DE RUSSISCHE STAATSKERK. Oe Groote Oorlog S, dagmeisje, 9 of oog|^P duimwijsvingertv flo. 50 Donderdag 29 April 1915. Elfde Jaargang. Elfde Jaargang. I» GOES. erjongen ent per hall pond. Goe«- Mijnt ellen HAANDAG-. Milt- en VRIJDAGAVOND. v. IËIIHE iEüWSCHE CipT >0,2.75 f 2.75,5 12,50. cent per pond. .leidingen, dat gelegenheid, rborgsommen riek. der Gasfabtiek, 'HUIS, Goes. rachtige Glansverf Kerkorgelfabriek vlD vraagd aan te melden n» stwal D 225. Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten ƒ0.95. Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent. Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags. Kanfoor tf. d. Administratie: Ganzepoorfsfraaf C 2o9. GOES. Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97. Reelameberiehten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs. Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct. Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 _X berekend. Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. contant. De abonné's op dit blad, in het bezit der door de rf&k gulden bij verlies van beide BW A gulden bij directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de A 9 banden, voeten of oogen. H verlies van een daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, I I 11 I Voorts bij ongeneeselijke I 9 m 9 hand, voet GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor; 9 verstandsverbijstering; 9 Vr of oog; 9 duim; De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam. M A gulden bij /SA gulden bij A A gulden bij g* I 9 I ve>lies van een |9 9 9 I I verlies 9- 9 I ver^es van fi Lk g 1 9 band, voet 1 9 9 9 9 van een 9^ 9 9 een gulden bij verlies van eiken anderen vinger. Tusschen den Katholieken grootvorst Wladimir en Czaair Peter, die de veï- schismatizeerde Russische kerk den muil band aanlei van de staats voogdij, liggen zeven eeuwen, een vreeselijk bewogen tijd perk in Rusland's geschiedenis. Het zou buiten het kader vallen van ons onder werp, indien ^vij ons in gedetailleerde beschouwingen hierover gingen verdiepen. Niet Rusland's politieke geschiedenis heb ben. wij te schrijven, maar een overzicht te 'geven van de ontwikkeling der Rus sische k«rk tot haar huidige gedaante. Daar evenwel de geschiedenis der Rus sische kerk met die van het Moscovitische rijk ten nauwste is samengeweven, dienen wij tot beter begrip enkele zaken uit de profane Russische historie aau te stip pen. In die 7 eeuwen volgen de gebeur tenissen elkaar op als in stormende vaart. Eerst de oorlogen tusschen Wladimir's twaalf zonen en hunne kinderen. Dan de inval van Georg van Suzdal, die de grondslagen legde van een nieuw vorsten dom. Vervolgens de stortvloed der Tarta ren, die als een sprinkhanenzwerm op Rusland nedervallend, alles verwoestten en vernielden. Voeg daarbij1 de onophou delijke oorlogen en binnenlandsche twis ten, die de tusschentijdperken dat Rusland van buiten met vrede werd gelaten, aan vulden en 'het valt gemakkelijk te be grijpen, dat van de eene zijde de gren- zenlooze verwarring die in het Czaren- rijk heerschte, oorzaak is geworden, dat de geschiedenis dier tijden voor een goed deei in het duister is gehuld en van den anderen kant de kerk den noodlot- tigen terugslag dier staatkundige beroe ringen niet heeft kunnen ontgaan. Reeds merkten wij op, dat de missio narissen, die Rusland binnentrokken en waarvan er latei' in hun nieuw vader land bisschop werden, uit Constantinopel kwamen. Op zichzelf behoefde dat tot geen bezwaren aanleiding te geven, gelijk het schitterend voorbeeld van de H.H. Cyrillus en Methodius bewijst. Doch op den langen duur bleek het feit, dat uit de stad, die het brandpunt was van den haat en afkeer jegens de Latijnsche kerk en het geestelijk middelpunt van alle schismatieke strevingen, de Russische ge loofsverkondigers haast zonder uitzonde ring afkomstig waren, nadeelige gevolgen te hebben voor de zuiverheid der Roomsch-Katholieke leer. Er kwamen nu en dan bisschoppen op ,den zetel van Kiew, die aanhangers waren van Pho- tius' scheuring. Een zekere Nicephorus, een Griek, zou de eerste geweest zijn. Doch nog talrijker waren gedurende lan gen tijd de met Rome vereenigde pre laten, echte „Rutheensche" bisschoppen en die afwisseling van Grieksche en Ru theensche kerkvoogden heeft eeuwen lang geduurd, 't Heeft niet aan pogingen van de zijde der Pausen ontbroken, om den band tusschen Rome en de Russische Kerk zoo hecht mogelijk te doen zijn en aan den arbeid der met Rome in liefde en trouw verbonden missionaris sen is het te danken, dat in lateren tijd een groot deel der schismatiek geworden Ruthenen in Galicië en Roekowina tot den waren schaapstal terugkeerden en als geünieerde Griekse h-K a t h o 1 i e- k e n al hun eigen kerkgebruiken, hun liturgie enz. behielden. Daarom zijn zij vooral in dezen oorlog het bijzondere voorwerp van den fanatieken haat der Russen, die Galicië bezet houden en wor- den hun bisschoppen en priesters verban nen, zij zeiven met sabel en knoet tot om- helzing der „orthodoxe", d.w.z. schisma tieke Russische kerkleer gedwongen. Doch hervatten wij den draad der ge- schiedenis. De politieke gebeurtenissen bo ven aangestipt, maakten, dat zoowel met Rome als met Constantinopel de gemeen schap al zwakker en zwakker werd en het eigeimiachtig ingrijpen der Russische j vorsten deed de rest. Daar was bijvoor- L 1?eeld do inname van Constantinopel door de Kruisvaarders (1204). Dit deed in Rus land de haat tegen de Westerschen, de aanhangers der Latijnsche Kerk, sterk toe nemen en werkte een toenadering tot Constantinopel in de hand. Maar de in vloed der Oostersche patriarchen en der latere Grieksche keizers was den Russi- schen vorsten niet minder oen doorn in het oog. Sommige hunner voerden zelfs met Constantinopel oorlog, bijna allen streefden er naar den scepter hunner macht ook uit te strekken over de kerke lijke aangelegenheden en noch door Rome, noch door Constantinopel zich de wet'te laten stellen. Een van Wladimir's zonen, Jareslaw I, (10191054) maakte daarmede een be gin, toen hij den bisschop van Kiew eigen machtig tot metropolitaan verhief en na diens dood de Russische bisschoppen tot een vergadering te Kiew samenriep, waar hij him beval den Griek Hilorion te kie zen, zonder den patriarch van Constan tinopel te erkennen. Zijn opvolger en naamgenoot Jareslaw II deed hetzelfde en gaf noch Rome noch Constantinopel kennis van de verkiezing eens nieuwen metropolitaans. Een ander zijner opvolgers, Czaar Swe- topol (10931113), gelastte den metro politaan van Kiew, een overleden abt heilig te verklaren. Het pleit voor het karakter der metro polieten, dat velen hunner niet verkozen aan den leidband der Czaren te loopen, maar tegen de verkrachting van de vrij heid der kerk met kracht protesteerden. Doch de Moscovitische vorsten wisten er wel raad mede; wie niet zwichtte voor vleierij of gunstbetoon, moest aan den lijve gevoelen, dat er met hen niet te spotten viel. Zulks ondervond de metro poliet, die Iwan den Verschrikkelijke (15331584) in diens cesaro-papisme dorst te wederstreven; hij werd in een berenhuid genaaid en ten aanschouwe van een groote menigte volks door bloedhon den verscheurd. Wat den Russischen Nero intusschen niet belette zich met de titels van „plaatsbekleeder Gods" en „hoofd der Russische Kerk" te tooien. Inmiddels hadden de gebeurtenissen hun gang en verrezen de vorstendommen Wla dimir en Moskou. De hoofdfeteden van dien naam werden metropolitaanzetels, ten koste van Kiew en de band met Rome en Constantinopel werd al weer losser. Een enkele vorst trachtte wel de schier verloren gegane eenheid te herstellen. Zoo weet men, dat een zoon van Czaar .Tzaslaw te Rome kwam, om paus Gregorius VI namens zijn vader te verzoeken, het vorstendom Kiew als leen van St. Pieter te aanvaarden. Doch die enkele poging vermocht niets tegen het streven der ove rige Czarende Katholieke Russische Kerk te maken tot een schismatieke nationale kerk. De regent Godownovv, die van 15981G05 het rijk bestierde, dwong met list en geweld den verdreven patriarch va.n Constantinopel, Jeremias II, ertoe, den me tropoliet van Moskou tot patriarch te wijden. Nu straalde de Russische kerk in glans en aanzien, aan die der overige Oostersche kerken gelijk, maar de breuk met Rome en Constantinopel was tevens een feit geworden. Als afgehouwen lak van den stam der eenheid lag daar nu de kerk, door Cyrillus en Methodius ge sticht. Om van die kerk voortaan een wil-, lig werktuig te maken in de hand van Czaar en gouvernement, was maar weinig moeite noodig. Natuurlijk werd er voor gezorgd zoo veel mogelijk patriarchen te kiezen, die zich gemakkelijk wisten te plooien naai de luimen en grillen hunner keizerlijke meesters, gelijk de eerste patriarch onder Godownow, die beval, dat in ieder gezin voor den Czaar moest worden gebeden volgens een door hem opgestelde formule, waarin deze gekroonde machthebber niet weinig werd vergood. Toch bleek al spoedig, dat niet alle patriarchen zich als ledepoppen verko zen te «oen gebruiken. Verschillende hun ner, door betere gevoelens gedreven, ver zetten zich krachtig tegen de inmenging der Czaren in geestelijke zaken ©n zoo werd het Patriarchaat een macht, die het Czarisme .hinderend in den weg begon te staan. Het was te voorzien dat avond of morgen een hotsing tusschen beide machten zou plaats grijpen en daar het niet te denken was, dat de Russische heerschers hun verworven macht en voogdij over de kerk zouden prijsgeven, kon men gemakkelijk gissen wie der beide machten het onderspit zou moeten delven. Czaar Peter, hoezeer een talentvol en krachtig regent en als schepper van het moderne Rusland in menig opzicht den lof niet onwaardig, die hem wordt toege zwaaid, was toch in merg en been een autocraat, die omverhaalde en vernielde wat zijn plannen in den weg stond, zonder met rechten of aanspraken, hoe eerwaar dig en verheven, ook rekening te honden. Hij wierp het patriarchaat van Moskou omver en stelde er voor in de plaats de beruchte „Heilige Synode", een in stelling, welke, geijkt met den stempel der keizerlijke autocratie, de Russische kerk voorgoed in de boeien sloeg eener absolute afhankelijkheid van den souverei- nen wil des Russischen aileenheerschers. „Car tel est notre bon plaisir": „Want aldus is ons welbehagen". Die woorden besloten steeds de bevelschriften der Fran- sche koningen onder en na Lodewijk XIV en werden later berucht als de formule van vorstelijk© willekeur. Sinds de invoering der „Heilige Sy node" geldt die formule in nog veel stren- geren zin voor de besluiten en wetten ten bate der Russische kerk uitgevaardigd, want zij ontleenen hun kracht en sanctie alleen aan het welbehagen van den Czaar, die veel straffer en veel autocratischer, dan eenige Roomsche paus zijn: „sic volo sic jubeo", „zoo wil ik, zoo beveel ik" laat klinken. De benaming iiuth,ensclje kerk" wordt door vele gp.rchitdschrijxere geb-zigd om die kerk aan te duiden vóór haar scheuring en later voor dat gedeelte der Russische kerk dat tot Rome is teruggekeerd. De toestand. De mokerslag door Duitschland aan de Yserlinie toegebracht heeft de linie der Verbondenen wel doen trillen, maar niet doen scheuren en reeds wordt gemeld, dat de slag een gunstige wending gaat nemen voor de troepen der geallieerden, wier geestdrift onuitdoofbaar is. De morgenbladen van heden bevatten communiqué's dat Liserne door de Duitschers is verlaten en het Sas door de Franschen is her overd. Is dit juist, dan blijken de Duit schers onmachtig te zijn geweest hun aanvankelijk succes in een blijvend om te zetten. Er wordt daar aan den Yser van Boe- singhe tot Steenstraate verbitterd ge vochten. Een gevangen genomen Dnitsch luitenant vertelt, daL zeshonderd Belgen een afdeeling Duitsche genisten overviel en hen met geweervuur en de bajonet in het kanaal joegen. Meer dan 60 Duitschers verdronken voor de oogen der Belgen. Vluchtenden hadden gelegenheid een nood signaal te geven en in minder dan geen tijd werden de Belgen door een groote meerderheid achtervolgd. De Duitsche ar tillerie richtte een vernietigend vuur op de geallieerden, waarvan er meer dan de helft sneuvelden of gewond gevangen ge nomen werden. De Duitschers laten zwaar gewonde vijanden op het slagveld liggen. De wegen naar Elverdinghe liggen onder het vuur van den vijand. De strijd duurt onverminderd voort. Aan het Karpathenfront duren de ge vechten ten Oosten van de Uszokpas voort, waar de Oostenrijkers zich wisten te hand haven en ten Zuidoosten van Koziowa eenig terrein wisten te winnen. Aan het front ten Westen van den Uszok-pas in Galicië en Polen, zoowel als aan de Dnjes- ter en Boekowina hadden artilleriegovech- ten plaats. Verder is ailer aandacht gevestigd op Gallipoli, waar de Verbondenen hun le gers hebben geland. Dat schiereiland te veroveren gaat zoo maar niet in een vloek en een zucht. Het schiereiland Gallipoli, merkt de „Ti mes" o.a. op, is een doolhof van heuvels, dalen, kleine rivieren, bergruggen en top pen, die geen regelmatig© keten vormen en die speciaal door do natuur ontwarpejn schijnen, om bij de verdediging van de zeestraat te helpen. Deels heeft het land zware bosschen, op andere giedeelten zijn de boomen schaarsch, en er zijn stukken laag-liggend terrein, die nog ontgonnen moeten worden. |Wij kennen de sterkte van den vijand niet, maar hij heeft zich overal ingegraven, en dé strijd in Vlaan deren heeft geleerd, wat het beteekent, vijandelijke loopgraven aan te vallen. Alles zal afhangen van het aantal be schikbare kanonnen te land en de hoe veelheid infanterie. Het bezetten vjan het schiereiland Gallipoli zou. het mogelijk, maken de Straat voor ..de schepen vrij te jnaken, omdat de noordelijke oever den zuidelijken beheerscht en de vijandelijke artillerie aan de Aziatische zijde daar door op een afstand kan worden gehou den Nog is Italië neutraal maar het maakt inmiddels zijn .toebereidselen om op een gegeven oogen'blik jn te grijpen. Wanneer dat is iis vooralsnog het geheim der re geering. Vrijdagavond hielden .vorst Von Büloiv, baron jlfacchio en de Duitsche en Oos- tenrijksch© gezantschapsraden een bespre king. jHet resultaat was dat een uitvoe rig telegram naar- de Regeering t© Wee- nen we're! gezonden waarin de minimum concessies welke Italië zouden bevredigen, werden opgesomd. Tevens werd het ver zoek van de Italiaansche regeering over geseind om binnen een redelijk tijdsver loop een antwoord daarop te ontvangen. De „Messaggero" gelooft, dat een ac- coord niet mogelijk is. Het „Giornale d'Italia" drukt een brief af van den Bumeenschen afgevaardigde! Istrati, die bevestigt, dat er een over eenkomst tusschen Italië en Rumenië 'be staat. Hij drukt de hoop uit, dat de Ru- meensche en Italiaansche legers zich te Budapest zullen verbroederen. Losse Oorlogsberichten. Het verstikkende gas. PARIJS, 25 April. In een telegram uit Noord-Frankrijk wordt medegedeeld: Oog getuigen van den aanval der Duitschers op de Boesinghe z'ijln van meening, dat de Duitschers geen bijbondere bommert met verstikkend gas gebruikten, maar dat een soort dampi .door tot dusver onbekende middelen ujt 'de Duitsche loopgraven werd vfiprtgedreven. D© geallieerden hadden reeds vroeger een ongewone beweging opgemerkt ach ter de borstweringen van de loopgraven van den vijand, in welke borstweringen openingen waren gemaakt..Die Duitschers wachten ©en gumstigen wind af om onder druk dampen uit te drijven, die herkend zijn als afkomstig, van chloorgas. De troe pen der geallieerden warenj verbaasd toeif zij dikke wolken en een zwartachtige^ nevel naar zich toe zagen komen. De Duitschers, gebruik makende van de tijde lijk© verrassing, snelden uit de loopgra ven, door het artillerievuur ondersteund. De Duitschers droegen rookmaskers, zooclat zijl door den gordel van damp konden heendringen. (Handelsblad.) Een Fransch Pantsrrschip in den grond geboord. Men seint ons: ROME. Een Oostenrijksche onderzeeër, de „5 heeft den Franschen pantserkrui ser „Léon Gambetta" in de Jonische Zee doen zinken. Vermoedelijk zijn 108 man der equipage gered. Op het Westerfront. Men seint ons: LONDEN. (Off.) Naar generaal French mededeelt vielen gisteren de Engelschen weer aan en maakten vorderingen bij St. Juiien. De Franschen heroverden Het- Welk weder zullen wij hebben Verwachting tot den avond van 29 April. Meest matigs noordoostelijke tot oostelij ken wind. Helder tot lichtbbwolkte lucht- Droog weer. Overdag warm. Van onze ZuidEr-grers. NISPEN, 25 April. (Van onzen corres pondent.) Hedenmiddag werd door de grenswacht nog een Belgisch! soldaat geïn terneerd. Sedert October bad hij) zich tq Antwerpen schuil gehouden, welke stad| vanmorgen door hem verlaten was. Ont snapt aan de waakzaamheid der Duit schers, wist hij: nabij Huybergen over de prikkeldraadversperring Hollandsch ge bied te bereiken. Volgens zijn beweren is de bevolking van Anvers op rantsoap gesteld. Ieder inwoner krijlgt 335 gram brood daags. In den loop der week werden de pnar- jJen opgevorderd in Calm'pthont, West- wesel, Esschen en omgeving. Er werden matige prijzen besteed, welke in contan ten werden uitbetaald. Vooral werd be- slag gelegd op merriepaarden, welke beV stemd schijhcn voor werkzaamheid in Duitschland. Op het stationsterrein te Esschen, dat voor bebouwing geschikt is, werden aard appelen gepoot. Naar verluidt, zal bet isolement van; Antwerpen deze week worden opgejhe- ven. De weinige personen, die de vesting verlaten mogen, worden nauwkeurig get- fo uilleerd. PARIJS, 26 April. (Part.) Naar gemeld wordt is die oudst© zoon van den Belgi schen minister van Koloniën Renkin bij de gevechten van Dixmnideiï, in den nacht Van 22 op 23 April gesneuveld. De Dardanelles Men seinde ons hedenmorgen: LONDEN (Off.) De t.roepeu der gealli eerden zijn op het schiereiland Gallipoli geland. De Franschen maakten 500 ge vangenen. Aan beide zijden der Darda- nellen zetten de tr„epen hun opmarsch voort. De hernieuwde aanval op de Darda- nellen is dus hervat met ontscheping van troepen op Gallipoli. In dit verband is In rhaaldelijk bet stadje Enos genoemd. Hiervan iezen wij in „De Standaard" Enos is een stadje van 7000 inwoners, gelegen in het vilajet AdrianopeJ, Sand- jak Gallipoli, op een landtong aan de monding der Maritza. Het doel der geal lieerden is hoogstwaarschijnlijk om'van Enos uit. een aauval op de forten aan de Dardanellen in Boulair te onderne men. 'iGaat er dus weerspoedig oplos. Een te Enos geland leger, dat zich daar spoedig weet te verplaatsen, kan den toegang tot het schiereiland der Darda nellen an het landzijde afsluiten en het daar aanwezige Turksche leger isolei ren. De smalle landengte van Boulair, die den toegang tot het schiereiland vormt, is van beide zijden goed verdedigbaar. De linie van Boulair, die aan 't Turk sche leger op het schiei eiland een goede beschermingsliiiie aanbiedt, kan echter voor een aanvaller van buiten, in dit geval het 1. ger der Geallieerden, dienst doen om liet schiereiland en zijn verde digers geheel af te snijden ea in te sluiten. Het is te verwachten dat de actie hier, door de Kussen aan de Zwarte Zee zal worden beantwoord met een landing te Midia, waarmede dan de eerste stap zou zijn gedaan tot uitbreiding van den oor log te velde op Turksch gebied. Hef afzotken van het slagveld. Een officier van gezondheid beschrijft in den „Berliner Lokal Anzeiger" hoe hij met twaalf hospitaal-soldaten, tegen het vallen van den avond, een slagveld in Russisch Polen naar gewonden afzocht: Ik had den weg op mijn kaart geteekend. Hij was niet moeilijk te vinden. Ik liet

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1915 | | pagina 1