ran inzet. bode, nmeid No. 75. Zaterdag 27 J Juni 1914. Tiende Jaargang. Mensch en Dier. ten film t mis is om 8 uur, in de .uis van Nassau". JULI 1914, irkoopen IR en ERF, 25 Juni a.s., ii tot nadere NIET te teeren. UR: Winkelhuis, een Agent 8 Z B fl fl [hand, voet 8 fl fl B fl van een sM| fl fl een M Z 8 lUU of oog; IvU duim; UU wijsvinger. mL%J Dit Diner bestaat uit 8 hladziiden. EERSTE BLAD. Zij, die zich tegen 1 JULI a. s. op ons blad abonnee- ren, ontvangen de nog in JUNI verschijnende nom mers GRATIS. BINNENLAND. Welk weder zullen wij hebben UIT ZEELAND. eke plaatsen van het |r aan gewerkt door -II. DE JEUGD. J. LIJDEN EN DOOD. ng 30 ets. Tweede Rang 10 ets. ÜLIE-BIOSCOOP. f. VAN DISSEL te 10'/s uur, te's-Gra- rberg van de Wed. pns art. 1223 B. W. ^oot 16 Aren 1 Cen- J. Feleds Cz. Augustus 1914. iw-, Wei- en Hooi- lan den Krakeelweg, Th. L. F. Roersch 18 Juni 1914, zijn f 880.— f 950.— f2300.— f2020.— 1 en 2 op f2000. I 3 en 4 op f4350.-. LAG ten kofiiehuize van te Aardenburg. bn drukken stand te ivragen bij J. J. DE ijeerd. stond gevraagd eene TEGEM, Kruiningen. telling terstond een s. RENTMEESTER en van eieren in ien, tegen flinke pro- tt. D, bur. v. d. blad. rstte en somtijds in ch zeiven, tegen God in jammerklachten wat heb ik gedaan, lijden?" Maar wat en jammeren? De Zij sprong op, om r oom om vergeving uur, maar nog meer ndt, hield haar ech- zoude opnieuw ont ij hoorde, dat zij bij sn hij zoozeer haatte, iet haar oom moest afzienzij sidderde jedachte aan de be- ran Brandt te wach- zoude wagen, nog- r zoo dierbare huis gezien en gevoeld, rn kon brengen. Ge ul zoude zij nu voor- overgeleverd. En in- en twist of oneenig- tbrak, wat dan? De aar met schrik. Was dat zij zich van het 5steld? Was dat de aar gouden droomen, ■Ioften, van branden- K)i' het huwelijk door fgelegd (Wordt vervolgd), NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten 0.95 Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent. Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags. Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs. Advertentiën van 15 regels 0.50; iedere regel meer 10 Ct. Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend. Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. ii contant. De aboriné's op dit blad, in het bezit der door de gulden bij verlies van beide I P* gulden bij directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de jB I 11 I handen, voeten of oogen. jfl I I verlies van een daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, 8 Z 8 8111 Voorts bij ongeneeselijke 8 8 8 fl [hand, voet GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: 8 W verstandsverbijstering; 8 U of oog; duun; fÉÉ? wijsvinger. De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam. I P" gulden bij gulden bij 4% gulden bij ffe P- |u I I verlies van een jfl I fl H I verlies] I I verlies van M gulden bij verlies van eiken anderen vinger. Wegens den feestdag der H. H. Apostelen Petrus en Paulus zal de „Nieuwe Zeeuwsche Courant" in- plaats van Maandagavond a.s. Dindagavond a.s. verschijnen. Bij de bespreking van ons artikel „De Kerk en de Dieren" drukte zich de heer J. Andriessen o. m. volgender wijze uit: (zie zijn ingezonden stuk in no. 70 dezer courant) „Zeker, we mogen aannemen, dat de mensch in rechtvaardigheid over de die ren heerschappij mag voeren, maar hij gaat te ver, wanneer hij de dieren doodt, om zich met hun doode lichamen te voeden. Dat noem ik misbruik maken van het heerschersrecht. Wie over iemand heerscht, heeft nog niet het recht dien te dooden, te mis handelen, te kwellen of op te eten." En iets verder: „Verdedigt gij liet vleescheten met beroep op Gen. 9:3, „al wat zich roert, dat levend is, zij u tot spijze", bedenk dan dat men met denzelfden tekst ook het goed recht van het menscheneten kan verdedigen." Beide passages typeeren ons den schrij ver als lijdende aan hetzelfde euvel, waar aan de moderne dierenbescherming mank gaal: de overschatting van het dier ten koste van den mensch. „Wie over IEMAND heerscht, heeft nog niet het recht, dien te dooden enz." Maar een dier is niet iemand. Iemand, dat wil zeggen een persoon- 1 ij k h ei d, een wezen, dat zelfbewus te handelingen stelt, een verstan delijk wezen, en dat kan niemand andere zijn dan de mensch, het eenige REDE- LIJ KE wezen dat de schepping aanwijst en dan ook den wetenschappelijken naam draagt van'„hom o SAPIENS", „DE MET VERSTAND BEGAAFDE mensch". Een dier heeft geen verstand, kan geen verstand hebben krach tens zijn natuur. Zijn ziel, aan het stoffe lijke gebonden, sterft met het lichaam, de ziel des menschen daar entegen blijft voortbestaan, ook al sterft het lichaam. Zeer juist is het oude gezegde: „de zesde zin van het dier is hetinstinct, de zesde zin van den mensch het ver stand." Geheel de oneindige af stand ligt er in uitgedrukt, welke den mensch van het dier scheidt. Het dier handelt onder gelijke om sta n d i g h e d ei n a 1 t,ij d o p g e 1 ij k e w ij z e, het handelt steeds en in alles volgens zijn natuur, ter vervulling der twee eenige behoeften, die het gansche dierenleven vullende instandhouding van zichzelf (door den drang naar voedsel) en de instandhouding van de soort (door de geslachtsdrift). In het dier openbaart zich een uitsluitend stoffel ij k werkende ziel. Niet aldus bij den mensch. De mensch kan onder gelijke omstandighe den verschillend handelen, kan zelfs tegen zijn natuur handelen. Hij kan ook handelen uit o n s t o f f e I ij k e, g e e s t e 1 ij k e, bovennatuurlijke beweegredenen (wetenschap en gods dienst). Wat volgt daaruit? Dat 's men schen ziel zich boven de krachten der stof kan verheffen. Welnu, „opera- tio sequitur esse", „uit de werking wordt het wezen afgeleid", leert de wijsbegeerte. Dus is het wezen van de menschelijke ziei onstoffel ij k. Dus is de met die ziel begaafde mensch hemelsbreed verschillend van en hemelhoog verheven boven het dier. Zelfs indien de Goddelijke Openbaring ons in deze niet met haar onfeilbaar waarheidslicht bestraalde, zouden wij toch met ons gewone natuurlijke verstand tot de erkenning komen van de absolute soevereiniteit des menschen over al het geschapene beneden hem, n.l. de anorganische zoowel als de organische wezens, de dieren incluis. Daarom houden wij het met den Aqui- ner, den grooten denker der Middel eeuwen en ook voor onzen tijd nog de vraagbaak in zoo menige kwestie, waar hij zegt: „In de geschapen orde is het minder volmaakte er om wille van het meer volmaakte en zien wij hoe de na tuur van het onvolmaakte tot het volmaak tere opklimt; dat wat enkel een vegetatief leven heeft (de planten) is er ter wille van de dieren, de dieren op hun beurt bestaan alle weer om wille van den inensch en zoo is het geenszins ongeoor loofd, dat de inensch de dieren neemt voor zijn gebruik, gelijk de planten die nen ten gebruike van het dier, iets wat trouwens reeds door den heidenschen wijs geer Aristoteles werd beaamd. En dan zich grondend op Gen. I. 29 en IX. 3. komt hij tot de conclusie: „Het is alzoo krachtens Goddelijke verordening geoor loofd de planten te dooden tot voedsel voor de dieren on de dieren te dooden tot voedsel van den mensch; zonder dat toch is het den mensch onmogelijk de dieren tot spijs te gebruiken" (Zie Summa Theol. Ha Ilae Q. LXIV art. 1.) Dat met Gen. IX. 3. het goed recht van het menscheneten kan verdedigd wor den, isvalsch, wijl het menscheneten het menschen dooden veronderstelt. Nu weet iedereen, dat het dooden van een mensch bij Goddelijk verbod is verboden, wijl door die misdaad Gods beeld en gelijkenis in den mensch wordt beleedigd.2) In het voorbijgaan gezegd, ligt in het feit, dat de mensch is geschapen naar Gods beeldengelijkenis (zie Gen. I. 26 en 27) een allerkrachtigst argument voor de stelling, dat de mensch een ge heel eenige plaats in de natuur inneemt als de koning der schepping.3) De redelijke mensch mag het dier be handelen als de eigenaar zijn eigendom, hij mag het dus ook dooden, waai- zijn behoeften zulks vorderen. Alleen mag hij het dier niet gebruiken tot bevrediging van een perversen lust, gelijk de wreed heid er een is. (Zie ons artikel „De Kerk en de dieren" in no. 69 dezer cou rant). Men dient zich alzoo tegen denkbeelden als door den heer Andriessen in de boven aangehaalde passages zijn ontvouwd, schrap te zetten, wil men niet bij ge leidelijke wegdoezeling der belijning van het begrip „mensch" en „dier" aanlanden bij den pyramidaien onzin van een Scheit- lin, die in zijn „Tierseelenkunde" zegt: „men mag voor de goede dieren gerust den hoed afnemen, want ook het dier is onzen evennaaste" 11 „De ware dierenbescherming is menschenbescherming, want we verplegen en verzorgen de dieren, omdat we ze noodig hebben. Rechten hebben de dieren volstrekt niet. Onderling en tegen ons oefenen z ij geen ander recht uit dan 't recht van den sterkste. Alle dieren, van de mug tot en met 't grootste roofdier zijn de vijanden van onze werken en van ons leven, tenzij wij ze op redelijk-verstandige (d.w.z. niet wreede) wijze temmen of verdelgen. Het medelijden wordt dikwijls overdreven, wijl men het menschelijk smart- en pijn- gevoel ook bij en in het dier veronder stelt. De zuiver organische pijn van 't dier ka.n niet vergeleken worden met do pijn of smart van den zelfbewusten mensch.4) Neen, de ware reden, waarom een dier niet mag gekweld worden, is eenvoudig, wijl dat in 't hart van den mensch een stuitende wreedheid is, die zich eventueel ook tegen medemenschen keert. Het natuurlijk, niet verziekelijkt, maar kerngezond en onbedorven inwen dig gevoel, een algemeene ge tuige dus, laat ons zonder wroeging eer, dier dooden, ondervindt echter gewetens bezwaren bij of na het beleedigen of pijni gen (en een scherpe wroeging na het. dooden) van een mensch." 5) Wij hebben hier om wille der beknopt heid meer den zin van 8t. Thomas' redeneering weergegeven als wel een woordelijke aanhaling van hetgeen op de aangeduide plaats in zijn Summa te vinden is. 2) Uitgezonderd waar liet geldt het ter dood brengen van misdadigers door de wettige overheid, die alsdan met het haar van Qol, den Meester van leven en dood, toekomend gezag optreedt als de beschermster der rechtsorde. 3) Treffend wordt dit uitgedrukt in Haydn's Schöpfuug, waarvan de tekst niet minder schoon is dan de toonzetting. Daar lezen wij„Die breit gewülbt' erhab'ne Stirn verkiindt der Weisheit tiefen Sinn. Und aus den hellen Blieken strahlt der Geist, des Soliöpfers Hauch und E b e n bi 1 d." „Het breed gewelfde voorhoofd verkondigt den diepen zin der wijsheid en uit de heldere blikken straalt de geest, des Scheppers adem en even beeld.'' -1) Dr G. Esser. professor der Theologie aan de universiteit te Bonn zegt iu zijn verhandeling over „Gott und Welt' over de pijn van het dier „Wir sind geneigt unser Euiptiudungsleben auf das Tier zu iibertragen. Aber dem Tier feilt die Reflexion und der Schmerz iet bei ihm nicht geistig vertieftAuch der Tud hat bei ihm den Stachel nicht wie beim Menschen, schon weil ihm die Voranssicht fehlt. Für das Tier is den gewaltsame Tod besser als Absterben in Allersswiiehe, weil beim Tier alles das fehlt, was das Alter des Menschen verkiürt." „Wij gaan er gemakkelijk toe over onze ziels ervaringen over te brengen op het dier. Doch het dier heeft geen reilexievermogen en de smart wortelt dan ook iu geestelijken zin niet diep bij het dier. Zelfs de dood heeft hij het dier niet dien angel als bij den mensch, omdat het dier de voorkennis (van het hiernamaals) tuier. Voor het dier is de gewelddadige dood heter dan hel wegsterven in ouderdomszwakte, omdat het dier aldatgeue, wut 's menschen levensavond verhel dert, moet ontberen." (Zie genoemde verbande ling, biz 163 in Religion, C h r i s t e n t u m, Kir c he, eine Apologetik für wisseusehaftlich Gebiidete, herausgegeben van prof. dr. U. Esser en prof. dr. J. Mausbach, Erster Baud (Kempten und München X913). 5) Antwoorden der Natuur, door E. Petry, Afl II blz. 221. (N. Alberts, Kerkrade.) TWEEDE KAMER. Zitting van Woensdag. Dhr. de Visser, nieuw benoemd lid voor Katwijk, heeft na eedsaflegging zitting genomen. Na verwerping met 56 tegen 8 stem men van het amend. Ter Laan (Rotter dam) om uitvoer van wijn op fust uit verlengbaar crediet reeds bij een alco holgehalte van 12 pCt. toe te laten, werd het wetsontwerp houdende nadere bepalingen omtrent den wijnaccijns aan genomen. Voorts werd goedgekeurd de supple- mentoire Binnenl. Zaken begrooting o. a. voor dekking overschrijding met f 1590000 de ramingskosten van het gesticht te Medemblik De Min. v. Binnenl. Zaken verzekerde maatregelen te hebben getroflen dat voortaan bij waarschijnlijkheid van over schrijding van ramingen zulks dadelijk aan de Kamer zal worden medegedeeld en dat overwogen wordt te bevorderen eene betere controle op de Rijkswerken. Zitting van Donderdag. Aangenomen werd de suppl. Indische Begrooting voor oprichting van een kweekschool te Makassar, voor vorming van een korps inlandsche schepelingen voor onze vloot. Met de bedoeling de Kamer heden op recès te doen gaan werd op voorstel van dhr. Lobman van de agenda afge voerd de interpellatie-Kleerekooper over de bemoeilijking van het spoorwegper soneel in de waarneming van het Raads lidmaatschap en de interpellatie-Van Doorn over de grenskwestie in Suriname. Dhr. Ivleerekooper, die zich eerst tegen het voorstel-Lohman verzette, werd be vredigd door de mededeeling van den Voorzitter, dat hij nog in den middag gele genheid zou hebben een speciale vraag tot den Minister v. Waterstaat te richten. Na zeer uitvoerig debat werd het wetsontwerp tot bespoediging der uit keering van iuvaliditeitsrente aan 70- jarigen na uitspraak van den Raad van Beroep, door reeds met de uitkeering aan te vangen, hangende het appél van de Verzekeringsbank bij den Centralen Raad van Beroep, aangenomen met 40 tegen 28 stemmen. Op een vraag van dhr. Kleerekooper verklaarde Minister Lely zich bereid te voldoen aan diens verzoek om bij de Staatsspoor zijn invloed aan te wenden, ten einde voor gemeenteraadsleden uit het personeel een voorloopige regeling te treffen dat zij het Raadslidmaatschap kunnen waarnemen. Dhh. Duijmaer en Otto hebben verlof verkregen later te interpelleeren, res pectievelijk over bevordering van serge- anten-majoor instructeur tot adjudant- onderofficier en over pensionneering van onderwijzers-weduwen, wier echtgenoo ten vóór 1905 zijn overleden. De Kamer is op zomerreces. Wijziging drankwet. Het weekblad „Ons Belang" verneemt uit de beste bron dat aan het departement van binnenlandsche zaken het vooront werp drankwetwijziging zoo goed als ge reed is. Nederlandsche officieren in Albanië. Naar wij vernemen lieeft H. M. de Koningin behalve van vreemde souverei- nen veie treffende blijken zoowel uit het vaderland als van Nederlanders in den vreemde ontvangen, waaruit zoowel de deelneming bij het sneuvelen van luite nant-kolonel Thomson blijkt als voldoe ning over de houding der Nederlandsche officieren ir. Albanië en over het werk, dat zij verrichten. (Msb.) Generaal De Veer. Naar inen aan de „N. Ct." meldt, zal generaal De Veer nog deze week naar Albanië terugkeeren. De „Noord-Brabant." Het pantserdekschip „Noord-Brabant," dat Woensdag te Algiers verwacht werd, heeft aldaar order gevonden, om de reis naar Durazzo te vervolgen. Het schip keert vandaar met het lijk van majoor Thom son aan boord, via Malta, naai-Nederland terug, alwaar het in de haven van IJmui- den zal binnenloopen. Naar het „Groninger Dagblad" meldt, zal het stoffelijk overschot van wijlen overste Thomson aan boord van de „Noord- Brabant" aan de De Ruyterkade te Am sterdam aankomen. Vandaar zal het met militare eerbewijzen naar het metmilitare eerbewijzen naar liet Centraalstation ge bracht worden om per spoor naar Gronin gen vervoerd te worden. Huldeblijk Thomson t Er heeft zich een nationaal comité ge vormd, waarin aanhangers van alle poli tieke richtingen en belijdenissen zitting hebben en waarvan de burgemeester van 's Gravenhage eerevoorzitter is, om de nagedachtenis van majoor Thomson door een monument te huldigen. Giften worden ingewacht hij M. M. Couvee Jr, secr. penn. Zeedijk 80 Den Haag. De verdediging van Indië. De Kameroverzichtschrijver van „De Maasbode verneemt uit goed ingelichte bron, dat de Regeering van zins is, aan de Kamer den bouw voor te stellen van een dubbel eskader, elk van vier groote slagschepen ter beveiliging onzer Oost-Indische bezittin gen. Verwachting tot den avond van 27 Juni Zwakke tot matigen, Noord-Oostelijke tot Noordelijken wind. Gedeelteljjk bewolkte lucht. Waarschijnlijk droog weer. Iets warmer. De Bevredigingscommissie. De Staatscommissie voor het onderwijs heeft in 12 vergaderingen de bespreking ten einde gebracht van een 32-tal pun ten, betrekking hebbende zoo-wel op de oprichting en de bekostiging van het open baar en bijzonder lager onderwijte, als op de opleiding en de salarieering van de on derwijzers. Ter uitwerking van de denkbeelden en voorstellen, in deze vergaderingen ont wikkeld, alsmede ter voorbereiding van de redactie van ©en grondwetsartikel, dat daarmede in overeenstemming is, zijn een viertal sub-commissiën benoemd, welke zich alreeds hebben geconstitueerd. Goes. Handelsbelangen en de Bookmakers. „De Zeeuw" van giste renavond bevatte het volgende: Onder het kopje „Op den verkeer den weg" schrijft de „Goesche Cou rant" naar aanleiding van de actie der hoeren Boluift, c.s> tegen „Handelsbelan gen" onder meer het volgende: Wij hebben meermalen gehoord, dat het vereenigingsleven in onze stad niet tot bloei ka,n komen; na een oogenblik van fleur komt, alsof het zoo van zelf spreekt de inzinking. Dit valt te betreuren, maai er schijnt nu eenmaal weinig aan te doen. Des te meer betreurenswaardig is liet echter, wanneer in bestaande, nuttig-wer kende vereenigjngen liet separatisme op de spits gedreven wordt, wat niet andere dan tot schade lijden kan. Zoo is het ook gqgaan met de hier bestaande vereeniging „Handelsbelangen". Op de jongste vergadering had de beer Dekker, voorzitter, op grond van de sta tuten, bezwaar gemaakt tegen het betuigen van adhaesie aan hot Middel bu.rsche ad- les, om de bookmakers weder in Neder land hun obscuur bedrijf te deen uit oefenen. Eenige leden waren daarmede niet tevreden, en, natuurlijk, als men zijn zin niet krijgt richt men maar een nieuwe vereeniging op 1 Dit schijnt de gebruikelijke taktiek in Goes te zijn. Wij zouden daar op dezei plaats niet; op wijzen, ware het niet, dat tegen het optre den van eenige drijvers ernstig protest moet worden aangeteekend. Immers: hu;n streven werd gpleid door grof eigen-belang', en door niets anders. Maar nog erger is het, dat zij, naast „Handelsbelangen", een v r ij z i n n i g e vereeniging „G oes Voor- uit" oprichten, een v r ij n i n n i g e ver eeniging, welke ten doel heeft bevordering der belangen van den Goeschen handel- drijvenden middenstand, bevordering van het vreemdelingenverkeer en behar tiging der bookmakers belangenWat dit alles met het begrip „vrijzinnig" hoeft u,it te staan, het is ons een raadsel. Tot zoover de „Goesche Courant". Van bevoegde zijde vernemen wij nog, dat in de Maandag gehouden bijeenkomst van de book- en scheurmakersvereeniging „Goes Vooruit", de heer II. J. G. Hart man uit Middelburg is uitgenoodigd om a.s. Maandag voor de Vereeniging op te treden in 't belang van een te stichten bureau voor Vreemdelingenverkeer. Nog van andere zijde wordt ons meege deeld dat ook in die vergadering de hee- ren Boluyt en Ross de heeren vah het „grof eigenbelang", volgens de „Goe sche Courant" zijn aangewezen, statu ten^ en reglement te -ontwerpen. Van nog een andere zijde werd ons de verzekering gegeven, dat „Handelsbelan gen" geen noemenswaard verlies zal lijden, omdat vereenigingen, tot stand gekomen onder leiding of inspiratie van den heer

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1914 | | pagina 1