tc bezofkn Boass
eerste blad.
OP, NAAR ROOZENDAAL!
"buTtënTand^
binnenland
uit zeeland.
No. 90.
Zaterdag 1 Augustus 1914.
Tiende Jaargang.
Verschijnt alken MAANDAG-, WOENSDAG- m VRUDAGAVOND.
2, Middelburg.
aren.
lie maten.
F PETRUSKRINC
g 6 Augustus
cht over de L. Delft
rton,
Firma PORTON
mis Middelburg
jet niet Janvier'*
ïuw ingerichte
OMCAROUSSEb
et meisje
O Tjlcl
Dit Miner bestaat uit 8 tladziiflen.
De Oorlog tussschen
Oostenrijk-Hongarije
en Servië.
IJzerzaagboog
g
messen
ren
ken
Issen
n Hakmessen
prima staal
59
11
1
26
9
27
27 V,
65
27
ikken per stel 13
voor Huisdeuren 6
25 pond 10
50 pond 39
|300 pond 49
in met boor 15
fesen 39
•apsen
immen
en kussens
itters
hdragers
Is
Idvaten
Hen
irtjes
Iren
laren
jiatietangen
VI
15
5
6
7
3
4
3
3
57
27
9
17
ren
[Alle soorten Draad-
Schroeven, Kastbeslag,
merken, Bouten, Klink-
[Krammen, Duimen,
foogen en alle soorten
ïonderdeelen.
9 cent
37
105
|am, gegaran- 1.57
leitels
ien, Koekpannen
ons tegelijk
139 cent
14
10
iratis opgezet.
Bogardstraat MIDDELBURG
[drijven met zang.)
2 heeren.)
WIJ LEVEN VRIJ, WI
ïlegenheid bestaat voor dansen
|>OIJKAMP, Gravenstraat.
.NAU, Lombardstraat.
is. De prijzen van mijn g«bjll
als voorheen.
PELOSI.
|nd, UEd. Dw. Dienaar,
ts tegenover dhr. t-
anbevelend, H. JANV^J
t gevraagd voor D®!1 .^eI?eri
tegen September o^teI
1 alleen met hulp vaI1
k een werkvrouw. ,evi
f140 en f26 waschgeM'
oschbode 449, Den
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten 0.95
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor d. Administratis: Ganaepoortsfraat C 209. GOES
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. A contant.
De abonné's op dit blad, in liet bezit der door de I 4% gulden bij verbes van beide I gulden bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de B I 11 I banden, voeten of oogen. I I verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, 8 8 8 11 B Voorts bij ongeneeselijke I I B B band, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: 8 verstandsverbijstering; U of oog; duim;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
Iff) g"lden bi-] IftH gulden bij gulden bij Ap
150 s f00 60 3:25
gulden bij
verlies van
eiken andeien
vinger.
Zoo roepen wij onze lezers; t.oe, die
behooren tot het bisdom Breda,. Op1, naar
Roosendaal den tweeden Augustus a.s.
waar de Bredasche Katholiekendag zal
worden gehouden!
Laat. niet dan een reden van het aller
hoogste gewicht u beletten op| dit aociapl
congres te verschijnen.
„De Katholiek van de daad"! In deze
woorden ligt de stof uitgedrukt, die er
behandeld en besproken zal worden. Wel
nu, toont U Katholieken van de
daad door aanstaanden Zondag als één
ma,n óp te ggan naar Roosendaal, zeer
zeker een der gemakkelijkst, te bereiken
punten van het diocees.
De roep gaat door ons Roomsche
land, dat de Bredasche dioceeze voor-
aanstaat in socialen ijver. De dag
van 2 Augustus 1914 bevestige dien
roep. Moge dóar een dichte drom
van vrouwen en mannen uit
i e d e r e n rang en stand tezamen met
de vrome en volijverige p'riestensoha,p; zich
sclharen rondom den nieuwen dooriuch-
tigen bisschop, om onder zijn zegen
vruchtbaar te arbeiden aan liet heerlijk
doel van dit sociale congres: de verdie
ping en veïbreeding va,n het daadwerke
lijke Katholieke leven in de maatschappij',
beschouwd in het kader van de eischen
en behoeften der verschillende _standen,
leeftijden en ^exen.
En sexen? Ja, lezer.
Want ook de Katholieke vrouw
behoort in onze dagen te getuigen, dat
zij naast .den man de 'banier van den
Christus in het openbare leven wil vol
gen, de triomf Zijner beginselen wil hel
pen bevechten, .gelijk weleer een Jeanne
D'Arc de zege bevocht voor haren aard-
schen koning.
Een elk is Zondag van harte welkom
op den Katholiekendag, de dame, zoo
wel als de vrouw uit het volk, de. ar
beider, zoowel als de middenstander en
de man yan deftigen liuize. Daar, ver-
eenigd in Naam van Hem, die gezegd
heeft: „Waar .twee of drie in Mijnen
Naam vergaderd zijn, ben Ik in hun mid
den", behooren alle diocesanen eendrach
tig te werken aan den gemeensohappe-
lijken bouw. ,van een krachtig, Roomsch
sociaal leven, dat onze idealen adelt, onze
handelingen bezielt, onze werken ber
vrucht en aan. eene kranke van God ver
vreemde wereld toont, waar de echte
artsenij voor de [sociale nooden te vin
den is.
Katholieke Zeeuwsch-VJamingen, zult gij;
U aan die edele taak onttrekken? De
fiere leuze van Uw gewest, het „Luctor
et Emergo", staat er borg voor, dat gij
voor de eere Gods pn de zegepraal van
Zijn rijk 'in deze wereld wilt worstelen,
en alle tegenkanting ten spijt, het hoofd
zult boven houden.
Toont het aanstaanden Zondag door'
de macht van uw, getal, van uw, woord,
van uw invloed.
Op, ten Katholieken heerschouw
Op, als één man naar den Katholieken
dag te 'Roosendaal:
V Het recht in Frankrijk.
Voor niemand die iets weet van de
Fransche rechtspraak was het meer twij
felachtig, hoe de uitspraak zou vallen
over de vrouw van Minister Caillaux,
die Calmette, den hoofdredacteur van de
„Figaro" in zijn bureau doodschoot. Van
den beginne af is hierbij niet de Fran
sche justitie aan het woord geweest, maar
het Fransche Recht, d.W.z. een ding, dat
men het best vergelijken kan met een
spons. Men kan er alles mee wegvegen en
uitvlakken en het zuigt ook alles op.
Wat in Frankrijk Recht 'is wordt niet
uitgemaakt door vaststaande regelen ©ener
moraal, zelfs niet van een heidensche,
maar hangt sedert de Revolutie af van
de inzichten der bovendrijvende partij.
Daartoe behoorde Minister Caillaux. Zijn
vrouw schoot een van zijn tegenstanders
dood en nu is dat recht; want zij 'deed
het „in een onbewuste impulsie."
Hoe men maandenlang gekonkeld en
geknoeid heeft om aan de verlangde uit
spraak der jury 'te komen is bekend en
staat als een comediespul nu in de ge
schiedenis geboekt. De jury, dit eigen
aardig samenstel van uitspraak doende,
eerzame burgers, heeft met dat Recht
niets te maken. Haar verdict is natuurlijk
evenzeer een onbewuste impulsie ge
weest. De Rechtbank wilde het verdict
en ze gaf wat ze geven moest.
„Heeft Genoneva Henriette Renouard,
vrouw van Caillaux, den 16en Maart op
zettelijk Gaston Calmette vermoord? vroeg
men aan de jury. En zij antwoordde met
meerderheid van stemmen: „Neen". Daar
waren dus waarachtig nog juryleden, die
meenden van ja. Die lui begrepen er niets
van.
„Heeft zij het gedaan met voorbedachte
rade", luidde de tweede vraag'. En zeer
begrijpelijk was het antwoord met alge
meene stemmen: „Neen". Dat sprak van
zelf, wijl het Recht moest uitmaken, dat
Genoveva Henriette Renouard eigenlijk
niets gedaan had. Opmerkelijk was, dat zij
het na die uitspraak niet op haar ze
nuwen kteeg. Alleen viel haar hoed op
den grond.
Een derde vraag had kunnen luiden:
„Wie heeft U, leden van de jury dat
alles verteld?" En zij had moeten ant
woorden „De socialistische advocaat
Uhry; die heeft aan onzen voorzitter Fer
ry, zijn partijgenoot, medegedeeld, dat
heel „de partij" de vrijspraak van Me
vrouw Caillaux verlangt".
Nu, dan is 'dat: Recht in 'Frankrijk,
en de jury moest dat uitspreken.
En zij deed het. Wat wil men meer?
i (De Tijd.)
Behalve eenige schermutselingen van
geringer beteekenis is er slechts één
wapensucces van grooteren omvang te
melden en wel de bezetting van
Belgrado, de hoofdstad van Oud-Ser-
vië, door de Oostenrijksch-Hongaarsche
troepen na een bombardemant van de
citadel. De stad zelf bleef ongedeerd.
Zij was gedeeltelijk onbevolkt maar her
bergde nog 30 a 40 duizend menschen.
Yan de officieele personen was alleen
de burgemeester nog aanwezig, die aan
den officier, welke aan het hoofd stond
der binnentrekkende troepen, leven en
have der in de stad achtergebleven be
volking aanbeval De officier antwoordde,
dat van geen enkelen vreedzamen burger
een haar gekrenkt worden zou. In den
middag hadden de troepen alle gewich
tige punten van de stad bezet, waarop
de Oostenrijksche krijgswet tot Belgrado
werd uitgebreid.
Een officieele bevestiging van de inname
van Belgrado was gisterenavond nog niet
ontvangen.
Ook aan de Bosnische grens zouden
de Serviërs eengroote nederlaag hebben
geleden en wel bij Foca; 800 Serviërs
en 200 Oostenrijkers zouden gesneuveld
zijn.
Naar uit Boedapest gemeld wordt, is
de eerste gewonde aan Oostenrijksche
zijde geweest de Oostenrijker Josef Kuer-
Ier, luitenant bij de spionniers. Toen de
Semlinbrug door de Serviërs in de lucht
geblazen werd, had hij een schot in den
arm en door den schouders gekregen.
Zijn verwondingen moeten echter niet
levensgevaarlijk zijn.
Allerlei alarmeerende geruchten deden
gisteren en doen nog de rondte. Wij
ontvingen b.v. een telegram dat een
speciale editie van de „Lokal Anzeiger"
te Berlijn een algeheel mobilisatiebericht
bevatte van Duitschland's leger en vloot.
Doch een uur later seinde men ons, dat
die Berlijnsche courant in een tweede
editie dat alarmeerend bericht herriep.
Feit is, dat Rusland met zijn mobilisatie
aan den gang is. Zoo seinde men ons
gisterenavond, dat een oekase van den
Czaar de reeds getroffen mobilisatie
belangrijk uitbreidt en dat reserve-offi
cieren, artsen en kozakken zijn opge
roepen.
Deze mobilisatie bemoeilijkt zeer zeker
de onafgebroken pogingen der diplomaten
voor den vrede, want aangezien Oosten
rijk geen man de Russische grens heeft
overgezonden, vraagt Duitschland zich
natuurlijk af wat Rusland met die mobi
lisatie wil en houdt zich dus op alles
voorbereid.
Vandaar de alarmeerende berichten
van „Frankfurter Zeitung" en „Deutsche
Tagerszeiting", volgens welke Duitsch
land een ultimatum aan Rusland zou
hebben gezonden om binnen 24 uur te
antwoerden, of het zich onzijdig houdt
of ingrijpt. Zonder nadere bevestiging
moet men echter die berichten laten
voor verantwoording dier bladen, temeer
wijl tot op het oogenblik dat wij dit
schrijven, geen deugdelijk bericht van
Duitschland's mobilisatie is ingekomen.
Ook had de Maasbode vanmorgen een
telegram uit Parijs volgens hetwelk de
Fransche miuister van binnenlandsche
zaken in de wandelgangen verklaarde,
dat de toestand gunstiger was dan men
beweerde en dat men het oogenblik
mocht verwachten waarop de besprekin
gen zich tot een gunstiger oplossing
zouden richten.
Toch geven de onderstaande Reuter-
telegrammen, die De Maasbode in zijn
morgenblad publiceert te denken.
BERLIJN, 30 Juli. Reuter verneemt
uit hoogst betrouwbare bron, dat
de vraag van Duitschland aan Pe
tersburg, omtrent het doel der Rus
sische mobilisatie, toch gisteren ge
steld werd. Er werd aan de Russische
regeering gevraagd met welk doel de
mobiliseering geschiedde, ten tweede of
deze tegen Oostenrijk-Hongarije was
gericht en ten derde of Rusland bereid
was de mobilisatie te staken.
Men verzocht zoo spoedig mogelijk
antwoord.
BERLIJN, 30 Juli (R.O.) Hedenavond
werd van officieele zijde alhier de volgende
verklaring afgelegdIndien het bericht
over de Russische keizerlijke oekase voor
de mobilisatie bevestigd wordt, zijn de
Russische militaire maatregelen van dien
aard, dat zij onvermijdelijk tegenmaat
regelen van de zijde van Duitschland
moeten uitlokken. De oekase is een uit
daging, die des te noodlottiger werken
moet daar zij plaats heeft op een oogen
blik waarop de Duitsclie diplomatie in
St. Petersburg zich zeer veel moeite
geeft om een vriendschappelijke oplossing
mogelijk te maken.
De verantwoordelijkheid voor de ver
slechtering van den toestand want
verslechtering is het zeker draagt
Rusland.
Door een mobilisatie van Duitschland
zal het oorlogsgevaar zeer acuut worden,
hoewel het denkbaar is, dat ook dan iets
beproefd zou kunnen worden om het
ergste te vermijden.
Ten slotte ontvingen wij hedennamid-
dag het volgend telegram
Berlijn. Als gevolg der mobi
liseering van Rusland heeft
de Duitse he keizer op grond
van paragraaf 68 der r ij k s-
grondwet verklaard, dat de
toestand van dreigend o or-
logsgevaar is ingetreden. Dit
beteekent een voorbereiden
de stap voor mobilisatie. De
Duitse he keizer vertrok van
Potsdam naar Berlijn.
BE1.«IE.
De Militaire maatregelen. Er
is bevel gegeven tot oproeping van de
reserve-officieren der derde en vijfde
leger-divisies.
E9I6ELAHI».
Het Engelsche Lagerhuis. Het
ontwerp tot wijziging van de home rule,
dat heden in het Lagerhuis had moeten
worden behandeld, is uitgesteld na een
ernstige verklaring van Asquith, waarin
hij den nadruk legde op den ernst van
den toestand en het een levensbelang
noemde van het Engelsche volk, dat het
handelde met autoriteit en als onver
deelde natie.
MOBILISATIE
Men seint ons
Om half twee is door de Koningin
het besluit geteekend waarbij alle
miliciens en landweermannen met
spoed moeten opkomen.
Gemeenteraadsvergadering te Goes
De onderwijsreorganisatie.
Voor een stampvolle publieke tribune
behandelde de raad Donderdagavond de
reorganisatieplannen van het openbaar
onderwijs.
De voorzitter leidde de zaak in met
een kort woord van toelichting waarin
Z.Edelachtbare deed uitkomen, dat zeel
ten onrechte door sommige bladen van
dereorganisatiekwestie een politieke
kwestie was gemaakt, terwijl B. en W.
haar altijd beschouwden en nog beschou
wen als een o n d e r w ij s k w e s t i e.
Wanneer men de voorstemmers voor het
plan van B. en W. straks zal willen
kwalificeeren als vijandig van het open
baar onderwijs dan meent spreker bij
voorbaat hiertegen te moeten protestee
ren. B. en W. zijn en blijven volle vrien
den van het openbaar onderwijs.
De onderscheidene zienswijzen die zich
in den boezem van den raad openbaren
zijn voor spreker enkel en alleen meenings-
verschillen over de waarde van het
voorstel.
In requesten, artikelen enz. wordt
voortdurend gesproken van „de plannen
van den heer Brants." De lieer Brants
moet hier buiten bespreking blijven, want
die door B. en W. voorgestelde reorga
nisatieplannen zijn de plannen van
Burgemeester en Wethouders
van Goes na rijp beraad en na wikken
en wegen van alle moeielijkheden geno
men, in overleg met de beide schoolop
zieners. De nadere toelichting in deze
belangrijke zaak wil spreker gaarne
overlaten aan den wethouder mr. De
Witt Hamer.
Eerst worden nog een paar adressen
voorgelezen n.l. een adres bevattende
een motie in een vergadering in „De
Prins van Oranje" door 200 aanwezigen
aangenomen waarbij aan den raad wordt
verzocht de voorstellen van B. en W.
niet aan te nemen. Het adres was door
eenige inwoners der gemeente onder
teekend, bovenaan door H. M. Bruggeman.
Verder een adres met 129 handteeke-
ningen waarin de samensmelting van
school B en C wordt ontraden en den
raad wordt verzocht de voorstellen van
B. en W. te verwerpen.
De heer mr. De Witt Hamer heeft
daarop op een zeer kalme, doch nadruk
kelijke en duidelijke wijze de plannan
van B. en W. verklaard en wie zich niet
door een partijdig vooroordeel liet ver
blinden zal moeten bekend hebben, dat
de heldere uiteenzetting der kwestie,
door den wethouder gegeven, veel mis-
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van I Ang
Zwakke tot matigen, Zuid-Westelijken tot
Zuid-Oostelijken wind. Gedeeltelijk bewolkte
lucht. Waarschijnlijk droog weer, behoudens
onweerkans vooral in het Zuiden. Warmer.
verstand heeft opgeruimd en de kalmte
heeft terruggegeven aan menigeen, die
zich door de Volksbladagitatie van de
wijs had laten brengen.
Het betoog, van mr. De Witt Hamei-
kwam hierop neder:
Tengevolge van de oprichting van
bijzondere scholen der verschillende be
lijdenissen is het openbaar onderwijs te
Goes ontwricht B. en W. waren reeds
vroeger, in het vooruitzicht van de
komende ontwrichting op middelen be
dacht en voerden daaromtrent overleg
met den voorganger van den heer Brants
en den arrondissementsschoolopziener,
den heer Elenbaas.
Bij het maken der reorganisatieplannen
zat enkel en alleen voor het zoo goed
mogelijk behartigen van het openbaar
onderwijs hier ter stede. Alle idee van
politiek is dan ook buitengesloten en de
naam van den heer Brants heeft er niets
mede te maken.
Bij de vaststelling der huidige plannen
hebben B. en W. zich losgemaakt van
schier historisch geworden gewoonten en
gezegdwat zouden wij doen als wij hier
in Goes van vorenafaan met de regeling
van het openbaar onderwijs zouden
moeten beginnen. En van dit standpunt
zeggen B. en W. gehoord het advies der
beide schoolopzienersWij moeten hier
hebben een volksschool en een M.U.L.O.-
school. Vooral tegen het eerste gaat de
oppositie. De school zal te vol worden
wat het onderwijs zal schaden.
Welnu, in den bloeitijd van de hier
welbekende Van Schelvenschool werd
de school door 460 a 470 leerlingen be
zocht, verdeeld over 12 klassen en in al
dien tijd is nooit een enkele klacht over
het onderwijs ingekomen noch van de
ouders, noch van de onderwijzers, noch
van het schoolhoofd, noch van de com
missie van toezicht, noch van de school
opzieners.
Waarom moet men nu datgene vreezen
voor een school van 410 leerlingen, zooals
de vereeniging van school B en C zal
worden, wat met een school van 460 a
470 leerlingen nimmer gebeurde.
De nieuwe school zal 33 a 34 leerlin
gen hebbenmen roept er ach en wee
over, docli wat zien wij in de groote
steden, waar de volksschool in eere is'?
Te Amsterdam zijn er 42 leerl. per klasse
te Haarlem 40, te Leiden 48, te Delft
48, te Schiedam 3640, eveneens in
Utrecht, Rotterdam en Amersfoort, te
Dordrecht 42, Zaandam 40, te Den Haag
liet eldorado op schoolgebied, waar de
lieer Ligthart, wiens autoriteit men in
roept, verblijft, 4048 leerlingen. Hoe
kan men tegenover zulke cijfers zijn be
zwaren volhouden.
Wat het schoolverzuim op school C
betreft, dat deprimeerend zal werken als
C en B samen worden gesmolten, spre
ker is van oordeel, dat vooral het cachet
van armenschool dat thans op C drukt,
deprimeerend op de leerlingen werkt.
Spreker is overtuigd dat de fusie van
beter en minder gesitueerde leerlingen
op eene school een uitstekende prikkel
zal zijn voor vlijtig schoolbezoek. Mocht
eventueel het cijfer der schoolverzuimen
groot blijven, wel dan is vanzelf het argu
ment der tegenstanderste groote klassen
vervallen.
De meisjesschool is in kwijnenden toe
stand. Reeds meermalen werd in den
raad op suppressie der school aangedron
gen. B. en W. hielden haar echter de
hand boven liet hoofd. Thans echter kan
zij verbeterd worden, wanneer zij met
school A wordt omgezet in een M. U. L O.
school die en spreker legt er den na
druk op ten volle garandeert een uit
