De Groote Oorlog.
No. 89. Zaterdag 81 Juli 1915. Elfde Jaargaug.
Verschijnt eiken MAANDAG-.JVQENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
1 S-" éfc gU'den bij i gulden bij' guld8n bij Sf8
PRINCIPIEEL.
Losse Oorlogsberichten.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten 0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoortstraat C 209, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de mm fPïi dpfe gulden bij verlies van beide B RB gulden bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de jfl fl fl I fl banden, voeten of oogen. fl I I verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, 1^1 IS I Voorts bij ongeneeselijke |B 1 baud, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: lUli V verstandsverbijstering; I of oog; I duim;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
fl K» B B ver^es vau een fl fl B fl B verlies fl_ fl fl verlies van M
fl 8 band, voet 1 fl fl fl fl van een fl fl een M
I w W of oog; duim; wijsvinger;
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Binnenkort worden de Goesche burgers
nog eens opgeroepen voor een gemeen
teraadsverkiezing, want de raadszetel,
dien de heer Temperman verliet, staat
nog altijd open. Met enkele candidaat-
stelling komen wij er niet afde poli
tieke partijen ter linkerzijde zullen can-
didaten stellen, ter rechterzijde zal het
zelfde worden gedaan, wij krijgen dus
wederom een stembusstrijd. Men kan dit
bejammeren, maar ongedaan maken kan
men het niet, evenmin als men zich kan
onttrekken aan de beantwoording dei-
vraag welke houding heb ik als Katho
liek staatsburger, als Katholiek gemeen
tenaar van Goes, bij de aanstaande ver
kiezing aan te nemen.
Het antwoord hierop luidteen prin-
cipieele houding en dat is ook het
eenige antwoord, dat wij onszelven mo
gen geven, als wij eerlijk willen zijn, dat
wil zeggenKatholiek metterdaad
en n i e t i n s c h ij n. Katholiek toch zijn
wij niet enkel in de kerk en in
onze slaapkamer bij het morgen en avond
gebed, maar a 11ijd en overal, in ge
heel onzen handel en wandel.
Althans, zoo behooren wij te zijn. Han
delingen, die wij dus stellen als Kat h o-
lieke Staatsburgers de uit
oefening van het kiesrecht is een dei-
voornaamste er van moeten worden
gedragen door het Katholiek be
ginsel n.l. dat wij met onze stem wil
len medehelpen, om den anti-cliristelijken
geest in onze bestuurslichamen te be
strijden, den anti-christelijken invloed die
er van uitgaat, zooveel mogelijk te be
perken. Of dit noodig is? Luister, wat
de Franciskanerpater Raphael Ligten-
berg zegt:
Onze staat, onze maatschappij is
officieel niet-katholiek zegge anti
katholiek. Het praedicaat christelijk
is vaak al te veel. Denkt aan de z.g.
neutrale school het staatsonderwijs
over heel de linie. Denkt aan onze
huwelijkswetgeving, aan de Koninklijke
goedkeuring van alles en nog wat,
zelfs van de statuten van den Nieuw-
Malthusiaanschen Bond, aan de afschaf
fing van het gebed bij de opening en
sluiting der zittingen van bestuurs
lichamen aan het opzettelijk ver
zwijgen tot zelfs van Gods naam in
de officieele speeches De maatregelen
van eenige christelijke ministeries heb
ben den sinds lang heerschenden geest
uit ons officieel staatsleven nog lang
niet verdreven."
En du zegge men nietNu ja, dat is
alles heel mooi als het geldt een Tweede
Kamerverkiezing, maar dat slaat niet op
een gemeenteraadsverkiezing. Daar kits
ik den man die mij aanstaat, van wien
ik weet dat hij het welzijn der gemeente
zal behartigen en daarmede afgeloopen.
Want bij wie zoo redeneert is het wel-
zijn der gemeente gewoonlijk het
welzijn, zooals hij het door den bril van
zijn eigen belangen ziet, n.l. zijn ei
gen welzijn. Als h ij maar bij de keuze
van een gemeenteraadslid profiteert, dan
is 't genoeg. Princiepen, daar lacht men
mee en zoo doet menig Katholiek in
het openbaar leven feitelijk alsof hij niet
Katholiek warehij volgt zijn eigen ik,
zoekt zijn eigen voordeel en laat verder
violen zorgen. En het gevolg? Dat onze
politieke tegenstanders uit die onprmci-
pieele houding van zoo menigen Katho
liek munt slaan. Zij weten op voortref
felijke wijze de halfslachtige Katholieken
te vleien in hun z.g. onafhankelijkheids
zin en individualisme en zoo gebeurt het
dat, dank zij de onprincipieele houding
der Katholieken, in menigen gemeente
raad de liberalen de lakens uitdeelen,
waar zij feitelijk in minderheid zijn. Neem
b. v. b. Breda, een Katholieke stad, de
residentie nog wel van een bisschop.
Jarenlang hebben daar eenige niet-Katho
Nog een „Tekort der Katholieken'', Futura,
heiden, blz. 28 en 29.
lieken of beter gezegd anti-Katholieken
met liberaliseerende Roomschen de stede
lijke regeering beheerscht. Eerst dit jaar
is het aan de principieel handelende
Katholieken, onder aanvoering hunner
kiesvereeniging gelukt, den raad om te
zetten en aan het Katholieke Breda die
vertegenwoordigers in den raad te geven,
die het verdient.
Waarom wij dit alles ophalen Omdat
voor de Goesche Katholieken over de
jongste gemeenteraadsverkiezing nog al
tijd de wolk hangt der teleurstelling over
het vallen van den Katholieken candi-
daat. Nu onderschept een wolk zoowel
het licht als de warmte der zon. Te
vreezen is het alzoo, dat de misnoegd
heid, die bij de Katholieken van Goes
heerscht, lien belet het licht te zien van
het Katholieke beginsel en de warmte
te voelen van de Katholieke overtuiging,
die den bij de komende raadsverkiezing te
volgen weg aangeeft. Men zij op zijn hoede 1
Hier geldt het„wordt gram maar zondigt
niet." 't Is begrijpelijk en natuurlijk, dat
men zijn wrevel uit over de ontrouw
van boudgenooten, wien men zijn trouw
verpandde, al wordt daarmede volstrekt
niet gezegd, dat bij de jongste gemeen
teraadsverkiezing nu juist alle Katho
lieke kiezers ook hun plicht
hebben gedaan. Maar hoe verklaar
baar, hoe billijk die gramstorigheid ook
zij, zij zou zondig worden, wanneer zij
er toe leidde met pak en zak naar den
vijand over te loopen, of althans bij de
pakken neer te zitten en van alle ver
kiezingen verder den brui te geven. Wat
zouden de vrijzinnigen zich verkneukelen,
als dat gebeurde I Want dan hebben zij
het terrein vrij, daar de Katholieken per
slot van rekening de balans in handen
hebben, in de stad, zoowel als in het
district.
Maar verdienen dan die anti's en chris-
telijk-liistorischen, die ons in den steek
lieten, niet, dat zij eens aan den lijve
voelen, waarop hun ontrouw te staan
komt
Zeker, maar niet op de wijze, als daar
juist is besproken. Waut daarmede straf
fen wij indirect ook ons zeiven, door
mannen in den raad te brengen, wier
beginselen lijnrecht tegen de onzen in-
druischen. En nu moet men niet zeggen
dat kan mij niet schelen, want dat is
geen praat. Den vrijzinnigen en socialisten
kan het wel degelijk schelen of er
iemand van hun beginselen in den raad
komt, zij werken en ploeteren er voor
met een ijver en doortastendheid, die ons
niet zelden tot beschaming strekt. Maar
velen onzer zijn zóó doortrokken vaak
zonder het te weten van den libera-
listisclien zuurdeesem van het„ik doe
wat ik verkies en om de rest maal ik
niet" dat al wat zij in het openbare leven
verrichten, zelden of nooit wordt geïn
spireerd door het Katholiek beginsel noch
gedragen door de gedachte dat „allen voor
één en één voor allen" ook in de politiek
een partij groot maakt.
Neen, dan wisten de Katholieken van
Enschedé het beter.Toen zij zagen, dat hun
Tweede Kamercandidaat Engels er niet
kon komen, omdat een deel der coalitie
kiezers, befioorende tot den breeden zoom
der halfslachtigen, niet op een Roomsche
stemde, besloten zij, ofschoon aanzien-
lijk sterker dan de antirevo
lutionairen en Christel ij k hi
storisch en tezamen, van hun
eigen Roomschen candidaat afstand te
doen, en een n i e t-K a t h o 1 i e k e n coa-
litie-candidaat te steunen, liever dan hun
district over te geven in handen van
liberaal of socialist. De antirevolutionair
Elhorst werd dan ook bij de herstemming
in 191)9 gekozen.
Ziedaar een houding, waarvoor men
zijn hoed afneemt en die wij aan onze
Goesche geloofsgenooten onder de kiezers
durven ten voorbeeld stellen. Zoo iets
kost moeite, zoo iets vraagt zelfopoffering,
wie zal het ontkennen. Maar toch is dit
de eenige weg, dien de Katholieke partij
te Goes bij de komende verkiezing heeft
te bewandelen, want het is de p r i n c i-
pieele weg. Tenzij de Goesche Katho
lieken geen partij willen vormen. Maar
dan moeten zij er zich ook niet over be
klagen wanneer zij niet worden geteld,
er met hen geen rekening wordt gehou
den, behalve wanneer het geldt belasting
te betalen en liberale heeren op het
kussen te helpen.
Het is te hopen, dat de Katholieke
Kiesvereeniging, geroepen om bij verkie
zingen de leiding te geven, het voorbeeld
zal wtten te b 1 ij v e n geven van een
principieele houdinghierdoor wordt
zuowei haar eigen prestige als de eer
der partij het best gediend.
Gelukkig heeft zij een kraehtigen steun
in haar reglement, waarvan o.a. art. 2
luidt
De vereenigiug gaat uit van het be
ginsel, dat het plicht is van ieder Kath.
Staatsburger om mede te werken tot
het welzijn van gemeente, provincie en
staat, en neemt (voortvloeiende uit dat
beginsel) de volgende grondstellingen
ais leiddraad voor haar werken aan
Xo. ieder Kath. Staatburger is ver
plicht in de eerste plaats zelf trouw en
goed zijn kiesrecht uit te oefenen en
ook anderen daaibij naar vermogen be
hulpzaam te zijn
2o. die uitoefening van het kiesrecht
strekt alleen dan tot welzijn van ge
meente, provincie en staat, wanneer
men kiest en de keuze bevordert van
personena. van erkende be
kwaamheid voor den aange
wezen werkkring, b. van christe
lijke gezindheid, d.w.z. «at zij het open
bare leven geregeld en doordrongen willen
zien door de christelijke beginselen
3o. slechts dan is er waarborg, dat
personen als onder sub 2o. bedoeld
worden verkozen, wanneer er een ge
zonde politieke organisatie bestaat,
waarbij eenerzijds het kiesrecht van
den eenling zich volkomen vrij kan
laten gelden en anderzijds door krach
tig onderling verband de wenschen
der minderheid ondergeschikt worden
aan de beslissing der meerderheid
Mochten toch alle Katholieken van
Goes zich eendrachtig willen scharen
rondom de kiesvereeniging, liever dan
haar op een afstand te kiitiseeren, en
een principieele houding aannemen
bij de verkiezingen.
Dan boezemen zij den tegenstander
eerbied in en sporen door hun voorbeel
dige houding de coalitiegenooten aan, om
de lauwen en tragen en trouwenloozen
in hun kringen tot een trouw en eerlijk
stemmen op een Katholiek waar en
wanneer zulks noodig is te bewegen,
waardoor het groote struikelblok, dat de
coalitie den weg tot zoo menigen stem
bustriomf versperde, zal zijn weggenomen.
De toestand.
De Russen, die meesters zijn in het
zich al vechtende terugtrekken, hebben
zich blijkbaar hersteld eu bieden thans
bij deNarew zulk een verbitterden tegen
stand, dat de Duitsckers in de laatste
dagen maar weinig zijn opgeschoten. Het
uitwijken tusschen Riga en Kowno naar
het Oosten zou door de Russen gedaan
worden, zoo meldt althans de Hetero
burgsche correspondent van de „Times"
om hun vijand van het Noorden en Zuiden
uit in de llanken te kunnen vallen.
Het groote offensief der Italianen tegen
het Isonzofront heelt hun wel eenige
voordeelen bezorgd maar geen rechts-
streeksch succes, want de linie der Oos
tenrijkers is niet verbroken. Waar dat
Isonzofront eigenlijk ligt? Aardrijkskun
dig aldus schrijft een persman der
N. R Crt. uit het Oostenrijksch-Hon-
gaarsch hoofdkwartier begint dit
front bij de Monte Confin, ten Noord-
Westen van Fiitsch, strategisch evenwel
eerst bij den Predilpas, in de nabijheid
waarvan zich een Oostenrijksche stelling
vindt, die het Seebachdal bestrijkt. Daar
de Italianen door dit dal willen opruk
ken, dat tot liet Kroonland Karinthië
toegang verleent, wordt die stelling al
sedert weken, maar zonder succes, door
de Italianen met grof geschut bestookt.
Van het stadje Hreth aan de Coritnitza
af, en van Fiitsch af, langs de rivier tot
aan haar monding in de Adriatische Zee,
heeft de generale staf het terrein tus
schen deze beide rivieren en de Italiaan-
sclie grens, als niet verdedigbaar ver
klaard, en daar ook geen versterkingen
aangelegd. De Oostenrijksche verdedi
gingslinie ligt zoodoende ten Oosten van
de Isonzo, die voor den aanvaller op tal
punten een moeielijk te nemen hindernis
vormt.
Tusschen Breth en Görz bestaat het
terrein ten Oosten van de rivier uit rots
achtig hooggebergte. De meest Noorde
lijke en bruikbare toegang tot hetlsoii-
zodal is de weg door liet Uccadal. waar
door de stad Saga en voorts Fiitsch ge
makkelijk zijn te bereiken, en zooals be
kend, zijn de Italianen ook langs dit
bergpad m Oostenrijksch gebied binnen
gedrongen eD hebben zij ook Fiitsch
beschoten.
De overgang over de rivier Isonzo bij
Görz, wordt, zooals bekend door een
fort verdedigd, terwijl zich ten Westen
daarvan, o.a. bij Podgora, nog een Oos
tenrijksche verdedigingslinie bevindt.
De Duitsche kroonprins die in het Ar-
gonnenwoud staat, heeft dezerdagen ge
zegd „Wij dekken onze kameraden in
liet Oosten in den rug, en zullen het
zoolang nog doen, tot hel ons mogelijk
zal zijn met onze tegenstanders, de
Franschen, grondig af te rekenen".
Het oogeiiblik van het „groote offen
sief" van de Duitschers aldus de over
zichtschrijver van - De Maasbode"
mogen de verbondenen wel met eenige
bezorgdheid tegemoetzien. Zoolang echter
de Russen door hun tegenstand in het
Oosten een beslissing weten te rekken,
zoo laDg hebben de verbondenen in het
Westen den tijd hun posities te verster
ken en door aanvoer van nieuwe troepen
en ammunitie zich krachtiger te maken
om den grooten stoot af te weren. Zoo
hebben de verbondenen inderdaad den
Russen zelfs bij al hun tegenslagen nog
de dank te weten, die Asquith ia zijn
onlangs gehouden rede hun bracht.
I l
Welk weder zullen wij hebben
Van de Belgische grens.
De Gouverneur-Generaal in België
heeft een verordening doen aanplakken,
waarin hij bekend maakt, dat, wijl zoo
vele Belgen van Is23 jaar zich'aan de
maandelijksche controle onttrekken en
over Hofland uitwijken, hij zich voorbe
houdt die controle uit te strekken op
alle mannelijke Belgen van 17 tot 50 jaar.
Tevens dreigt hij ouders eu gefneenten
aansprakelijk te stellen voor lien die uit
wijken en aan iedereen te verbieden
zich elders te vestigen zonder goedkeu
ring van den betrokken Kreitschef.
Duitsche gewapende trawler getorpedeerd.
ESBJERG, 29 Juli (W.B.) Volgens het
blad Vestjyleands Sozialdeuiokrat" is
gisteren in den namiddag tusschen vijf
en zes uur de Duitsche gewapende traw
ler „Senator vou Beerenberg", op een
afstand van vijf a zes mijlen van de kust,
ten Noorden van het Hornerew lichtschip,
getorpedeerd door een onderzeeboot, die
waarschijnlijk tot de Engelsche marine
behoort, en gezonken.
Volgens een bericht van de „Ribe Stif-
tidende" zouden van de bemanning drie
man verdronken, drie door de onderzee
boot gered en 24 aan boord van het Hor
nerew vuurschip gegaan zijn.
(Maasbode.)
De handelsoorlog.
LONDEN, 29 Juli (R.O.) Het Belgische
s.s. „Princesse Marie José" (1221 netto
tons) is getorpedeerd en gezonken. Van
de bemanning zijn 21 man gered en 4
gedood.
Verwachting tot den avond van 31 Juli
Zwakke tot matige winden uit westelijke
richtingen. Half bewolkte lucht. Weinig of
geen regen. Weinig verandering van tempe
ratuur.
GRIMSBY, 29 Juli (R.O.) De trawler
„Dovey" is in de Noordzee tot zinken
gebracht door een Duitschen onderzeeër.
Men vermoedt dat de bemanning van 9
koppen verdronken is.
Uit Dendermonde.
In de j.I. zitting van den gemeente
raad van Dendermonde werden de plan
nen tot heropbouw van de stad volledig
goedgekeurd. De architect der plannen
is de heer J. Sterck.
Z.Em. kardinaal Mercier heeft een be
zoek gebracht aan de verwoeste stad Den
dermonde. Z.Em. werd rondgeleid door
den burgemeester. De kardinaal gaf in
verschillende straten aan de toegestroom
de menigte, die neerknielde, den bis-
schoppelijken zegen. (Maasbode.)
Generaal Candore.
Het Italiaansche leger betreurt den
dood van den generaal Candore, die aan
de spits van zijn dappere Alpinisten op
liet veld van eer het leven liet.
Hij werd hooggeschat wegens de dap
perheid, die hij ui den Lybischen oorlog
cn bij vroegere operaties in Trente aan
den dag had gelegd.
LONDEN, 28 Juli. Uit Rome wordt
bericht dat de Italianen loopgraven en
een stelling namen en meer dan 3000
gevangenen maakten, terwijl een groote
hoeveelheid voorraden in hunne handen
viel.
De FraDschen behaalden eenige winst
in den Elzas nabij de Fecbt.
GENT, 28 Juli Alle leden der burger
wacht van Gent, Ladeberg en St.
Amandsberg moeten zich lieden aanmel
den in de Beurs te Gent ter controleering.
Een eeredegen voor Koning Albert.
Binnenkort zal de eeredegen voor ko
ning Albert van België, waarvoor het
geld door Parijzenaren is bijeengebracht,
gereed zijn en hem aangeboden worden.
Het gevest is versierd met een gouden
figuur, voorstellende een jongen mau, die
een knots zwaait. Daaronder de woorden
„On ne passé pas"; Voorts draagt het
gevest het opschrift. „Van het volk van
Parijs aan koning Albert der Belgen."
Op liet stalen met goud ingelegde lem
met prijken volgende dichtregelen van
Richepm
Droite, sans tache et sans effroi,
J'ai pour ame ton ame, o Roi
(Recht, zonder vlek en zonder vrees
Heb ik voor ziel uw ziel, o koning!)
Amerikanen, die België willen koopen.
De correspondent van de Voss. Zeitung"
meldt uit Kopenhagen, dat de Ameri-
kaansche bladen een denkbeeld bespreken
van den bekenden heer Wanamaker, den
eigenaar van een warenhuis, die aan het
hoofd van een Amerikaansche commissie
met Duitschland in onderhandeling wil
treden, teneinde op eigen initiatief tot
den vrede te geraken. Voor den heer
Wanamaker is ue kwestie van België, de
belangrijkste. Om deze kwestie uit den
weg te ruimen, wil hij de Duitsche re
geering den aankoop van België voorslaan.
Zelfs wil hij 20 millioen beschikbaar
stellen, waarbij hij dan hoopt op een
bijbetaling door de Amerikaansche re
geering.
Zoo de voor den heer Wanamaker be
langrijke vraag opgelost is, zal de Ame
rikaansche „vredescommissie" de ver
tegenwoordigers der Europeesche Staten
tot een vredesconverentie uitnoodigen.