EXTRA EDITIE TAX 6 UUR.
De Groote Oorlog.
Benedictus XV.
No. 104a.
Donderdag 3 September 1914.
Tiende Jaargang
BINNENLAND.
UIT ZEELAND.
Wanneer in het oude Frankrijk een
koning het tijdelijke met het eeuwige ver,
wisselde, bracht de ceremoniemeester de
lijding aan het hof met de woorden: le
roi est mort, vive le roil „De koning
is dood, leve de koning 1" Als wilde hij
zeggen: de jndividueele koning kan ster
ven, maar het koningschap blijft.
Met oneindig veel meer recht mag bij
iedere (stervenssponde van een Paus ge
zegd worden „de Paus is dood, leve de
Paus!" Want het Pausschap is onver
gankelijk, terecht mocht de dichter er
van zingen:
Waar alles valt, waar volkeren verzinken,
Daar blijft uw naam in vollen luister
(blinken.
Wijl gij alleen, alleen onsterflijk zijt."
Het Fransche koningschap is verdwe
nen, het Roomsch-Duitsche keizerrijk van
Charlemague ging ten onder, tal van vor
stenhuizen stierven uit, de trotsche re
publiek Venetië viel na een bestaan van
elf eeuwen, alleen het pausschap blijft,
altijd jong, altijd vol van frissche levens
kracht, gelijk de protestant Macaulay ge
tuigt.
Iu dat vertrouwen op de eeuwige jeugd
van het pausschap, stonden wij bij de
doodsbaar van den onvergetelijken vader
deï Christenheid, Pius X, en dat temperde
onze smart, wijl wjjl wisten, dat God Zijii
Kerk niet verweesd zou achterlaten.
En ziet: hab'emus piontificiem, wij hebben
een paus! Een Benedictus, een „geze
gende", die tot ons komt in den naam
des Heeren. De H. Geest wees ons hem
aan als den nieuwen Stedehouder Gods
als dengene, op wiens schouders het juk
der allerhoogste waardigheid met den last
der allergeweldigste verantwoording wordt
gelegd.
Treden wij dien nieuwen Vader dei
geloovigen tegen met groote vreugde, met
groote liefde en met het vaste voornemen,
door onze kinderlijke onderwerping en
onze liefdevolle bereidwilligheid zijn juk
zoet, zijn last licht to maken.
Met aandrang bevelen wij den nieuwen
Opperpriester den Heer aan, waartoe wij
dat schoono gebed der Kerk op onze
lippen nemen.
„Wij bidden U, Heer, voor Uwen
Dienaar, onzen Heiligen Vader Benedictus
XV, opdat gij Hem moogt béwaren, groot
en gelukkig maken op aarde en Hem niet
moogt overleveren in de lmnden Zijner
vijanden."
De toestand.
Gisteren, 2 September, Sedandag, ge
dachtenis van het feit, dat op 2 Septem
ber 1870 de vesting Sedan met generaals
officieren, 80.000 soldaten, ammunitie,
voorraden, vaandels enz. zich aan de
Duitschers moest overgeven en keizer
Napoleon III gevankelijk naar Wilhelms-
luihe werd weggevoerd. Een groote jubel
dag voor Duitscliland, die te Berlijn is
»evierd met een défilé van het veroverde
Fransche en Russische geschut voor ,liet
paleis van den keizer. Maar wat de
Duitschers zich hadden voorgenomenop
den Sedandag vóór Parijs te staan, is
hun niet gelukt, al is het niet onwaar
schijnlijk, dat zij een buitengewone
krachtsontwikkeling tegen den vijand in
Noord-Frankrijk op dien dag zullen heb
ben beproefd. Trouwens de telegrammen
die spreken van een terugdringen der
Fransche troepen tusschen Reims en
Verdun bevestigen dit, al laat de bron
dier draadberichten het Wolffbureau
te Berlijn ruimte tot twijfel.
Zeker is het in ieder geval dat de
positie der Duitschers in Frankrijk er
niet slechter op is geworden. Langzaam
maar zeker naderen zij Parijs. Hun twee
meest westelijke legers zijn bezig de
vestigen La FèreLaon om te trekken
en de vijandelijke legers van Parijs af
te dringen. Het Engelsche leger heeft
volgens Engqjsche berichtgevers door zijn
kloeken tegenstand, ofschoon die vele
offers vroeg, den Fransclien rechtervleu
gel van den ondergang gered. Het leger
zal er voor zorgen zich niet binnen Parijs
te laten opsluiten, maar een verbinding
met de zeekust voor een mogelijke terug
tocht onderhouden.
Van Fransche zijde wordt ontkend dat
Parijs in staat van verdediging wordt
gebracht. Nu zoo dat dan niet het geval
is, mag men er toch niet te lang mee
wachten. De correspondent toch van de
„Times" te Amiens o, die Engelsche
journalisten, die de waarheid durven
zeggen, wat worden ze door de Fransche
legerautoriteiten met den nek aangezien
seint, dat men van Amiens uit Dieppe
niet meer ban bereiken niet per trein en
ook niet per auto. Ook de spoorweg
verbinding Amiens Parijs is
verboken. Het is duidelijk, zegt deze
correspondent, dat de bondgenooten, al
thans op den linkervleugel verder terug
trekken.
Trouwens het overbrengen van den
regeeringszetel van Parijs naar Bordeaux
zal de Paiijzenaars deoogenwel openen.
Wat de verdere toestand der legers
betreft, de legers van den hertog van
Wurtemberg en den Duitschen Kroon
prins zijn niet of heel weinig gevorderd.
Het leger van Hausen is Zuidwaarts
getrokken, richting Retheldoor deze
beweging is er een ruime opening onstaan
tusschen von Bülow en von Hausen.
In de lijn Nancy-Epinal is geen voort
gang in den Duitschen aanval te
bespeuren.
De Oostenrijkers hebben in het Rus
sische gouvernement Lublin 20 K.M. ten
noorden van Gallicië, onder generaal
Auffenberg, een belangrijke overwinning
behaald, terwijl ook generaal DankI, die
Lublin aanvalt met succes strijdt. Maar
in oostelijk Gallicië is blijkens de ons
gisterenavond gezonden telegrammen de
zege voor de Oostenrijkers verre ge
bleven, zoodat hun plan de Russische
strijdmacht door te snijden en zoodoende
de Russen in Oost-Pruisen te isoleeren,
gevaar loopt niet verwezenlijkt te worden.
Eigen berichten (per telegraaf en telefoon)
2 September 8'ij uur 's avonds.
Petersburg. (Off.) De Russische troe
pen in Galicië zette hun opmarsch naar
Lemberg voort, de Oostenrijkers trekken
gelijdelijk terug, de achtervolging duurt
voort. De vijand deed een aanval op onze
flanken bij Lidliezna een verwoed ge
vecht werd hij teruggedrongen en had
zware verliezen. Wij (de Russen) begroe
ven 4800 lijken, veroverden eenige vaan
dels, 32 kanonnen en maakten veel krijgs
gevangenen. Ook op het zuidelijk front
nabij Warschau werden alle aanvallen
der Oostenrijkers afgeslagen, terwijl ver
schillende kanonnen en mitrailleuses en
1000 krijgsgevangen ons in handen vielen.
De verliezen der Oostenrijkers zijn groot,
onder de gevangenen bij Lidliez is een
generaal.
Antwerpen (Off.) Dinsdagavond half
elf verscheen een Zeppelin boven de for
ten ten zuiden van Antwerpen. Het
luchtschip werd op de vlucht gejaagd en
ging over Aalst en Dendermonde naar
Gent, daarna keerde het terug en trachtte
herhaaldelijk boven Antwerpen te komen
maar werd steeds ontdekt. Van morgen
vroeg om half 4 wist het eerst zes en
toen nog zeven bommen op de stad te
werpen. Zij kwamen terecht bij de huizen
van Kreijlingen en Lejeune, die als am
bulances van het Roode Kruis waren in
gericht. De bommen waren gevuld met
kogeltjes, die stukjes ijzer bevatten zoo
als de bommen van Bonnot' De Ameri-
kaansche consul te Antwerpen fotogra
feerde de gebombardeerde ambulances.
Berlijn. (Off.) Medegedeeld wordt door
het hoofdkwartier, dat de vesting Givet
reeds op 31 Augustus zich onvoorwaar
delijk aan de Duitschers heeft overgege
ven, waarbij hun enorme voorraden
oorlogsmaterieel in handen vielen. Givet
is een naar België vooruitgeschoven
Fransche vesting.
Mechelen. Onze correspondent ver
neemt aangaande het bombardement van
Mechelen, dat de Duitschers granaten
gebruiken, gevuld met pikrine, die gaten
maken van 50 centimeter in steenen
muren en meters diepe gaten in den
grond.
Tevens veroorzaken die granaten brand.
De schilderij van Rubens, voorstellende
de drie wijzen uit het Oosten, die in
1814 uit Parijs werd teruggebracht, nadat
zij 1789 door een familie daarheen was
vervoerd, is thans in veiligheid bij den
heer conservator van het Museum te
Antwerpen.
3 Sept. 12 uur 's namiddags.
Parijs. Er is eene proclamatie uitge
vaardigd, waarin wordt aangekondigd,
dat de Fransche regeering haar zetel
tijdelijk naar Bordeaux overplaatst.
(Deze maatregel is een voorzichtig
heidsmaatregel, maar die toch ook aan
duidt, dat de Fransche regeering een
insluiting van Parijs niet onder de onmo
gelijkheid rangschikt. Red.)
3 Sept. 3 uur 's namiddags.
Berlijn, De „Novoje Wremja" erkent
dat de Russische troepen een grooten
nederlaag in Oost-Pruisen hebben geleden.
Berlijn. De „Londen Star" zegt, dat
de Parijsehe banken gesloten zijn.
Berlijn. De Fransche staatskassen en
archieven zijn overgebracht naar Bor
deaux. De Parijsehe bevolking veront
rust zich over de vernieling rond Parijs,
doch dit is noodzakelijk ter vrijmaking
der forten.
Antwerpen. De Duitschers hebben boer
derijen teMerchtem en Assche verbrand.
Petersburg. De Russische cavallerie
heeft in Oost-Pruisen 3 spoorwegstations
verwoest en eenige spoorlijnen vernield.
Roosendaal. Sedert hedenmorgen 8
uur heeft men kanongebulder gehoord
blijkbaar uit zwaar veldgeschut uit de
rienting Mechelen. 50 a 60 schoten wer
den achter elkander gehoord, waarop na
korte tusschenpoozen het schieten op
nieuw een aanvang nam.
Parijs. President Poincaré is met de
regeering hedennacht naar Bordeaux af
gereisd.
LOSSE BERICHTEN.
Naar Londen.
Twintig duizend gevluchte bewoners
van Mechelen zullen onder geleide hun
ner parochiegeestelijken, misschien gaat
hun burgemeester Dessains ook mee, naar
Londen gaan, waar buiten de stad dooi
de Engelsche regeering tweegroote vlucht-
kampen voor hen worden bereid.
De berichten in de bladen over het
bombardement van Mechelen bevatten
alle de treurige bijzonderheid dat de
Duitschers bij voorkeur mikken op den
monumentalen, prachtigen St. Rombouts-
toren, 97 M. hoog.
Moeten al de monumenten van gods
dienst, wetenschap en kunst er aan ge-
looven? Dan vreezen wij ook voor het
Groot-seminarie met zijn zeer rijke bibli
otheek.
N. B. De Duitschers beweren, dat de
toren een geschikt militair observatie
punt voor de Belgen is en daarom moet
verdwijnen.
Leuven,
Het schijnt, dat de verwoesting der
kunstschatten, hoe erg ook, niet zóó
vreeselijk is als de eerste berichten doen
gelooven. Een persoon uit Vaals, die Za
terdag te Leuven was gaan kijken, schrijft
aan de N. R. Ct. dat de St. Pieterskerk
gedeeltelijk is verwoest, maar zoo, dat
zij te repareeren is. De kunstschatten
zijn behouden gebleven. Het Laatste
Avondmaal van Dierick Bouts was gaaf
zoowel als alle schilderijen. Ook deze
persoon vond het stadhuis onbeschadigd.
De Belgische oorlogscorrespondent van
„De Tijd" te Antwerpen vernam dat
onder de gebouwen, die door de Duit
schers te Leuven zijn in brand gestoken,
ook behoort het nieuwe huis van den
Nederlandschen hoogleeraar dr. Noyons
uit Utrecht.
Van andere zijde werd echter ver
nomen dat dit huis is gespaard geworden.
BAARLE—NASSAU, 2 Sept. (Van
onzen correspondent). Opnieuw is dezen
nacht Antwerpen door een Zeppelin be
zocht, die onder de bevolking een paniek
heeft verwekt. Thans acht men zich on
danks den sterken 'fortengordel niet meer
veilig, nu aanhoudend het gevaar uit de
lucht blijft dreigen.
Duizenden hebben dezen morgen in
allerijl de stad verlaten, hun have en
goed achterlatend, alleen bedacht om zich
het leven te redden. (De Maasbode.)
Nederland en de oorlog.
Spoorwegdienstregeling.
Vanwege de militaire autoriteit wordt
medegedeeld, dat de beperkte spoor
wegdienstregeling het gevolg is, in de
eerste plaats van den beperkten steen-
kolenvoorraad, die na 1 Augustus nage
noeg niet is aangevuld en in de tweede
plaats van het feit, dat een aantal
militaire treinen op verschillende stations
worden gereed gehouden om eventuele
onze troepenmacht naar een bedreigd
front te kunnen samentrekken.
Zooveel doenlijk wordt naar uitbreiding
van den spoorwegdienst gestreefd, maar
zoolang het gevaar voor inmenging van
Nederland in den oorlog niet is uitge
sloten, laat de verantwoordelijkheid van
het militair gezag niet toe, zich te ont-
blooten van een hulpmiddel, dat onmis
baar is, om het doeltreffende strategische
gebruik der strijdkrachten mogelijk te
maken.
Engeland en onze onzijdigheid.
Het Engelsche consulaat te Rotterdam
verzoekt ons het volgende bekend te
maken.
In verband met de hier ter stede loo-
pende geruchten, volgens welke de En
gelsche regeering voornemens zou zijn
via de Schelde troepen te landen te Ant
werpen, wenschthet Engelsche consulaat
alhier, er met nadruk op te wijzen, dat
deze geruchten van allen grond ontbloot
zijn.
De Consul is officieel dooi
de Engelsche regeering ge
machtigd te verklaren, dat zij
de neutraliteitvanN ederland
in elk opzicht en onder alle
denkbareomstandighedenzal
eerbiedigen. (Maasbode.)
Nederland en België.
Onder hot op&ohrjft „Onze betrekkin
gen tot Nederland'' publiceert bet Bel
gisch ministerie van buitenlandsche za
ken het volgende
„Wij achten het onzen plicht, onze me
deburgers te waarschuwen tegen zekere
geruchten, die van Duitsche zijde wor
den verspreid en die ten doel hebben,,
de goede betrekkingen tusscjhen België
en. Nederland te verstoren. Wij stellen
er prijs op te verklaren, dat onze bu
ren van heit Noorden niet opgehouden
hebben tegenover ons de meest nauw
gezette neutraliteit in acht te nemen. Ten
opzichte van onze uitgeweken landgonoo-
tem nemen zij een edelmoedige gastvrij
heid in acht, en zij beijveren zich ons
alle .mogelijke diensten te verleenen, die
met hun situatie .als neutrale mogend
heid vereenigbaar zijn".
Drankbestrijding.
Naar laanleiding van een adres, door
het Hoofdbestuur der Nederlandsc.he Ver-
eeniging tot Afschaffing van Alcoholhou
dende Dranken ingediend, is bij Koninklijk
Besluit van 22 Augustus 1.1. No. 66 in
getrokken !de bepaling, dat in bijzondere
gevallen op bijzonderen last van de be
trokken commandeerende officieren aan
onderofficieren en soldaten jenever zal
worden verstrekt.
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van4 Sept.:
Veranderlijke wind, licht tot half bewolkt,
waarschijnlijk nog droog weer. Weinig ver
andering van temperatuur.
Staatsloterij.
Omtrent de trekking der Staatsloterij
vernemen wij, dat deze naar alle waar
schijnlijkheid weer spoedig tc verwach
ten. Er worden nog eenige besprekingen
gevoerd, waarvan men hoopt, dat een
nieuw plan der trekkringen voor de overi
ge klassen binnenkort zal kunnen wor
den vastgesteld.
Naar wij voorts vernemen, wordt door
den Minister van Financiën de indiening
van een noodwetje overwogen om den
termijn van het inwisselen van klassicale
lijsten van een week te verlengen om
dengenen, die tengevolge van de mobili
satie de loten niet tijdig kunnen inwis
selen, daartoe gelegenheid te geven.
(„De Tijd".)
J
Een dankbetuiging.
Aan H.M. de Koningin is het volgende
telegram gezonden:
Tweehonderd vier en dertig Belgische
vluchtelingen, ten diepste ontroerd over
de gevoelens van deelneming hun bewc
zen gedurende hun reis van Eysden tot
Oldebroek en hun ontvangst en goede
huisvesting aldaar, nemen de eerbiedige
vrijheid om Hare Majesteit hunne gevoe
lens van algemeene dankbaarheid uit te
drukken. J. DREES.
Belgisch Pastoor uit Mouland,
thans te Oldebroek in het
vluchtoord onder doctor Hen
drik Mulder.
Vrijstelling van port.
Omtrent de portvrije verzending van
brieven, briefkaarten en drukwerken door
en aan militairen, schijnt hier en daar nog
misverstand te heerschen. We herinneren
er 'daarom aan, dat ook de brieven, enz.,
van burgers aan militairen niet gefran
keerd behoeven te worden. (Z.)
Gelukwenschen uit den vreemde.
Talrijke in de Rijnprovincie en West-
falen wonende Nederlanders hebben aan
H. M. ter gelegenheid van Hare verjaar
dag, een telegram van gelukwensch ge
zonden. Daarin wordt aan H.M. de innigste
dank gebracht, voor de energieke maat
regelen door de regeering ter verdediging
van onze neutraliteit genomen.
Zij zijn er vast van overtuigd, dat de
Duitsclie Keizer en zijne regeering den
oorlog niet wenscliten en dat Nederland
geen schending zijner neutraliteit door
Duitscliland behoeft te vreezen.
Goes. Bevolking. In do tweedq lwilft
der maand Augustus zijn in deze gemeente
Ingekomen:
J. van Zantwijk, barbiersbediende, uit
Wylré, Opr. 's If. II. k. str. Di 33; D.
Geensen, koopman, Hoboken (België),
Wijngaardstr. 81; C. Braam, monteur,
'sfieer Abtskerke, Voorstad 113; A. J.
Van Ileel, kantoorbediende, Haarlem,
Klokstraat 159; A. J. do Lange, c,hef-
waschmeestcr, Leeuwarden, Boesten-
markt 117; J. Faber, off. L. d. Heils,
Almelo, Westwal 220; J. M. van Anrooij,
kappersbediende, Parij's, St. Adriaanstr.j
60; C. Melio, kantoorbediende, Bern,
Trompstraat 55; K. Verhangen, werkman,
Rotterdam, Wijngaardstr. 87; Ba. de Jong,
Wed. P. J. van Aartsen, Middelburg,
Beestenmarkt 119a; F. P. Aarts, koop-
Brussel, St. Jacobslraat 108.
V e r tr okk en:
D. Musse, werkman, naar Ileinkens-
zand; Chr. Wisse, slagersknecht, Katten-
clijke; II. Ruitenbeek, rijwielbesteller,
MiddelburgAa. M. de Nijs, winkeljuf
frouw, Haarlem; Chr. II. van Dijk, onder
wijzeres, Zeist; J. M. van de Rep©, on
derwijzer, .Veter©; J. Weststrate, politici
agent, Nisse. „M. Ct."
Middelburg. Een onzer bekenden maakte
verleden weelc per schip een reis naar
Antwerpen om aldaar een lading hooi
af te leveren en keerde over land terug.
Naar hij ons mededeelde ondervond hij
slechts weinig moeite daar zijn papieren
in orde waren. Te Antwerpen bezocht hij
o.a. de Twaalf maandenstraat, waar een
der huizen half was weg geslagen en het
Plein van de Stadswaag waar niet minder
dan 33 huizen meer of minder beschadigd
zijn. Te Antwerpen wappert alom de
driekleur en bijna ieder is met de natio-
