EXTRA EDITIE VAX 6 UUR.
GOES
De Groote Oorlog,
No. 108a.
Zaterdag 12 September 1914.
Tiende Jaargang.
Breda.
'kvloeren. 1
B UITENLAND.
BINNENLAND.
atie der hulpverlee.
•ept alle comité's en
nd, welke reeds op
erleening aan vluch<
i tot samenwerking
unne samenstelling
door ken voorgeno.
verleening.
tenen der provincie
zich nog niet heeft
in plaatselijke com-
ER, Eere-Voorzitter.
1BROOT, Voorzitter.
chinale Strij kin rich-
erij
rst billijk tarief
en Zuid-Beveland.
inke Dienstbode.
)n bezorgd.)
IN
Gevraagd:
J. HÖRSTMANN, Vlissing-
irichting, Vfissingen.
Haagsche Hopjes houdt,
it eens aan (te looperi,
ffie en de thee
van den Bergh kan
[koopen,
n winkelier,
Bergh's bekende
[pakjes
zeker, zonder fout
lopje in elk der zakjes.
HIW ÏEEUWSCHE COUP!
De Eerste Encycliek van Paus Bene
dictus XV.
Paus Benedictus XV heeft zijn eerste
woord gericht tot de Katholieke wereld,
een woord van liefde, bemoediging en
vertrouwen, dat ook door nietkatholie-
ken met voldoening en waardeering zal
worden vernomen.
De „Osservatore Romano", zoo lezen
wij in de Maasbode van gisterenavond,
publiceerde Donderdagavond de eerste
encycliek van Paus Benedictus XV.
Iu het begin van het belangrijk ïond-
schrijven zegt de Paus, dat hij .zich, wat
zijn persoon betreft, niet in staat zou
achten de buitengewoon groote taak te
vervullen, waartoe hij door zijne verkie
zing tot Paus geroepen is. Echter ver
klaart Z. H. te vertrouwen op de Godde
lijke goedertierenheid, die hem, na den
zeer zwaren last van de Pauselijke waar
digheid te hebben opgelegd, ook de
noodige krachten en den moed zal geven
om dien last ten einde toe te dragen.
In het verdere erloop van de encycliek
geeft Paus Benedictus XV dan uiting
aan zijn diepe droefheid en zijn afschuw
voor het verschrikkelijk beeld van den
oorlog, dat zich voor zijn blikken ontrolt.
Een groot gedeelte 'van Europa, zoo
schrijft Z. H. onder meer, is in vuur en
vlam gezet en is rood gekleurd van het
bloed der christenen.
Met de gevoelens van een echte vader
lijke toegenegenheid, zegt de Paus dan
alle kinderen van de Kerk te omhelzen.
Z. H. verklaart niets te zullen nalaten
en niets te verwaarloozen van datgene
wat leiden kan tot een zoo spoedig mo
gelijk beëindigen van zulk een geweldige
ramp, als over Europa gekomen is.
Aan alle kinderen van de Kerk en
vooral aan de geestelijken en aan dege
nen, die tot de geestelijke orden behooren,
beveelt Paus Benedictus XV, in navolging,
zooals hij zegt, van hetgeen Paus Pius X
reeds gedaan heelt, aan om van God
door openbare en particuliere smeekge
beden te verkrijgen, dat de oorlog een
einde moge nemen.
De toestand.
De eerste taak van België, toen het, tegen
zijn wil, gedwongen werd den strijd op
te nemen, was aan het oprukkende Duit-
sche leger zooveel mogelijk hindernissen
in den weg te leggen. Van die taak
kweet zich het Belgische leger met groote
dapperheid. Men zegt dat de geforceerde
doortoeht der Duitschers hun,alleen rom-
dom Luik, 40000 man kostte. Aan de
teleurstelling, die het Duitsche leger bij
den onverwachten Belgischen tegenstand
ondervond, is dan ook voor een groot
deel de enorme woestheid te wijten,
waarmede Duitschland in België optreedt.
Terecht wijst professor Kettle van Gent
naar aan de „Daily Naws" wordt geseind,
op het verschil tusschen de Duitsche
wijze van oorlogvoeren in België en in
Frankrijk. De kleine Duitsche strijdmacht
in België heeft met opzet het land ver
woest en geterroriseerd, Op het gelaat
van Europa moest een les worden ge
brand, die voor altoos de kleine volken,
met name Nederland en Denemarken,
het gevaar moest duidelijk maken om
hun recht te bepleiten tegen macht.
Waar echter de Duitsche macht in Frank
rijk optrad, moest de veldtocht met
hoffelijkheid en menschlievendheid wor
den gevoerd, ten einde Frankrijk van
Engeland te vervreemden.
De tweede taak van het Belgische
leger, dat nu in Antwerpen is geconcen-
centreerd, bestaat in het voortdurend
verontrusten van den vijand, en ook die
taak verstaan de Belgen uitmuntend.
Reeds vielen zij met succes de Duitschers
bij Aerschot aan, waar tal van burgers,
die met de geestelijken in de groote kerk
als in een kerker waren opgesloten, bc
vrijd werden.
Eergisteren bestookten zij deDuitschers
te Leuven en ontwikkelden daarbij zoo
veel kracht, dat hun vijand genoodzaakt
was een deel zijner troepen van de
Fransche grens terug te roepen. Men
zegt, dat hulptroepen der verbonden
mogendheden sommigen spreken van
900U0 Russen over zee aangevoerd hen
hielpen. Hoe het ook zij, de actie der
Belgen is niet verflauwd. De provincies
Antwerpen en Limburg hebben zij,
althans voorloopig, van Duitschers ge
zuiverd, Dendermonde bezet en bij
Oudenaerde de Duitschers tot staan ge
bracht. En zij zijn nog niet aan liet einde
hunnen plannen.
De Duitschers hebben op het oogen-
blik zeer weinig troepen in België liggen
en de actie, welke van uit Antwerpen
thans ontwikkeld wordt, kan voor hen
wel eens noodlottig worden. Zij kan
eveneens van invloed zijn op de operaties
der Duitschers in Frankrijk, wijl de
Duitschers troepen hit Frankrijk zullen
moeten terugroepen.
In militaire kringen verluidt, dat zoo
lang de Duitschers hun 42 cM. belege
ringsgeschut niet bij Antwerpen hebben
gebracht, er van een eenigszius succes
volle belegering geen sprake kan zijn.
En het beleg van Parijs Meer en meer
begint men te vermoeden, dat de Duit
schers, zoowel letterlijk als figuurlijk
Parijs links laten liggen.
Veeleer zouden er teekenen zijn, die
er op wijzen, dat zij trachten Versailles
te bemeesteren om vanuit deze lioog ge
legen plaats Parijs te beschieten. Een
minder pleizierig vooruitzicht voor de
ville lumière".
De Parijsche oorlogscorrespondent van
„De Tijd" uitte in een brief van 4 Sept.
deze veronderstelling met nog een paar
curieuze mededeelingen vervat in deze
passage
Na ernstige overweging over wat ik
zeggen mag, wat niet, geloof ik, dit te
mogen mededeelen
lo. Duitsche troepen hebben zich ge
waagd tot betrekkelijk dicht bij Parijs.
Door zeer bijzondere midde-
1 e n (die ik tlians niet nader mag aan
duiden) is niet één Duitscher aan den
dood ontsnapt.
2o. Verschillende plannen maken het
hoogstwaarschijnlijk, dat de Duitsche
troepen nooit Parijs zullen kunnen na
deren. Of dan althans slechts een klein
deel dier troepen.
3o. De berichten, dat de Duitsclieis
niet Parijs willen belegeren (wat te veel
tijd en mannen zou vragen) doch zich
meester willen makeD van Versailles,
worden meer en meer bevestigd. Uit het
hooggelegen Versailles zouden ze dan
Parijs bombardeeren.
Een escader vliegmachines staat gereed,
Duitsche vliegers te vervolgen. Parijs zal
dus waarschijnlijk getuige zijn van
een oorlog in de lucht.
Tot zoover de man van „De Tijd".
Op dit oogenblik s-hijut het wel vast
te staan dat de Duitschers in Frankrijk
aan hun rechtervleugel en centrum veel
tegenslag ondervinden, maar daarvoor
ruimschoots worden schadeloos gesteld
door het succes van het leger van den
Kroonprins rondom Verdun, iets wat te
Berlijn zelfs wordt genoemdeen mis
lukking van het krijgsplan van generaal
Joffre
Dit succes komt volgens mededeeling
van den grooten Duitschen generalen
staf hierop neer.
De troepen van den Duitschen Kroon
prins hebben Fransche versterkte stel
lingen ten zuidwesten van Verdun ge
nomen en thans worden de sterke forten
aangevallen. Het leger van den Kroon
prins moest voor bedoelde operatie eerst
de vesting Verdun voorbijtrekken. Ten
zuiden daarvan kwam het voor een ver
sterkte stelling, die door de kanonnen
van de vesting gedekt was. De stelling
verhinderde het verder oprukken van de
troepen. Nu de stelling genomen is be
let niets het leger van den Kroonprins
tegen Verdun zelf op te trekken. Ver
dun is de spil van de geheele voor
waartsche beweging der Duitsche legers.
Tusschen Verdun, Toul, Nancy en Epi-
nal is het geheele Fransche Oosterleger
samengetrokken.
Van Verdun naar het zuiden, tot Toul,
ligt de sperforten-linie van de Maas. Deze
wordt nu door het leger van den Kroon
prins met zwaar geschut beschoten. Ver
dun zelf is een vesting van den eersten
rang.
In Oost-Pruisen schijnt generaal Von
Hindenberg een geduchte opruiming te
hebben gehouden onder de Russen, want
van Russische zijde wordt erkend, dat
Oost-Pruisen van Russen vrij is. Het 22e
Russische legercorps deed nog dezer da
gen een poging om over Lyck in Oost.
Pruisen weer aan den strijd deel te ne
men, doch het legercorps werd verslagen.
De vloten van Engeland en Duitschland,
waarover tot lieden zoo weinig verluidde,
zijn weer in actie. Gisteren publiceerden
wij een paar berichten over liet varen van
Duitsche oorlogsschepen in de Botnische
golf. Uit Londen werd Donderdag nog
gemeld
Een groot Britsch eskader bewoog zich
gisteren en heden over de Noordzee tot
aan en in de Helgolandbaaide Duitsche
vloot deed geen poging om deze bewe
ging te verijdelengeenerlei Duitsch
schip van welken aard ook werd op zee
gezien.
Het schijnt dat Rusland's vloot in de
Fiusche golf door de Duitschers gaat be
stookt worden. Achtervolgt hen de Eu-
gelsclie vloot, dan zou deze in de Oostzee
een voor haar zeer ongunstig gevechtster
rein vinden en gevaar loopen een leelij-
ken knauw van de Duitsche vloot te
krijgen, 't Is haast niet te verwachten,
dat de Engelschen zich op die manier in
de val zullen laten lokken.
Eigen berichten (per telegraaf en telefoon)
II Sept. 8 uur 's avonds.
Berliln. (Off.) De entente mogendhe
den, bevreesd voor een vermeend ingrij
pen van Turkije ten gunste van Duitsch
land, hebben de Porte doen weten, dat
zij hun toestemming hechten aan de af
schaffing der capitulaties, ingeval Turkije
neutraal blijft.
De Porte heeft geantwoord, dat Tur-
kije's neutraliteit niet te koop is.
lntusschen trekt zij uit de toestemming
der entente-mogendheden de consequente
gevolgen en heeft daarom een keizerlijke
iradé (besluit) doen verschijnen tot op
heffing der capitulaties.
(Onder capitulaties worden verstaan
overeenkomsten, waarbij de rechten der
Christenen in Moliammedaansthe streken
worden gewaarborgd.
Antwerpen. (Off.) Waeregliem is gisteren
gedurende 30 minuten gebombardeerd;
enkele huizen zijn beschadigd, maar geen
menschenlevens zijn te betreuren. De
Duitschers hebben blijkbaar alleen de
plaats gebombardeerd, om de bevolking
schrik aan te jagen.
(Waereghem ligt aan den weg Kort-
wijk-Gent. Red.)
Londen. (Off.) Het Persbureau ver
spreidt de navolgende mededeeling: De
algemeene terugtocht van den vijand in
Frankrijk werd gisteren voortgezet. De
Britsche troepen maakten 1500 krijgsge
vangenen verder vielen kanonnen max
ims en een hoeveelheid krijgsmateriaal
in hunne handen. De vijand trekt zich
weer snel terug ten noorden van Soissons.
Zijn terugtocht geschiedde in zekere
wanorde. In een later bericht wordt ge
meld, dat het aantal krijgsgevangenen
grooter is, dan men eerst vermoedde.
Onze troepen vonden tal van infanteris
ten in de bosschen van verborgen, waar
zij waren achtergebleven, wat bewees
hoe overhaast de aftocht des vijands was.
De infanteristen gaven zich zonder strijd
over, wat bewijst, hoezeer de vijand is
gedemoraliseerd. De Duitsche troepen
maakten zich schuldig aan dronkenschap
en het plunderen van de dorpen. Onze
troepen achtervolgden den vijand met
kracht.
LOSSE BERICHTEN.
De „Nieuwe Gazet" te Antwerpen
verneemt merkwaardige bijzonderheden
over de drie Duitsche officieren, die
Maandagmiddag met hun vliegmachine
naar beneden geschoten werden te Strei-
peD, in Oost-Vlaanderen. Alle drie waren
ze vertegenwoordigers van het huis
Krupp. Twee hunner, zekere A. R. Jacob
en von Schenk, hadden zelfs aan de Bel
gische regeering 'n massa kanonnen ge
leverd en wat nog mooier is, de plaat
sing van deze kanonnen in onze nieuwe
forten bijgewoond. De derde was niemand
anders dan de beruchte Von Metzen
wiens naam bij de behandeling van liet
jongste Krupp proces herhaaldelijk ge
noemd is geworden. Deze drie heeren
zitten veilig achter slot en grendel. De
twee eerstvermelde heeren hadden hier
talrijke relaties aangeknoopt. Hier voor
mij zegt de schrijver in de „Nieuwe
Gazet" liggen een naamkaartje van Jacob
en een almanakblaadje, waarop von
Schenk aan een Antwerpsche dame de
geboorte bekend maakt van zijn zoon.
De inundaties bij Dendermonde.
Over de uitweiking der inundaties op
de Duitschers, die Zaterdag en Zondag
den aanval op Dendermonde uitvoerden,
schrijft een correspondent van de „Daily
Mail
Ondertusschen rukten Duitsche troepen
op tusschen Dendermonde en Mechelen
en liepen tegen eenige forten aan, wier
positie zij verkeerd beoordeeld hadden.
Met groote verliezen trokken zij terug
en toen speelden de verdedigers een
andere winnende kaart uit. Zij zetten de
streek onder water door de dijken door
te steken en de terugtrekkende Teutonen
zaten vast.
Hun artillerie waren zij bijna geheel
kwijt en de soldaten, die niet zoo gauw
uit de overstroomde streek konden komen
terwijl het water steeg en steeg, waren
verplicht op huizen en in boomen te
klimmen, waarvan de Belgen hen later
als krijgsgevangenen afhaalden. Zij waren
woedend over zulk een onwaardig einde
van den strijd.
Hoeveel manschappen daarbij verloren
zijn gegaan kan niet nauwkeurig worden
vastgesteld.
Officieel werd medegedeeld, dat er 1000
werden gedood, maar met gewonden en
krijgsgevangenen mee moeten hunne ver
liezen wel 4000 man bedragen hebben.
Natuurlijk was de watervloed de be
slissende factor iu dit gevecht, en de
Duitschers zullen er opnieuw mee te
doen krijgen voor zij Antwerpen binnen
trekken.
Er zijn drie zónes rond de stad, die
onder water gezet kunnen worden.
Wanneer het beslissende moment ge
komen is gaan gewoonlijk bij het een
voudige omzetten van een kruk, de
sluizen open en het water, als doodelijk
wapen, begint onmiddellijk te stijgen.
De Antwerpsche Sinjoren houden nog
grinnekend hun buik vast, wanneer zij
denken aan de Duitschers in de boom
toppen.
Twee Duitsche hertogen gesneuveld.
De keizer deelde telegrapisch aan den
groothertog van Saksen-Meiningen-Eeise-
nach mede, dat zijn zoon hertog Ernst
voor Namen gevallen is.
Friedrich van Saksen-Meiningen, broe
der van de groothertogin, is eveneens
gesneuveld, en werd 20 Augustus bij
Meubeuge met militaire eer begraven.
Een trein met Duitschers gevangen genomen.
Twee der te Vlissingen aangekomen
Antwerpenaars deelden Vrijdag aan onzen
correspondent mede, dat de gevangen
neming van de 300 Duitschers, waarvan
wij reeds melding maakten op zeer eigen
aardige wijze geschied is. Er stond aan
een station een trein met 300 mannen
van de Landstorm, toen de Belgen na
derden en de tijdelijk onbezette locomo
tief bestegen en den trein wegreden.
Zoo liepen de Duitsche landstormmannen
in de val.
1
Gevechten in Duitsch-Afrika.
LONDEN. Bij het Ministerie van Kolo
niën is een telegram uit Nyassa-land van
den lOden September ontvangen. Hierin
wordt medegedeeld, dat op 8 September
de Engelsche hoofdmacht opgerukt was
om den vijand over de grenzen te drin
gen. Het aantal van de vijandelijke troe
pen bedroeg 400 en wisten te ontkomen.
Zij deden op den 9en een aanval op
Karonga, dat verdedigd werd door 50
man, waaronder Europeanen. Na eenige
uren strijd kwam een colonne van de
Engelsche hoofdmacht, die den vijand
naar Songwe dreef. Zeven officieren aan
de zijde van den vijand sneuvelden. Er
werden eenige gevangen genomen. De
verliezen van manschappen moeten groot
zijn. Aan Engelsche zijde werden vier
Europeanen gedood en zeven gewond.
In Kameroen zijn ook dooden en gewon
den gevallen, zoodat blijkbaar daar ook
gevechten hebben plaats gehad.
ZU1D-AFKIHA.
Terug uit de verbanning. KAAP
STAD, 10 Sept. Eerste Minister'Botha
deelde in den Volksraad mede, dat de
regeering, teneinde de eenheid van alle
partijen te verzekeren, den negen, naar
aanleiding van de jongste spoorwegsta
king in Zuid-Afrika verbannen arbeids-
lciders verlof zal geven om naar Zuid-
Afrika terug te keeren. (Handelsblad).
Oud-Minister Colijn.
Baron Van Wijnbergen schrijft in „De
Maasbode"
De Staten van Gelderland hebben het
benijdenswaardig voorrecht gehad, in de
huidige tijdsomstandigheden den oud-
Minister van Oorlog, den heer H. Colijn,
te mogen afvaardigen ter Eerste Kamer.
Wordt ongetwijfeld de heer Colijn per
soonlijk van gansclier harte wederom
welkom geheeten op het Binnenhof, voor
al het landsbelang is ten zeerste betrok
ken bij deze verkiezing, en geruststellend
mag het zeker heeten, dat in déze moei
lijke dagen ook de heer Colijn wederom
heeft betreden het terrein der actieve
politiek.
En zoo zal hij dan over weinige dagen
weer zijn intrede doen in 's Lands ver
gaderzaal, nu niet plaats nemend achter
de Regeeringstafel, maar als lid der Volks
vertegenwoordiging, om, waar noodig,
overleg te plegen met de Regeering, die
Regeering te steunen in haar moeilijke,
tot heden op zoo lofwaardige wijze vol
brachte taak, en te controleeren de uit
voering van al datgene, wat meer en
meer blijkt zoo uitnemend te zijn voor
bereid en gereed gemaaktjuist
door hem.
Waarlijk in dezen terugkeer ligt rijke
stof tot overweging èn voor hem zelf
èn voor ons allen.
't Is thans echter niet 't moment deze
meditaties iu 't openbaar uit te werken.
Later zal er ongetwijfeld gelegenheid
wezen, eens rustig naast elkaar te be
schouwen woorden, door sommigen thans,
en woorden, door diezelfden vroeger ge
sproken, houdingen, door sommigen thans
en houdingen, door diezelfden vroeger
aangenomen; zal er gelegenheid zijn eens
na te gaan, wie bij sommige gewichtige
stemmingen in onze Staten-Generaal
voor, wie tegen stemden, om dan daaruit
te besluiten, welke personen, welke rich
tingen, welke partijen, door de gebeur
tenissen, die we thans beleven, in het
gelijk zijn gesteld.
En dat alles zal moeten geschieden niet
uit zucht tot gelijkhebberij, maar in 't al
gemeen belang, wijl uit dat alles zal
kunnen blijken, bij welke partijen, bij
welke richtingen, de handhaving van
Neerlands onafhankelijkheid op den duur
het best gewaarborgd is.
Maar nog eens, voor de uitwerking van
dat alles is 't thans het juiste oogenblik
niet. Thans wordt aller aandacht in de
eerste plaats gevraagd voor het tegen
woordige.
Maar toch ware het - met het oog op
de toekomst bedenkelijk, indien ten
gevolge daarvan het verleden ten eenen-
male uit 't oog verloren werd.
Hier en daar valt dit reeds aan te
toonen.
'tls daarom ook zoo goed, dat juist
nu de heer -Colijn naar voren treedt, om
dat waar in den eersten tijd verschil
lende mondelinge en schriftelijke beschou
wingen allicht zullen moeten achterwege
worden gelaten dan toch de p e r-
s o o n van Colijn menige herinnering
zal opwekken, tal van zaken in het ge
heugen zal terugroepen, die ook in deze
critieke tijden niet vergeten mogen
worden.
Men meldt ons uit IJmuiden
Het Ned. s.s. „Hollandia" arriveerde
Vrijdag hier van Zuid-Amerika en rap
porteert, dat eerst aan de Kaap Verdi-
sche eilanden ongeveer 100 en later in
Plymouth nog ongeveer 50 Duitsche
passagiers aau boord kwamen, die als
reservisten naar Duitschland terugkeeren.
Deze mogen met toestemming van Enge
land het land verlaten. Zij zullen over
Amsterdam naar hun land terugkeeren.
Vervoer naar België.
Goederen en vee kunnen per spoor
verzonden worden naar de stations ge
legen aan de lijnenWeelde—Heren-
thalsHamont—AntwerpenAntwer-
