EXTRA EDITIE VAX 6 UUR.
De Groote Oorlog.
No. 106a
Dinsdag 8 September 1914.
Tiende Jaargang
UIT ZEELAND.
De Oorlog een Geesel Gods?
Bij alle groote rampen, die de mensch-
lieid treffen, komt steeds de gewichtige
vraag, waaraan niemand zich kan on
trekken: „Waarom zou God toch zulke
rampen toelaten?"
Het geloovig gemoed buigt zich bij
zulke gedachten voor de oneindige God
heid, Die de wereld beheerseht en be
stuurt, en alvorens verder te onderzoe
ken, erkent het Gods goedheid en wijs
heid, om in vertrouwvolle onderdanig
heid het heerlijk gebed van den lijdenden
Christus te herhalen „Vader, indien het
„mogelijk is, laat dezen kelk des lijdens
„voorbijgaan. Doch niet mijn wil, maar
„Uw wil geschiede".
Gods wil geschiede
Wij, menschen, vergeten maar al te
gemakkelijk, dat God rekent met de maat
der eeuwigheid.
Wat zijn alle rampen, zelfs devreese-
lijkste, vergeleken met de eeuwigheid,
waarin 's menschen ziel zal blijven voort
leven
En als de mensch zijne eeuwige be
stemming vergeet en op aarde leeft alsof
hij er eeuwig moet blijvenals de mensch
geen God meer boven zich erkent, of
handelt, alsof God niets geboden en
niets verboden had, dan toont God meer
malen zijne barmhartige liefde, door op
wereldschokkende wijze te toonen, dat
er een God is, Die het heelal bestuurt,
en Die de menschen op de aarde kan
tuchtigen, als Hij het noodig oordeelt.
God laat de vreeselijke rampen toe
om twee redenen eerstens om de braven
te beproeven of zij Zijnër waardig zijn
en dan, om lien, die van God zijn afge
weken, terug te brengen tot hun plicht,
tot de gehoorzaamheid aan God.
Dat is het antwoord van den geloovige
op de vraag, waarom God zulke vreese
lijke rampen toelaat. Ook de oorlog is
een der geesels van God.
„God bemint den oorlog niet, omdat
de oorlog een straf is, en God straft niet
gaarne", zegt zoo treffend juist Louis
Veuillot.
Wij hebben ons dan ook te buigen
onder de slagen van Gods rechtvaardi
gen toorn.
Want hoever is de wereld niet afge
weken van Gods wet 1
Hoevelen, die openlijk Godloochenaars
willen zijn Hoevelen, die geen wet Gods
meer erkennen? Hoevelen, die, althans
in het openbaar leven, geen rekening
meer willen houden met Gods geboden
Hoevelen, die leefden, alsof er geen
zedenwet meer bestond
En ieder van ons zal moeten erkennen,
dat in dagen van voorspoed God maar
al te spoedig vergeten wordt.
Zijn wij tot nog toe gespaard gebleven
van den gruwel des oorlogs, laten wij
het niet toeschrijven aan onze gerech
tigheid, maar zeggen wij nederig met den
Profeet van het Üude Testament: ,Het
is enkel aan Gods Barmhartigheid te
danken, dat ook wij niet verteerd zijn".
En hooren wij de smeekbede, reeds
door den Profeet Isaïas geuit„Keer
terug, keer terug, tot den Heer, Uwen
God!" (Gr. Crt.)
De toestand.
In de dagen van Hannibal wist de
Romein Fabius, door een beslissenden
slag met het leger van den zegevierenden
Carthaagschen veldheer te vermijden,
hem af te matten en groot nadeel toe
te brengen.
De bijnaam „cunctator" van „cunctari
ophouden, treuzelen, uitstellen werd
voortaan Fabius' eerenaam.
Men schrijft aan den Franschen opper
bevelhebber generaal Joffre eenzelfde
rol toe.
Een bericht van de „Times" van Zon
dagavond doet vermoeden, dat generaal
Joffre het oogenblik gekomen achte zijn
retireerende manoeuvre op te geven
Volgens dit bericht ontving de burge
meester van Boulogne een telegram,
meldende dat generaal Joffre er in slaagde
de Duitsche linies om te trekken en dat
de Duitsche troepen in allerijl Rijssel
erlieten.
Verder is er weinig nieuws van het
oorlogsveld in Frankrijk. Het Fransche
officieele communiqué noemt den toe*
stand onveranderd. Over de plannen der
Duitschers hangt thans groote geheim
zinnigheid. Wellicht ligt het in hun be
doeling den vestinggordel bij Elzas Lo
tharingen van de westzijde, die de minst
sterke is, te forceeren.
Te Parijs blijft publiek zoowel als pers
optimistisch gestemd.
Men moge, zegt de corresp. van „de
Maasbode" dit optimisme nu deelen of niet
er is ongetwijfeld iets grootsch in, een
volk met zooveel kracht tegen den zeer
drukkenden toestand van het oogenblik
te zien strijden.
En het optimisme der Parijsche pers
is niet alleen gebaseerd op de hulp der
bondgenooten, die hunne volle kracht
nog bij lange na niet hebben ontplooid,
doch er is een groote mate van eerbied
wekkend zelfvertrouwen in. En dat zelf
vertrouwen grondt zich weer op tal van
overwegingen, waaraan de reëele bodem
niet valt te ontzeggen. Zoo worden de
Parijsche bladeu niet moede er op te
wijzen, dat den tegenspoed ten spijt, het
Fransche leger in zijn geheel intact is
gebleven. Verder is de situatie van dit
leger gunstig, waar de geleden verliezen
betrekkelijk spoedig en gemakkelijk kun
nen worden aangevuld, iets, wat den Duit
schers lang niet zoo gemakkelijk val
len zal.
Als dat vertrouwen der Parijzenaars
maar niet beschaamd wordt, want men
telegrafeert ons zoo juist, dat de sterke
vesting Maubeuge, zij het ook na dap
peren tegenstand, is gevallen, waarbij
met meer of minder dan 40.000 man
zijn krijgsgevangen gemaakt. Ziedaar een
wapensucces, dat aiom weerklank zal
vinden en het vertrouwen der Duitschers
op hun eigen kracht niet weinig zal
stijven.
In het ongelukkige België is de oor
logsfakkel nog niet geblusclit. De stroo
men van vluchtelingen, die thans
ons Zeeuwsch-Vlaanderen binnenrukken
spreekt van het krijgsgeweld dat thans
woedt in Oost-Viaanderen. Zal Gent dat
tot nu toe vrij bleef, bezet gaau worden?
Dinant voegt zijn naam bij de steden
die door de Duitschers zijn platgebrand,
't Was een lief schilderactitig stadje aan
de Maas, met een prachtige oude kerk.
Van de heuvels romdom de stad is ge
schoten en dat hebben de notabelen met
hun bloed moeten betalen, zooals het
telegram zegt Arm België!
Eigen berichten (per telegraaf en telefoon)
van 7 September 8 uur 's avonds.
Antwerpen. Bij Sottegem is een
Duitsch vliegtuig neergeschoten, de twee
inzittende officieren zijn gevangen geno
men.
Berlijn. In strijd met het bericht van
de „Times" als zouden de Duitschers
de kanonneerboot „Panther" aan Turkije
hebben verkocht, deelt de „Local Anzei-
ger" mede, dat de „Panther" nooit in
do Klein Aziatische wateren is geweest.
Ook spreekt [het blad het bericht tegen,
dat Engeland Turkije zou hebben bedreigd
met het afbreken der diplomatieke be
trekkingen.
Berlijn. Het officieele Turksohe blad
„Tanin" zegt, dat de aankoop van de
oorlogschepen „Goeben" en „Breslau"
geen schennis vormt der Turksohe neu
traliteit. Ook wordt ontkend, dat die aan
koop slechts schijnbaar zou zijn geweest,
wijl thans Turksohe officieren en matrozen
dio schepen bemannen. Nog zegt het blad,
dat Turkije ernstig op de handhaving zij
ner neutraliteit blijft bedacht; alleen een
verandering in de openbare meeriing zou
Turkije hiervan kunnen doen afwijken.
Oostburj. Vanuit België zijn heden in
de richting Vlissingen circa '2000 vluch
telingen langs hier met de tram ver
voerd.
8 Sept. 2 uur 's namiddags.
Antwerpen. De Duitschers verwoest
ten Dinant. Honderd notabelen werden
gefusilleerd, omdat van de heuvels rond
om Dinant werd geschoten.
De Duitschers rukken op naar Gent.
Berlijn. Maubeuge heeft gecapituleerd;
40.000 man werden krijgsgevangen, waar
onder 4 generaals; 400 kanonnen met
Veel amuniïie viel in Duitsoh© handen.
(Maubeuge ligt aan de Sambre in het
departement du Nord, 20.000 inwoners.
Red.)
M t 1 M 1 - j 1
8 Sept. 3 uur 's namiddags.
Parijs. Het officieel communiqué van
hedennacht luidt
Aan den Franschen linkervleugel wa
ren de legers der bondgenooten opgte-
rukt, zonder op vijandelijke "troepten te
stuiten. In het centrum en in de streek
van Verdun is de toestand onveranderd.
Troepten, die behooren tot het leger van
Parijs hebben aan de Ourcq (zijrivier
van do Marnol enkele gevechten gele
verd met goeden uitslag.
Vlissingen. In verband' met het be
richt, dat nabij het Sandetti-vuurschip1 mij
nen liggen, heeft de directie der Maat
schappij „Zeeland" zich gewend tot de
Britsche admiraliteit. Het antwoord was,
dat de Britsche admiraliteit niets ge
loofde van het praatje, dat tussohen Vlis
singenFolkestone en VlissingenQueen-
boro mijnen zouden liggen.
Zij stelt zïch opi het standpunt, dat
wanneer verder iets over al of niet aan
wezig zijn van mijnen wordt gerappor
teerd, dergelijke berichten woTden .opien-
baar gemaakt.
Terneuzen. De burgemeester Braun
van Gent zal hedeinnamiddag de puit-
schers tegemoet gaan om de stad over
te geven en te vragen, of de stad zal
gespaard blijven.
Gisterenvoormiddag werd te Gent de
Nationale Bank gesloten en gisterenna-
middag .werden aande post geen geld
zaken meer verhandeld. Ook de staats-
werkplaatsen zijn gesloten waardoor 1500
werklieden werkeloos zijn.
Londen. (Part. Handelsblad). De „Daily
Chronicle" verneemt uit Gent van zijn
correspondent, die in de richting Den-
dermonde was gegaan, dat Zondagmiddag
de stad in brand stond en 's avonds geen
enkel huis meer pver was.
Berlijn. De rijksdagafgevaardigde Frank
(soc.) is volgens de „Vorwiirts" bij Luné-
viüe gesneuveld.
Londen. Volgens een telegram uit Pe-
trograd (St. Petersburg) aan de „Morning
Post" is de vesting Mijolajoff, oen dei-
modernste vestingen in Oostenrijk, 20 mij
len ten Z. van Lemberg aan den Dnjester
door de 'Russen genomen.
LOSSE BERICHTEN.
De Duitschers in België.
ANTWERPEN, 6 September. (Havas.)
(OfficieelBij den aanval van de Duit.
sellers op Dendermonde hebben zij dui
zend dooden verloren. De Duitsche troe
pen zijn in wanorde teruggetrokken. Hun
onderneming is volslagen mislukt, wat
te wijten is aan de groote uitwerking
van het Belgische veldgeschut.
De verdediging van Londen.
De „Times" meldt, dat de verdediging
van Londen tegen een aanval van de
lucht uit, in 't bizonder aan de marine
is opgedragen. Watervliegtuigen patrouil
leeren geregeld langs de Oostkust van
Engeland, om op vijandelijke luchtsche
pen en vliegtuigen te loeren, 's Nachts
werken de zoeklichten. Op gouverne
mentsgebouwen en op andere plaatsen,
die vermoedelijk aan een aanval zouden
bloot staan, zijn kanonnen opgesteld, en
er worden vliegtuigen in reserve gehou
den, om een vijandelijken aanval te
De Japanners, die kort voor Japan aan
Duitschland een ultimatum stelde, aan
de grens zijn aangehouden, op bet oogen
blik dat zij erover heen wilden, zijn 600
in getal. Zij worden tot het einde van
den oorlog in Duitsche legerkampen als
krijgsgevangenen geïnterneerd.
Een officieel Duitsch communiqué
meldt
Het Londensche Reuterbericht, dat 7
Duitsche torpedojagers voor Kiel bescha
digd aangetroffen en eenige andere tor
pedojagers in de nabijheid van het Noord
zeekanaal gezonken waren, waarschijnlijk
na een ongelukkig gevecht met Russische
oorlogsschepen, is van a tot z verzoi nen.
De overgave van Longwy.
De vesting heeft zich den 26sten Augus
tus na buitengewoon dapperen tegenstand
overgegeven. Na een beschieting van 5
dagen was nog maar 1 Fransch kanon
bruikbaar. De voordien door de burgerij
ontruimde stad Longwy Haut was in let
terlijken zin tot puin geschoten.
De beschieting van de vestingw.iseen
volkomen verrassing voor de bezetting.
Het eerste schot heeft 1 officier en 10
man gedood. Sommige granaten sloegen
door kazematten van drie verdiepingen
heen.
Toen de Duitschers in stormpas aan
kwamen en de Fransche commandant,
overste Darehe, nog slechts het eene
bruikbare stuk geschut over had, gaf hij
zich met zijn 3700 man, waarvan echter
100 gevallen en 400 gewond waren, over.
Kroonprins Wilhelm eerde den helden
moed van den overste door hem zijn degen
te laten.
Niet-officieel wordt uit Weenen ge
meld, dat keizer Frans Jozef een gift van
honderdduizend kronen schonk voor
degenen, die in Oostenrijk tengevolge
van de tegenwoordige buitengewone
toestanden werkeloos geworden zijn
eenzelfde bedrag schonk de keizer voor
de noodlijdenden in Hongarije.
De Times verneemt uit Boulogne, dat
die plaats tot een open stad is verklaard.
De prefect van het Nauw van Calais
heeft de bevolking vermaand niet uit
de stad te vluchten, als de Duitschers
komen.
In den nacht van Donderdag op Vrij
dag zijn ongeveer tweehonderd krijgs
gevangenen, meerendeels Engelschen,
langs Aken gekomen.
De bewering, dat de val van Namen
voor een groot deel moet worden toege
schreven aan [het feit, dat geen voldoende
Fransche versterkingen waren opgedaagd
om de Belgen te steunen bij de verdedi
ging, wordt op treffende wijze gestaafd
door liet volgende. Een Belg, die aan de
verdediging te Namen liad deelgenomen,
maar gevlucht was, toen de positie daar
onhoudbaar was geworden, had vier
dagen moeten marcheeren vóór hij bij
de Fransche linie was aangekomen.
(N. R. C.)
De laatste dagen varen tal van sleep-
booten met vele personen aan boord de
Westerschelde af, vermoedelijk allen met
vluchtelingen uit Antwerpen.
Uit Gent vertrokken Vrijdag vele ge
goeden met het voornemen, zich via
Ostende naar Engeland te begeven.
Verduitscht België
Voor liet gebied van liet keizerlijke Duit-
sclic gouverneur-generaalschap België zal
op een van de eerstvolgende dagen een
post- en telegraafdienst ingericht worden,
die zal staan onder de directie van de
rijksposterijen te Berlijn.
Volgens liet Wiesbadener Tageblatt
werd een Engelscli bataljon in een mili
tairen trein naar bet front gebracht. Toen
het op de plaats van uitlading was aan
gekomen, was deze reeds door de opge
rukte Duitsche troepen bezet. Met de
woorden„Uitstappen, alstublieft", wer
den de Engelschen ontvangen. Het ge-
heele bataljon geraakte zoodoende in
gevangenschap.
Verdeeldheid In Oostenrijk?
LONDEN, 5 September. De „Daily
Telegraph" verneemt van geloofwaardige
zijde, dat van twee Tsechische regimen
ten in Weenen, die onder de wapens
waren geroepen, onlangs een groot deel
gefusilleerd is wegens muiterij. (Msbode.)
Van Oostenrijksche zijde wordt dit
bericht een verzinsel genoemd.
Keizer Wilhelm te Brussel.
LONDEN, 7 Sept. (Reuter) Een tele
gram aan de „Times" uit Ostende meldt
„Ik verneem uit goede bron, dat de
keizer zich Woensdagavond te Brussel
bevond in het hotel „Bellevue". In den
loop van den avond benoemde hij gene
raal von Lüttewitz tot gouverneur van
België. De kroonprins gaf dienzelfden
avond een diner in het koninklijk paleis
te Laeken." (Is de keizer uit Frankrijk
expresselijk naar Biussel gekomen om
daar generaal von Liittewitz te benoemen
En is generaal von der Goltz als militair
gouverneur van België afgezet? Heeft
de kroonprins in deze uiterst gewichtige
dagen gelegenheid gevonden om zijn
leger te verlaten en te Laeken in het
koninklijk paleis te gaan dine prei; Dit
„Times"-bericht hoe interressant ook op
zich zelf, klinkt wel wat ongeloofelijk,
zegt .De Tijd".
Inderdaad, want nog pas heeft Von
der Goltz een proclamatie gericht tot de
inwoners van Brussel.
Naar Reuter uit Kaapstad verneemt
worden in een kamp bij Johannesburg
een 800 Duitsche en Oostenrijksche dienst
plichtigen gevangen gehouden. Prins
Salm-Salm en andere officieren hebben
te Bloemfontein bizonder kwartier ge
kregen.
Goes. De Burgemeester van Goes maakt
hekend, dat door hem het navolgende
schrijven is ontvangen
Middelburg, 2 September 1914.
Door mij wordt in overleg met de
„Hoofdverplegingscommissie voor Zee
land" bepaald, dat. de Zaaigranen niet
aan maximumprijzen gebonden zijn.
Tevens zij er bier nogmaals (zie o.a.
mijn rondschrijven van den 7en Augus
tus 1.1.) de aandacht op gevesligd, dat do
Binnenlandsche handel geheel vrij is.
De Territoriale Bevelhebber in
Zeeland enz;.
(got.) BiROX.
Sinds ©enigen tijd bestaat in onze
gemeente gedegenheid handelsonderwijs te
ontvangen, zoo, broodnoodig in onzen tijd
voor alle jongelieden, die in handel Of
■nering Jiun bestaan willen vinden.
Daarom vestigen wij1 gaarne en met aan
drang de aandacht van alle belangstellen
den en belanghebbenden, zloo- wel jonge
lieden al® ouders of voogden van jongelie
den op deze allernuttigste instelling, die
blijkens eene door do verecnigïng voor
Handelsonderwijs verzonden circulaire dan
lOen Sept. a.s. de lessen hervat.
'Het 'doel van het onderwijs is, jongelie
den, zoowel jongens als meisjes, die den
14-jarigen leeftijd hebben bereikt, op te
leiden voor den handel o£ tot eenige be
trekking, waarvoor meer kennis wordt
vereischt, dan het gewoon lager onder
wijs geven kan. De cursus duurt 3 jaar
en 'loopt ieder jaar v'an 10 September tot
eind Mei. Het schoolgeld is, dank £ij
verkregen 'steun, zeer laag gesteld. Hot
bedraagt voor de verplichte vakken
Boekhouden, Handelstekenen, Aardrijks
kunde, Nederlandseh en Machine-schrij
ven slechts f15 per cursus. Voor iedere
vreemde 'taal bovendien f2.50. Een leer
ling mag slechts het onderwijs in twee
vreemde talen volgen. M i n v: e r m o g e n-
de leerlingen betalen de helft.,
onver m ogende n geen school
geld.
Hot onderwijs wordt gegeven in de
lokalen van de Meisjesschool Maandag,
Dinsdag, Woensdag, Donderdag en Vrij
dag, telkens van li8J/2 uur.
De aanmelding 'voor den nieuwen cur
sus moet geschieden vóór 10 September
a.s. bij den Directeur, den heer L. van
Bruggen.
Middelburg. Erratum. In ons num
mer van gisteravond zijn de berichten
over het binnenbrengen der twee Bel
gische soldaten, over de inbraak op de
Turfkade, over het verspreiden van anti-
militairistische geschriften en over de
brochures van het Engelsche consulaat
bij vergissing onder Vlissingen gebracht,
terwijl ze on der Middelburg thuis be
hoorden. De lezer gelieve deze vergis
sing te verontschuldigen.
Betreffend de verspreiding van anti
militaristisch© geschriften te Middelburg
meldt men ons nader van daar:
Reeds Zaterdagavond werd door toen
onbekende personen een anti-militairis-
tisch geschrift verspreid onder de alhier
in garnizoen zijnde soldaten. Zondagmor
gen werden zelfs zulke geschriften op de
wacht aan de kazerne en op die bij het
bureau van den territorialen commandant
gebracht, en wel door zekeren H. D1. M.
W., een letterzetter van het vrij socialis
tisch -orgaan de Toekomst. Op last v,an
den officier van de wacht toog een onder
officier er op u,it en hield, met hulp van
een agent van politie W., die met zijn
