EXTRA EDITIE VAX 6 UUR.
De Groote Oorlog.
]y0 ma. Zaterdag 19 September 1914. Tiende Jaargang.
BUITENLAND
BINNENLAND.
UIT ZEELAND.
Wefenschap cn Kunst.
Genoegdoening?
Naar wij van. geachte zijde vernemen,
zou besloten zijn, in het Provinciaal
Comité tot organisatie van hulp' aan
vluchtelingen binnen Zeeland lalsnog een
Katholiek en wel ,een onzer provinciale
autoriteiten to doen zitting nemen.
Wij willen niet onbescheiden zijn en
geen namen noemen, alvorens de feiten
de ons verstrekte inlichtingen komen be
vestigen, doch meenen reeds nu te moe
ten oonstaleeren, hoezeer deze tijding,
blijkt zij waar, al onze Katholieke ge-
westgenooten zal versterken jn het ver
trouwen dat zij plekten op1 het onpartij
dig en sympathiek bewind van den Ver
tegenwoordiger van H. M. de Koningin
in dezo provincie.
Wij vroegen geen voorrecht, maar
stonden op ons recht „tout court".
Wordt ons dat jerleend dan is de zaak
in orde en ,kan het Comité ook op den
steun van het Katholieke .Zeeland reke
nen.
N.B. Terwijl wij dit gctoeven, bracht
ons de ptost <cen ingezonden stuk van
den heer J. F. van Deinse ci.s. waarin
wordt meegedeeld, dat sinds 11 September
do heer van Rompu, lid van Ged.
Staten (R.-K.) aan hot comité is toege
voegd.
Hiermede vervalt (jus het vxaagteekeji
achter den titel ,van deze driestar.
De toestand.
Generaal Joiïre, de schrandere en koel
bloedige tacticus, moet zich onlangs
aldus hebben uitgelaten: „Om de meeste
kans op succes te hebben moet ik vech
ten in een positie, waar ik rechts en links
aangeleund ben op krachtige versterkin
gen en waarbij de vijand in zijn bewe
gingsvrijheid wordt belemmerd."
De groote vraag is: zijn deze twee
voorwaarden aanwezig op de nieuwe
frontlinie waar de tegenstand der Duit-
sellers de verbondenen genoopt heeft den
strijd te hervatten tegen een naar het
heet geducht versterkten vijand
Want van de reeks beboschte heuvels,
die „Falaise de Champagne0 heet en van
Fa Fère in het noorden langs Laon en
Reims naar Fontainebleau loopen hebben
de Duitschers het noordelijkste en sterk
ste gedeelie gekozen om stand te houden.
Worden zij van die hoogten door de
bondgenooten afgedrongen in de vlakte
dan loopen zij kans zwaar getroffen te
worden door de vijandelijke artillerie.
Ook kunnen zij omgetrokken worden door
den Franschen linkervleugel. Er is dus
den Duitschers alles aan gelegen den
vijand af te slaan. Blijkens de berichten
uit het Duitsche hoofdkwartier, die door
het communiqué van den Franschen
generalen staf niet worden weersproken,
zijn de Duitschers nog nergens uit hun
positiën verdrongen en eer aan de win
nende dan aan de verliezende hand.
Het eindsucces zal wel aan die der
strijdende partijen zijn, die zich het best
en het gemakkelijkst van versterkingen
kan voorzien. Wat de Franschen be
treft, door het beleid van generaal Joffre
en generaal French, die zuinig met hun
manschappen zijn, beschikken de bond
genooten over ruime reserves terwijl een
nieuw, Engelsch hulpleger van ettelijke
honderdduizenden gereed staat, ongere
kend de hulp uil de overzeesche landen.
En wat Duitschland betreft, men heeft
veelal den indruk gekregen, dat Duitsch
land aan het einde van zijn mensclien-
materiaal zou wezen, omdat er langs de
verbindingslijnen reeds landstormtroepen
en heel jonge soldaten staan. Maar zoo,
merkt de militaire medewerker van de
„Times" op, hun plaats is daar. Zelfs
indien Duitschland de 4,370,000 geoefen
de reservisten, waarmee het den oorlog
begonnen is, tot den laatsten man heeft
opgeroepen, kan het nog eeu ontzaglijk
aantal lichamelijke geschikte man-chap-
pen krijgen, die in vroeger jaren van
den militairen dienst vrijgesteld waren
een en een kwart millioen van dezen
moeten zich reeds als vrijwilliger hebben
aangemeld.
Dat deze slag ontzettend bloedig en
huiveringwekkend moorddadig zal zijn,
wie twijfelt er aan. Onafzienbare treinen
met gewonden komen dagelijks te Parijs
aan en zoo is het over het geheele oor
logsveld. Want nog Dinsdag j.l. zouden
reeds 60.000 gewonde Oostonrijksche
soldaten te Weenen zijn aangekomen.
En dan de doodenWie ijst niet, als
hij leest, hoe de Duitschers wallen van
lijken opwerpen om zich tegen een charge
der Franschen te beschermen en hoe na
een bestorming der Turro's 7000 lijken
over- cn door elkander lagen
En steeds vraagt het oorlogsmonster
meer menschenlevens. Tot hoelang nog?
LOSSE BERICHTEN.
De Duitschers in België.
LONDEN, 17 Sept. (Part.) Do corres
pondent te Gent van de „Daily Telegraph"
seint heden, dat do Duitschers hij Itett-
dermonde door uit Antwerpen versterkte
Belgen zijn verslagen en overhaast naan
Brussel teruggetrokken.
ANTWERPEN, 17 Sept. (Reuter). Of
ficieel. Er heeft bedien een artillerte-duiel
plaats gehad tusschen Duitsche en Bjsl-
gischs troepen. Duitsche infanterie, dia
voor een door de Belgen vernietigde btug|
verschenen was, werd met hevig vuur.
van de mitrailleuses door de Belgen ont
vangen. De Duitschers te Dendermondq
trokken in wanorde af. Er heeft zich*
overigens geen incident voorgledaan.
De Oostenrijkers in Galicië
Een Exchange-telegram, Maandag uit
St. Petersburg (Petrograd) verzonden, ver
zekert, dat na de Voordeelten die de Russen,
te Opole en Turobin behaald [hebben, da
Russische troepen de Oostenrijkers in
gesloten hebben in «ten hoek, .gevormd
door de samenvloeiing van den Weichsel
en den Sajn. Dia streek bestaat geheel uit
broekland en, daar de Russische rui
terij reeds van „alle kanten .opdringt,
zouden de Oostenrijkers hu, in leen gevaar
lijken toestand zijn geraakt.
„N. R. Ct."
E-;n Martelaar.
Het „Handelsblad van Antwerpen"
vertelt de volgende roerende geschiedenis
Onder de velen, voor wien de vernie
ling van Leuven een Calvarieberg' was,
is een muziekleeraar, uit wiens lijdensweg
wij het volgende aanstippen
Ze stonden met honderden mannen in
rijen geschaard, bespot, geslagen en be
spuwd door dronken Duitschers, terwijl
hunne stad in vlammen opging.
Ze werden voortgedreven gelijk slacht
vee, met de geweerkolven voor zweep.
Plotseling ging een ijselijke kreet uit
hun midden op en een man met ver
wrongen trekken wilden uit de rangen
vliegen.
Een kolfslag op zijn gelaat dreef hem
weer voort, terwijl het bloed over zijne
borst druppelde en zijne waanzinnig
brandende oogen niet weenen konden.
Wat had die man zoo ijselijks gezien
Daar, aan de vernielde deur van een
gansch doorschoten burgerhuis, lag het
nog niet verstijfde lijk van zijne vrouw.
En bij dat lijk' speelden zijne twee
kinderkes, een jaar en twee-en-half jaar
oud.
Zij lachten omdat moêkeu niet wakker
werd en plaagden haar en stoeiden op
haar lichaam, denkelijk meeuende dat
moeken, voor hun plezier, niet wakker
wilde worden
En hun vader had zijne kinderkes van
het lijk hunner moeder willen trekken:
een kolfslag in 't gelaat verbood het hem.
Andere mannen wilden die kinderen
opnemenhet regende kolfslagen om hun
te laten gevoelen dat het verboden was.
Die kinderkes moesten daar levend
blijven bij het lijk hunner vermoorde
moeder.
Van de rampen des oorlogs, verlos
ons Heer!
De „Star" deelt uittreksels mede ,uit
een brief van gen Engelsch pfficier inl
het Oosten van Frankrijk, waarin deze!
o.m. schrijft: „Als men de verliezen, van
vtele gevechten bijteieiatelt, is er hier een
groote slachting aangericht. De Fransche
artillerie kan niet tegen de Duitsche op,,
want de zware houwitsers van Krupp zijih
de meest dood-en-vierderf zaaiende oor-,
logswerktuigen die ooit zijn uitgevonden,
als men de helsche automatische onder-
aeesche contact-mijnen niet meerekent."
J „N. R. Ct."
Een antwoord van President Wilson aan
den Keizer.
Volgens een telegram uit Washington
aan de „Exchange Telegraph Company"
heeft president Wilson in antwoord op
Duitschland's protest tegen het beweerde
gebruik van dum-dum-kogels bij de Fran
schen, aan den Duitschen Keizer het vol
gende telegram gezonden.
„De Vereenigde Staten kunnen geen
bepaalde actie ondernemen in antwoord
op uw protest. Ik geloof niet, dat Uwe
Majesteit van mij1 verwacht, dat ik meer
zal zeggen".
Wij laten dit bericht en vooral den
tekst van dit telegram geheel voor reke
ning van de genoemde kabelmaatschappij,
zegt „De Maasbode".
Te Rome is uit Nisj bericht ontvangen,
dat de Serviërs Orsowa hebben gebom
bardeerd en zoodoende de verbinding tus
schen Hongarije en Roemenië langs den
Donau-weg hebben verbroken. Orsowa is
de laatste Ilongaarsche stad aan den Do-
nau, in welks nabijheid die rivier door
de IJzeren Poort breekt, welke de1 grens
tusschen Servië en Roemenië vormt.
(N. R. C.)
Het Petit Journal" heeft over Kopen
hagen een telegram uit Berlijn ontvangen,
waarin de bewering yoorkomt, dat de(
Keizer het opperbevel over de troepen
tegen de Russen op zich zou nemen.
Naar luid van een telegram uit Rome,
zou te Triest ambtelijk erkend zijn, dat
alleen 15,000 soldaten jui,t Triëst en Trente,
meerendeels van Italiaansohen bloede, in
Galicië in de eerste linie gesneuveld zou
den zijn. (N. R. C.)
BERLIJN. De Russische generaal Mar-
tof, die bevolen had alle mannelijke in
wonersin Oost-Pruisen jieer te schieten en
alle plaatsen plat te branden, werd ter
beschikking gesteld van het Duitsche
krijgsgerecht.
WEENEN. De pogingen van de Triple
Entente om Rumenië te bewegen tot een
inval op HongaaTSch gebied zijn afgestuit
op de besliste (afwijzing van; den |K«-
ning van Rumenië.
BULOIU.
Het Moratorium in Bielgi
BRUSSEL, 17 Sept. (W. B.) Het door de
Belgische regeering afgekondigde, heden
afloopende moratorium, is door den gou
verneur-generaal van het door Duitschland
bezette deel van België voorloopig1 tot
30 Sept. verlengd.
De vlugge mobilisatie van
het Belgische leger is volgens den
pastoor van Mouland, die in het vluchte
lingenkamp te Oldebroek verblijft, te dan
ken aan Nederland.
De wachtmeester, der gendarmerie te
Visé had t© Eysden vernomen, dat Ne
derland dé grenswacht had opgeroepen en
Vertelde dit in een café te Visé. Een
brave Belg spoedde zich ijlings naar het
telegraafkantoor en seinde het den mi
nister van oorlog )ie Brussel, 's Nachts
om half één luidden daarop te Mouland
de kerkklokken voor de mobilisatie.
Wij zouden hierop alleen willen aan
merken dat volgens de kroniek van den
oorlog België op 30 Juli, Nederland op
31 Juli mobiliseerde.
DU1TSCIIIAIVD.
De nieuwe aartsbisschop Van
Gnesen-Posen. Mgr. Eduard Likowski,
vicaris-kapitulaar van genoemd aartsbis
dom, heeft, naar de Pruisische „Staats
anzeiger" meldt, van den H. Vader zijn
benceming ontvangen. De Duitsche kei
zer heeft aan deze benoeming reeds op
8 Sept. zijn goedkeuring gehecht.
ITALIË.
Mededeelingen van het Vati
ca an voor President W,ilson.
De Maasbode meldt
Volgens een particulier telegram uit Ro
me aan het Parijsche „Journal", van 12
September zijn de kardinalen Gibbons Van
Baltimore en Q'Connell van Boston met
het stoomschip „Caugrie" van Napels ver
trokken.
De twee eminenties zouden belast zijn
met mededeelingen van den kardinaal-
staatsseorelaris voor president Wiilson.
TUKK1J 14.
De Katholieken in Turkije. In
dien de afschaffing' der capitulaties d.w.z'.
der overeenkomsten met verschillende mo
gendheden betreffende de rechtspositie der
Christenen in Turkije een feit wordt zal
dit voor de Katholieken a'jdaar een© in
grijpende verandering te weeg brengen. Tot
dusverre stonden z.iji onder het z.g. pro
tectoraat (bescherming) van Frankrijk.
In Servië heeft, zooals men weet, kort
geleden, het Oosfenrijksche protectoraat
opgehouden te bestaan en is de regeering
overgegaan tot het sluiten van ©en con
cordaat met den II. Stoel op voor do
Katholieken alleszins gunstige voorwaar
den zoodat wijlen Z. H. Paus Pius X
zich daarover hoogst voldaan verklaarde.
Mits tl© Port© dit voorbeeld navolg©
en haar aan te gane verplichtingen te
genover den H. Stool en de Katholieken
trouw nakom©, mag men hoop koesteren,
dat hun positie, hoe ook gewijzigd, er
niet .„slechter op zal worden.
Alleen Frankrijk.'» invloed in Turkije zal
er niet wel bij' varen.
T u r k s h postbeambten t ,r
dood veroordeeld. Twee Turksohe
beambten van de Ot.omaansche post, die
brieven van ©enige leden van den minister
raad aan buitenlandsche gezanten had
den onderschept en den inhoud daarvan
hadden medegedeeld aan den wegens
moord op den grootvizier Mahmoed Sohef-
ket Pascha ter dood veroordeelden Scherif
Pascha te Parijs, die dez© in een perio
diek tijdschrift openbaar maakte, werden
daarvoor en wegens andere vergrijpen ter
dood veroordeeld. De straf is Vrijdag j.l.
'voltrokken.
Katholieke Kamerclub.
Naar de „N. Tilb. Crt." verneemt heeft
de Katholieke kamerclub tot haar bestuur
herkozen de heeren dr. Nolens (voorzit
ter), Van Vlijmen (vice-voorzitter), en
Van Vuuren (secretaris.)
Het adres van antwoord op de Troonrede.
Donderdagnamiddag reeds heeft de
commissie uit de Eerste Kamer ter aan
bieding van het adres van antwoord op
de troonrede zich bij H. M., ten Konin
klijken Paleize, aan het Noordeinde van
haar opdracht gekweten.
De commissie werd met het gebruike
lijke eerbetoon ontvangen. Op het voor
plein was de vaandel-compagnie van het
regiment grenadiers, zoomede de Konin
klijke militaire kapel opgesteld, die het
„Wien Neerlandsch Bloed" speelde.
Gewijzigde Dienstregeling Staatsspoorwegen.
De Maandag a.s. in te voeren gewijl
zigde dienstregeling der |S.S. brengt ©pt
de Zeeuwsobje lij'n geen verandering in,
den bestaanden toestand, behplve dez©
dat de avondsneltrein, [die nU 6-55 ver
trekt, vijf minuten later gaat, maar toch
op 't zelfde luur, 11.1. te 8.20 te Roozen,-
daal aankomt.
Daarentegen, z'ijte. er ©ejiige verbeterin
gen gekomen, in. |d© aansluitingen.
■Zoo zullen er |uu ©enige treinen per
üag meer aansluiting geven tusschen Lag©
Zwaluwe, waardoor men verbinding krij'gt
naar en van Rotterdam.
,De 'trein die pu te 3.25 uit Rotterdam,
D. P. vertrekt, zal bij de nieuwe rege
ling doorloopen van Lage Zwaluwe naar
Boozendaal, waar hij te 5.41 aankomt en
dan aansluiting heeft pp den maar Zee
land vertrekkenden trein, die t» 6.07 af
rijdt, en te ,8.54 te Vlissingen aankomt
na, onderweg alle stations te hebben, aan
gedaan.
En terwijl men thans met den treinj
van 8.57 v.m. uit Vlissingen te Roozen-
daal aankomt te 11.41, en slechts over
Breda aansluiting op> Rotterdam kan vim-
den waar men dan te 2.34 aankwam, zal
men voorlaan direct te ltoozcndaal te!
12.41 verbinding hebben, die den reizi
ger echter ook' fe 2.30 te Rotterdam!
brengt.
In de verbinding m'et Utrecht pver
den Bosch is geern verandering van in
grijpende bekeekemis genomen. Alleen is
de trein di© mui 11.53 va|n Roozendaal1
vertrekt naar den Bosch verzet op 12.48
maar het uur [Van aankomst in D'en
Bosch blijft 3.45.
Ingevoegd wordt eem trein die te 9.30
van Zwolle vertrekt, en over Arnhem' ten
Nijmegen te 5.50 in Dten Bosch aankomt.
Omgekeerd vertrekt er te 12.10 «en!
nieuwe trein uit Den Bosöh ovej^Nijme-
gen en Arnhem Idio te 7.05 te Zwettej.
aankomt. „M. Ct."'
De hertogin van Sutherland is Donder
dagochtend met de haar vergezellende
Engelsche Roode-Kruisverpleegsters en
doctoren per trein van 7 u. 15 Hollandr
sche Spoor uit Den Haag naar Vlissin
gen vertrokken, om van daar naar En
geland over te steken.
„H. NI. Gelderland".
Mon seint ons uit den Haag:
Tijdens den storm, die in den afgeloo-
pen nacht op zee woedde, heeft Hr. Ms.
„Gelderland", die ter roede van Texel
lag, door het breken van ankerkettingen
twee ankers met kettingen verloren. Het
schip is daarop te Nieuwediep binnen
gevallen
Invoerrechten opgeheven.
■Barer Majesteits gezant te Bordeaux
deelt mede, dat in Frankrijk is opgehe
ven het invoerrecht op ossen, koeien,
stieren, jonge ossen, jonge stieren, vaar
zen, rammen, schapen, lammeren, bokken,
geiten, varkens en biggen. (St.ct.)
Goes. Tot buitengewoon opzichter aan
üe schutsluizen te Ranswieerd is benoemd
de heer Th. Verboom alhier.
Krahbendijke. Bij den burgemeester al
hier is van de Maatschappij tot Exploi
tatie van S.. bericht ingekomen, dat, hoe
wel met 'toog ,op' den bijzomderen toe
stand geen zekerheid kan gegeven wor
den, toch op een vrijwel geregeld ver
voer van suikerbieten pier spoor zal kun
nen worden gerekend. (Z.)
Hansweerd. De machinist C. had ,het
ongeluk hij het aan boord stappen, van,
zijn vaartuig in het ruim te vallen. Hij-
bezeerde zich ernstig aan het hoofd,
waarvoor dokter Kolff geneeskundige
hulp verleende. Daarna werd de giewonj-
de per sleepboot naar Rotterdam1 ,vteW
Voerd. „Kr. ,Ct.'i
Wemeldinge. Woensdagmiddag klemde
hier schipper van Oeveren van St. Anna-
land een zijner voeten af bij het vast
maken van een staaldraad. Geneeskundige
hulp werd verleend door dr. Kruijsse.
(M. Ct.)
Hansweerd. Men meldt ons:
De stroom van vluchtelingen uit Ant
werpen is zéér aan het afnemen. Heden-
kwam de s.s. Telegraaf III met 80
Belgen op weg naar Rotterdam te Hans-
weert aan. (M. Ct.)
De St.ct. bevat de statuten van de
Muziekvtereeniging „Elk Naar Zijne
Krachten" te St. Kruis Vei', van koopers
van kunstmest, voedarstoffen en zaaiza
den „Eigen Hulp" te Honttenisse.
Beveiliging van kunstschatten.
BERLIJN, 17 Sept. (W. B.) De chef
van bestuur bij den gouverneur-generaal
van België heeft in overleg met het mini
sterie van binnenlandsche zaken maat
regelen genomen tot bescherming der
kuntschatten in België. Daar militaire
bewaking van musea betrekkelijk gemak
kelijk valt, hebben de maatregelen hoofd
zakelijk ten doel de bewaking der talrijke
kunstwerken, raadhuizen, enz.
Belast met liet ontwerpen dezer maat
regelen, is de directeur van het kunstnij
verheidsmuseum te Berlijn Falke, een
der beste kenners van Vlaamsche kunst,
bij het civiel bestuur in België ingedeeld.
Het ligt in de bedoeling ook nog andere
deskundigen aan te stellen.
