EXTRA EDITIE TAX O UUR.
De Groote Oorlog.
No. '98a.
Donderdag 20 Augustus 1914
Tiende Jaargang
PIUS X. t
(In memoriam)
Als een donderslag bij helderen
hemel klonk vanmorgen de tijding,
die de telegraaf over de wereld
had geseindDe Paus is heden
nacht te half twee ure overleden.
Wel wist men, dat de Heilige
Vader ongesteld was. De gebeur
tenissen der laatste weken hadden
zijn gevoelig hart aangegrepen en
bij den moreelen schok voegde zich
het physieke lijden eener bronchi
tis, die nochtans, zooals wij giste
ren meldden, den geneesheeren tot
geen ongerustheid aanleiding gaf.
Wel bevatte gisterenavond „De
Maasbode" een telegram, waarin
's Pauzen ziekte een ongunstige
wending heette te nemen, maar ook
die tijding wettigde geenszins een
vrees voor het ernstigste. De be
richten in de morgenbiaden echter
gaven weinig hoop.
Eu nu staat de Katholieke we
reld bij het doodsbed van haren
Vader in Christus.
Want een vader was bij voor
het hem toevertrouwde volk in den
volsten, den edelsten zin des woords.
Zelden was een naam zóó in vol
maakte overeenstemming met den
persoon, die hem droeg als bij
dezen Pius X.
„Pius", vroom, heilig 1 O, de ont
slapen opperherder was het van
zijn prille jeugd, als eenvoudig
volkskind, als kapelaan, als pastoor.
En die vroomheid, wars van alle
schijn vertoon, ontplooide zich des
te schooner, naarmate de wil der
geestelijke overheid den nederigen
pastoor Sarto de trappen der ker
kelijke hiërarchie steeds hooger
opvoerde, zoodat de kardinaal-pa
triarch van Venetië dezelfde be
scheiden, nederige en godvruchtige
priester was als de kapelaan Sarto
van Tombolo.
In dien priester, blakend van
ijver voor het heil der zielen, ruste
loos werkzaam voor de verbreiding
van liet Rijk Gods in de harten
der mensclien, behaagde het den
Heer der talenten het woord van
Zijn Goddelijken Zoon te doen be
waarheid worden „Zoo schittere
dan uw licht voor de menschen,
opdat zij uwe werken zien en Uwen
Vader verheerlijken die in den
hemel is". En toen na ,den dood
van paus Leo, op St. Ignatiusdag
van het jaar 1903 het conclave der
hoogwaardige kardinalen voor de
pauskeuze bijeen kwam, wees de
H. Geest den man aan, die men
menschelijker wijze gesproken niet
onder de „papabili" rangschikte:
Joseph Sarto.
En nu vragen wijwie is er on
der de rechtgeaarde Katholieken,
die niet in deze ure, terwijl de
droefheid over den hem ontnomen
vader hem het hart verscheurt,
den Almachtige an ganscher harte
dankt, dat Hij dezen paus aan zijne
Kerk schonk.
Wie toch heeft met meer ijver
de ontzaggelijk zware taak van het
pausschap op zijn schouders geno
men en haar beter volbracht dan
Pius X.
Wie waakte er gelijk Hij, dat het
onkruid van dwaling niet opschoot
op den gewijden akker der Kerk,
aan Zijne zorg toevertrouwd.
Wie was er meer op bedacht dan
Pius X, de hem toevertrouwde zie
len langs het gevaarvolle levens
pad te leiden ter eeuwige bestem
ming.
W ie trad beter dan Pius X in de
voetstappen des Goddelijken Mees
ters, door de kinderen te brengen
bij den Goddelijken Kindervriend
in de geestelijke omhelzing der H.
Communie.
Wie wist beter dan Pius X het
christenvolk te waarschuwen, te
raden, te leiden en in priester en
leek het vuur te ontsteken dier
werkdadige liefde tot Christus, zich
uitend in daden van zelfheiliging
zoowel als van liefde tot den even-
menscli.
Wie eindelijk wist als Pius X
in zijn brieven, decreten en toe
spraken er alle Katholieken van te
doordringen, dat, wil de wereld be
houden blijven, zij behoort herboren
en opnieuw bevestigd te worden
in den Christus?
Mogen zij, die 's Pausen laatste
levensdagen hebben verbitterd met
het verwijt, dat door zijn schuld
de gruwel van den oorlog is los
gebarsten, bedenken, dat bijaldien
de wereld aan 's Pausen roepstem
beter had beantwoord, en Gods wil
en wet inderdaad tot richtsnoer had
gemaakt van haar daden, de geesel
van den bloedigen wereldkrijg thans
de menschen niet zou hebben ge
troffen.
Pius is dan heengegaan, in vrede
in den Heer ontslapen. Wie mag
niet vertrouwen, dat deze vrome
dienaar van den Allerhoogsten God,
deze heilige plaatsbekleeder van
Christus, als hoofd Zijner Kerk hier
op aarde, het eeuwig en onvergan
kelijk loon heeft ontvangen, dat den
goeden en getrouwen dienstknecht
is toegezegd.
Toch vraagt ons geloof in den
driewerf Heilige, die niets wat be
smet is, Zijn eeuwige woningen doet
binnengaan, dat wij niet ophouden
met vurige smeekbeden voor de ziel
van den ontslapen opperherder bij
God ten beste te spreken. Het is
het schoonste en beste bewijs onzer
kinderlijke liefde jegens den vader,
die van ons heen ging.
En met vrome zorg zal het Ka
tholieke volk, dat den betreurden
Vader der Christenheid met tranen
en gebeden grafwaarts leidt, de
lessen en onderrichtingen van dien
H. Vader bewaren als een kostbaar
erfdeel, een eenige nalatenschap;
en vaak, ja zonder ophouden zal
de bede ten hemel rijzenVerwek,
o Heer in uwe Kerk den geest,
volgens welken Pius X heeft ge
leefd, opdat wij naar diens voor
beeld mogen beminnen wat hij be
minde en mogen volbrengen wat
hij ons leerde."
R. I. P.
(Pius X, tevoren Jozef Sarto,
werd 2 Juni 1835 te Riëse (Italië)
uit eenvoudige ouders geboren, den
18 Sept. 1858 priester gewijd. Hij
was achtereenvolgens kapelaan te
Tombolo, pastoor te Salzano, dom
heer in Treviso en werd in 1884
tot bisschop van Mantua benoemd.
Den 12 Juni 1893 werd hij door
paus Leo XIII tot kardinaal ver
kozen en drie dagen later verheven
op den patriarchalen zetel van Ve
netië. Den 4en Augustus 1903 koos
het conclave hem tot paus. Den 9en
daaraanvolgende werd hij als zoo
danig gekroond. Als grootste daad
van zijn vruchtbaar pontificaat mag
worden genoemd, dat hg het in
den boezem der Kerk opluikend
modernisme in het hart heeft aan
getast. In de rij der pausen was
Pius X de 256e.)
De toestand.
Tegen de overmacht is niet te vechten.
Dat ondervindt het dappere België, want
hoevaak de Duitschers met bloedende
koppen moeten afdeinzen, steeds komen
zij met nieuwe en grootere troepen
massa's opzetten zoodat misschien op het
oogenblik, dat wij dit schrijven, de Duit
schers baas zijn in het grootste deel van
België, uitgezonderd het Zuiden en Wes
ten en de versterkte stellingen Antwerpen
en Namen.
De regeering heeft dit voorzien en
daarom tijdig hof en regeering naar
Antwerpen, het hart des lands, overge
bracht.
Immers blijkens de telegrammen, die
wij gisterenavond ontvingen, is de bezet
ting van Brussel door de Duitschers
slechts een kwestie van tijd. Waarschijn
lijk zal men de stad open laten voorde
Duitschers, waardoor zij dan voor een
beschieting gespaard blijft.
Dan krijgt Brussel een keizerlijk stad
houder, wie weet, houdt keizer Wilhelm
er niet zijn intocht. Een heel succes voor
de Duitsche wapenen.
Inderdaad
Een militaire medewerker van een
onzer bladen schrijft hierover als volgt:
Schijn bedriegt, ook in den krijg. Een
goed beoordeelaar moet den schijn van
de werkelijkheid weten te onderscheiden.
Eerst dan kan hij goede conclusies ma
ken, conclusies, die overigens door de
groote massa niet worden aanvaard. Want
die laat zich door haar gevoelens be-
heerschen, en gelooft wat ze hoopt.
Hebben de Duitschers succes in België
De een zegt ja, de ander de massa 1
zegt neen. De deskundige beoordeelaar
zegt niets, maar ziet nog toe. Hij weet,
dat er noch van een Buitsch noch van
een Belgisch fiasco sprake is. Dat er ge
vechten zijn geweest, waarbij de Duit
schers tienmaal zooveel manschappen ver
loren als de Belgen, bewijst hoegenaamd
niets. De Belgen hebben de forten om
Luik moeten overgeven. Maar de des
kundige beoordeelaar heeft dat zien aan
komen.
En hij ziet nog heel wat meer aan
komen. In zijn verbeelding ziet hij al de
Duitsche cavallerie Brussel binnenstor
men, hij ziet Brussel capituleeren, en hij
ziet daar het Koninklijk paleis bewonen
door den Duitsclien stadhouder. Maar....
het is geen wapenfeit van beteekenis.
Het is een schijnsucces, zeg desnoods
een „moreele" overwinning, waarom men
in Berlijn kan feestvieren. Maar een krijgs
succes is het niet. Een krijgssucces is de
overwinning van een grooten veldslag.
Een krijgssucces is reeds in vele geval
len de noodzakelijk geworden positie
verandering van den vijand. Bloed heeft
er dan niet te stroomen. Het kan gaan
zonder één enkel schot. En de buiten
wereld heeft er niets van te weten. Want
die interesseert zich slechts matig voor
dergelijke militaire successen. Zij wenscht
schijnsucces 1"
Het terugtrekken van het hoofdkwar
tier uit Leuven en het brengen vau de
kern der Belgische troepen binnen de
stelling Antwerpen zou er op wijzen, dat
België zich daar wil verschansen en ver
dedigen, tenzij het een strategische slim
migheid is, die andere plannen verbergt.
De groote slag zal nu wel niet in de
Kempen worden gestreden, maar ten
Zuiden van Namen. Duitsehland zou
thans langs zijn reusachtig front van Visé
tot Straatsburg anderhalf millioeu man
schappen hebben staan. De verbonden
legers der tegenpartij zouden 1.200.000
man hier kunnen tegenoverstellen. Met
angst en ontzetting wordt deze menschen-
slachting verbeid, gelijk alles wat de
oorlog medebrengt angst en ontzetting
verwekt. En wie zal, lezende, hoe de
Duitscher thans in het arme Belgenland
alles te vuur en te zwaard vernielt, den
oorlog niet vreezen als den verschrikke-
lijksten geesel die een land treffen kan 1
Eigen berichten (per telefoon en telegraaf)
van 19 Augustus 8 uur 's avonds.
De Luiksche correspondent van het
Handelsblad deelt mede, dat alle plaat
sen boven Tongeren in brand staan.
De correspondent van ons nieuwsbu
reau in Noordbrabant bericht, dat de
stroom van vluchtelingen naar onze gren
zen een treurig schouwspel biedtvelen
komen blootshoofds aan en van alles
beroofd.
Leuven. De stad is ontruimd door
hoofdkwartier en troepen. De voorstad
Blauput is verlaten. Tirlemont en Heijst-
op den Berg staan in vlammen.
Brussel. Wanneer de Duitschers geen
nederlaag lijden, worden ze vandaag of
morgen hier verwacht.
Brussel. Toen de Duitschers heden
morgen naderden, besloten de Belgen de
stellingen rondom de stad bezet te houden
doch toen de vijand zijn zwaar artillerie-
geschut in actie begon te stellen, werd
het besluit genomen de stad te ontruimen
teneinde haar voor verwoesting te vrij
waren en zich in de bosschen en wegen
die naar Brussel leiden, te verschansen
en daar tot den laatsten man stand te
houden. Deze terugtocht geschiedde dus
om strategische redenen.
Antwerpen. Een telegram uit Oporto
van een Engelsche factory ontvangen
spreekt van een zeeslag in de Noordzee
waarbij de Duitschers 28 de Engelschen
16 schepen verloren, terwijl de Engel
schen 8 Duitsche schepen veroverden.
(Wij geven dit bericht curiositeitshalve.
Wie weet, hoe de z.g. zeeslag bij Doggers-
bank en bij de Alandeilanden een fabel
is gebleken, zal de geloofwaardigheid
van dit bericht wel niet hoog aanslaan.
Red.)
Uit de morgenbladen van heden
Tilburg. Belgische conducteurs en
machinisten, die hier met den trein uit
Antwerpen aankwamen, vertellen, dat de
lijn Antwerpen -Hamont door Duitsche
troepen is opgeblazen. (Hamont ligt vlak
aan de Belgisch-Nederlandsche grens,
juist tegenover de stad Weert in Hol-
landsch-Limburg, dus aan de lijn Roer
mondAntwerpen.
Aan deze lijn liggen van Hamont af
de volgende eenigszins belangrijke plaat
sen Neerpelt, Moll, Gheel, Herenthals
en Lier (Lierre).
Bij Neerpelt wordt de lijn gekruist door
een andere lijn, Noordwaarts naar Eind
hoven en Zuidwaarts naar Hasselt
loopend. Bij Herenthals door een lijn
Ioopende Noordwaarts naar Turnhout en
Tilburg en Zuidwaarts naar Aerschot.)
Een hoofdconducteur, die gevlucht was,
wist nog mede te deelen, dat de trein,
waarop hij zich bevond, bij Gheel door
Duitsche soldaten werd beschoten.
De machinist werd gedood, de machine
hevig ontredderd en tot staan gebracht.
De passagiers moesten den trein ver
laten en werden op de vlucht gedreven.
De conducteur en het verdere personeel
trachten nog hedenavond over Holland
heen hun standplaats Hamont te berei
ken. (Maasbode),
Antwerpen, Drie personen, die hebben
deelgenomen aan de plundering van
Duitsche café's, zijn gisteren voor den
strafrechter verschenen.
Van twee hunner is de schuld bewezen
zij zijn veroordeeld tot 8 en 9 maanden
gevangenisstraf. Hieruit blijkt, dat het
van Duitsche zijde verspreide bericht als
zouden de Belgische autoriteiten geweld
daden tegen de Duitsche bevolking oog
luikend toestaan, onwaar is.
(Maasbode).
Rozendaal. Een zeer groot aantal Bel
gische vluchtelingen kwam hier heden
morgen aan. Zij komen voornamelijk uit
Brussel en uit plaatsen tusschen Brussel
en Antwerpen. Zekerheid omtrent de
onmiddellijke aanleiding tot hun vlucht
bestaat er evenwel nog niet. Wel is het
zeker dat verschillende bewoners van
plaatsen tusschen Antwerpen en Brussel
hunne woningen moeten verlaten als
gevolg van de militaire maatregelen, die
genomen zijn.
Weenen. De „Polit. Korresp." verneemt
uit ConstantinopelIn alle moskees alhier
zijn gebeden uitgeschreven voor de zege
der Uostenrijksche en Duitsche wapens.
Het blad voegt hieraan toe Dit is zeer
merkwaardig, want het is de eerste maal
in de geschiedenis van het Ottomaansche
rijk, dat de muzelmannen in hun mos
kees voor de overwinning der christelijke
volkeren bidden.
Brussel. Het gemeentebestuur van
Boghari in Algiers heeft aan koning
Albert hartelijke gelukwenschen gezon
den met het behaalde succes. Het ge
meentebestuur van Ville Franche sur
Mer, de geliefde verblijfplaats van koning
Leopold, heeft een telegram gezonden
waarin het bestuur zijn enthousiaste be
wondering uit voor den heldenmoed van
het Belgische leger en het volk, welke
een schitterend voorbeeld geven aan de
menschheid. (Msbode.)
LOSSE BERICHTEN.
Duitsehland en Rusland.
BERLIJN, 19 Aug. (W. B.) De „Lok'al
Anzeiger" bericht van de Oostgrens het
volgende: De Russen staken tien grens
plaatsen in brand. De inwoners moesten
al hun have verlaten en konden meestal
slechts leven en kleederen redden. De
brandstichters schoten alles neer wat in
hun bereik kwam.
Een kasteel opgeblazen.
BRUSSEL, 19 Aug. (R. O.) De Belgi
sche genie deed het kasteel te Marche
les Dames (Namen), in de lucht vliegen.
Dit kasteel lag in de vuurlinie van de
forten van Namen, men moet er dus
geen verder strekkende beteekenis aan
hechten.
Visé. Dr. Labeije van is niet gefusil
leerd maar door tusschenkomst van
invloedrijke personen door den Duitschen
commandant vrijgelaten. Het college
St. Hadelin dat als Roode Kruis Am
bulance aan de verwoesting was ont
snapt, zou nu toch in brand in zijn ge
stoken.
In Haccourt schoten twee jongelieden
van uit den toren op de Duitschers, het
geheele dorp werd daarop platgebrand.
Men schat het aantal vluchtelingen te
Maastricht op 7000.
Belgische bladen.
De luitenant-gouverneur-generaal van
Brabant heeft aan de bladen te Brussel
toegestaan wederom met twee edities
per dag uit te komen.
Keizer Wilhelm naar het front.
Keizer Wilhelm heeft, alvorens naar
het front te vertrekken, den ópper-burge
meester van Berlijn het volgend schrijven
doen toekomen
Het verloop der krijgsoperaties nood
zaakt mij, mijn hoofdkwartier van Ber
lijn te verplaatsen. I-Iet is mij echtereen
drang des harten, de Berlijnsche burgerij
bij mijn afscheid innigen dank te zeggen
voor de uitingen en bewijzen van liefde
en aanhankelijkheid, die ik in deze groote
beproevingsvolle dagen ondervonden heb.
Ik vertrouw vast op Gods hulp, op
den moed van leger en vloot, alsook op
de onverbreekbare eensgezindheid van
het Duitsche volk in de ure van gevaar.
Aan onze rechtvaardige zaak zal de
overwinning niet ontbreken.
Gegeven te Berlijn in het slot, 16
Aug. 1914, Wilhelm I. R.
De Prins van Aremberg doodgeschoten
De „Köln. Volksz." deelt op gezag van
Pater Tapper die met 1300 andere
Duitschers uit Brussel over Nederland
naar Duitsehland is uitgeweken mede,
dat de Belgen in Brussel Prins Prosper
von Aremberg en waarschijnlijk ook den
lijfarts van den graaf van Vlaanderen,
Dr. Tacke, doodgeschoten hebben, als
verdacht van spionnage.
Postverkeer met België.
De dir.-generaal der posterijen en tele
grafie maakt bekend, dat brieven en
doosjes met aangegeven waarde voor
België tot nader bericht niet ter verzen
ding kunnen worden aangenomen.
Een Duitsch bericht over het Fransche leger.
Aan de „Vossische Zeitung" wordt uit
Frankfort a. Main gemeld over de aldaar
aangekomen Fransche krijgsgevangenen,
dat, wanneer het geheele Fransche leger
uitgerust is als deze monstercollectie,
senator Humbert gelijk heeft gehad met
zijn beschuldigingen over afgetrapte lage
schoenen met lakpunten, gele chevreau-
leeren laarzen en gescheurde slobkousen,
