EXTRA EDITIE VAX 6 UUR.
De Groote Oorlog.
No. 99a.
Zaterdag 22 Augustus 1914
Tiende Jaargang
De dood des Pausen.
v Redenen tot vertrouwen.
Voor deu Christen, voor den Katholiek,
die gelooft aan de Goddelijke Voorzienig
heid, zijn ook de ernstigste en moeilijkste
tijden geen reden om te wankelen in
zijn vertrouwen op God.
Integendeelhoe meer de menscli zijne
nietigheid erkent, hoe meer hij inziet,
dat hij onmachtig is, om de gebeurtenis
sen der wereld te beheerschen des te
meer zal hij het hoofd buigen voor den
grooten God, die hemel en aarde bestiert.
Een Christen weet, dat de aarde hem
geen blijvende woonplaats biedt; niet
voor de aarde, maar voor een eeuwig ge
luk zijn wij geschapen.
Wie deze grondwaarheid van het Chris
tendom in 't oog houdt, zal niet bewogen
worden in zijn vertrouwen op God, door
welke oorlogsgeruchten of door welke
oorlogsgruwelen ook. Wat er ook gebeure,
God blijft de Meester en de Bestuurder
van de wereld, die na een kort lijden
een eeuwige glorie en onvergankelijk
geluk kan geven.
Doch behalve deze bovennatuurlijke
beweegredenen tot betrouwen, hebben
wij ook natuurlijke motieven daartoe, die
wij putten uit hetgeen wij rondom ons
zien en waarin we tevens dankbaar Gods
Vaderlijke bestiering ten opzichte van ons
volk mogen erkennen.
Wij noemen de eensgezindheid van alle
partijen, de kalme offervaardigheid van
ons volk, de ferme houding en wijsheid
onzer overheden, de waarde onzer krijgs
macht gelijk die uitscheen bij de mobi
lisatie en organisatie onzer troepen, ten
slotte het albezielend voorbeeld van onze
geëerbiedigde Koningin.
Met dat alles voor oogen mogen wij
de toekomst met vertrouwen tegenblik-
ken, doch zóó, dat wij niet nalaten met
allen ernst en liefde mede te werken,
ons volk door de droeve tijden heen te
helpen en onder de leuze „één voor al
len allen voor één" voor elkander te
leven en te arbeidenwant een dwaas is
hij, die zou meenen, dat vooral in deze
tijden de verschillende standen der maat
schappij elkander niet noodig hebben.
V Van de „kloosters".
Hoe dikwijls hebben wij vroeger niet
in de vrijzinnige en in de Bronsveldsche
bladen en schotschriften hooren afgeven
op de „kloosters" in Noordbrabant en
Limburg? Waren zij niet een ramp voor
de streek, ja, voor heel het land Buiten
onze Religieusen het volk niet uit? En
ook, wat gebruikten de schoolbroeders
en zusters een massa Rijksgeld, dat zij
voor hun onderwijs ontvingen, in het
belang van de Kerk. En wat deed die
„doode hand" een schade aan 's Rijks
vermogen 1
Het zal nu anders worden, als de mo
bilisatie is afgeloopen. Wij kunnen er
nu nog niet over schrijven, omdat alle
aanduidingen van het verblijf en de be
weging onzer troepen moeten verzwegen
worden. Maar als alles achter den rug
is hebben de mannen van ons leger, de
miliciens, de landweermannen, soldaten,
onderofficieren ,en manschappen, gelegen
heid om te vertellen, wat er niet alleen
door de bewoners der streek, maar ook
wat er in de huizen van Broeders en
Zusters voor hen gedaan is. Dat zijn
allemaal de „kloosters", waarvan men
geen kwaad genoeg kon sprekenDan
kunnen zij verhalen van welk nut deze
kloosters met hun uitgestrekte terreinen
voor onze landsverdedigers geweest zijn
Een paar staaltjes verhaalt „De Volks
banier" en wel uit een kleine plaats,
waar een talrijke troep soldaten aankwam
en gehuisvest werd in een prachtige
school. Nauwelijks hadden de Zusters
den toestand, waarin de soldaten ver
keerden, bemerkt of onmiddellijk had er
een voetwassching plaats op groote schaal,
waarbij de Zusters zich op kranige wijze
van haar taak kweten en waarvoor ze
de grootste dankbaarheid der militairen
inoogsten.
Een andere groep kwam in een school
van de Eerw. Broeders, waarin gekookt,
geg°ten en geslapen werd. De soldaten
hadden het er zóó goed, dat zij bij hun
vertrek uit dankbaarheid den Broeders
een kostbaar geschenk overhandigden nl.
een prachtig kazuifel voor hun kapel.
Wat er door de „kloosters" gedaan is
voor het Roode Kruis zullen we later
wel hooren. Hier is echter slechts een
staaltje, wat door particulieren verricht
wordt. (De Tijd.)
Uit Rome wordt aan de verschillende
dagbladen gemeld, wat wij hier kort
samenvatten.
Donderdagnamiddag werd het lijk des
Pausen, dat in de troonzaal geplaatst
was, bezocht doorliet corps diplomatique,
het Romeinsche patriciaat, de hooge gees
telijkheid en de leden van de verschil
lende geestelijke orden in de stad, vooral
religieusen.
De troonzaal was versierd met rood
damast en electrisch verlicht.
De eerewacht werd gevormd door leden
der pauselijke lijfwacht in groot tenue.
Het lichaam des Pausen was bekleed met
de pontificale gewaden en werd tentoon
gesteld op een verhevenheid, onder een
baldakijn, omgeven door vier brandende
kaarsen.
Nadat de kardinaal-camerlengo een voor
bereidende bijeenkomst der kardinalen
had voorgezeten, bevestigde hij met kar
dinaal Merry del Val, de zegels van de
deuren der particuliere bibliotheek des
Pausen.
Daarna ontving hij de bezoeken van
rouwbeklag van de bevelhebbers der pau
selijke corpsen.
De eerste zielemissen voor den Paus
werden om half 4 Donderdagmorgen in
de particuliere kapel van den Paus door
de leden van de Pauselijke anti-chambre
mgr. Pescini, mgr. Bianchi, mgr. Respichi
en mgr. Marzoli gelezen.
Om half 6 uur begonnen alle klokken
van Rome een half uur lang te luiden,
om den dood des Pausen aan te kondigen.
De zusters van Pius X verlieten het
Vaticaan en begaven zich naar haar
woning.
Om 6 uur werd in de kamer van den
Paus een altaar geplaatst, waar kardinaal
Bisteli, mgr. Baessan en mgr. di Santelia
H. Missen opdroegen.
De Palatijnsche wacht werd om 5 uur
toegelaten tot het kussen van 's Pausen
haud.
Vrijdagavond is op plechtige wijze het
stoffelijk overschot van den H. Vader
naar de basiliek van St. Pieter overge
bracht en in de Sacramentskapel op de
katafalk geplaatst.
Het kapittel der basiliek van Sint
Pieter nam het lijk van den Paus aan
den ingang der basiliek in consignatie,
terwijl een zangerskoor ritueele gebeden
zong. Het lijk werd op zijn tocht naar
de Sacramentskapel neergezet bij het con
fessie altaar, waar de vice-deken de ab
solutie in tegenwoordigheid der kardina
len verrichtte.
Na afloop der ceremonie werd het pu
bliek toegelaten tot bezoek aan het lijk.
Duizenden personen stonden op het plein
van Sint Pieter te wachten op de opening
der hekken en begonnen toen langs het
lijk te defileeren.
De karibiniers doen dienst op het plein
ter handhaving der orde. Ook in de Sint
Pieter doen de karibiniers dienst.
Bijeenkomst van Kardinalen.
Uit Rome wordt door Reuter dato 21
Augustus geseind
Heden had de eerste bijeenkomst van
het college der kardinalen plaats- De 23
kardinalen, die tegenwoordig waren, leg
den eerst den eed af. Daarna werd de
visschersring van Pius X gebroken, die
in het graf zal gelegd worden, evenals
het zegel, waarmede de bullen verzegeld
werden.
De begrafenis van den Paus is voor
morgenavond zes uur vastgesteld, en zal
een zeer eenvoudig karakter dragen. Het
lijk zal, overeenkomstig den uitdrukke^
lijken wensch van den overledene, bijge
zet worden in de crypte van St. Pieter,
waar de Pausen sinds 17 eeuwen be
waard worden.
In de vergadering werd de bulle van
den 25sten December 1901 over het con
claaf voorgelezen hetgeen, volgens het
„Giornale d'Italia", een belangrijke ge
heime discussie verwekte.
(Indien wij ons niet bedriegen, werd
in deze bulle door Paus Pius X voor
eens en voor altijd het z.g. „veto" of
uitsluitingsrecht afgeschaft, dat sommige
Katholieke vorsten meenden te kunnen
uitoefenen bij de Pauskeuze.
Gelijk men weet, teekende in het con
claaf van 1903 kardinaal Puzyna, aarts
bisschop van Krakau namens keizer Frans
Jozef verzet aan tegen de eventueele
verkiezing van kardinaal Rampolla tot
Paus. Het oogenblikkelijk gevolg van
deze daad was dat kardinaal Rampolla
bij de volgende stemming nog een stem
meer kreeg. Toch viel hij ten slotte uit en
werd Pius X gekozen. Red.)
's Pausen Testament.
Naar particulier aan de „N. Rott. Crt."
wordt geseind zou volgens de „Menagero"
het testament des Pausen aldus luiden:
„Ik ben arm geboren, heb in armoede
geleefd en wil in armoede sterven. Ik
verzoek den Heiligen Stoel mijn zusters
maandelijks 300 lire uit te betalen. Ik wil
niet dat mijn lijk gebalsemd wordt."
(Wij deeïen dit telegram onder voor
behoud en curiositeitshalve mede Red.)
De toestand.
Buitenlandsche krijgskundigen prijzen
de taktiek van België om zijn veldleger
terug te trekken op Antwerpen. Daar
door toch wordt voorkomen dat dit
leger óf vernietigd óf van Antwerpen
wordt afgesneden, terwijl het thans een
gevaar blijft aan de Duitsche flanken,
zoowel als het versterkte en geduchte
Namen. België heeft het opmarcheerende
Duitsche leger met groote dapperheid
allerlei hindernissen in den weg gelegd
en daarmede aan de verbonden Engelsche
en Fransche legers een grooten dienst
bewezen. Plet heet, dat de krijgstaktiek
medebracht, dat deze legers zicu nog niet
in actie begaven maar zich in zoo gunstig
mogelijke conditie opstelden. Dit tot
antwoord aan de veie ontevredenen in
België over het wegblijven van Fransche
hulp. Wel schijnen bij Leuven wat Frau-
schen te hebben meegevochten, maarzij
kwamen te laat en nadat de Belgen
reeds de meesten en besten hunner bij
Aerschot hadden zien vallen.
De verbonden legers bestrijken nu een
front van Longvvy lot Duinkerken. Zul
len zij rustig de botsing met de Duitsche
armee afwachten of in een wijden boog
met Antwerpen tot steunpunt, trachten
het Duitsche leger te omsingelen?
Een telegram dat wij hedenmiddag
ontvingen (zie onder oorlogsberichten in
dit nummer) doet het eerste vermoeden.
Inmiddels gedraagt zich de Duitscher
in de bezette streken als heer en meester,
legt oorlogsschattingen op, legt beslag
op geld en voorraden en oefent zonder
genade streng oorlogsrecht Dit onder
vond Luik, want toen Donderdagochtend
op de Visscherskade uit een huis een
schot werd gelost, werden een dertigtal
huizen door de Duitschers in de omge
ving plat geschoten.
Een bepaald beleg van Antwerpen
door de Duitschers, achten krijgskundigen
minder waarschijnlijk.
Eigen berichten (per telefoon en telegraaf)
van 21 Augustus 6 uur 's avonds.
Berlijn. Onder aanvoering van den
kroonprins van Beieren hebben de Duit
sche troepen een geweldige overwinning
behaald [tusschen Metz en de Vogeezen
en in Lotharingen. Bloedige gevechten
hadden plaats, waarbij de Franschen over
geheel de linie werden verslagen en hun
zware verliezen werden toegebracht. De
Duitschers maakten veel geschut buit;
7000 Franschen werden krijgsgevangen.
De Duitsche troepen rukken met on-
wederstaanbare kracht voorwaarts en
zetten den strijd op denzelfden voet
voort. (Dit bericht konden wij nog be
knopt onder onze laatste berichten van
gisteren plaatsen.)
Antwerpen. Men zegt, dat de Koning
in de stad is Bevestiging van dit bericht
kon niet worden verkregen.
Antwerpen, In een Duitsch schip alhier
is een groote hoeveelheid bommen en
oorlogstuig hedenmorgen ontdekt. De
regeering heeft op dezen voorraad beslag
gelegd.
Het verkeer tusschen Brussel en Gent
is verbroken. De bladen te Brussel hebben
opgehouden te verschijnen
De „Matin" (een te Antwerpen ver
schijnend blad) spreekt het bericht, dat
Luik en Leuven door de Franschen zouden
veroverd zijn, met de meeste beslistheid
tegen.
21 Augst. 8 uur.
Gent. Heden morgen te zeven uur werd
een Duitsche vliegenier boven de stad
gezienmen zegt dat hij te Ostende is
neergeschoten. In de straten van Gent
zijn afbeeldingen aangeplakt van Duitsche
vliegtuigen opdat de bevolking ze van
den Belgische kan onderscheiden. Sinds
gisteren zijn hier 20,000 vluchtelingen
aangekomen en 10 tremen met gewon
den. Sinds vanmorgen is de verbinding
met Brussel stop gezet. De Burgelijke
en Militaire autoriteiten hebben met
elkander geconfereerd in het provinciaal
gebouw.
Terneuzen. Vluchtelingen uit Gent
deelen mede, dat het binnentrekken van
Duitschers in Gent elk m^enblik wordt
verwacht; de Burgemeester (van Gent)
heeft een proclamatie uitgevaardigd waar
in de bevolking tot kalmte wordt aange
maand, de burgerwacht heeft de wapens
moeten afleveren.
Roosendaal. Grenswachten bij Es-
schen deelen mede, dat Uhlanen zijn
gezien tot op 5 Kilometer afstand van
de Nederlandsche grens. Volgens de
laatste inlichtingen door ons persbureau
ontvangen zal de groote slag waarschijn
lijk niet op Belgisch grondgebied wor
den geleverd. Een groot deel van het
Duitsche leger trekt langs Ciney naar 't
zuiden, teneinde de Fransche grens over
te trekken.
Mechelen. Volgens hier binnen ge
komen berichten is het te Brussel kalm.
Voortdurend wordt door Duitsche cava
lerie gepatrouilleerd in den omtrek, alle
verbindingen met Antwerpen en het
binnenland is afgesneden.
Hasselt. De Duitschers hebben hier
paarden en wagens opgeöischt.
Weenen. Bij een der grensgevechten
is professor C. Baedeke, hoogleeraar te
Jcna, gesneuveld.
Berlijn. De Oostzee is veilig voor
neutrale scheepvaart tot bezuiden Fin-
find, zooals door herhaalde verkennings
tochten van onze oorlogsschepen is vast
gesteld.
Weenen. Alle reservisten die voor
den oogst waren vrij gelaten, benevens
alle aauvullingsreservisten en landweer
mannen zijn tegen 21 Augustus a. s.
opgeroepen.
Berichten van 22 Augustus, 3 uur 's nam.
Parijs. (Officieel). De Duitsche cavale
rie trok in westelijke richting door Brus
sel.
De stad Namen is gedeeltelijk ingeslo
ten; een hevig artillerievuur is op de
stad geopend.
Volgens de „Daily Expres" zijn te
Waterloo (Z. W. van Brussel) Uliianen
gezien.
Gisterenmorgen had een ontmoeting
plaats tusschen de Duitschers en de
geallieerden (Engelschen en Franschen).
De uitslag was gunstig voor de gealli
eerden.
(Uhlanen zijn ook gistermorgen dicht
bij de uiterste linie der stelling Antwer
pen gezien en wel te Berlaer, een dorpje
vlak bij Lier. Zij werden echter terug
gelagen en hun hoofdman werd gevan
gen genomen. Red.)
LOSSE BERICHTEN.
Met den dood gestraft.
De Duitsche soldaten, die te Canne,
vlak bij onze Limburgsche grens, in
koelen bloede, zonder aanleiding de
vrouw en den logé van den burgemees
ter doodschoten, zijn door den krijgsraad
ter dood veroordeeld en gefusileerd.
Ter Neuzen, 20 Aug. (Van een parti
culieren correspondent). De gevechten
van Namen tot Dinant tusschen Duitsche
en Fransche troepen zijn nog in vollen
gang. Het is den Duitschers niet gelukt
de Maas te passeeren. Een groote Fran
sche troepenmacht rukt op langs den
Noordelijken Maasoever en drong aanval
lend door tot korten afstand van Hoey.
Te Hoey liet men de brug springen, welke
zes honderd jaar oud is. Men heeft er
mee gewacht tot het laatste oogenblik.
De zeer kostbare en beroemde schat van
de Eglise Notre Dame is reeds in veilig
heid gebracht. Men tracht het Duitsche
leger, welks voorhoede Brussel gisteren
binnenrukte, den toegang tot den rechter
Maasoever zooveel mogelijk af te snijden.
„De Tijd".
De toestand te Antwerpen.
Er zijn teekenen die erop wijzen, dat
Antwerpen niet zal worden aangevallen,
doch de stad heeft zich op een belegering
voorbereid. Van Calmpthout af zijn alle
boomen omgekapt en huizen afgebroken
voor het schootsveld der kanonnen. Door
loopgraven en het herstel der oude ves
tingwerken is de vesting ontzaglijk ver
sterkt. Vluchtelingen zeggen dat op de
Schelde stoombooten gereed liggen, om
de Koningin en de Prinsen, thans te Ant
werpen vertoevend, mitsgaders enkele
leden der regeering en van het stadsbe
stuur naar Engeland over te brengen, in
dien onverhoopt de stad door de Duit
schers mocht worden ingenomen. Een
groote levensmiddelenvoorraad is te Ant
werpen opgeslagen en al het vee der
omliggende dorpenwerd er saamgedreven.
Luitenant-generaal Dufour, de militaire
gouverneur van Antwerpen heeft gene
raal Mols benoemd tot opperbevelhebber
der vesting. Generaal Mols is de neef
van generaal Brialmont, die door gene
raal Dufour in de toespraak, waarmede
hij generaal Mols met zijn nieuwe ambt
bekleedde, de grootste militaire ingenieur
van de 19de eeuw genoemd werd.
(N. R. Crt.)
De Nederlanders te Antwerpen.
Over de te Antwerpen wonende Neder
landers deelde een landgenoot, pas uit
de Scheldestad aangekomen aan ,Het
Handelsblad" het volgende mede:
Sinds veertien dagen reeds waren vele
naar Nederland afgereisd, doch van de
ongeveer 18000 leden die de Hollandsche
kolonie te Antwerpen telt, was het
meerendeel nog gebleven. Toen nu de
laatste slechte berichten bekend werden,
achtten overtalrijke achtergeblevenen het
raadzaam insgelijks weg te gaan. De
enkele treinen naar de Hollandsche grens
werden als het ware Donderdag bestormd
en wij zelf hebben een groot deel van de
reis in een goederenwagen meegemaakt.
Het algemeen oordeel is echter, dat
Antwerpen niet zal belegerd worden. De
Duitschers zouden een te talrijk leger
voor een beleg moeten immobiliseeren
en de uitslag van hunne pogingen zou
vruchteloos blijven, omdat de stad, langs
de Schelde, gedurig voorraad kan ont
vangen. De moderne forten kunnen maan
den en maanden weerstand bieden en de
deskundigen verklaren zelfs, dat zij onin-
neembaar zijn.
Alhoewel een beleg dus niet 'waar
schijnlijk is, vreezen de Antwerpsche
Hollanders, dat de Duitsche vliegmachi
nes bommen op de stad zullen werpen,
zooals dit te Namen en te Dinant gebeurd
is. Deze overweging heeft velen tot
heengaan doen besluiten. Zij, die blijven,
maken zich gereed om in de kelders te
gaan wonen.
Oorlogsschattingen.
De Duitschers hebben van de provincie
Luik 50 millioen, van de stad Luik 10
millioen, van de stad Brussel 200 milli
oen francs oorlogsschatting geëischt.
i
Duitsche krijgsgevangenen,
die te Brugge verblijven zijn onder ge
wapend geleide naar Duinkerken gevoerd.
Generaal French is Zondag uit Parijs
vertrokken om zich bij het Engelsche
andingsleger te voegen.
Op aanbeveling van Lord Kitchener,
heeft koning George generaal Sir Horace
Smith-Dorrien tot opvolger van wijlen
luitenant-generaal Griersen benoemd," die
plotseling is overleden.
j
Het liefdadige Maastricht.
Komt en overtuigt u, zoo schrijft men
aan een onzer bladen, van de Maastricht-
sche liefdadigheid, die geen belooning of
waardeering vraagt, in het vluchtelingen
kamp in de Rijks-Kweekschool. Wat 'n
ellende bij die honderden stakkers
