EXTRA EDITIE Y AIV 6 I IR.
3z., Goes.
De Groote Oorlog.
No. 118 a.
Donderdag 24 September 1914.
Tiende Jaargang.
ie Roodkaf
laardtarwe,
iser Rogge,
lerst.
terplafen,
ikleien,
BUI T EN LA N D.
end,
>hts enkele maan*
letter H, Agent
(apoenstraat B 32
r®j
{Ie WOUW.
op voor Noord-Brabant
Ivan
ETERNIT
IVRIJE-ASBEST
en plafondbekleediog,
k, enz. enz.
ETERNIT
Itingen en kleuren. Le-
li scherp concurreeren-
■nder de strengste keur.
ijs en inlichtingen.
lering, gebrek' aan eetlust,
lEtIA WORTEL BOER van
|n diegenen die reeds ,van
flburg bi] Joh. de Roos,
„Bazar", Gortstraatte
Itr., Firma Van Meerbeek,
lsrhoutte Terneuzen bij
Tv. d. Broeke; te Seroos-
se en Vogelte Nieuw-
te Aagtekerke bij Mal'
De Looit'te Wissekerke
Idlioekte 's Heerenhoek
bn Weststrate; te Hans-
Imuste Schoondijke bij
;o Zaam.slag bij Wisse en
I. d Peijl en Cramer; te
De toestand.
De beschieting van de kathedraal van
Reims blijft over heel de wereld ont
zetting wekken. De Duitschers trachten
de schuld van zicli te wentelen. De be
velhebber hunner troepen rondom Reims
is een Katholiek, de militaire overheid
luid orders gegeven de kathedraal te
sparen, de Franschen hebben zelf de
beschieting door hun militaire operaties
uitgelokt. V/at wilt ge nog meer? 'tls
echter niet onmogelijk dat, waar de op
een hoogte gelegen kathedraal den
Franschen een prachtige observatiepost
aanbood, een Pruisisch kanonier, die voor
de kunstwaarde der kathedraal bitter
weinig voelt, het „hinderlijke ding" onder
vuur heeft genomen om het terrein voor
de Duitschers vrij te maken.
't Is te liopen, dat het qui s'excuse,
s'accuse liier niet op de Duitschers van
toepassing behoeft te worden verklaard,
maar, zooals gezegd, de ontzetting in de
wereld over de beschieting der kathe
draal, is groot.
De Paus kun, toen men hem de ver
woesting van de kathedaaal van Reims
mededeelde, dit bericht ternauwernood
gelooven en men zegt dat hij heeft uit
geroepen „Het is onmogelijk, dat wij
in zulk een beschaafden tijd als de 20e
eeuw is, weer teruggeworpen zouden
worden naar de tijden van Attila, „den
geesel Gods".
De Paus heeft KaïdinaalFerrata opge
dragen telegrafisch nadere bijzonderheden
te vragen aan Kardinaal Amette, aarts
bisschop van Parijs.
De aartsbisschop van Reims, kardinaal
Lu^on moet gezegd hebben volgens de
„Echo de Paris". „Ik wist reeds, dat de
kerk van Saint Rèmi zwaar te lijden liad
gehad, maar ik had gehoopt, dat mij in
mijn ouderdom de verwoesting zou be
spaard blijven van de kathedraal, de wieg
van het Katholiek Frankrijk, aan land en
volk door zoovele schoone herinneringen
verbonden.
Met welk een ontzettende straf moet
God het Duitsche volk, (l'at zoovele
heiligscliennende daden doet, treffen 1"
Hoe groot de aangerichte verwoes
ting is
De correspondent van de „Daily Mail"
die direct na de beschieting de stad be
zocht geeft zijn indruk als volgt weer:
„En als gij dan bet Kathedraalplein
opgekomen zijt, ziet ge de grootste on
gerechtigheid, die ooit bedreven is. Men
ziet van daar uit wel niet zooveel als
men verwachten zou aan den buitenkant,
want de torens en de muren staan nog
overeind en de beschadigingen op de
prachtige gothische decoraties, die ver
oorzaakt ziju door de Duitsche bommen
kan men zoo gemakkelijk niet onder
scheiden van die welke de weersgesteld
heid gedurende 600 jaren heeft aange
richt.
Maar de groote deuren staan gapend
open, want de oude eikenhouten portalen
zijn geheel en al verwoest.
Vlak voor de Kathedraal ligt een hoop
haliverbrand stroo, dat uit de Kathedraal
is gesleept, toen het vuur begon te woe
den en eenige dozijnen hinkende en
zwart-gerookte draagbaren staan er ver
laten.
Ik kon de Kathedraal niet in, want het
eenzaam-geworden plein was bezet door
drie Fransche soldaten, die 't bevel ge
kregen hadden, niemand tot het inwen
dige van 't gebouw toe te laten. Maar
toch kon ik door de open deuren een
chaos zien van gevallen balken, omge
vallen biechtstoelen en verkoold hout
werk.
Men zeide mij, dat een der torens
beschadigd was, maar zoover iemand zoo
op 't oog zien kon, zal de Kathedraal
voor een groot gedeelte nug wel na veel
tijd en met ontzaglijke onkosten te her
stellen zijn. Maar een groot gedeelte ook
is onherstelbaar verloren. Daar is bij
voorbeeld het groote roos-venster aan den
Westkant, dat gevuld was met wonder
baarlijk schoon amber-kleurig glas. Dit
is wel niet geheel en al verwoest, maar
er zijn gaten in, die men niet dan met
tranen in de oogen zien kan.
Een der moeilijkste psychologische
raadselen is wel, dat de verschrikkingen
van den krijg sommiger vernuft schijnt
te spitsen bij het vinden van nog gruwe
lijke vernietigingsmiddelen. Eu zoo gaat
dezer dagen het gerucht van het aller
nieuwste op dit gebied, het z.g. „Tur-
piuiet", waarvan „de Maasbode" ons een
beschrijving geeft, ontleend aan de „Daily
Telegraph".
Een correspondent van de „Daily Te'e-
graph geeft een verhaal vau een lid
van het Amerikaansche Roode Kruis, die
de uitwerking der ontplofbare stof met
eigen oogen zou gezien hebben
„De Duitsche loopgraven, zoo verhaalt
hij, waren, nadat de Fransche kanonnen
gevuurd hadden, vol dooden, maar doodeu
in zulk een houding, als de wereld ze
niet meer gezien heelt, sedert de doods- 1
engel gedurende den nacht van wraak
door het kamp der Pliilislijnen trok, ge-
lijk de Schriftuur verhaalt. Zij stonden
op een rij, het geweer aan den schouder,
als een zwijgend legioen van spoken".
En de correspendent voegt er aan toe
„Zoo luidde liet verhaal van mijn vriend.
Ik geef 't zonder commentaren."
Een bekend Engelsch chemist, A. A.
Roberts, schrijft nu in de „Pail-Mall Ga-
zette", dat 'tniet meer noodig is, een
geheim te bewaren, dat trouwens geen
geheim meer is. Daarbij is liet onmo
gelijk, dat tijdens deze ontzettende wor
steling de vijand er in zou kunnen sla
gen, het „Turpiniet" na te maken.
Dit nieuwe ontplol'ttingsmiddel, zoo zet
Roberts dan verder uiteeu, kan niet
worden gebruikt door de gewone veld
kanonnen om het te kunnen aanwenden,
zijn kanonnen noodig, die zeer moeilijk
te vervaardigen zijn.
Het gebruik van deze kanonnen is
thans nog toevertrouwd aan specialisten.
Indien de welgeslaagde proefnemingen
te Chalons-sur-Marue eerder waren on
dernomen, zouden de resultaten van den
huidigen oorlog, althans in de eerste
phasen, gewijzigd kunnen geworden ziju.
Het „Turpiniet", dat ziju naam dankt
aan den beroemden uitvinder van het
meliniet, Turpin, brengt een volkomen
verlamming van enkele organen te weeg;
een oogenblikkelijke en pijnlooze dood
volgt voor ieder levend wezen onder het
bereik van de stof.
Dat de aldus teweeggebrachte dood
zonder pijn of doodstrijd is, wordt be
wezen door uitgestrekte onderzoekingen.
Daaruit volgt, dat van allo verschrik
kingswerktuigen uit den modernen oorlog
deze laatste uitvinding de meest men-
schelijke is.
De uitwerking van lic-t turpiniet is
absoluut verschillend van die van het
lydiet en bezit op militair gebied nog
meer eigenschappen. Misschien zal later
ook de geneeskundige waarde van deze
stof gevonden kunnen worden en een
tegengif voor zijne werking.
Het is natuurlijk een andere kwestie,
of dit tegengif ook in het leger zou
kunnen worden gebruikt.
Met de verdelgiugsmiddelen ter zee
heeft dezer dagen Engeland tot zijn
schade kennis gemaakt.
Ja, die onderzeeërs is gevaarlijk goedje,
gevaarlijker nog dan vliegmachines. Want
die kun je tenminste zien, maar de onder
zeeër vaart ongezien onder water,alleen de
peiiskoop (uitziehtinstrument) komt even
boven den zeespiegel uit. Zoodra vijande
lijke schepen in zicht zijn, wordt op een
gunstig oogenblik een torpedo afgescho
ten, die de schepen onder de waterlijn
raakt en er binnen weinige minuten een
reddeloos wrak van maakt. Zoo gingen
Dinsdagmorgen in de Noordzee drie En-
gelsche oorlogsbodems, ieder ongeveer
tweemaal zoo groot als onze grootste
oorlogsschepen, ieder bemand met circa
900 manschappen, binnen korten tijd naar
den kelder.
Uit Duitsche berichten blijkt dat slechts
één duikboot, de U 9 bemand met
20 koppen dit stoute stuk heeft volbracht.
De vraag is hier gewettigd, of bij liet
bestaan van zulke krachtige vernielings
werktuigen als de betrekkelijk kleine
duikbooten blijken te zijn, het op stapel
zetten van reusachtige, peperdure „dread
noughts" ter verdediging vau de vader-
landsche en koloniale kust niet een nutte-
looze geldverspilling is en de aanbouw
van een flottilje duikbooten niet veel
beter aan dat doel beantwoordt
Betreffende den oorlog in Frankrijk
moet nog steeds gemeld worden: geen
beslissing. Het schijnt dat beide partijen
zich in hun posities meer en meer in
werken en dat met name Duitsehland
zich tot een verdedigende houding in
Frankrijk bepaalt, teneinde Oostenrijk in
Gallicië bij te springen en het Russisch
leger verwijderd te houden. Van een beleg
van Parijs zal dus wel niets komen.
Volgens berichten uit het Duitsche
hoofdkwartier is de toestand aan liet
Russische front en in België onveranderd.
Behalve dan toch dat in de laatste dagen
verschillende Belgische dorpen zijn ge
teisterd, Bersel, Kchriek en Berlaer, zoo
schrijft de oorlogscorrespondent van „De
Tijd", werden Woensdag als ontvolkt
toen er 400 Duitschers iu aantocht wa
ren. De inwoners vluchtten naar hier en
Kouings-Hoyckt. De bewoners, die niet
gevlucht waren, werden door den vijand
ais gevangenen meegevoerd. In Konings-
Iloyckt hokken nu een honderdtal arme
vluchtelingen bijna in een verlaten esta-
miuet. Werchter, Weremael, Rotselaer
bieden eenzelfde akelig schouwspel van
verlatenheid aan. Eu dan die arme, arme
gewonden.
Een gruwzaam iets moet het dooden-
zoeken geweest ziju. De statie van Heyst-
op-den-Berg is verwoest, te Betecom werd
een groote molen in brand gestokende
zoon van schepen Mees, wiens vader
eigenaar van den molen is, werd gedwon
gen het eigendom zijns vaders een prooi
der vlammen te doen worden. Tremeloo
ligt in asch. Donderdag is heel de ge
meente iu vlammen gezet; 220 huizen
stonden in brand. Zoo'n schrik zit er bij
de bevolking voor de Duitschers, dat
een bejaarde in Ronse, een zekere me
vrouw Hanse op slag dood bleef van
schrik, bij de tnding dat de Duitschers
kwamen.
België wordt wél bezocht.
LOSSE BERICHTEN.
Een Fransch priester gefusilleerd.
Abbé Délébecque, voorheen professor
aan het O. L. Vrouwe-college te Duin
kerken, is ten onrechte door de Duit
schers van spionnage beschuldigd gewor
den en verleden Vrijdag te Valenciennes
gefusilleerd.
Hij was Donderdagavond op zijn terug
reis naar zijn parochie te Manig, na een
lijkdienst vuor de zielerust van zijn vader
te hebben bijgewoond, toen bij een pa
trouille uhlanen ontmoette en gearre
steerd werd. Hij had geen compromit-
teerende ducumenten bij zich, maar bracht
slechts eenige brieven van Fransche sol
daten aan hunne familie te Duinkerken
over.
Hij-werd voor den krijgsraad gebracht
en iu een ommezien veroordeeld om als
spion te worden doodgeschoten.
Hij bracht iu vrome berusting den
nacht in gebed door in een der wacht
kamers van het station, ontving van een
Duitschen veldkapelaan de laatste H.H.
Sacramenten en werd om 5 uur des
morgens door een auto naar de plaats
der terechtstelling gereden, aan den
voet van het Dampierre-monument.
De priester, die een onverschrokken
moed toonde, gaf zijn beulen een brief
aan zijne moeder, maakte een groot
kruisteeken en knielde neer in gebed.
Eenige oogenblikken daarna zeeg hij
neer, getroffen door de kogels van het
nimmer falend peleton-vuur.
1
Bezoek aan het hospitaal der gewonden
te Lourdes.
Het hospitaal te Lourdes ingericht
voor gewonde militairen is onlangs be
zocht door den oud-minister Barthou.
Een sergeant, die hem niet kent, zegt
hem ronduit: Ja, wij hebben goed ge
werkt: in het begin was er niets goeds
te doen met dien nul X(en hij noemt
een dier miliiaire grootheden, die niet
door bekwaamheid, doch door de politiek
omhoog zijn geklommen) doch nu
hebben we generaal M(een bekende
liguur uit de koloniën) en we trekken
er met plezier op los". En de oud-minister
antwoordt hem voorzichtig:
Mijn vriend, uw vroegeren chef heb
ik niet gekend, doch den nieuwen ken
ik wel en gij hebt gelijk, met in hem
vertrouwen stellen.
Een stevige boer ligt er ook, nog ge
kweld door koorts.
Wauneer is u gewond.
Om acht uur, mijnheer de minister.
En hoe iaat heeft men u opgenomen?
Om vijf uur 's avonds, mijnheer de
minister.
En wat hebt u gedurende dien tijd
op hot slagveld gedaan.
Ik heb gebeden, mijnheer de mi
nister.
De minister buigt even liet lioofd en
eu antwoordt ernstig:
Dat is zeer goed, mijn vriend.
Toewijding van een Fransch seminarist.
Een kapitein van 9üste regiment infan
terie, met een koel en krijgshaftig uiter
lijk, wordt ontroerd, wanneer hij aan
het slagveld denkt: ,,'tGing er heet toe
en ouüanks mijne verwonding, hield ik
stand aan het lioofd uujuer compahme
docü de pijn was te hevig, ik viel. Een
gewonde zag mij en sleepte zich naar
ïuij toe en, onder hetmitrailie-vuur strekte
hij de armen uit en bedekte mij met ziju
lichaam om mij te beschermen, ik wilde
hem verwijderen
Neen, kapitein, ik bid u, u moet
beschermd woiden.
Er was niets aan te doen, hij bleef
daar, onder de hagelbui van ijzer en lood.
Ik voelde iets louw-vochtigs in den nek,
ik tastte met de hand, die ik voi bloed
terugtrok. Beu ik daar gewond vroeg ik?
Neen, kapitein, zeide de soldaat, ik
heb den schouder doorboord. Verroert
u met, het is mets.
Hij beschermde mij tot liet einde toe.
Eu toen de vijand vertrokken was, gin
gen wij naast elkander zitten, de eén
den ander verbindende. Ik vroeg liem
zijn naam. Het was een seminarist
De kapitein zwijgt en niemand verwon
dert zich over de daad au een onbeken
de, die lieden reeds een schitterend voor
beeld is voor de luisterende soldaten,
om morgen een vreugde te zijn voor den
een of anderen grijzen bisschop, die
trotsch is, op zijn geestelijken zoon.
(Maasbode.)
De Dditschers in België.
Te Brussel geven de Duitschers thans
een Fransch blad uit „Le Quotidian" ge
naamd.. Burgemeester M.ax' is door gou
verneur v. d. Goitz ter verantwoording)
geroepen, om ©en uitlegging te geven van
Het bericht, dat Jiet mnemien van d|e|
vlaggen beval.
in Brabant hebben d© D;uitschers
20.000 paarden opgeëischt om hun zieke
beesten te vervangen, doch burgemeester
Max gaf een contra-order omdat de op-
eisching piet door de gouverneur v. cl.
Goltz was geteekend. De Duitschers kre
gen zoodoende slechts 800 paarden.
Te ïernath hebben de 'Duitschers 10.000
hoornen neergehakt bij het kasteel Lich-
tervelde om Hiervan barricades te maken.
I'usscheii de hoornen werd aarde ge
worpen en achter deze boompn worden
kanonnen opgesteld, gericht op Mer-chem,
dit pin te beletten dat het Antwierpsche
garnizoen op de Duitsche troepen mocht
uitvallen, indien deze uit Frankrijk ver
slagen in België moesten terugtrekken.
Het geheele garnizoen van Brussel en,
omstreken, bestaande uit cavalerie en
artillerie is naar Ath, Ternath en omstre
ken vertrokken. j v
Des morgens zijn 1500 Duitschers in
wanorde te Atli aangekomen. Zij! kwa
men. uit Frankrijk.
De omstreken van Brussel zijln geheel
versterkt en pnderaardsche mijnen wer
den aangebracht.
Van Duitsche zijde wordt het bericht
uit de „Times" waarin wordt medege
deeld, dat de Duitsche soldaten een ma
nifest hebben verspreid tegen den .oor
log, waarin sprake zou, zijn van een op
stand in Duitsehland, tegengesproken.
BRUSSEL, 23 Sept. (Wolff.) Uit de
brandende kerk te Eppeghem biji Meche-
len (heeft ©en Duitsch officier twee groote
altaarschilderijen van oucl-Vlaamsche
meesters gered, die hij' aan den afdee-
lingschef bij het gouvernement-generaal,
heeft overgedragen. Deze heeft zo ter be
schikking van het bestuur van de Belgi
sche musea gesteld.
BERLIJN, 23 Sept. (Wolff.) De Vossi-
sche Ztg. verneemt uit Brussel, dat het
Duitsche burgerlijke bestuur van België
aan de stad Charleroi, die zich overge
geven. heeft, graan heeft verschaft, opdat
de arbeidersbevolking gevoed kan worden.
Het plan bestaat om dergelijke maatre
gelen voor andere naburig© plaatsen als
Bergen, Hal pjnz, t© nemen.
Generaal Joffre aan den dood ontsnapt.
Be „Daily Mail" verneemt dt. 18 Sept.
uit Parijs:
Van een Franschman, die leen der auto
mobielen van den staf bestuurt, verneem
ik dat generaal Joffre voor een paait
dagen nauwelijks aan den dood ontsnapt
is.
De 'bekende Fransche automobilist Boil-
lot zat aan het stuur van de auto- van
generaal Joffre. De Duitschers wanen te
weten gekomen langs welken weg de ge-
noraal moest passeeren en hadden in de
nabijheid artillerie opgesteld.
Toen de auto verscheen werd hiji met
houwitsers ontvangen. Een stuk van leen
10-ta.l centimeters dikte, kwam op de kap
van den automobiel terecht, doch geluk
kig werden noch de generaal noch do
chauffeur gekwetst.
Boillot verdween dan bliksemsnel uit
de gevaarlijke streek en de generaal was
gered. i
1
Kolonel v. Reuter.
Kolonel v. Reuter, bekend uit Zabern-
kwestie, die als gesneuveld gerapporteerd
was, leeft. Zijn zuster te Koburg heeft
bericht van hem ontvangen. Het gerucht
van zijn dood is vermoedelijk in de we
reld gekomen, doordat gewonde officie
ren gezien hadden, dat hem het paard
onder het lijf weggeschoten werd.
De Duitsche troepen in België
De Duitsche troepen in. België bevinden
zich, volgens de „Nieuwe Gazet", voor
het meerendeel in den omtrek van Brus
sel en hun hoofdmacht is samengetrokken
in het Noord-Oosten der stad.
In hetzelfde blad vinden wij vermeld
dat er 30 a 40.000 Oostenrijkers te Brus
sel aangekomen zijn mlet 7 zware kanon
nen, om er de Pruisen te vervangen.
mcLttit:.
Men seint uit Antwerpen aan „De
Maasbode"
De leider der Duitsche sociaal-demo
cratische partij, Carl Liebknecht, heeft
een bezoek gebracht aan Brussel en ge
sproken met verscheidene voormannen
der Belgische sociaal-democratie.
De Duitsche leider verklaarde, hoe de
oorlogscredieten in Duitsehland door de
Duitsche socialisten waren goedgekeurd.
Verder verklaarde hij, dat men in Duitseh
land zeer opgewonden was over de wreed
heden, die door de Belgen zouden zijn
gepleegd. Op dit punt kon men hem
beter inlichten, en na gezien te hebben hoe
de Duitschers zich in België hadden ge
dragen, en de plunderingen en verwoes
tingen te hebben aanschouwd, was Lieb
knecht van oordeel, dat de handelwijze
zijner landgenooten niet was te recht
vaardigen, en hij sprak de hoop uit,
dat het Duitsche volk weldra met de
waarheid zou bekend worden.
Bij het verlaten van Brussel drukte
Liebknecht zijn leedwezen uit, Leuven
en Tirlemont niet te kunnen bezoeken,
daar juist langs dezen kant gevechten
aan den gang waren, en hij gaf zijn
voornemen te kennen, indien het hem
nog werd toegestaan, naar België terug
te keeren.
i>i rr.M'ii liWii
Een gift van keizer Wilhelm.
Uit Trier wordt aan de „Köln. Volksztg."
gemeld, dat keizer Wilhelm een gift
schonk van 12.000 Mark voor de werk-
looze arbeiders in de stad Luxemburg.
De Köinisclie Volkszeitung meldt, dat
de Duitsche Keizer onlangs aan pater
Ildel'ons Herwegen, den abt van Maria
Laach, in het groote hoofdkwartier ge
hoor heeft verleend en toen de gelegen
heid heeft aangegrepen, om zich over
de houding van sommige leden van de
vreemde geestelijkheid gedurende dezen
oorlog te beklagen. De abt verzekerde
den Keizer, dat dergelijke handelingen
van geestelijken door niemand scherper
veroordeeld en meer betreurd worden
dan door den Duitschen katholieken cle
rus. Deze laatste was den Keizer en de
heilige zaak van het vaderland van heeler
harte toegedaan. De keizer zeide daarop
levendig„Heer abt, daar ben ik rots
vast van overtuigd."
