E X T It A EDITIE V A 6 UUR.
De Groote Oorlog.
No. 102a
Zaterdag 29 Augustus 1914:
Tiende Jaargang.
WE ZEEUHSCHE COW
Do tragiek, d. w. z. liet tragische, liet
diep treurige, het noodlottige in de ge
beurtenissen van een klein volk en dan
wordt, wie kan er nog aan twijfelen,
het dappere maar ongelukkige België
bedoeld, dat zijn neutraliteit, waarop het
steunde als op een vasten burcht, met
verkrachting van volkenrecht en plechtig
bezworen tractaten door Duitschland zag
geschonden
En bleef het alleen nog maar bij een
neutrakteitschennis. Maar ziet, terwijl
het niets liever verlangt dan in vrede
zich te ontwikkelen en in goede nabuur
schap met de andere Staten te leven,
wordt het tegen wil en dank gedwongen
deel te nemen aan den verschrikkelijkcn
oorlog tusschen vijf groote mogendheden,
wil het niet zijn eigen voortbestaan op
het spel zetten.
Waarlijk, zoo ooit dan mocht hier ge
sproken worden van een strijd ,.pro aris
et focis", voor „altaar en haardsteden".
Wat deze krijg het schoone Belgenland
kost aan goed en bloed zijner landskin
deren is met geen pen te beschrijven,
veel minder te schetsen, wat de woede
eener hardvochtige Duitsche soldateska
in steden en dorpen - ook daar waar
zij niet door weerstand werd geprikkeld
heeft vernield en verwoest, zoodat het
op sommige plaatsen er thans uitziet,
als liep men in een vergane wereld.
En dan te welen, dat het Belgische
volk alleen den schok tusschen Duitsch
land en Frankrijk moest opvangen en
weken lang weerstand bieden aan het
machtigste leger van EuropaWie, die
dan niet volmondig en bewonderend moet
erkennenBelgië vertoont aan de we
reld het schouwspel van een heldenmoed,
die ons de helden der oudheid in her
innering brengt en gelijk Leonidasinde
bergengte der Termopylae met zijn sol
daten viel voor de vrijheid en onafhan
kelijkheid van Griekenland, niet,omdat zij
zooals de schrijver zegt, overwonnen wa
ren, maar omdat zij uitgeput waren van
het overwinnen „non victi sed vincen-
do fatigati" zoo mag ook van de Bel
gen getuigd worden, dat alleen de over
stelpende overmacht des vijands hen
deed deinzen, maar hun heldenmoed on
aangetast liet. Trouwens de Duitscher
heelt dit erkend; dat generaal von Em-
micli aan den dapperen generaal Leman,
die gevangen tot hem werd gevoerd, zijn
heldenzwaard liet behouden, bewijst het.
Sloeg eenmaal Thorwaldsen's beitel in
de Lucerner rotsen den stoeren leeuw
met den klauw in de vlag als symbool
van den moed en de trouw der Zwitsers,
België verdient, dat een even geniale
beeldhouwer in zijn rotsen een monu
ment houwt, dat ten eeuwigen dage zal
spreken van den heldenmoed der Belgen
bij de verdediging hunner nationale on
afhankelijkheid.
Mogen de offers, in dien strijd gebracht
althans die vrucht afwerpen, welke mi
nister De Broqueville aanduidde, toen hij
zeide„België kan wel overwonnen,
maar niet onderworpen worden."
Wij Nederlanders, die met de banden
van historie en rasverwantschap zoo nauw
met België zijn verbonden, zijn overtuigd
geenszins de perken te overschrijden die
de handhaving onzer neutraliteit ons stelt,
wanneer wij met smartelijke belangstel
ling de gebeurtenissen volgen, die zich
in België afspelen.
Wij zijn het eens met professor Struij-
ken, waar hij schrijft in „Van Onzen
Tijd"
„België strijdt thans niet alleen voor
zijne zelfstandigheid, het is ook, zonder
het te willen, gemengd in den grooten
strijd weet iemand waarom, met
welk doel hij wordt gevoerd en
zal straks weder slagveld worden. Diepe
ellende kwam over het kleine volk,
maar ook, of het aan het einde van
den krijg zal staan aan de winnende
of aan de verliezende partij, winst
zal het behalen uit het offer, dat het
brengt voor zijn levensbeginsel. Als na
den oorlog nauwere aaneensluiting zal
worden gezocht tusschen de kleinere
De rijkskanselier erkende zelf op den rijks
dag, dat de schending van België's neutraliteit
een vergrijp was tegen het volkenrecht.
staten, die voor het behoud hunner
zelfstandigheid niet meer op de trak
taten en de rivialiteit der grootere
kunnen vertrouwen, zal België in hunne
rij onder de eersten staan, omdat het
voor die zelfstandigheid zijn bloed heeft
gegeven.
De toestand.
Uit de telegrammen die de berichten
brachten van het Duitsche hoofdkwartier
volgt altijd in de veronderstelling dat
het Wolf bureau niet overdrijft dat het
Duitsche leger over geheel het Noord
Oostelijk front vooruit dringt en de
Engelsch Fransche legermacht tot terug
trekken noodzaakt. Ook zou nog volgens
een nieuwe mededoeling van den gene-
ralen staf een sterk Fransch sperfort ten
Oosten van Lunéville, en Marainvillers
geheeten, door de Duitschers zijn geno
men.
De strijdkrachten der verbonden legers
concentreeren zich nu rondom Maubeuge,
een enorm sterke vesting ten zuiden van
Bergen aan de Belgisch-Fransche grens.
Of de Duitschers die sterkte zullen
aanvallen, dan wel er omheentrekken,
staat nog niet vast. Inmiddels gaat de
cavalerie haar ganguit de telegrammen
blijkt, dat zij reeds een heel eind in
Frankrijk is doorgedrongen. Om zooveel
mogelijk geoefende troepen naar de
Fransehe grens in Zuid-België te kunnen
brengen, heeft de keizer besloten dat de
Duitsche landstorm zal worden gebruikt
om de etapes-linies te beschermen en
België te bezetten.
Nu zal spoedig blijken of het Fransch-
Engelsche leger, dat zeer zeker niet in
gebreke zal blijven met grooten moed te
strijden, den Duitschen opmarsch door
een besliste overwinning in een terug
tocht kan doen veranderen.
Een nieuwe ramp overkomt het Bel
gische volk in de algeheele verwoes
ting van Leuven met zijn eerbiedwaar
dige St. Pieterskerk, zijn wereldberoemd
stadhuis, zijn even beroemde universiteit,
afgezien nog van de talrijke particuliere
gebouwen, 'tls om bij te schreien.
Over die verwoesting luiden de berich
ten uit Duitsche bron als volgt:
Berlijn, 28 Aug. (W.B.) Over de ver
woesting van Leuven, die wegens het
schieten van de inwoners op de Duitsche
troepen plaats had, meldt de oorlogscor
respondent van de „Vossisclic Zeitung"
Op een gegeven oogenblik
overstelpte plotseling de be
volking van Leuven die tot
nu toe vredelievend geweest
was, uit alle vensters, uit kel
ders en van de daken de zich
in de straten bevindende ar-
gelooze Duitsche wachten en
doortrekkende troepen met
geweer- en pistoolvuur.
Er ontwikkelde zich toen
een vreeselijk gevecht van man
tegen man, waaraan de heele
burgerlijke bevolking deelnam.
Onzen soldaten gelukte het, in den kort-
sten tijd de razende bevolking meester
te worden.
Helaas is echter ook bij dezen lafhar-
tigen overval veel Duitsch bloed gevloeid.
Het gebod van zelfbehoud eischte hier,
dat de zware schuld, die de stad Leuven
op zich geladen had, dadelijk en zonder
pardon werd uitgeboet.
En zoo zal deze oude, aan
kunstsschatten zoo rijke stad
er niet meer zijn.
Het lijdt geen twijfel, of de overval
in Leuven was door de autoriteiten ge
organiseerd en zou den uitval uit Ant
werpen ondersteunen. Want beide voor
vallen hadden tegelijkertijd plaats.
Het is wel aan te nemen, dat de Bel
gen thans tot bezinning zullen komen
en dat deze laatste les hun den lust tot
voortzetting van den franc-tireursoorlog,
met toestemming van het gouvernement,
zal benemen.
Het is begrijpelijk, dat het garnizoen
van Antwerpen een uitval deed tegen
de insluitende troepen, welken uitval
met groote verliezen werd teruggeslagen,
maar het is onbegrijpelijk, dat de Bel
gische burgerlijke bevolking steeds nog
Duitsche militairen aanvalt.
Dc Engelsche legatië te 's Gravenhage
heeft het volgende bericht over de ver
woesting van Leuven ontvangen
Het volgende telegram van den Bel
gischen j minister van buitenlandsche za
ken aan den Belgischen gezant in Londen,
gedateerd ;28 Augustus 1914, is lieden
aan de Britsche regeering medegedeeld
Op Dinsdagavond trok een Duitsch
legerkorps na een nederlaag geleden te
hebben in wanorde terug naar de stad
Leuven. Duitschers op wacht aan den
ingang van de stad, die den aard van
dezen inval verkeerd opvatten, vuurden
op hun op de vlucht geslagen landslieden,
hen voor Belgen houdende Ondanks alle
ontkentenissen van do autoriteiten be
weerden de Duitschers, om hun vergis
sing te dekken, dat het de inwoners wa
ren, die op heil gevuurd hadden, terwijl
de inwoners meer dan een week geleden
ontwapend waren, met inbegrip van de
politie.
Zonder onderzoek en zon
der naar eenig protest te luis
teren, kondigde de Duitsche
bevel li ebbe r aan dat de stad
onmiddellijk zou worden ver
woest. Den inwoners werd bevolen
hun woningen te verlaten, een deel der
mannen werd gevangen genomen, vrou
wen en kinderen werden in treinen
gezet, waarvan de bestemming onbekend
is. Soldaten, voorzien van bommen, sta
ken alle deelen van de stad in brand.
De prachtige 8t. Pieterskerk, de uni
versiteitsgebouwen, de bibliotheek en
wetenschappelijke instellingen werden
aan de vlammen overgeleverd. Verschei
dene notabelen werden doodgeschoten.
Zoo is deze stad van 45,000
inwoners, de intellectueele
hoofdplaats van de zuidelij-
ke Nederlanden sinds de 15e
eeuw, thans niet meer dan
een hoop asch. Dit vergrijp
aan de rechten der mensch-
heid is zonder precedent in
de geschiedenis.
Eigen berichten (per telegraaf en telefoon)
27 Aug. 8Vs uur 's avonds.
Weenen. Uit het Oostemijksche hoofd
kwartier Wordt gemeldsedert 26 Augus
tus (worden tusscnen Oostenrijkers en Kus
sen gevechten geleverd op het gebied tus
schen Weichsei en Dnjester. De Oosten
lij ksch Hongaarsch© linkervifeugel is offen
sief en treKt zegevierend yooruit.
Parijs. De socialistische partij heeft
een manifest verspreid, waarin wonslt ge-
aegd, dat de socialistisch© ministens er op
zullen aandringen dat ©en „levé© en mas
se" (©en optrekken in massa van alle be
schikbare weerbare mannen) wo.idt voor
bereid.
Riga. In Oost-Pruisen is door de Rus
sen een geregelde postdienst ingesteld. Zoo
komen oa.. vanuit Insterherg poststuk
ken met Russische postzegels.
29 Aug. 2 uur 's namiddags.
Bellijn. Duitsche troepen in Pruisen
onder aanvoering van generaal Von Hin
denburg hebben het uit Narew voorttrek
kend© Russische leger Ter sterkte van
5 legercorpsen groot ,25000 man en 3
cavaleriedivisies 'in een driedaagsc|hen
slag in de buurt van Gilgenburg ©n Or-
telsburg verslagen en vervolgen tien thans
over d© grenzen. Dc Russen hebben groote
verliezen.
LOSSE BERICHTEN.
Van de Belgische grens.
(Van den eigen oorlogscorrespondent
van „D© Maasbod©.)
Donderdag zijn te Ostende verschillende
compagnies Engelsche infanterie en ,ook
arlilieri© geland. Zo zouden te' zanden:
•niet de garde civique trachten Wiest-Vlaan-
deren van dja 'Duitschers te zuiveren.
Gelijk wij reeds vermeldden, was Don
derdag een Duitsche troep te Rcnaix Dij
Oudenaarde gearriveerd.
D© Duitschers wilden de gemeentekas
meenemen, maar de burgemeester merk
te don officieren .op-, dat d© gemeente zeen
arm was, waarop do Duitschers de be
zittingen der gemeente knot rust lietenq
De Duitsche officieren gingen dineeren
in f-Iotel le Jeune, dronken champagne en
noodigden verschillende burgers van Re
naix jut pin rruest hen een glas t© komen
drinken. Alles werd met goud betaald.
De Duitsche officieren verklaarden: De
Belgen zijn moedige soldaten en goede
schutters; zij staan veel hooger dan de
Franschen. Wij willen den Belgischen bur
gers geen kwaad doen doch waaneer zij
iets tegen ons begaan, dan zijn wij ge
noodzaakt streng 'tegenover hen op te
treden. Dat zijn de instructies, die wij
gekregen hebben.
Hoeveel Duitsche troepen er gepasseerd
zijn, is niet bekend, doch men scliat ze
op ongeveer 2 regimenten.
Donderdag is er rond Antwerpen niets
voorgevallen, alles is kalm en rustig ge
bleven, alleen wordt gemeld, dat tusschen
Lier en Hereuthals een sterke troep Duit
schers gezien is. Ze zouden ook reeds
slaags zijn geraakt met een afdeeling Bel
gen, die zich teruggetrokken zouden heb
ben.
m -li i
Een telegram.
Koning George van Engeland zond eon
telegram aan Koning Albert, luidende:
ik ben ontsteld door het bericht van
het gevaar dat Gij geloopen heeft door
hot werpen van hommen.
Ik hoop, dat de Koningin en de kin
deren geen nadeelige gevolge-n van de
ontsteltenis zullen hebben.
Met bewondering volg ik de schoone
wapenfeiten Van het dappere leger.
De „Magdeburg".
ST. PETERSBURG, 28 Aug. (R. O.)
Het Westnikbureau meldt: In den nacht
van den 28sten Augustus is de Duitsche
kruiser „Magdeburg" bij dichten nevel
nabij de Russische kust aan den grond
geloopen. Alle pogingen om het schip
af te brengen mislukten, niettegenstaande
de hulp der Duitsche torpedobooten.
Tegen den morgen trok de mist op.
Twee onzer kruisers, uitgezonden om de
„Magdeburg" te zoeken, openden het
vuur op den Duitschen kruiser, welke dit
beantwoordde, doch weldra tot zwijgen
gebracht werd. De Russische granaten,
welke de schoorsteenen vernield hadden,
veroorzaakten een ontploffing, die den
kruiser van den voorsteven tot de brug
vernielde.
De bevelhebber van den kruiser, een
kapitein, en een gedeelte van de officieren
en der bemanning werden krijgsgevangen
gemaakt.
„De Maasbode" teekent hierbij aan:
(Deze Russische lezing is in strijd met
de reeds gegeven Duitsche lezing, vol
gens welke de bemanning zelf de „Magde
burg" in de lucht liet vliegen, toen weer
stand onmogelijk was. De in 't Duitsche
bericht als vermisten opgegevenen zijn
blijkbaar alle krijgsgevangen gemaakt,
zooals uit het Russische bericht valt op
te maken. Red.
Een Fransch luchtschip boven Luxemburg.
In den nacht van zaterdag op Zondag
werden de menschen te Luxemburg in
de omgeving van het station door een
hevigen knal opgeschrikt. Het bleek dat
een Fransch lnchtschip over de stad was
gevaren en 5 bommen had neergeworpen
met het doel het station te vernielen.
De eerste bom kwam terecht bij het
station, de tweede in het vrije veld, de
derde vlak bij een burg. Deze bom be
schadigde een tweetal huizen. De vierde
bom viel voor het vorstelijk paviljoen op
het trottoir en bleef daar liggen zonder
te ontploffen. De vijfde bom vernielde
de eerste verdieping en de keuken van
het hotel „International".
Hoe de Duitschers zich te Hasselt gedroegen,
vernamen wij van een Vlissingsche fa
milie. Een harer bloedverwanten had te
Hasselt een grooten winkel van comesti
bles. De Duitschers kwamen tijdens hun
oponthoud er geregeld koopen doch zon
der te betalen. De winkelier den alge-
heelen ondergang zijner zaak vreezende,
deed zijn beklag bij een Duitscli hoofd
officier, die hem verzekerde dat alles
zou betaald worden. Verheugd toog onze
winkelier huiswaarts, 's Avonds sloot hij
vroeg zijn winkel en terwijl het huisge
zin den rozenkrans bad voor den vrede,
werd de man uit zijn huis gehaald en
na twee dagen gevangen te hebben ge
zeten, doodgeschoten. De rest van het
zwaar beproefde gezin is nu te Vlissingen,
In en om Antwerpen.
Men schrijft ons uit Koewacht
Dinsdag fietste één onzer vrienden
een correspondent van een Noord-Bra-
bantsch dagblad van hier over Stekene,
Kemseke, St. Gillis, Vraene, Beveren en
Zwijndrecht naar Antwerpen. Tot 3 uur
van' de Nederlandsche grens was geen
soldaat te zien. Alles was tot daar rustig,
doch te Vraene stonden aan weerszijden
van den weg soldaten, de bajonetten op
het geweer, en vroegen onzen vriend om
„zijn pampieren". Na een vluchtig door-
loopen der passen werd hij doorgelaten.
In het dorp heerschte een ongewone
drukte. Ingekwartierde soldaten voerden
drukke gesprekken met de burgers over
liet nieuws van den dag „de Zeppelin".
Even buiten het dorp was men ijverig
bezig met het graven van loopgrachten
en het aanleggen van prikkeldraad. Deze
versperringen werden in wijden kring
rondom de stad van fort tot fort gelegd.
De loopgraven waren duchtig gebarrica
deerd met dikke boomstammen, die in
den omtrek alle waren geveld. Nog wel
tien keer moesten de passen vertoond
worden, eer onze vriend te St. Anneke
aankwam. Op de Schelde voer geen enkel
schip van vreemde nationaliteit. Alleen
een paar Belgische stoombooten lagen
er gemeerd. Zij voerden naast de Belgi
sche, de Fransehe en Engelsche vlag.
Aan de aanlegplaats van de overzetboot
was het zeer druk. Honderden menschen
liepen heen en weer, hingen over de
ijzeren ballustraden, lazen kranten en
voerden met echt Belgische levendigheid
drukke gesprekken, 't Waren grooten-
deels werkeloozen, die in vredestijd aan
de Schelde den kost verdienen. In de
stad heerschte een ietwat zenuwachtige
drukte. Duizenden en duizenden burgers
en militaren loopen doelloos de bouve-
lands op en af. De eleclrische trams
zitten vol reizigers. Geen tien passen kan
men doen of een krantenjongen steekt
u een „gazette" onder den neus. Twintig
of meer verschillende bladen worden
rondgevent. De meeste verschijnen vier
maal daags. En de Antwerpenaar leest
alles, wat hij maar te pakken kan krij
gen en vertelt nog onder den indruk het
laatste nieuws aan menschen, die hij nog
nooit gezien heeft. Vooral het laatste
nieuws „het werpen van bommen op de
huizen van vreedzame burgers", wordt
druk besproken en gelaakt Deze laatste
daad vooral heeft de Antwerpenaar ver
bitterd, maar ook ontzet. Hij waande zich
zoo veilig achter zijn sterke vestingen.
De Duitscher zoo redeneerde hij
mocht nemen wat hij kon, maar Ant
werpen nooit, nooit. Hij had niet gere
kend op een aanval uit de lucht. En nu
met de eerste bommen is de twijfel in
Antwerpen gevallen. De lielsche machi
nes, die aan zes menschen hét leven
ontnamen, zij hebben aan duizenden het
zelfvertrouwen ontnomen, het vertrouwen
in de onverwinlijkheid van hun stad.
Maar ze zullen niet meer weerkomen de
sluipmoordenaars, want Jan Olieslagers,
de „duvel van Antwerpen", ligt op de
loer om hooger te stijgen dan welken
Zeppelin ook en hem te doen neerploffen
op de plaats van zijn misdrijf. De hoop
is dus op „Jan" gebouwd, die eenige
dagen geleden door zijn eigen stadgenoo-
ten zoo leelijk is belasterd, valschelijk
beschuldigd van landverraad. En de Ant
werpenaar, mensch van het oogenblik,
hij slaapt nu weer gerust, omdat Jan
waakt over de Scheldestad.
Het werpen van bommen heeft voor
Antwerpen nog belangrijke gevolgen ge
had. Om 8 uur 's avonds worden alle
café's en winkels gesloten, de lichten
worden uitgedraaid, ook de electrische
booglampen in de straten worden uitge
doofd en om 9 uur ligt de geheele stad
in rust. Dan begint het vervoer der ge
wonden met trams en auto's van het
Zuiderstation naar dc verschillende hos
pitalen. En dit duurt tot laat in den
nacht.
-Woensdag was de stad vol vluchte
lingen. Menschen met pakjes en korfjes
het eenige wat zij hebben kunnen
redden komen jammerend van alle
kanten, vooral van de zijde van Meche-
len. Zij worden meest ondergebracht in
de gebouwen der stedelijke kindertuinen.
Van de meeste huizen wapperen vlag
gen. Van enkele naast de Belgische, ook
Fransehe en Engelsche.
