toebe
deeld n.l. de Ukraine, de oostelijk grens
strook van het woiwodschap Wilna,
oostelijk Podolië en oostelijk Wolliynië.
Pruisen kreeg Pozen, Kalisch, Danzig,
Thorn, Dobrzyn, enz. tezamen de pro
vincie Zuid-Pruisen genoemd, een grond
gebied van 58.370 KM2, met 1.100.000
inwoners.
Wel vlamde het Pools-he patriotisme
op in den persoon van Kosciusko, die zijn
landgenooten- te wapen riep en met den
alouden heldengeest bezield, de Russische
legerscharen langen tijd zegevierend het
hoofd bood. Doch toen Pruisen ziju weer
macht met die der Moscovieten vereenig-
de, moest hij het onderspit delven. In
den ongelukkigen veldslag bij Maciejo-
wice (10 October 1794) stortte hij zwaar
gewond van zijn paard en lispelde, toen
hij van het slagveld werd weggedragen
de beroemd gebleven woorden: „Finis
Poloniael", „'tls uit met Polen 1" Inder
daad bracht de daarop volgende val van
Praga (1 Nov. 1794) aan de onafhanke
lijkheid van het reeds zoo zwaar geteis
terde Poolsche volk den genadeslag toe.
De zwakke koning Stanislas August
- een schim der oude Poolsche heer-
schers moest 24 October 1795 in een
derde verdeeling van Polen berusten,
terwijl hem vergund werd een jaargeld
in Petersburg te verteren, wat gelijk
stond met een vergulde gevangenschap.
Rusland kreeg nog 111.780 KM.2
land met 1.200.000 inwoners, Pruisen
54.898 K.M.2 met circa één millioen in
woners en Oostenrijk 45.922 K.M.2 met
ruim één millioen inwoners.
Napoleon deed door de oprichting van
een groothertogdom Warschau vrucht
van zijn overwinningen op Pruisen bij
velen de hoop op het herstel van het
oude Polen herleven, doch die hoop had
spoedig uit en de ongelukkige veldtocht
van 1812 deed het groothertogdom War
schau even snel verdwijnen als het ont
staan was.
Het congres van Weenen bekrachtigde
den aan Polen gepleegden roof en het
slechts de kleine republiek Krakau in
wezen, die later door Oostenrijk werd
opgeslokt.
De stelselmatige onderdrukking welke
de onder Russische heerschappij levende
Polen moesten ondervinden wat zich
in godsdienstige en politieke denkwijze
niet wilde plooien naar de Russische
meesters, maakte kennis met den knoet
of met Siberiëriep onder hen herhaal
delijk bloedige opstanden wakker, zooals
die van 1830 en 1863. Steeds wist de
ijzeren vuist vau den overheerscher den
tegenstand van het geknechte Poolsche
volk neer te slaan, maar de hoop op een
toekomstige herleving van de Poolsche
natie vermochten zelfs de scherpste onder-
drukkingswetten der Czaren niet te doo-
ven. „God verlaat de Polen niet". Dat
lied der hope klonk sinds van de lippen
van duizenden ongelukkige Polen, die in
de bergwerken van den Oeral of in de
sneeuwvelden van Siberië versmachtten,
gelijk het gehoord werd in vreemde lan
den aan gene zijde van den Oceaan,
waarheen de rampzalige landskinderen
van het eens zoo machtige land een toe
vlucht gezocht hadden.
Is thans de ure van Polen's verrijzenis
geslagen Is de naamlooze ellende, die
deze oorlog over het rijk van Jagello
brengt, de barensnood, die de geboorte
van een nieuw,gelukkig volk voorafgaat ?3)
Dit alles is het geheim der Voorzienig
heid, wier hand de schaal houdt, waarin
„der volken schuld en eere ligt" zooals
de dichter zegt.
Doch dit is zeker: wanneer onbezweken
geloofsmoed, heldhaftig gedragen tegen
spoed, onverzwakte trouw aan eigen aard
en taal en zeden ook in deze tijdelijke
orde belooning mogen verwachten uit de
hand des Almachtigen, dan verdient de
Poolsche natie met alle recht haar plaats
te hernemen onder de Europeesche Rijken.
En wie zegt, dat God de jongste ge
beurtenissen op het Oostelijk krijgstoo
neel niet heeft willen toelaten, opdat
daaruit het politieke herstel van Polen
als natuurlijk gevolg zou uit voortvloeien?
Het zou voorzeker niet de eerste maal
zijn, dat uit het kwade het goede werd
geboren.
„Gods molen maalt langzaam maar
fijn".
Koning Wladislaw IV liet een dochter
Hedwig na. Deze schonk in 1386 liaar hand
aan grootvorst Jagello van Lithauen. Daardoor
kwamen de Jagellonen op den Poolschen
troon.
De Duitsche orde werd in 1190 door
hertog Frederik van Zwaben te Akko in
Palestina gesticht als geestelijke ridderorde
in den stryd tegen de Turken. Later kwamen
de Duitsche ridders naar Duitschland om de
toen nog heidensche Pruisen voor het Chris
tendom te winnen. De orde nam snel toe
in bloei en macht, zoozeer, dat zy een ge
vaar werd'voor de nabuurstaten, waaronder
Polen.
Vrijdag j.L is in den Russischen Rijks
raad door twee Poolsche leden, Bobrinskt en
Chebeko de val van Warschau herdacht als
de val van „de Zuster van Rusland". Ook
werd door hen op de blijvende trouw van
Polen aan Rusland gezinspeeld.
Men vergete echter niet, dat de leden van
den Russischen rijksraad door den Czaar
worden benoemd en niet als e i g e n ljj k e
vertegenwoordigers des volks kunnen
worden aangemerkt. In allen gevalle: de
Poolsche nationale gedachten vertolk
ten deze sprekers niet.
De toestand.
Hoe waar het ook is, dat met de in
name van Warschau Rusland allesbehalve
is overwonnen, zoo is het toch even zeker
waar, dat dit wapenfeit een succes is
van moreele en politieke waarde, terwijl
de militaire waarde ervan eerst kan be
oordeeld worden als de Russen al dan
niet in goede orde hebben kunnen af
trekken.
Dit erkent b. v. de „Westminster Ga-
zette" een Engelsch blad volmondig.
Het noemt den toestand kritiek en
de geallieerden zullen zich nog meer dau
anders moeten inspannen.
Volgens Duitsche bladen zouden de
Warschau binnenrukkende troepen van
Prins Leopold als bevrijders zijn begroet.
Terwijl zich de menigte nieuwsgierig
om de groote restaurants schaarde, waar
de staven zich vestigden, floten aan den
Weichsel de infanteriekogels. Bij het pa
leis werd hevig gevochten, in de terrassen
knetterden de machinegeweren.
Want aan de overzijde van den Weichsel
in Prago zitten de Russen nog en be
schieten van daaruit Warschau.
Uit de vele berichten en telegrammen
der bladen blijkt, dat Duitscliland en
Oostenrijk de vervolging der Russen over
heel de slaglinie met groote kracht voort
zetten en trachten de vleugels van liet
Russche leger in te drukken.
Blijkens de morgenbladen van heden
hebben de Oostenrijkers Lubartow ten
noorden van Lublin en de Duitschers
Serozk aan de Boeg bezet.
De militaire medewerker van de „Times"
acht vooral het leger van Von Below dat
in Koerland opereert, zeer gevaarlijk
voor de Russen.
Inderdaad is de ontruiming van Riga,
de groote Russische bovenstad in vollen
gang en is er zelfs reeds een bericht ge
lanceerd over een aanval op Wilna,
waarbij de Russen zoo goed als omsin
geld zouden zijn. Dit schijnt echter voor
barig te zijn.
Hoe intusschen het ongelukkige land
waarop de legers „opereeren" er aan toe
is, kan men nagaan als men leest dat
aan de voortrukkende Duitsche troepen
Russische militaire brandstichters afdee-
lingen vooraf gaan, die alles op hun weg
neerbranden.
Te Athene wordt verzekerd, dat een
aanval der geallieerden tegen de Kléin-
Aziatische kust ophanden is. Het steuu-
punt der operaties zal Mitylene zijn, waar
blijkens een mededeeling van den Engel-
schen gezant troepen zullen worden ont
scheept.
Jaaroverzicht van den toestand.
9 Augustus 1914. De Engelsche
kruiser Birmingham boort den Duitsehen
onderzeëer H 15 in den grond.
De Duitschers worden gezien te Has
selt en omstreken.
10 Augustus. De gevechten in den
Elzas verloopen in het nadeel der Fran-
schen. Zij ontruimen Muhlhausen.
De Duitschers worden gezien te Ton
geren.
Z. H. de Paus en de vrede.
LONDEN, 7 Aug. (ReuterDe „Daily
Tel." verneemt uit Rome, dat de Paus
een nieuwen stap overweegt voor den
vrede door de bijzondere samenwerking
van de neutrale landen in te roepen. Hij
raadpleegt alle leden van het Heilige
College over de quaestie.
Volgens de Weensche Reichspost heeft
Z. H. de Paus aan de katholieken in
Oost-Pruisen een brief gerieht, waarin
hij hun zijn medegevoel betuigt voor
het leed dat de oorlog hun heeft gebracht.
Tegelijkertijd heeft de paus een aanmer
kelijk bedrag voor hen die het zwaarst
getroffen zijn, gezonden.
De geheime Belgische rapporten.
Ook de Zwitsersche bladen bevatten
lange uittreksels uit de Belgische staats
archieven, gepubliceerd door de „Nordd.
All. Ztg." De meeste onthouden zich
neutraal-voorzichtig van elk commentaar.
Alleen het „Journal de Genève" en nog
een paar andere bladen der Fransche
kantons knoopen er een paar opnierkia-
gen aan vast, die volstrekt nietonZwit-
sersch klinkeD, al is het nu juist geen
muziek voor Duitsche ooren. Zoo schrijft
het genoemde blad o.a.
„Het komt ons voor, dat deze publi
catie precies het tegenovergestelde be
wijst van hetgeen Duitschland tot dus
verre beweert om de onderdrukking van
België te rechtvaardigen! Duitschland
beschuldigt immers zijn slachtoffer in
nauwe samenwerking met Engeland een
militaire actie tegen Duitschland voor
bereid en daardoor zijn neutraliteit ge
schonden te hebben. Nu doorsnuffelt
men de archieven, en vindt er de be
wijzen, dat de Belgische diplomaten, eh
onder hen de bekwaamste mannen van
hun tijd, aan hun regeering rapporten
hebben voorgelegd, die zoogunstigluidden
voor de Duitsche politiek, dat men zou
kunnen meenen, zij wareii door de Duit
sche regeering geïnspireerd. Zelfs de ge
zanten te Londen en Parijs schreven in
denzelfden trant. Bewijst dit niet on
loochenbaar, dat de leidende politieke
kringen in België, dat zij zich werkelijk
aan de neutraliteit bezondigd hebben,
sterk overhellen naar de Duitsche zijde?
Als de stukken in quaestie iets bèwij-
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 10 Aug.:
Meest zwakke veranderlijke wind. Zwaar
bewolkte lucht met tijdelijke opklaring. Mo
gelijk eenige regen met kans op onweer.
Weinig verandering van temperatuur.
zen, dan is het wèl het tegendeel van
een samenzwering met de mogendheden
der huidige Entente"
I
De opmarsch der verbonden troepen.
PETERSBURG, 6 Aug. (P. T. A.) Het
eenige versterkte puntaanden Weichsel.
dat nog in Russische handen is na de
ontruiming van Warschau, is de vesting
Nowo Georgiewsk, welke aanzienlijke
strijdkrachten trachten in te sluiten, naar
de „Rjetsj" van militaire zijde verneemt.
Het succes van den vijand is niet te ont
kennen, doch het Duitsche leger is in
het voornaamste gedeelte van het plan
te kort geschoten, n.l. in de insluiting
van liet Russische leger.
De terugtocht is te bejammeren, toch
wekt zij geen verslagenheid onder de
bevolking geheel tegen de verwach
ting der Duitschers.
Alle bladen, die de ontruiming van
Warschau bespreken, blijken even hoop
vol te zijn als vroeger. De Beurscourant
zegt: Het tijdelijke verlies van het Pool
sche grendgebied kan zelfs geen oogen-
bhk den nationalen trots van Rusland
aan het wankelen brengen. De hoofdzaak
is niet Warschau, maar de zedelijke bron
van de Russische krachten, waaruit alle
Russen de overtuiging putten, dat de
overwing voor Rusland zal zijn.
De „Rjetsj" ziet met vertrouwen de
toekomst tegemoet, daar de slagvaardig
heid van het Russische leger onvermin
derd en zijn moreel ongeschokt is.
Een Italiaansche onderzeeër gezonken.
"WEENEN, 6 Aug. (officieel). Een
van ónze onderzeebooten heeft gisteren
vroeg, een Italiaansche onderzeeboot van
liet type „Nautilus", bij Pelagosa getor
pedeerd en tot zinken gebracht.
De duikbooten oorlog.
LONDEN, 5 Aug. (R.O.) Het Britsche
s.s. „Kidlaud Queen" is tot zinken ge
bracht. De bemanning, die zich in twee
booten bevond, werd opgepikt en aan
land gebracht.
Een oorlogsmedaille voor vrijmetselaars.
Het Italiaansche logeblad „Accacia"
schrijft
„Lioor talrijke loges is aan Groot Oosten
de wensch kenbaar gemaakt, dat den
Br.'. Br.'., die naar het front zijn getogen,
een zinnebeeld van broederschap worde
geschonken, dat hun als herkennings-
teeken zal dienen. Het Groot Oosten
heeft nu een medaille laten slaan met
eén allegorisch motto, waarop aan de
keerzijde de naam van den eigenaar kan
worden gegraveerd. Er behoort een ket
tinkje bij om haar onzichtbaar te dragen.
Het kan zijn nut hebben, hier te her
inneren aan een uitspraak, door generaal
Cadorna onlangs gedaan„De geheim
houding van de loge is niet in overeen
stemming met het eerlijke openbare
leven. De vrijmetselarij geeft voor te
strijden tegen de duisternis, en inmiddels
knoeit zij zelf in het verborgene."
Belgrado.
Bij gelegenheid van den jongsten aan
val op Belgrado door Oostenrijksch-Hon-
gaarscbe vliegers ondernomen werd het
Centraalstation door bommen in brand
geschoten. Het station moet volgens de
Korr Norden geheel afgebrand zijn, ter
wijl de scheepswerf en de kazerne in
het zuidelijk gedeelte van de stad ook
getroffen moeten zijn.
