/eiland
and
Gebed in den Oorlog.
De Groote Oorlog.
:da.
>achfing
ichrijving
I»
iizen
No. 146.
Donderdag|lö December 1914.
Tiende Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
dag
ensoep,
iber 1914,
tEU, Goes,
Tel. No. 93.
Welk weder zullen wij hebben
Losse Oorlogsberichten.
itstraat, Goes.
ur te NissG, in
jij, teil over-
OH. PILAAR
Armbestuur
van het Gast
in
erkrijgbaar zijn
ngmeester, den
pCH te Goes en
8 December
1PE BURGER te
Sen" te Kloetinge
lende tot 1,60 M.
etende tot 1 M.
bf gecombineerd.
rewoond door C.
Jrca 25 voet en
en 1 Kastanje-
bewoond door
lil, in eene weide
laan den Lange-
[Braal, metende
aldaar, metende
netende 19 duim.
Ilijk of gecombi-
mder Hoedekens-
Ie hofstede, be-
Isperse
pr geschikt voor
.et Strobbels en
"latweg naar's-Gra-
lij de wisschen.
in te leveren
1914, 's middags
Iran Notaris E. C.
die nadere in-
lit, Kerkbanken,
anken enz enz.
voor Johanna een
jre liefde, di© haar
.akte, naarmate zij
denken en voelen
reinste liefde tot
■telde zijl aanstonds,
de H. Vader haar'
ii Johanna aan Bi-
ongeduld wachtte,
aille toonde. Mijin-
ien reeds een vurig
i brak bij Bertha's
iald „oviva Pio no-
lan zelf, geheel den
tken van liefde en
im van den grooten
he gelukkige Bertha
innige blijdschap
ankbaarheid vervuld
ieuwe gronden van
roor den vader der
en, wiens beeld zij
ijk zoovele honderd-
a haar, die zijne be-
mochten ondervin-
in haar hart droeg-
(W,ordt vervolgd-).
NIEUWE ZEEUWSCHE COUP
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten 0.95
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratis: Sanzepoortsfraaf C 209, GOES
Tel. interc.Directie no. 33. Redactie no. 97.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. h contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de 1 SM gulden bij verlies van beide 1 |pS gulden bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de ïg R| handen, voeten of oogen. M B verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, |j B §2 Voorts bij ongeneeselijke i 1| i hand, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: I vlW V verstandsverbijstering; 8F ImV of oog; duim; wijsvinger.
üe uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsclie Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
1 IP8 Sulden bÜ I gulden bij A gulden bij
lm 3 verlies van een (E B I B verlies |L g fl verlies van m
«I hand, voet 8 fl fl B van een fl B een M ml
lllfe of oog; IVll duim; wijsvinger. faV
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Een gebed nu, als de vrede verstoord
is, als de oorlog woedt, als de volkeren
heven en schrikken.
Een gebed, als de dood van twee men-
schen door den dood van millioenen zal
gewroken worden. Een gebed, als de
legers gaan, als de geweren knetteren,
als de degens klinken, -als de kanonnen
donderen. Een gebed als de houwitsers
met gloeiende bliksemstralen den hemel
doorkruisen -en dood -en verderving zaaien
overal op hun weg. Als de huizen bran
den, als de dorpen en steden vernield
worden, als de kwalmende rook wraakroe
pend ten hemel stijgt. Als do moeders
weenen van smart -en de grijsaards knarse
tanden van woede, als de onschuldige kin
deren mishandeld en gedood worden, de
vrouwen en de maagden onteerd en ge
schonden. Een gebed als honderden jon
gelingen en mannen verminkt en ver
wond daarneder liggen, als duizenden
vallen met een vloek op de lippen, met
een verwensching in den mond, met een
zucht naar vrede, een kreet naar moeder
in het hart. Een gebed als al het schoon
ste en edelste in de schepping gekneusd
wordt en onder de voeten geloopenkunst
en kennis, handel en nijverheid. Als 't
grootste, dat God schiep, 't heerlijkste,
't heiligste, lijk vuige waar den dood
wordt ingejaagd, lijk een riet wordt ge
broken, lijk een dier wordt geslacht: de
mensoh naar Gods beeld en gelijkenis ge
schapen. Een gebed als priesters van alle
gezindheden den zegen van God over
dit beulenwerk hebben afgesmeekt, als
er gelogen wordt en gelasterd en de schan
delijkste wandaden aan Gods bijstand wor
den toegeschreven. Een gebed als de
klokken luiden en er dankzeggingen ten
hemel worden gestuurd voor iedere slach
ting, die haar doel heeft bereikt, voor
iedere hecatombe van menschen en die
ren, voor iedere schanddaad, voor iederen
massamoord en eiken strooptocht. Een
gebed nu, als alle moraal onder de voe
ten wordt getreden en er op groote schaal
wordt gezondigd, wraakroepend gezon
digd, als vuige huichelaars en majestati-
sche misdadigers zich godsiasterend tot
Gods afgezanten doen uitroepen.
Een gebed nu; alsof er nog niet genoeg
ware gehuicheld, genoeg gezondigd, ge
noeg met de Algoede gespot, genoeg Iiem
in 't aangezicht werd gespuwd. Alsof dit
■kermen der moeders, dit weenen der kin
deren, dit steenen der vrouwen en maag
den, dit reutelen van gewonden en ster
venden niet luider klinkt dan 't bange
gebed van den enkeling. Alsof dit ten
ondergaan van handel en nijverheid en
kunst, dit verkrachten van vrijheid en
onafhankelijkheid, die doodenstilte op de
slagvelden geen welsprekender taal voer
den. Als Gods wrekende arm en verhol
gen aangezicht nog af te keeren wanen
van die schande en die gruweldaden, alsof
Zijn heilige woede niet verpletterend neer
zal vallen over die booze, hoogmoedige
wormen daar omlaag.
Een gebed, ja nu, juist nu.
Een gebed voor onze moeders, die haar
zonen zagen heengaan, die in bange on
rust hebben verkeerd en slapelooze nach
ten hebben gekend, die geweend hebben
misschien over hun kind, dat gevallen is
en nooit meer weerkeeren zal.
Voor onze kinderen, die lachend een
laatste maal op vaders knie hebben ge
reden, die vader vaarwel hebben gozeid
voor hij heenging en die niet begrepen
hebben waarom moeder ze zoo harts
tochtelijk heeft gekust dien dag. Die wee-
zen zijn geworden misschien, arme vader-
looze weezen, die vader niet eens hebben
zien begraven.
Voor onze vrouwen, die hun steun en
hun sterkte moesten missen, die droevig
aan den haard alleen zitten nu, die met
bevende handen iederen nieuwen brief
openen, of hij; den dood niet zal melden
van hem wien ze haar leven hadden ge
schonken.
Voor onze maagden, die haar schoonste
droomen zagen verscheuren, die haar
jeugd zagen vernielen, haai' vrienden en
hroeders ten strijd zagen gaan en nu mis
schien beven voor 't gezicht van vijand
en vreemde.
Voor onze jongelingen en mannen, die
woning en werk en rust hebben verlaten,
die moedig voor 't vaderland zijn opge
stapt, die langs onbekende wegen drijven,
honger lijden misschien en ellende. Die
dapper in 't vuur zijn gegaan, gevochten
hebben als leeuwen, gevallen zijn als
helden, gezegevierd hebben met roem of
met wanlioop werden teruggeslagen.
Voor onze gewonden, die kreunen en lij
den op slagveld en in hospitaal, en lange
bange uren doorleven.
Voor onze stervenden, die steunen van
de pijn, die smeeken om een dronk wa
ter, die verzuchten naar' hun vrouw,
naar hun kinderen, naar hun moedor,
naar een priester. Die ijlen en dwalen, die
reutelen en den geest geven voor een
droom, een illusie.
Voor onze dooden, die ginder eenzaam
op 't slagveld werden begraven, en de
eeuwige Opstanding liggen te wachten
daar waar ze stierven als martelaars voor
hun plicht en hun land.
Voor onze nijverheid, die verlamd is,
voor onzen handel, die stilstaat, voor
onze kunst, die vernield wordt, voor on
zen vrede, die verstoord is, voor onze
vrijheid, die aan boeien wordt gelegd.
Voor onze vrienden, die goed en bloed
voor ons veil hadden, en lijden meer dan
wij misschien.
Een gebed ook voor onze vijanden.
Voor al die arme jongens die ais schapen
heen werden gestuurd, in 't vuur gejaagd,
begrogen, gesmeekt, bedreigd, tot schan
delijke wandaden gedwongen. Een gebed
voor hun gewonden, voor hun dooden,
voor hun vrouwen, voor hun kinderen,
voor hun moeders.
Een gebed, ja een gebed, ook een ge
bed voor hen, die dien oorlog gewild heb
ben, die al die rampen en tranen en
dood hebben gezaaid, die huichelend
God hebben gelasterd on Hem tot mede
plichtige hebben willen maken van hun
misdaad. Een gebed voor die priesters
die de wapens vóór den strooptocht heb
ben gezegend, die Gods hulp over die
zonde hebben afgesmeekt of Hem gedankt
hebben voor 't welgelukken der onge
rechtigheid en dor boosheid. Een gebod
voor hen, opdat God ze vergiffenis schen
ken moge en Zijn wreekende arm niet
neervalle op hun heiligschennend© hoof
den.
Een gebed ook tot God, een smeekgebed,
een eerherstellend gebed, een gebed om
vergiffenis van vrede. Opdat Hij in ge
nade en barmhartigheid op ons neer moge
zien, onze zonden vergeven, onze pogin
gen zegenen, ons den vrede teruggeven,
ons vaderland beschermen. Opdat Hij
geen gehoor geve aan Zijn verbolgenheid,
doch ons rechtvaardigheid late geschieden,
rechtvaardigheid en medelijden. Opdat Zijn
wreekende arm niet neervalle op ben die
Hem aan al die zonde en ramp willen
deelachtig maken en Hem, in de grootste
godslastering, tot den oneindigsten der
misdadigers verlagen. Hem, den Algoecte,
den Allerbarmhartigste. Opdat Hij; hen
niet verplettere en vergruizele in Zijn
verbolgenheid. Opdat Hij, die alles weet,
en alles kan, voor ons die ramp ten goede
keere, ons helpe, ons beware, ons sterke
en verlichte. Opdat Hij ons en alle men
schen behandele niet volgens onze onge
rechtigheden, maar volgens de oneindig
heid van Zijn liefde en medelijden, Opdat
er vrede moge heerschen, vrede en recht
vaardigheid.
(Van onzen Tijd.)
Past. Dr. AD. VERBRAEKEN.
V Geen agitaiie.
De drukte en beweging, die er in de
linksche gelederen gemaakt is over het
leeningsontwerp, doet met het oog op
het oorlogsgevaar, dat nog altijd niet ge
weken is, vreemd aan.
Nu is het waar, dat de socialistische
partij zonder pgitatie niet leven kan. Roert
zij niet af en toe de groote trom, dan
blijven de bijloopers weg, waarvan deze
partij, voor wie de politiek alles Js, het
hebben moet. Haar dus te zien ageeren
op meetings, in vergaderingen, in de pers,
kon tot zekere hoogte geen verbazing
wekken. Maar dat de Vrijzinnig-Demo
craten en een enkele Unie-liberaal ook al
aan de herrie meededen, gaf blijk van
weinig begrip van hetgeen ons land in
deze tijden allereerst noodig heeft: poli
tieke rust en vrede.
Ook de regeering is van geen andere
gedachte.
ln de Memorie van antwoord van Mi
nister Treub, welke 2 maal 24 uren na
het Voorloopig Verslag (betreffende hot
Leeningsontwerp, dat thans door de Ka
mer wordt behandeld) in druk verscheen,
veroordeelt zij in zeer nadrukkelijke
bewoordingen de gevoerde agitatie en het
geharrewar van sommige politieke fracties,
waar zij zegt:
„Ook zij acht zoo leest men daar
dit kwalijk overeen te brengen met 's lands
holang in een tijd, waarin het land nog
steeds in oorlogsgevaar verkeert. Zij wil
gaarne aannemen, dat degenen, die aan
het verwekken van zulk een agitatie deel
nemen, zich geen rekenschap geven van
het feit, dat het oorlogsgevaar nog al
lerminst geweken is en dat dus het land
nog evenzeer behoefte heeft aan een
dracht en aan kracht, welke van onder
linge toenadering en waardeering uitgaat,
als in de maand Augustus het geval was.
Zij mag, echter niet verhelen, dat zij ge
hoopt had, dat de goede geest, wellce
in die maand alom in den lande was
waar te nemen, bestendiger van duur
zou wezen".
Het zou mij niet verwonderen, zegt de
Haagsche briefschrijver van „De Tijd",
dat sommige onder de vrienden van den
Minister de uiting wat professoraal en
hooghartig zullen noemen. Ik heb echter
nog altijd vertrouwen genoeg in den nuch-
teren zin van het Nederlandsche volk, om
waarschijnlijk te achten, dat de groote
meerderheid door deze kloeke taal wel
dadig zal zijn aangedaan en zich erover
zal verheugen, niet in het minst om het
belang der partij, die, misschien rijker dan
eenige andere aan intelleelueele krachten,
van alle partijen het meest laboreert aan
het gemis aan durf om neen te zeggen.
zelfs tegenover socialisten, die ongelijk
hebben. Het geeft den burger nog ccnigen
moed te zien, dat de vrijzinnig-democraten
althans nóg één man in de gelederen
tellen, die den moed heeft aan eigen
geestverwanten het landsbelang voor
oogen te houden en hun te zeggen, wan
neer zij dit voor partijbelang ten offer
dreigen te brengen.
De toestand.
„Vast genaderd aan de lippen,
Kan de keik u nog ontglippen."
De Russen, zoo zij dit Hollandsch
spreekwoord kenden, zouden het thans
op zich zeiven moeten toepassen.
De omsingeling van Von Hindenburg's
legers, bijna gehikt, faalde op het laatste
oogenblik door Rennenkampf's tragen op-
marsch. Nu is deze generaal wel als
zondebok de woestijn ingejaagd hij
zou afgezet en gearresteerd zijn maar
dat herstelt de begane fout niet. En nu
ziju de bordjes verhangen; Hindenburg-is
druk bezig een wig te drijven tusschen
het Noorder- en Zuiderleger -der Russen,
de verovering van de groote fabrieksstad
Lodz (700.000 inwoners) is een eerste,
besliste stap in die richting. Een b e-
slissende stap nochtans is het niet.
Dat erkent men ook in Duitschland. Het
„Berliner Tageblatt" zegt, dat men zoo
alleen kan spreken, „als zich aan den
Russischen terugtocht een Duitsche ver
volging aansluit en het zegevierende Duit
sche centrum dan sterk genoeg Wijkt om
tegen het Noordelijke en Zuidelijke deel
van het doorbroken Russische leger met
kracht op te treden."
Reeds te dikwijls bleek, dat aanvanke
lijke Duitsche successen door nieuw op
tredende legermachten der Russische mil-
lioenenarmee werden teniet gedaan.
Een „calmez vos transports" ten op
zichte van de uitbundig jubelende Duit
schers is thans dan ook wel op zijn plaats.
Te meer, wijl het toch ook in Duitsch
land allesbehalve „couleur de rose" is.
Aan de „N. Ct." wordt geschreven:
„Het interesseert u wellicht, dat ik zoo
even bericht van een familielid, die in
Duitschland gevestigd is, ontving, dat deze
week de lichtingen tot 1888 moeten opko
men. Dit schijnt vooral in de industrie
een ware paniek veroorzaakt te hebben,
daar de fabrieken zoo goed als ontvolkt
worden. Inmiddels schijnt in Duitschland
wel de nood aan den man te komen."
De Israëlietische Gemeente te Frank
fort a. d. Main telt reeds in haar midden
978 weduwen, wier echtgenooten in den
oorlog gevallen zijn.
In het westen wijst de beschieting van
Oost-Duinkerken, nabij Nieuvvpoort, op een
vooruitgang der Duitschers; hun pogingen
echter, om in het overstroomde land met
vlotten, waarop machinegeweren waren
opgesteld de lmiën der bondgenooten te
forceeren, hebben gefaald. De bondgenoo
ten van bun kant zouden verschillende
voordeelen hebben behaald, die hun den
weg naar Roussalaere zouden hebben ge
opend.
Wat er van zij; schitterend is de balans
voor de Duitschers niet. Sinds den 9en
October, den dag, waarop Antwerpen
viel, mislukten al dun pogingen om zich
een weg naar Calais door de terugtrek
kende lingelsche en Belgische troepen te
banen, niettegenstaande de troepen, die
Antwerpen belegerd hhddien, door onge
veer 2511.000 versche mannen, uit Duitsch
land gezonden, versterkt werden en het
grof geschut, dat niet bruikbaar is in de
moerassige en overstroomde Ysei'streek
vervangen js door lichter en snel ver
plaatsbaar motorgeschut van het type
der welbekende Fransche 75 m.M. ka
nonnen.
In de laatste dagen wordt in de bladen
iveel gesproken over den FYanschen artil
lerie-generaal Foch. Hij moet ;een der be
kwaamste medehelpers zijn van Joffre en
de man, die het terugdringen der mach
tige Duitsche legers van Von Gliick en
Von Bulow met heldhaftige standvastig
heid wist door te zetten. Thans comman
deert hij het Noorderlegter om den ver
wacht wordenden hevigen aanval der
Duitschers aan de Yser en bijl Atrecht te
breken.
Nog blijkt uit een door de „Revue dies
Deux Mondes" openbaar gemaakte leger
order van generalissimus Joffre van 10
September, dat het z.g. Parijsche leger
van generaal Manoury liet Duitsche offen
sief heeft gebroken door 5 volle dagen
zonder onderbreking of verzwakking stand
te houden.
Do telegrammen van „Wolff's Tnlegraaf-
fcureau" heetten toenmaals de waarheid
te verkondgien met de miedede&ling, dat
het terugtrekken van de Duitsche legers
een daad was van taktiek. Dit was zeer
zeker de waarheid, maar niet de volle
waarheid. Die zoogenaamde taktiek sas
een gedwongen taktiek, afgedwongen
door het beleid en de kracht van Joffre
en zijn waardige medehelpers.
Inmiddels vragen wij ons af met de
vredesvrienden, hoelang de Europeiesche
slachting nog voortduurt. Sympathiek lijkt
ons waar vooralsnog op definitievn
vrede geen uitzicht bestaat bet voor
stel van de hoeren M. J. D. Merens en
J. H. A. L. Von Frytag Drabbe, in „De
Tijd", om IJ. Majesteit onze geëerbie
digde Koningin te verzoeken Hare hooge
bemiddeling te willen aanwenden, opdat
althans tijdens de Kerstweek da tijd
van het „Vrede op aarde" de strijd
door een wapenstilstand, althans eenige
dagen, tot rust komt.
En wie verneemt diet met vreugde',
wat uit Berlijn wordt bericht, dat onze
Heilige Vader Benedictus XV aan de
staatshoofden der oorlogvoerende natiën
de bede heeft gericht, om, ter eere van
do Christelijke vredesgedachte op Kerst-
Verwachting tot den avond van 10 Dec.:
Aanvankelijk zwakke tot matige winden
uit Oostelijke richtingen. Nevelig tot zwaar
bewolkte lucht. Waarschijnlijk nog regen.
Iets kouder.
mis een wapenstilstand van een dag te
sluiten
Eigen (telefonische en telegrafische) berichten
van 8 December, 5 uur 's namiddags.
Parijs. (Officieel communiqué van gis
terenavond 11 uur). Ia België hebben
de Duitschers Duinkerken, dat op 4
K.jVL afstand van Nieuwpoort ligt, ge-
b om bar deer d.
Tusschen Bethune en Lens hebben wij
Vermelles en de stelling Rutoire genomen
en den spoorweg bezet.
Bij Rouvroye, Parvillers, Lequesnoy en
Santen© hebben wij belangrijke vorde
ringen gemaakt.
(De in dit 'telegram, genoemde plaats
Duinkerken is niet de FransChe stad Duin
kerken, maar het .Belgische kustplaatsje
Oost-Duinkea'ken. Red.)
Berlijn. (Off.) Het groote hoofdkwartier
meldt: Op het front in Vlaanderen heeft
de beweging der troepen veel te lijden
door het terrein.
Het militaire hospitaal te Rijssel is gis
teren afgebrand, men vermoedt door op
zettelijke brandstichting. Er zijn geen ver
hezen te betreuren.
Het bericht dat de Franschen in het
Argonnervvoud vooruitgaan, is onjuist. Bij
Malancourt, ten Oosten van Varennes is
gisteren een Franseh steunpunt genomen.
In Noord-Polen vervolgen de Duitsche
troepen den vijand. Behalve de leeds gis
teren genoemde feiten hebben de Russen
zware verliezen geleden en 5000 gevan
genen en 13 kanonnen met munitiewagens
in onze handen moeten achterlaten.
De Keizer heeft wegens een koorts
achtige keelaandoening zijn vertrek naar
het front moeten uitstellen, doch was in
staat heden de voordracht van 'den chef
van het veldleger aan te hooren.
IJzendijke. Zaterdagavond te ,9 uur zijn
de Duitschers een geweldigen aanval op
Yperen begonnen. Zondagavond was door
hen nog geen enkel resultaat behaald.
Paschendael is door de Eqgelsohen her
nomen.
Londen. Uit Milaan wordt aan de
„Daily Mail" getelegrafeerd, dat de aarts
bisschop van .Warschau, als opperkerk-
vorst van Polen, een uitvoerig telegram
naar het Vaticaan zond, waarin hij de
tusschenkomst van Z. H. den Paus af
smeekt ten einde verdere verwoesting yan
kerken in Polen te verhinderen, in het
bijzonder geldt dit voor do kathedraal
van Krakau, welke de relikwieën yan den
Heiligen Stanislaus bevat.
De onzijdigheid van België.
Het Handelsblad van Antwerpen, de
rede van von Bethmann Hollweg bespre
kende, merkt o.a. op:
Waar de Kölnische Zeitung bet aan de
Nederlandsche pers euvel heeft genomen,
dat zij aan de onthullingen der Norddeut-
sche Allgemeine Zeitung niet de waarde
wilde hechten, die men er in de Wilhelm-
Btrass© aan hecht, staat het natuurlijk
buiten kijf, dat opmerkingen van een blad
uit het veroverde land eveneens weinig
instemming kunnen vinden.
Doch, wanneer wij aan onze bevolking
alle dagen het voorbeeld geven van zich
met waardigheid te gedragen naar de
eischen der verovering; meenen wij ook
dat de veroveraar aan Belgen zal toela
ten, hun denkbeelden te doen kennen.
Wie de inzichten en opvattingen der
Belgische regeering omtrent de door haar
in geval van een West-Europeeschen oor
log aan te nemen houding kennen wil,