DU - Zü
De Groote Oorlog.
No. 100.
Maandag 2é Augustus 1914.
Tiende Jaargang.
ft ft gulden ft F"
De dood des Pausen.
Welk weder zullen wij hebben
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten 0.95
Alzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de éj B® gulden bij verlies van beide I jj* JRÉ gulden bij I gulden bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de m G| handen, voeten of oogen. jl B B verlies van een I I 1| I verlies
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, 5 Zji ■lig Voorts bij ongeneeselijke I Z 11 8 .hand, voet I 8 8 8 I van een
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor; g %0 verstandsverbijstering; W of oog; I duim;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
I- 8 8 verlies van M
1# wijsvinger. M
gulden bij
verlies van
eiken andeien
vinger.
De plechtigheden van Zaterdag.
Men meldt uit Rome aan de bladen
Den geheelen dag heeft Zaterdag de
pelgrimstocht naar de St. Pieterskerk
geduurd. Er zijn zes H. missen gelezen
voor 's Pausen zielerust. Het Pietersplein
stond zwart van de menschen.
Om vier uur 's namiddags is het hek
van de kerk gesloten en zijn de voorbe
reidselen voor de bijzetting begonnen.
Te zes uur heeft het kapittel van St.
Pieter zich met de zangers van de Giulia-
kapel naar de kapel van het Heilig Sa
crament in de St. Pieter begeven om het
lijk van Pius X, waaraan doer mgr. Cep-
petelli de absolutie geschonken werd, te
halen. Vervolgens hebben zes sediarii
(stoeldragers) in zwarte mantels gehuld
het lijk naar de koor-kapel gebracht, waar
een driedubbele kist en een met rood
damast bedekte tafel gereed stonden. In
de koor-kapel waren twee-en-twintig
kardinalen en het diplomatieke korps, bij
den heiligen stoel geaccrediteerd, bijeen.
Edellieden vau de lijfwacht verrichten
den eere-dienst
Om tien minuten vóór half zeven kwam
de stoet aan de koorkapel. De koorzan
gers hieven het Miserere aan en het lijk
werd onder diepe ontroering op de tatel
geplaatst. Nadat de absolutie gegeven
was, dekten de sediarii het lichaam met
het rood damasten kleed en legden het
in de kist. De kanselier van het kapittel
las de acte van consignatie van het lijk
en mgr. Galli sprak de lijkrede uit. De
onder-prefect van het paleis dekte het
gelaat des Pausen met een witten sluier.
Evenzoo deed de onder prefect der cere
moniën. In de kist werden neergelegd
de acte van consignatie en drie beurzen,
bevattende de penningen, die er tijdens
het pontificaat van Paus Pius X geslagen
zijn. Om tien minuten voor zeven werd
het deksel van de eerste kist, die uit
pijnboom-hout vervaardigd is, gesloten,
terwijl de wacht de wapenen presen
teerde.
Kardinaal della Volpe, als kardinaal
kamerling, kardinaal Merry del Val, als
aartspriester van St. Pieter, en de major-
domus mgr. Ranuzzi Bianchi, verzegelden
het deksel van de lijkkist. Om half acht
werden ook de deksels van de zinken
kist en de buitenste iepenhouten kist
gesloten. Weer vormde zich nu de stoet
en de baar werd, door adelgarde begeleid,
op een wagentje gezet, dat de kerke-
knechten van St. Pieter naar de plaats
bij de crypte duwden, waar het met
een kraan in de crypte werd neergelaten.
Daarop verwijderden zich de kardinalen.
De kamerling gaf nogmaals de absolutie
en de lijkknechts plaatsten de kist in het
voorloopige graf. De plechtigheid was om
8.10 afgeloopen. De Bt. Pieter was elec-
trisch verlicht. Duizend genoodigden
woonden de uitvaart bij.
De lijkkist van Pius X staat naast
die van wijlen Pius VI.
De Pauskeuze.
De „Tijd" bespreekt het aanstaande
Conclave en de candidaten.
Onder de kardinalen, die voor de
tiaar het meest in aanmerking komen,
treedt zoo wordt in welingelichte
Romeinsche kringen geloofd op den
voorgrond kardinaal Domenico Ferrata.
Deze was vóór zijne verhelling tot het
purper nuntius te Parijs en had daar
als diplomaat een grooten naam.
Naar reeds verluidt, zal bij eventueele
vredessluiting na den huidigen wereld
oorlog de bemiddeling van den H. Stoel
noodig, althans zeer nuttig kunnen zijn.
Met deze uiterst actueele overweging
zal in het Conclave allicht rekening
worden gehouden. Daarom is het lang
niet onwaarschijnlijk, dat de uitstekende
figuur van een diplomaat als kardinaal
Ferrata in bijzondere mate de aandacht
van het Conclave trekken zal.
Onder de „Cardinales papabili" is ook
onze eminente landgenoot kardinaal Van
Rossum dikwijls genoemd. Z.Em. staat
aan nagenoeg heel de Curie, die hij door
jaren lange practijk voortreffelijk kent in
zeer hoog aanzien. Maar dat hij een buiten
lander is, geldt bij velen nog als ernstig
bezwaar. Mocht in den afschuwelijk ver
warden toestand, dien Europathans
doorleeft, dit bezwaar niet overwegend
zijn, zoodat de meerderheid van het H.
College, die nog altoos uit Italianen be
staat, tot de keuze van een niet-Italiaan-
schen paus zou kunnen besluiten, dan is
onze kardinaal van Rossum, als behooren-
de tot een geheel onzijdigen staat, wel
de vanzelf aangewezen candidaat. Adriaan
VI zou dan met meer de éenige Neder-
landsche paus blijven.
Verder noemt men niet zelden kar
dinaal Mafli, aartsbisschop van Pisa, als
den toekomstigen paus. Hij is een man
van zeldzame geleerdheid, zoowel in
kerkelijke als profane wetenschappen
(vooral sterrenkunde), een voorbeeldig
kerkvorst en krachtig bevorderaar der
katholiek-sociale actie, met name der
katholieke pers. Hij beschikt over een
meesterlijke pen en niet geringe wel
sprekendheid. Doch zijn patriottische
toespraak tot het regiment, dat uit Pisa
ten oorlog in Tripoli zou opmarcheeren,
bracht dezen kardinaal bij sommigen in
verdenking van chauvinistische gevoelens.
Vooral bij de buitenlandsche leden van
het H. College zal dit bezwaar thans
opgeld kunnen doen.
Omtrent de laatste oogenblikken van
den H. Vader wordt nog gemeld:
ln de laatste oogenblikken knielde
kardinaal Merry del Val bij het bed neer,
en naast hem eveneens de kardinalen
Bisleti, Van Rossum, Ferrata en Cagiano,
terwijl de aanwezigen gebeden opzonden.
Ofschoon de ademhaling van den ster
vende voortdurend minder werd, kwam
hij toch telkens weer bij en scheen iets
beter. Hij sprak tot zijn omgeving en
men vroeg hem, of hij nog bijzondere
wenschen had, waarop de Paus te kennen
gaf, mgr. Rosa- te doen ontbieden, die
zich daarop ijlings naar het Vaticaan be
gaf. De Paus wilde met dezen alleen zijn,
en gaf hem zijn laatste wenken te kennen.
Ondanks den oorlog komen duizenden
telegrammen van deelname uit de katho
lieke wereld in. Talrijke winkels te Rome
zijn gesloten.
Op verzoek van den Kardinaal-camer-
lengo zal Z.Em. Kardinaal Merry del Val,
die het staats-secretariaat wilde neder-
leggen, de loopende staatszaken afdoen.
's Pausen testament.
Men seint aan „De Maasbode" uit Rome
dato 23 Aug.
In de gisteren gehouden bijeenkomst
der kardinalen, onder voorzitterschap van
den camerlengo, werd besloten tot publi
catie van 's Pausen testament.
Pius X had de volgende beschikkingen
gemaakt: Zijn familie krijgt 1000 lire's,
die aan den Paus waren geschonken,
's Pausen zusters zullen maandelijks 300
lires en zijn neef 10.000 lires in eens
ontvangen, wanneer tenminste de nieuwe
Paus deze beschikkingen goedkeurt.
Het testament sluit met de treffende
woorden„Arm ben ik geboren, arm heb
ik geleefd, arm wil ik sterven. Men moet
mijn lijk niet balsemen, in de crypta van
de Bt. Pieter wil ik begraven worden.
De toestand.
Het spreekt vanzelf dat verschillende
oorlogsberichten weer zjjn tegengespro
ken zoo het bericht van Italië's mobi
lisatie, zoo ook het bericht van de Duit-
sche overwinning in Lotharingen, welke
door de Fransehen „een belachelijke over
drijving" wordt genoemd.
Er is anders heel wat gejuich geweest
over die Duitsche overwinning in Wil-
helm's rijk. Te Metz, Berlijn en München
hadden groote manifestaties plaats, waar
bij zelfs muziek en illuminatie niet ont
braken.
Toch sla men die victorie evenmin als
de Duitsche nederlaag bij Mühlhausen
te hoog aanhet is een van die vele
„ups and downs" die aan de beslissende
slagen zullen voorafgaan.
Algemeen wordt, ook door anti-Duitscli
gezinden, de uitmuntende organisatie, het
geheel en al „af zijn" van het Duitsche
leger geroemd. Ook spreekt uit den op-
marsch en de krijgsverrichtingen der
Duitschers, zelfs te midden der hevigste
klappen, een enorme zelfbewustheid.
Of hun die ten slotte niet zal opbre
ken? Volgens geruchten zou door de
Belgen en de verbondenen den Duitschers
een hinderlaag zijn gelegd. Uit verwoede
gevechten bij Thienen (Tirlemont) tus-
schen Franschen en Duitschers, die met
een nederlaag der laatsten eindigen en
waarvan het bericht tot Vrijdagmiddag
werd geheim gehouden, zou blijken, dat
de Franschen (of Fransch-Engelschen)
een omtrekkende beweging hebben kun
nen maken, waardoor zij het Duitsche
leger, dat in de Dendervallei zich zuid
waarts naar Frankrijk voortbeweegt, van
den rechtervleugel, die in Luik en Luxem
burg ligt, zouden hebben afgesneden.
Het sterke Belgische leger bij Antwerpen
(circa 200.000 man) zou als tweede val
deur fungeeren om de Duitschers onher
roepelijk af te snijden.
Nog eens, het is een gerucht, versterkt
als men wil door berichten uit Maastricht
dat Zondag zwaar kanongebulder uit de
richting Tongeren werd vernomen, maar
nog niet bevestigd.
Dan zijn er nog geruchten over een
grooten slag tusschen Namen en Charle
roi, maar bijzonderheden ontbreken.
En nu is Japan met Duitschland in
oorlog, dat het ultimatum van Japan
niet heeft beantwoord. De gezanten zijn
wederkeerig uit Berlijn en Tokio terug
geroepen.
Keizer Wilhelm heeft aan den Duit-
schen commandant der Chineesche kolo
nie Kiautsjau gelast zijn post tot den
laatsten man te verdedigen.
Het optreden van Japan vindt al heel
weinig sympathie de V ereenigde Staten
zeggen in hun diplomatieke gedachten-
wisseling met Japan, dat zij het geschil
tusschen dat rijk en Duitschland be
treuren.
Eigen berichten (per telefoon en telegraaf)
van 21 Augustus 6 uur 's avonds.
Hulst. Hier is een bericht binnenge
komen, dat 20.000 Duitschers langs Oude-
naerde en Kortrijk opmarcheeren.
Parijs. De „Petit Parisien" meldt, dat
Italië mobiliseert. .(Dit bericht is inmid
dels door den Italiaanschen minister
Salandra tegengesproken. Red.)
Parijs. Duitsche troepen hebben den
burgemeester van Aerschot en verschil
lende burgers, die hem vergezelden, ge
fusilleerd.
23 Augustus, haif 2 uur.
Londen. Officeel wordt gemeld, dat
gisteren twee Hollandsche stoombooten
in de Finsche golf op mijnen gestooten
en gezonken zijn.
De Duitschers gaan voort met mijnen
te leggen tegen de bepalingen van de
Haagsche Conventie.
Londen. Nader meldt men, dat de twee
gezonken Iloll. stoomschepen „Alice H."
en „Houtdijk" heeten en met ballast van
Petersburg naar Rotterdam onder
weg waren. Bjj het eiland Daco in de
Finsche golf stietten zij op mijnen en
zonken.
Antwerpen. De vliegenier Jan Olie
slagers omtrent wien allerlei geruchten
liepen, is tot sergeant bevorderd. Gisteren
heeft hij weer verscheidene keeren ge
vlogen.
(Een van die geruchten was, dat h\j
militaire geheimen voor 1 half millioen
francs aan Duitschland zou hebben ver
kocht. Dit werd reeds zóó vast-geloofd,
dat op sommige plaatsen het volk strooien
ei), Olieslagers voorstellende, ver-
irandde. Red.)
Parijs. De Russen hebben opnieuw over
winningen behaald op de Duitschers en
wel in Goldapp en Lijck bij Gumbinnen.
Zij versloegen 3 Duitsche legercorpsen,
maakten tal van kanonnen en rollend
•materieel buit, en maakten vele Duit
schers krijgsgevangen. Zij bezetten Gol
dapp en Lijck.
Ostende. Gisterenmiddag kwam een
Engeisch eskader, bestaande uit 2 zware
oorlogsschepen, 2 kruisers en 6 torpedo-
bootvermelers voor de stad met opdracht
het vuur te openen op Duitsche troepen,
zoodra die zich zouden vertoonen. De
burgemeester begaf zich tot den com-
maudant met verzoek niet te schieten
alvorens de Belgische regeering het tijd
stip daarvoor geschikt achtte. Het Engel-
sche eskader ligt thans in volle zee. Tot
de bevolking richtte de burgemeester
een proclamatie in gelijken geest als zijn
ambtgenoot te Brussel.
Uit de morgen bladen van heden.
Antwerpen, 23 Aug. (Particulier.) In
verband met de geruchten over een groo
te slag die bij Charleroi gaande moet
zijn, vernemen wij nader dat in verschil
lende plaatsen van België voornamelijk
te Gent, treinen met vluchtelingen uit
de omgeving van Charleroi aangekomen
zpn. Deze menschen waren evenwel te
veel onder den indruk om dilinitieve
mededeelingen te kunnen doen. Zij ver
klaarden dat in de omgeving van Char
leroi tusschen de Duitschers en de
Franschen hevig gevochten wordt.
(Msbode.)
Gent, 23 Aug. (Particulier.) Aan de
„Gazette van Gent" wordt verzekerd, dat
Vrijdag middag twee uur Duitsche ruiters
door Oudenaarden trokken op wegnaar
Ronse. Volgens de laatste berichten zou
den thans reeds de Duitsche voorposten
tot dicht bij de Fransche grens zijn ge
naderd. Volgens een officieel bericht be
vindt zich Antwerpen meer dan ooit in
een uitstekenden staat van verdediging.
(Msbode.)
Hulst, 23 Aug. (Particulier.) Rondom
Gent hebben de Belgen de spoorwegen
opgebroken. Zaterdag hebben de Belgen
te Bt. Nicolaas een auto aangehouden
met Duitsche officieren. De polders ron
dom de stelling Antwerpen worden
onrer water gerat. (Msbode.)
Londen, 2LTAug. (R.O.) Reuter ver
neemt van de Japansche ambassade, dat
Japan den oorlog verklaard heeft aan
Duitschland.
LOSSE BERICHTEN.
Japan landt troepen?
Georges Clemenceau zegt in L'Homme
Libre, van gezaghebbende zijde te hebben
vernomen dat Japan zoo noodig binnen
2 maanden tijds 300,000 man op de
Fransche kust zou kunnen ontschepen.
Het lijkt hem echter raadzamer, ze met
de Transsiberische spoor te vervoeren
om zij aan zij met de Russen te strijden.
(N. R. Crt.)
Zeppalin neergeschoten.
Parijs, 23 Augustus. (Particulier.) Bij
Gadon Celler hebben de Franschen de
Zeppelin 8 neergeschoten,
Nog Duitschers te Brussel?
De parlementaire berichtgever van het
Handelsblad v. Antwerpen meldt, dat
sedert Zondagmorgen geen enkel Duit-
scher meer te Brussel is. 300,000 Duit
schers zijn voorbij getrokken. 150,000
langs Boschvoorde en Ukkel in de rich
ting Charleroi, 150,000 langs Vilvoorde
in de richting Ninove.
In Servië schrijven beide partijen
zich de overwinning toe. Oostenrijk
keert echter voor het oogenblik al zijn
krachten tegen Rusland zonder daarom
de tuchtiging van Servië op te geven.
Verwachting tot den avond van 25 Aug
Zwakke tot matigen, Zuid-Oostelijke tot
Zuidelijken wind. Meest licht: tot halfbewolkte
lucht. Droog weer, behoudens kans op onweer
vooral In het Zuid-Westen. Overdag iets
warmer.
Een nieuw Duitsch succes
Volgens het Wolff's nieuwsbureau zou
het Duitsche leger onder hertog Albrecht
van Wurtemburg op de grens van Luxem
burg en Frankrijk aan het Fransche leger
een volkomen nederlaag hebben toege
bracht.
Gevechten te Charleroi.
Te Charleroi en Mons (in Henegouwen)
moet bloedig gevochten zijn tusschen
Duitschers en Franschen.
Sommigen verwachten nog in België
een hevig treffen tusschen het Duitsche
Noorderleger en de verbonden troepen.
Graaf Witte, de gewezen Russische
minister-president en lid van den Rijks
raad, is uit Biaritz, waar hij vertoefde,
door zijn regeering naar St. Petersburg
ontboden. Hij reist over Brindisi en ver
der per scheepsgelegenheid.
Een medewerker van de Brusselsche
Matin heeft met hem gesproken. Graaf
Witte verwachtte dat de oorlog binnen
drie maanden uit zal zijn en zal uitloo-
pen op een nederlaag van Duitschland.
Bij het sluiten van vrede achtte hij het
van het grootste belang de militaire
partij in Duitschland te nekken.
(N. R. Ct.)
i i f:.
Onze Zuidergrens.
Uit Budel (N.-B.) wordt aan de N. R. Ct.
o.a. geseind:
Inmiddels is Bree door uhlanen bezet.
De geheele bevolking is gevlucht, en
kampeert ten deele in de bosschen langs
onze grens van hier tot Weert.
Telkens vragen de Duitsche soldaten
hier naar den loop van de Nederlandsche
grens, en zoodra die hun wordt gewezen,
keeren zij terug. Onze grenswachten en
patroeljes zijn voorzien van gedrukte bil
jetten voor mogelijke militaire vluchte
lingen. ln het Duitsch, Fransch en
Engeisch staat er op te lezen: „Gij zijt
hier op Nederlandsch gebied. Wij verzoe
ken u terug te keeren, of anders wordt
gij ontwapend en geïnterneerd."
Bovendien wijst ae Nederlandsche vlag
op de kerktorens van de grensdorpen
lner reeds uit de verte de grens aan.
Hier tegenover Budel waait de Belgische
vlag van den toren van Hamont, dat
grootendeels is ontvolkt. Overal in den
omtrek verleenen de menschen hier gast
vrijheid aan gevluchte burgers van over
de grens.
Scheepsramp.
Londen, 22 Augustus. (Officieel.) Het
Deensche stoomschip Maryland is Vrijdag
avond op een mijn geloopen en gezonken.
Een ander Deensch stoomschip, de
Broberg, was getuige van het ongeval en
zette twee sloepen uit, die echter geen
spoor van de bemanning hebben ge
vonden.
De Bromberg bleef den nacht ten anker
en zette den volgenden morgen de na
sporingen voort, maar liep om vijf uur
ook op een mijn en zonk eveneens.
Behalve een machinist is de geheele
bemanning van de Bromberg gered en te
Lowestoft ontscheept.
Het ongeval is 35 mijl uit de kust ge
beurd op de voornaamste route van de
koopvaardijschepen
Antwerpen. 22 Aug. (Part.) Een besluit
van den burgemeester, op last van de
legerautoriteiten verbiedt van 21 dezer
af den verkoop van alkohol, behalve in
apotheken.
