De Groote Oorlog.
Donderdag 13 Mei 1915.
Elfde Jaargang,
BUITENLAND.
BINNENLAND.
No. 56
Verschijnt eiken MAANDAG-,JOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
j I I hand, voet I I 11 I van een I I een JÊ
Losse Oorlogsberichten.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten f 0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Gaiuepoorfstraat C 209, GOES.
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaartst, wordt 2 _X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. S. contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de gulden bij verlies van beide
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de jl I 11 I handen, voeten of oogen.
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, 1 I 11 I Voorts bij ongeneeselijke
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: verstandsverbijstering;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de
gulden bij gulden bij A gulden bij mm
I I verlies van een JÊ I 11 I verlies I I verlies van M
R of oogduimwijsvinger
gulden bij
verlies van een
hand, voet
of oog;
„Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Hat torpedeeren van da „Lusitanla".
PHILADELPHIA, 11 Mei (R.O.) In een
rede, welke president Wilson gisteravond
voor 4000 genaturaliseerde Amerikanen
hield, deed ihïjj een eerste aanwijzing om
trent de vermoedelijke houding van de
Vereenigde Staten in de „Lusitania"-
kwestie.
De President verklaarde met veront
waardiging „dat, hoewel de Vereenigde
Staten den vrede zouden bewaren, zij
Duitschland toch zouden trachten te over
tuigen van de onrechtvaardigheid dezer
tragedie,
BASEL, 11} Mei (W.B.) De „Basler
Anzeiger" (een pro-Duitsch blad Red.)
schrijft naar aanleiding van de „Lusita-
nia"-catastropheDat de waarschuwing
van Duitschland met zooveel nadruk was
geschied toont dat de Engelsohe mari
ne voor de veiligheid van het schip had
moeten zorgdragen.
Verder geelt het blad de schuld aan
de „Cunard"-lijn eri de passagiers zelf,
die zich in gevaarlijk gebied gewaagd
hebben.
PARIJS, 11 Mei. (HAVAS). Duitschers,
die in de Vereenigde Staten wonen, zon
den 'draadlooze telegrammen aan de Duit-
sche regeering om argumenten te seinen,
waardoor zij de vernieling van de „Lusi-
tania" kon rechtvaardigen. De Duitschers
voegden er aan toe, dat deze vernieling
groote opwinding: heelt veroorzaakt.
De telegrammen bewijzen hoezeer tie
Duitsch-Amerikanen in moeilijkheden zit
ten over deze daad, welke Roosevelt
heel juist als zeescfiuimeriji qualifieeerde.
(Maasbode.)
De vertegenwoordiger van de Cunard
Line te Rotterdam, de heer Max Hirsch-
feld, Glashaven 22, deelde ons nog het
volgende van zijn maatschappij uit Liver
pool ontvangen telegram mede:
Uit Queenstown wordt gemeld, dat het
totaal aantal overlevenden 764 bedraagt,
n.l. 462 passagiers en 302 leden der be
manning.
In het geheel Zijn 144 lijken aange
bracht of aangespoeld, waarvan er 87
herkend en 57 niet herkond zijn. Onder
de 87 herkenden zijn er 65 lijken van
passagiers en 22 van de bemanning.
Van de geredden zijn 30 passagiers
en 17 leden van de bemanning gewond.
Onder de hij de ramp van de „Lusi-
tania" omgekomen personen bevindt zich
ook hoogstwaarschijnlijk de bekeerling
father Basil 'William Maturin, die om
zijn geestelijke werken ook in Holland
wel békend is. Father Maturin had in
de Vereenigde Staten, een missie gepreekt,
en was nu op de terugreis naar Oxford,
waar hij moderator der Katholieke stu
denten is.
Father Maturin, die juist 60 jaar ge
worden was, was uit Protestantsche
ouders geboren en voltooide zijn studies
op het Trinity College te Dublin. In 1897
werd hij in de Katholieke Kerk opgeno
men en een jaar later priester gewijd
door kardinaal Vaughan. Sinds 1913 was
hij moderator der Katholieke studenten
te Oxford. Zijn bekendste werken zijn
„Laws o£ the Spiritual Life", „The
Prince of Unity" eu zijn overwegingen
over de parabelen des Heer,en.
(Maasbode.)
Nederland en de Ver. Staten.
WASHINGTON, 11 Mei. (R.O.) De
Nederlandse!» gezant bracfit een bezoek
op het ministerie van buitenlandse!»
zaken en zette uiteen, dat de positie zijner
regeering met betrekking tot de „Lusi-
tania dezelfde was als die van de regee-
ring de f Vereenigde Staten, daar een aan-
tat Nederlandsche onderdanen hij de ramp
het leven verloren. Ook zijn Nederland
sche schepen getorpedeerd en de Neder
landsche handel heeft veel geleden
Bryan verklaarde, dat de Duitsche re
geering nooit de aandacht van het minis
terie van buitenlandse!» zaken vestigde
op de advertentie, waarin de Amerikanen
werden gewaarschuwd tegen het reizlsn
aan boord van schepen van oorlogvoe
rende landen. i
Gruwelen gepleegd tegenover priesters
en rellgleusen.
PARIJS, 9 Mei (Havas). Renoz, de
Belgische gezant te Buenos Ayros, heeft
mededeeling ontvangen van een rapport,
opgemaakt door Camarra een Para-
guaysch priester die te Leuven studeert
over gruwelen, waarvan hij getuige is
geweest. Abbé Gamarra zelf werd door
ae Duitschers gevangen genomen en met
den dood bedreigd. Zij dreven hem met
andere burgers, vrouwen en kinderen
voor hun linies uit gedurende den slag.
Het „Journal des Débats" van den 9en
drukt dit rapport af en verhaalt van de
terechtstelling van religieusen en pries
ters, die ter dood werden gebracht met
afschuwelijke wreedheid. Het verhaal van
den brand en de plundering van Leuven
bevestigt al de bijzonderheden van het
Belgische officieele rapport.
De houding van Italië.
PARIJS, 10 Mei (part.) De „Messagero"
meldt, dat de laatste en uiterste conces
sies door Oostenrijk aan Italië gedaan
niet den afstand van Triest inhou
den en daardoor de voorstellen voor Italië
onaannemelijk zijn. Voorts wordt gemeld
dat Prins von Bülow en Baron Macchio
reeds een aantal afscheidsbezoeken heb
ben afgelegd. Prins von Bülow moet aan
een vriend hebben verklaard, dat zijn
zending in Rome beëindigd is.
Maandagmiddag hepen in Rome de wild
ste geruchten omtrent het thans zeer
spoedig te wachten vertrek van Prins
von Bülow en Baron Macchio.
AMSTERDAM, 11 Mei. De „Echo
Beige" meldt dat de gemeenteraad van
Gent ter gelegenheid van den verjaar
dag van Prinses Juliana een adres gericht
heeft tot H. M. de Koningin Wilheimina
en tot haar volk, waarin dank wordt
betuigd voor de edelmoedige gastvrijheid
aan de Belgen bewezen.
De aanmaak van munitie.
Over het reusachtig verbruik van artil
lerie-munitie heeft Llord George in hél
Lagerhuis meegedeeld, dat de Ëngelsehq
troepen in de 14 dagen van de gevechtelr»
olm Nieuw-Capelle zoowat (evenveel héb
ben geschoten pis int den geheelen Boeren
oorlog (23/t jaar). Toch is er geen oogen-
blik een tekort geweest en de regeeringi
kan met voldoening constateeren, dat er
op het lOogenblik een overschot is. Dat
is te meer opmerkelijk, daar de fabrie
ken zich hebben moeten inrichten op den
aanmaak van (het meest gebruikte pro
jectiel.
Men had fi.l. gtedacht, dat de granaatkar
tets het ineest zoui worden gebruikt, docl|
de ervaring heeft geleerd, dat de brisante!
granaat de grootste uitwerking heeft. De
Duitschers hebben trouwens ook met der
gelijke moeilijkheden te kampen gehad,
vooral omdat zijl fabrieken, die nooit te
voren munitie hadden vervaardigd, daar
voor hebben moeten bestemmen. Vandaar
dat vele hunner granaten niet ontploffen.
In Engeland heeft men, deze moeilijkheden
ondervangen door zulke fabrieken in
het geheel een 2500. a 3000 het minder
belangrijke werk pp te dragen en aan
de bestaande munitiefabrieken de ge
wichtigste onderdeelen van de vervaar
diging.
Waar zal de vreda geteekend worden?
In een rede heeft mr. Henry Robert, de
deken van de orde der advocaten te Parijs,
onder geestdriftige toejuichingen van zijn
gehoor, de gedachte geopperd, het vredes
congres na dezen oorlog te Brussel te
doen houden.
Een Witboak.
De Duitsche regeering heeft onder den
titel „Gruweldaden van Russische Troe
pen tegen Duitsche burgers en Duitsche
krijgsgevangenen" een witboek uitgegeven,
bestaande uit een memorie en officieele
stukken en getuigenissen als bijlagen.
Het Duitsche gezantschap in den Haag
deelt mede, dat het Witboek ter kennis
is gebracht van de Nederlandsche regee
ring en dat het ter inzage ligt, zoowel op
het Duitsche gezantschap in den Haag,
als op do bureaux der Duitsche con
sulaten te Amsterdam, Rotterdam, Maas
tricht en Vlissingen.
Wanneer men nagaat dat er ook ver
schillende memorandum's zijn verschenen
van Duitsche gruweldaden in België en
Frankrijk, dan ligt hierin voor den Duit-
scher wel stof tot overweging van het,
spreekwoord: „wat gij niet wilt dat u
geschiedt doe dat ook aan een ander
niet".
Da gevechten in Galloië.
De berichten uit Duitsche bron over
de jongste nederlaag der Russen in Galicië
noemen „volslagen gebrek aan behoorlijke
leiding" een der oorzaken van het échec
en de groote verliezen des vijands. De
loopgraven der Russen waren bij wijze
van verdiepingen boven elkaar uitste
kend ingerichtop tal van punten stre
den de Russische soldaten met verbitte
ring, maarhet gebrek aan een stra
tegisch intellect, dat heel deze militaire
massa en dit militaire mechanisme had
moeten bezielen en leiden, deed voor
de Russen alles misloopen. De verwar
ring was van dien aard, dat als door den
Rus op één of ander punt nog taaie
tegenstand werd geboden, deze nutteloos
werd, doordat de troepen rechts en links
de lust om te strijden hadden verloren
en vóór het noodig was op de vlucht
sloegen. Als curiositeit ontleenen we aan
deze Duitsche berichten nog de bijzonder
heid, dat zich onder de gevangen geno
men kozakken otlicieren ook eenige anal-
phabeten bevonden, (menschen dus die
noch lezen noch schrijven konden), welk
merkwaardig feit in een aanmerking in
de papieren dezer officieren werd aange
geven.
Omtrent den strijd zelf schrijft men
uit Weenen: De hoofdmacht van het
onder zware verliezen uit West-Galicië
en de Karpathen teruggeslagen derde Rus
sische leger is, wijkende voor den druk
uit beide richtingen, thans samengedrukt
in het terrein bij Sanok en Lisko. Tegen
deze massa dringen de verbonden legers
verder met succes voort. Zij! hebben van
het Oosten uit den overgang over de
Wislok veroverd en van het Zuiden uit de
linie DwernikBaligrod'Bukowsko be
reikt.
Aan den Noordelijken vleugel van het
front in West-Galicië bestormden de troe
pen uit Boven-Oostenrijk, Salzburg eu Ty
rol gisteren verscheidene plaatsen ten Oos
ten en Noord-Oosten van Debica. Het aan
tal der in West-Galicië gemaakte gevan
genen is tot 80.000 gestegen. Hierbij
komen nog meer dan 20.000 gevangenen,
die bijl ,de vervolging in de Karpathen
gemaakt zijn.
Het derde Russische leger, dat uit Kau-
kasische alsmede verscheidene reserve
divisies was samengesteld, heeft dus alleen
aan gevangenen 100.000 man verloren,
lelt men hierbij: de dooden en gewonden,
dan kan het verlies minst en s
op 150.000 man worden geschat.
Van de massa oorlogsmateriaal, dat ook
thans nog niet te overzien is, zijn tot nu
toe zestig stukken geschut en 200 machine
geweren geteld.
De gevechten in Zuid-Oost-Galicië duren
nog voort. Door een tegenaanval werden
óp de hoogten ten Noord-Oosten van Oty-
nia sterke troepen van den vijand terug
geworpen.
Italië en Oostenrijk,
BERLIJN, 11 Mei (part.) Eenn conferen
tie tusschen Keizer Wilhelm met den
Oostenrijkschen minister-president Graaf
Sturgkh, Graaf Tisza en den Oostenrijk
schen minister van Buitenlandse!» Zaken,
Graaf Burian, had gisteravond te Sillein
plaats. In den voormiddag was G'raaf
Sturglh in particulier gehoor door Keizer
Franz Joseph ontvangen. Des namiddags
vond een gemeenschappelijke ministerraad
plaats.
Tweede Kamer.
Zitting van Maandag.
Bu i ten go wo on Oorlog scrediet.
Dhr. v. Leeuwen critiseerde verder de
circulaire van 19 Maart betreffende de
censuur op ontwikkelingscursussen, waar
mede do commandanten geen raad we
ten en de clubs worden verboden.
Spr. vraagt, als de commandanten er
niets kwaads in zien, waarom dan die
algemeene vervolging plaats vindt? Spr.
noemt nog verschillende gevallen en wil
van den Minister van Oorlog hooren, waar
om zoo hardvochtig de staat van beleg
ivordt toegepast op het stuk van het hou
den van vergaderingen en noemt eenige
feiten, waaruit blijkt, dat verbittering ont
staat door het niet toegeven aan de be
hoeften der menschen en aan de maat
schappelijke ontwikkeling. Concludeerende
zegt spr. dat hij heeft willen aantoonen,
dat de militaire autoriteiten te veel kij
ken naar wat zij meenen, dat het mili
tair belang is en gedeeltelijk andere be
langen niet kunnen of willen beoordee-
len en dat daardoor verbittering ontstaat.
Spr. hoopt in deze op den steun der
Kamerleden en dat de Regeering meer
recht zal laten wedervaren aan de per
soonlijke behoeften der gemobiliseerden.
Dhr. Duijmaer van Twist wil eenige
punten naar voren brengen, na vooral
verklaard te hebben, dat hij zijn .stem
aan het ontwerp zal geven. De Kamer
dient do Regeering te steunen, doch dit
neemt niet weg, dat men critiek mag
oefenen op verkeerde dingen.
Spr. brengt hulde aan het Dep. van
Oorlog, waar alles gedaan wordt om aan
de verlangens van den troep te voldoen
en aan de officieren, die met den troep
meeleven. Doch dat neemt niet weg, dat
er grieven overblijven, die spr. in billijk
heid onder de aandacht der Regeering
wil brengen.
Als zoodanig noemt spr.de voorziening
in de godsdienstige en geestelijke behoef
ten van de gemobiliseerden,. als zijnde
onvoldoende, omdat het aantal veldpredi
kers te gering is.
Voldoende steun ontbreekt aan de Mi
litaire Tehuizen. De neutrale inrichtingen
krijgen wel steun, hoewel daar menschen
optreden als zekere heer Speenhoff, welk
optreden in vele kringen weerzin opwekt.
Dat is meten met twee maten. Met de
lectuur gaat het ook zoo. Spr. vraagt
of de Min. bereid is eenigen steun te
verleenen aan de Mil. Tehuizen.
Spr. wijst verder op de gemoedsbezwa
ren die velen hebben tegen onnoodigen
Zondagsarbeid.
Onder onnoodige Zondagsarbeid rekent
spr. ook het aflossen van troepen op
Zondag, wat even goed Zaterdag of Maan
dag kan geschieden. Ook wordt geen
rekening gehouden met liet reizen op
Zondag. Voor de Israëlieten is alles met
pijnlijke nauwgezetheid geregeld. Spr. gunt
hun dit gaarne, doch vraagt of onze sol
daten niet evengoed aanspraak hebben
op de erkenning van gemoedsbezwaren,?
Voorts kwam 'hij op tegen het onbillijk
en ruw behandelen van de militairen,
waarbij hij een voorbeeld aanhaalde van
de behandeling van een korporaal-onder
wijzer door een officier, evenals het ge
val was met predikanten.
Spr. heeft het voorts over de vergoe
dingen, over de toepassing, waarvan met
recht wordt geklaagd, alsook .over de
verloven, waaromtrent hij zijn vroeger
geuitte klachten resumeert en waarbij
groote willekeur bestaat. Het is in het
economisch belang van het land, dat men
met do verloven wat inschikkelijker is.
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 13 Mei
Zwakke tot matigen veranderlijken wind,
zwaarbewolkt met tijdelijke opklaring; waar
schijnlijk eenige regen met kans op onweer,
aanvankelijk iets warmer.
Spr. vroeg voorts of in zake het ver
lof van de landbouwers voor den hooi
tijd al een beslissing is genomen?
Spr. vroeg of het bericht juist is van
het naar huis zenden der oudste lichting
van de Landweer? Hij hoopt het. Ook
juicht hij Let toe, dat wie blijven wil,
blijven kan, mits natuurlijk de vrijwillig
blijvenden de voordeelen van vergoeding
houden, die z'ij, thans hebben. Voor de
blijvenden zou spr. liefst, évenzooveel
anderen met verlof willen zenden, voor
al categoriën, die verlof hard noodig heb
ben, bijv. kleine visschers, die een extra-
verlof op den -gezetten tijd best kunnen
gebruiken.
De bepaling, dat het kader geen ver
lof kan krijgen doet spr. leed, omdat
daardoor voor 'de toekomst tegenzin ont
staat tegen kaderopleiding.
Spr. vraagt nog de aandacht van den
Minister op de uitbetaling van menage-
geld, bij het gaan met verlof, waarbij
de grootste verwarring heerscht wegens
orders en contra orders. Spr. is het eens
met dhr. Scheurer, om reserveoffic-ieren,
van gez. van middelbaren leeftijd den
kapiteinsrang te verleenen. Ook zou hij
willen, dat niet valide militairen spoe
diger werden afgekeurd. Spr. zal stem
men voor het ontwerp. De anti-rev. partij
heeft geijverd voor een krachtig leger en.
een sterke .yloot, doch daarbij heeft zij
ook steeds er voor gestreden, dat bij leger
en vloot met Gods ordonnantiën zal wor
den gerekend. Laat de Minister daarom
alles doen wat dit kan bevorderen.
Dhr. Hngenholtz: critiseert in breed©
termen en met het noemen van namen
de z:.i. Verouderde politiek der leger-auto-
riteiten tegenover de mobilisatie-clubs,
de propaganda der 'S. D. A. P., het houden
van vergaderingen, het lezen van Jhst
soc. blad „Het Volk", enzl. enz. en somt
deswege verscheidene staaltjes op. Spr.
zegt ten slotte, dat de desbetreffende
motie-Ter Laan niet bedoelt een conflict
met den Minister, maar een aandrang
om' zijn zienswijze te herzien, opdat men
kan blijven samenwerken.
Dhr. Juten voerde daarop nog het woord
om eenige grieven te luchten omtrent
vergoeding voor inkwartiering en het
optreden van militaire autoriteiten tegen
over het burgerlijk gezag, waarbij ook
de burgemeester van Putte ten .tooneele
werd gevoerd en door dhr. Juten in be
scherming werd genomen.
De Voorzitter wijst er den spreker op,
dat het niet geoorloofd is zich te bedienen
van qualificaties gelijk hij 'bezigde.
Tot vijf uur waren nog slechts twee
kamerleden aanwezig. Aehtereenvolgénsi
vertrok de heer Biohon en daarna de heer
Dolk zoodat de spreker alleen voor den
Minister en d© stenografen voortlas.
Te 5 u. 10 gaf de Voorzitter spr. in
overweging morgen te half 12 zijn rede
voort te zetten.
Met den Voorzitter waren 55 leden
present.
De vergadering moest om half ,twee
uur beginnen, doch kon eerst 1.50 uur
aanvangen, daar om half twee liet ver-
eischte aantal leden nog: niet aanwezig
was,
Zitting van Dinsdag, t
Voortzetting behandeling buitengewoon
oorlogscrediet enz.
Dhr. Juten vervolgt zijn klachten over
het optreden van het militair gezag te
genover de burgemeesters enz, tegenover
de commissies voor Belgische vluchtelin
gen en de ontwikkelingscursussen, over
de verlofsweigeringen om aan de Staten
verkiezingen deel te nemen en over het
gelasten van dienst op Tweeden Kerstdag
en Driekoningen.
