Dinsdag 21 Juli 1914.
Tiende Jaargang
No. 85.
Miiat eiken MAANBAS-. WOENSDAG- en VMIDMAVOHD.
Dit nimmer bestaat uit 6 bladzijden.
EERSTE BLAD.
BUITENLAND.
G,c.")
BINNEN LANDT
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten ƒ0.95
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór eeit uur 's namiddags.
Kantoor 4. Administratis; Ganiepoortslraat C 209. GOES
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
De abouné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
fl I®8 gulden bij #j| gulden bij gulden bij P»
H fit. I verlies van een I I fl I verlies] I verlies van M ||a.
hand, voet 9 fl IB I van een W V B 8 een M I
lUU ofo°g; I W W duim; W wijsvinger. Mm V
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bauk" te Scliiedam.
In zak en asch.
„Het Volksblad'' zit in zak en asch
over de reorganisatieplannen van het
openbaar onderwijs te Goes.
Hot ziet in die plannen niets dan
listen en lagen, door een sluwen school
opziener der arglooze gemeente gelegd
en het bezweert den gemeenteraad op
roerenden toon toch niet in den val
te loopen.
„Wij bidden den leden van onzen raad
ware wijsheid toe", zoo eindigt het blad
met schier vrome aandoening en snikt
dan nog wat na over „de groote levens
belangen van een zeer aanzienlijk deel
der bevolking", over „allen die het met
de ontwikkeling van het volkskind wel
meenen" enz.
Nu is voorlichting door het geven
van kritiek uitmuntend. Niemand op de
wereld is volmaakt, ook niet een school
opziener; het is dus mogelijk, dat de
reorganisatieplannen van den districts
schoolopziener te Goes (in een vorig
nummer deelden wij die plannen uit
voerig mede) leemten veitoonen en
gebreken demonstreeren, die een kritish
oog bespeurt. Door ze bekend te ma
ken, ze aan te wijzen en de middelen
aan te geven om die gebreken te ver
helpen, die leemten aan te vullen, werkt
men mede voor het algemeen belang.
Geen schoolopziener, die weigeren zal
met belangstelling kennis te nemen
van dergelijk kritiek.
Edoch dan zij die kritiek. .bjecti"f,
eerlijk en gespeend van al wat zweemt
naar partijdigheid en politieke passie,
die de kwesties helpen vertroebelen in
stede van ze op te klaren.
„Het Volksblad" nu heeft de onder-
wijs-reorganisatie te Goes bekeken door
den partij brilreeds in den aanhef van
zijn betoog is de valsche draad van de
partijpolitiek zichtbaar.
Men oordeele
De raad onzer stad wordt binnen
heel weinig tijd voor een zeer gewich
tig eu tamelijk moeilijk vraagstuk
geplaatst. Ter voldoening aan voor
schriften, vastgesteld bij een koninklijk
besluit, zouden aan gebouwen van
openbare scholen in deze gemeente
eenige veranderingen moeten worden
aangebracht. De districts schoolopzie
ner, die hieromtrent van advies heeft
gediend, weet er echter een anderen
raad op. Hij blijkt een zuinig mail te
zijn en op dit oogenblik buitengewoon
bezorgd te zijn voorde gemeente-finau
tiëu, nu het openbare scholen
betreft. Eigenaardig, dat de lieereu van
rechts wel medelijden hebben met de
beurzen der belastingbetalende burgers,
als daaruit moet geput worden voor
het openbaar ouderwijsmaar dat het
op het geld niet aankomt, als dit moet
strekken voor subsidies aan het bijzon
der onderwijs en voor oorlogszaken.
Zoo begint „Het Volksblad" zijn hoofd
artikel „Uns arm onderwijs", (nummer
van Woensdag 15 Juli).
Het spreekt als een boek, dat de
schoolopziener, aan wiens adres deze
verdachtmakende regelen zijn gericht,
het geheele artikel naast zich neer legt,
zonder het verder de aandacht waardig
te keuren.
En de man heeft groot gelijk. Een
schoolopziener heeft alleen te maken
met zijn geweten en met de wet. Daar
aan dienen zijn daden, zijn voorstellen,
zijn plannen getoetst. Religieuze en po
litieke richting behooren buiten het ge
drang te blijven. De criticus zijnerzijds
behoort daarbij de overtuiging te bezitten,
dat men een plichtgetrouw schoolop
ziener kan zijn, ook al is men aanhanger
van de politiek der rechterzijde.
Indien „Het Volksblad" zich die over
tuiging nog niet heeft eigen gemaakt,
willen wij het helpen door het te herin
neren aan een anderen rechtschen onder
wijsman, den anti-revolutionairen wet
houder van onderwijs te Amsterdam. Die
man neemt zijn post ten opzichte van
het openbaar onderwijs op zóó eerlijke,
boven allen lof verheven wijze waar, dat
hij met behulp van liberale raadsleden
op zijn wethouderszetel werd bevestigd.
De criticus moet ook eerlijk zijn. „Het
Volksblad" is dit niet, getuige de hatelijke
toespeling: „Eigenaardig dat de heeren
van rechts enz." „Het Volksblad" weet,
dat van de dagen \an Thorbecke af ons
Christenvolk vechttegen de schreeuwende
onrechtvaardigheid, bij de wet gesancti-
onneerd, waardoor een gemeentebestuur
de gelden van alle belastingbetalende
ingezetenen uitsluitend gebruikt voor
de openbare scholen, zoodat de inge
zetenen, die voor hun kinderen bijzon
der onderwijs verlangen dit uit eigen
beurs moeten bekostigen, terwijl ook
met hunne belastingpenningen scholen
worden onderhouden, die zij niet be-
geeren.
„Het Volksblad" haalt er ook „oor
logszaken" bij, waarvoor rechts zoo
scheutig zou zijn in het subsidieeren
Het blad weet zeker niet, dat er op het
program der Katholieke Staatspartij een
paragraaf voorkomt die spreekt van zui
nigheid in het doen van oorlogsuitgaven.
Nog op de jongste vergadering van den
boud van R. R. Kiesvereenigmgen in
Nederland is er aan herinnerd. Maar „liet
Volksblad" weet toch wel, _dat een volk
een natie, waardig dien naam te dragen,
verplicht is zoo goed mogelijk te zorgen
voor de handhaving van zijn grondbezit
en zijn nationaliteit en dit niet alleen
wanneer het aangevallen wordt, maar
ook in de dagen van vrede, gedachtig
het woord, dat het beter is te voorkomen
dan te genezen en overeenkomstig liet
gezonde staatkundig beginselgouverner
c'est prévoir", besturen is vooruitzien.
Ten slotte sclierme „Het Volksblad"
wat minder met de „ontwikkeling van
het volkskind", als ware die ontwikke
ling enkel en alleen het voorwerp van
de zorgen der vrijzinnigen en als lag in
die ontwikkeling de panacée voor alle
maatschappelijke kwalen, de sleutel van
het geluk.
Reeds eeuwen voordat er van vrijzin
nigen sprake was heeft zich de Katholieke
Kerk de „ontwikkeling van het volkskind"
aangetrokken; voor de waarheid dezer
bewering spreekt de Geschiedenis ons
borg. En wat die zoo hoog opgeschroefde
beteekenis der volksontwikkeling betreft,
los van den godsdienst is zij
eer gevaar 1 ij kdannuttig.1) Wees
op uw hoede voor den booswicht, wees
dubbel op uw hoede voor den ont
wikkelden booswicht. Ook Princip is
ontwikkeld, zijnmedesamenzweerderszijn
meerendeels studenten. Wat broedde hun
kennis uit? Eentaffen, gemeenen aanslag
op een ook als mensch, echtgenout en
vader hoogstaand vorst. Eerrer was ont
wikkeld, lneld er zelfs een eigen onder
wijsmethode op na.
En wat hebben de joDgste onthullingen
van den ex-anarchist Constant Leroy
geopenbaard
Dat er misschien nooit een grooter
onverlaat heeft rondgeloopen dan Eerrer,
met wiens standbeeld te Brussel de
anticlericalen thans deerlijk in hun
maag zitten.
En thans stappen wij van liet artikel
van „Het Volksblad" af, vertrouwende
dat de Goesche Raad de onderwijsreor-
ganisatie zal behandelen zonder voorin
genomenheid, „absque ira et studio" enkel
en alleen het belang der gemeente voor
oogen houdende.
O, ja, daar is nog in het volgend num
mer van „Het Volksblad" een ingezonden
stuk verschenen, geschreven door een
zekeren P. die met een oververhit brein
zich aan het schrijven heeft gezet en nu
den heiligen oorlog predikt tegen de
snoode belagers der Goesche volksschool
Het stuk eindigt aldus
Zie onder Frankrijk in dit nummer.
„Op de bresVoorstanders van de open
bare school, ziet toe, dat die school,
waar gij zelf U w jeugd liebt doorgebracht,
behouden blijft. Al uw krachten inge
spannen om de neutrale volksschool te
behouden, te verbeteren. Het is uw heili
ge roeping. Het nageslacht zal er U
dankbaar voor zijn 1"
Wij gelooven, dat zelfs „Het Volksblad"
zal hebben geglimlacht bij het lezen van
dezen voetzoekers- en zevenklappersstijl.
Wij zouden monsieur P. den ernstigen
raad willen geven, een tiink koud stort
bad te nemen in de badinrichting „De
Zon".
Voor besprekingen toch van kwesties
als die thans in 't geding zijn, behoort
men vóór alles een koel hoofd te hebben.
Daarbij, wij zijn in de hondsdagen. Men
zij dus voorzichtig
V Een ongerijmde subsidie.
Vorige week plaatste de „Middelb.
Crt." up de eerste pagina, goed zichtbaar
het volgende aan de „Nieuwe Courant"
onkunde bericht
Het ministerie en de vrijheid
van denken.
De weigering van minister Regout om
aan de vereenigingZedelijke Opvoeding
subsidie te geven voor voogdijkinderen,
haar door den rechter toegewezen, is
door velen,die daarvan kennisgenomen
hebben, beschouwd als een inbreuk op
de ons van oudsher gewaarborgde ge
wetensvrijheid.
De verandering van regeering was
een opluchting voor het land.
En dat het een grondige verandering
is geweest, blijkt nei gens beter uit dan
dat de regeernig thans ten slotte heelt
ingezien, dat voor bovengenoemde wei
gering geen reden te vinden is en aan
de vereeniging Zedelijke Opvoeding (al
thans voor een gedeelte) het gevraagde
subsidie heeft toegezegd, lil beginsel is
nu weer erkend, dat in Nederland gelijk
recht voor allen geldt, zelfs voor hen die
er voor durven uitkomen, dat een ze
delijk leven en zedelijke opvoeding
mogelijk is ook zonder leiding der
geestelijkheid. Al waOanti-clericaal is,
zal zich in dit besluit verheugen.
Menigeen zal denken: Nu, een „Ver
eeniging voor zedelijke opvoeding" en
dan geen subsidie, 't was ook wel wat
onverdraagzaam van Regout.
Wacht even en beschouw die vereeni
ging eens op den keper. Wat wil zij
Niets anders dan ditopvoeding van de
tot haar beschikking gestelde voogdij
kinderen tot volslagen godloochenaars.
De heer dr. Meijer schreef er indertijd
in samenwerking met de atheïsten Ha-
vers, Domela Nieuwenhuis en Gerhard
een brochure over. Waartoe die opvoeding
moet leiden blijkt uit hetgeen de schrij
vers zeiven verkondigen. Gerhard meent,
„dat de godloochenaar geen onafhanke
lijke wetgevende macht boven de natuur
erkennen kan" en daarom „evenmin
eenige voorstelling vermag te vormen van
een absoluut goed en kwaad", dr. Meijer
zegt: „er is geen zedelijke wereldorde
of absolute moraal"Havers beweert
„de inhoud van het zedelijk ideaal kan
voor ieder mensch verschillend zijn" en
Domela Nieuwenhuis„wat men geweten
noemt,bestaat alleen in de verbeel
ding" en „wanneer wij iemand vragen
waarom hebt gij zóó of zóó gedaan en
hij antwoordt: oindat ik er pleizier in
had, dan komt zijn handeling voort uit
een goed motief!"
Het is waarlijk overbodig, zoo zeggen
wij met „De Tijd", de vorige regeering
te verdedigen, omdat zij subsidie wei
gerde aan hen, die zulke afgrijselijke
leeringen en hemeltergende goddeloos
heid prediken. Alleen reeds het belang
van de staatsorde moest de overheid
terughouden van steun aan een dergelijke
vereeniging met anarchistische tendenzen.
Het zou van belang zijn de redenen
te kennen, die de regeering geleid heb.
ben tot zulk een tegemoetkomende hou'
ding jegens de vrijdenkers, en deze rede.
nen te vergelijken met die, welke haar
bewogen om subsidie te weigeren aan
de kerkbesturen in Zuid-Limburg.
FBASKUIJK
Congres der Katholieke huis
vaders. Te Lyon heeft het congres
plaats gehad van de Ivath. vereenigingen
van huisvaders. Merkwaardig is de slot
rede van kard. Sevin, die klaagde over
de groote onwetendheid bij vele Katho
lieken omtrent de beginselen, welke het
onderwijsvraagstuk beheerschen. Hij z-eide
hun, zich toch niet tevreden te stelten
met steeds het minste te eiscbe-n, doch
het maximum te verlangen. „Er is geen
ware opvoeding mogelijk zonder God, de
opvoeding zonder God is openbare mis
daad." Dit is hot eerste beginsel, ga-
eischt door bet natuurrecht. Hieruit volgt:
lo. de onmogelijkheid van de neutrali
teit, wij moeten eischen den terugkeer
van God in de scholen; 2o. het recht van
de huisvaders om voor hun kinderen do
onderwijzers te kiezen die zij verlangen,
vooral ,de leden der Congregaties, die men
schandelijk verdrijft; 3o. de plicht der
Katholieken, om op dit terrein tot het
uiterste te strijden.
De kardinaal wees vervolgens o-p die
trage Katholieken, die maar al te spoe
dig zich verzoenen met wat nu een
maal bestaat en die niet genoeg voor
hun rechten opkomen. Doch de strijd
wordt ons door onze tegenstanders op
gelegd. Verlaat onze gelederen niet, maar
houdt moedig vol, riep Z.Em. uit, ten
einde niet het minimum, doch het maxi
mum van onze rechten te verkrijgen.
Het proces Caillaux. De
„Temp" publiceerde dezer dagen een uit
treksel uit de bedoelde acte van beschul
diging, waaruit blijkt, dat de procureur-
generaal Herbaux het geval van „voorbe
dachten rade" bij den moord op Calmette
aanneemt. Hij bewijst de onhoudbaarheid
van verschillende beweringen van me
vrouw Caillaux en ook, dat zij wel dege
lijk naar den „Figaro" kwam om Cal
mette te doodeu. Hij erkent dat zij ver
moeden mocht, dat de tot haar gerichte
particuliere brieven zouden worden be
kend gemaakt. Wel had Calmette die
brieven niet en zou hij ze ook nimmer
gepubliceerd hebben, al had hij zegehad,
maar de beklaagde was toch van meening,
dat dit wel gebeuren zou.
De conclusie van de acte van beschul
dig luidt, dat, welke ook de moreele
agitatie geweest moge zijn, waarin
mevrouw Caillaux verkeerd heeft, men
toch slechts kan constatecren het gemak
waarmede zij het denkbeeld van een
moordaanslag heeft aanvaard, de logische
wijze, waarop zij het heeft voorbereid
en de koelbloedigheid, waarmee zij het
heeft uitgevoerd. Derhalve wordt me
vrouw Caillaux beschuldigd van moord
met voorbedachten rade.
ouvn vKi.iii iiovuAiiui:.
De Katholieken in Bosnië.
Aartsbisschop, dr. Stadler, heeft een her
derlijken brief gericht aan de Katholieken
waarin hij hun vraagt, hun rouw om Fransz
Ferdinand niet te ontwijden door daden
die strijden met de wetten van God en
de gerechtigheid. In vele plaatsen van
Bosnië heeft men tegen de Grieksch-
orthodoxe bevolking een houding aange
nomen, die de aartsbisschop ten sterkste
afkeurt. Voor de misdaad van een aan
hanger van de Grieksch-orthodoxe Kerk
aldus Mgr. Stadler kan niet het
geheele volk, dat tot die Kerk behoort,
aansprakelijk gesteld worden. Als Katho
lieken zal men in deze droeve dagen het
beste zijn plicht doen door te bidden,
dat God den ouden keizer steune en
trooste en de Habsburgsche monarchie
beseherme en ons Croatië genadig zij.
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 21 Juli:
In het Noord-Oosten zwakke tot matigen,
Oostelijke tot Zuidelijken wind. Toenemende
bewolking. Droog weer, behoudens kans op
onweer. Weinig verandering van temperatuur.
In het Zuid-Westen matige Zuid-Oostelijke
tot Zuid-Westelijken wind. Zwaarbewolkte
lucht met veel kans op onweer of regen
buien en koeier.
ALBAIGIË.
De toestand. Binnen enkele dagen
zuilen twee Roemeensche korpsen, 500
man sterk, te Durazzo arriveeren. Het
leger van vorst Willem neemt in kracht
toe, maar tevens raakt zijn scliatkistleeg.
Of het mogelijk zal zijii uit Durazzo of
fensief op te treden, is nog zeer twijfel
achtig.
De „Echo de Paris", weet te melden,
dat de rebellen financieel door Turkije
ondersteund worden.
De Porte zou liet geld verstrekken uit
liet Turksche vlootfouds. Een lid van het
Turksclie kabinet heeft eeuigen tijd ge
leden twee millioeuen francs naar Alba
nië overgebracht, zoo meldt het blad.
Generaal de Veer, die, zooals men
weet, te Durrazzo is aangekomen, zal
volgens sommige bladen, zijn ontslag in
dienen. (Msbode.)
De Tramstaking te 's Gravenhage.
Ten raadlïuize heeft Zaterdag een
conferentie plaats gehad tusschen het
college van B. t-n W. en den voorzitter
van den raad van beheer met den direc
teur der Haagsche Trammaatschappij
waarin deze haar standpunt om de
personeele organisatie niet als partij te
erkennen, handhaafde.
Mr. Aalberse toetst in het K a t h. Soci
aal Weekblad deze staking aan het
geen over al of niet geoorloofde stakingen
door wijlen Kardinaal Manning is uit
eengezet in zijn beroemden commentaar
op Leo's encycliek „Rerum Novarum".
Mr. Aalberse besluit zijn artikel als
volgt
„Wij hopen dan ook, dat deze staking
aliiians dit tot gevolg zal hebben, dat
het Haagsche trampersoneel een behoor
lijk geregelde rechtspostie zal verkrijgen.
Alleen op die wijze zijn stakingen als
deze te voorkomen. Eu loopt eenmaal
de concessie af, dan zal, liopen we,
ook de Haagsche Gemeenteraad geleerd
hebben, dat gewichtige monopolie-bedrij
ven, als het trambedrijf in een stad als
Den Haag, niet aan een particulieren
exploitant ter behartiging kunuen worden
toevertrouwd, te minder, wanneer die
exploitant is een maatschappij, waarvan
90 pCt. der aandeelhouders buitenlanders
zijn, die slechts één belang kennen
zoo lioog mogelijk dividend te trekken
Rijksmiddelen.
De maand Juni was voor de schatkist
een voordeelige maand, daar de opbrengst
bijna 6 ton hooger was dan in dezelfde
maand van het vorig jaar. Voor een groot
deel is deze toename veroorzaakt door
een hoogere opbrengst van het succes
sierecht, waarin tot dusver dit jaar een
aanzienlijk accres viel waar te nemen.
In 't geheel is in het eerste halfjaar
f98.736.438 ontvangen tegen f94.329.739
in 1913.
Verschillende posten zijn beneden die
van 'tjaar 1913 gebleven o.a. de zegel-,
registratie- en hypotheekrechten. Op het
Successierecht is f 2.767 000 meer ont
vangen dan het vorig jaar, zoodat reeds
twee derden der raming in zes maanden
is verkregen. De opbrengst deraccijnsen
op wijn, bier en gedistilleerd bleef tot
dusverre beneden de gemiddelde raming.
