No. 72.
Zaterdag 20 Juni 1914.
Tiende Jaargang.
EERSTE BLAD.
Vegetarisme.
BINNENLAND.
Verschijnt eiken MAANDAG-.JVOENSDAG- en VRIIDAGAVOHO.
Dit Diner bestaat nit 8 bladzijden.
Zij, die zich tegen 1 JULI
a. s. op ons blad abonnee-
ren, ontvangen de nog in
JUNI verschijnende nom-
mers GRATIS.
Welk weder zullen wij hebben
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten 0.95
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor V. d. AdministrateGanzepoorfsfraaf C 209, GOES
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 1—5 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. 5 contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor
f500
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
I P" gulden bij gulden bij gulden bij P*
M I I verlies van een jl I 11 I verlies] I I verlies van
I I I [hand, voet 11 11 I van een I I een M Z I
I of oogduimwijsvinger, mm
gulden bg
verlies van
eiken anderen
vinger.
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekcrings-Bank" te Schiedam.
Tot een der cultuurbewegingen van
den nieuweren tijd behoort het vegeta
risme, het stelsel der uitsluitend plant
aardige voeding en kleeding.
Stammend uit de Angelsaksische lan
den, heeft zich de beweging gaandeweg
verbreid over de oude en nieuwe wereld
en thans vindt men in alle groote steden
vegetariërs-restaurants, terwijl vegeta-
riërsbonden met woord en geschrift
propaganda maken voor hun geliefd
stelsel.
Er zijn er, die het vegetarische regime
beschouwen als een terugkeer tot den
natuurlijken eenvoud van de aartsvader
lijke levenswijze.
Denzulken zij echter voorgehouden,
dat naarmate men dieper in den grijzen
voortijd terugdringt, men steeds meer
algemeen de dierlijke voeding bij
den mensch in zwang ziet. In het bronzen
en steenen tijdperk, toen de landbouw
onbekend was, bestond voor de menschen
in die dagen, wilden zij niet van gebrek
omkomen, die absolute noodza
kelijkheid zich met het vleesch van
dieren te voeden.
Ook verdient niet vergeten te worden
dat nog heden ten dage in de poolstre
ken, waar de strenge en aanhoudende
koude iederen plantengroei onmogelijk
maakt, de aldaar levende menschen
Eskimo's, Laplanders, enz. uitsluitend zijn
aangewezen op d i e r 1 ij k voedsel, dat
enkel en alleen in staat is de voor die
streken benoodigde levenswarmte aan het
organisme mede te deelen.
De voor de wetenschap zoo waarde
volle ontdekkingen, welke aan den Noord
en Zuidpool zijn opgedaan door een
Nansen, een Amundsen en Scott om
ons slechts tot de kloeke explorateurs
van lateren datum te bepalen zouden
onbekend zijn en onbekend b 1 ij v e n,
bij aldien het vegetarisme als de e e n i g
goede en eenig geoorloofde
levensmethode door het menschdom ware
omhelsd.
Waar dus, gelijk uit bovenstaande
bemerking blijkt, de natuurlijke ge
steldheid van bodem en kli
maat de bewoners van sommige streken
der aarde dwingt tot het nemen van
dierlijk voedsel, dat voor hun organisme,
in de omstandigheden waarin zij leven,
zelfs het absoluut eenig goede en
geschikte is, daar spreekt het van
zelf, dat voor die menschen toch zeker
in het eten van vleesch en het zich be-
kleeden met dierenhuiden noch iets
ongeoorloofds noch iets zon
digs kan liggen, tenzij men de absurde
zienswijze zij toegedaan, dat de Schepper
der natuur zijn schepsel tot iets onge
oorloofds en zondigs zou dwingen. Of
acht de vegetariër het meer in overeen
stemming met de bedoelingen van den
Schepper, dat de mensch in het hooge
noorden omkomt van honger en koude,
opdat ijsbeer en walrus, poolvos en zee
otter een ongestoord leven lijden.
Zal het integendeel den aandachtigen
en onbevooroordeelden natuuronderzoe
ker niet opvallen, dat juist in de pool
streken dieren voorkomen, wier lichamen
door hun rijke vetvorming en dikken pels,
als zp aangewezen om den
mensch het voor hem noodzakelijke
voedsel en deniet minder noodza
kelijke kleeding te verschaffen
De mensch, zoo redeneeren de vege
tariërs, kan zonder dierlijk voedsel leven.
Ongetwijfeld. Tal van menschen, in
Indië, China, Japan, Egypte en Klein-
Azië voeden zich óf uitsluitend óf zoo
goed als uitsluitend met plantaardig
voedselvoeg daarbij de Russische boeren
en de landlieden van Auvergne en „last
not least" onze moderne vegetariërs.
Ook mag het zeer aanzienlijk getal
kloosterlingen van beiderlei kunne niet
worden vergeten, die als een der voor
naamste regels hunner orde het derven
van vleeschspijzen hebben in acht te
nemen.
Hierin gaan zeer zeker de Karthuizers,
zonen van den H. Bruno, en de alom
bekende Trappisten zoo genoemd naar
de abdij de la Trappe waarvan hun
stichter, abbé de Rancé, de abt was
het verst.
De Trappist gebruikt, hetzij ziek hetzij
gezond, noch vleesch noch visch, noch
eieren. Groenten in water gekookt, rauwe
vruchten en slechts enkele malen wat
melksoep of kaas maken zijn dagelijksch
menu uit.
In de annalen hunner orde wordt ver
haald, dat een paus hun regel wilde
verzachten en het eten van vleesch bij
sommige gelegenheden, ook in ziekte,
voorschrijven.
Om dit in hun oog noodlottig besluit
te voorkomen, zond de orde een twintig
tal kloosterlingen naar Rome, waarvan
de jongste den respectabelen leeftijd
droeg van 84 jaar. Men zegt, dat de paus
voor dit even ikrachtig als eigenaardig
bewijs van de waarde der vegetarische
levenswijze, die de Trappisten leiden,
zwichtte en van zijn voorgenomen her
vormingen afzag.
Een Eransch geneesheer, dr. Debreijne,
die op 30-jarigen leeftijd Trappist werd,
bekende, dat de levensregel der Trap
pisten, wel verre van het leven te ver
korten, bijdraagt tot een bloeiende ge
zondheid, zoodat de in de maatschappij
veelvuldig voorkomende ziekten, als
migraine, congestie, jicht, zenuwkwalen
enz. in het klooster niet voorkwamen,
terwijl gevaarlijke en besmettelijke ziek
ten, als cholera, kanker enz. slechts bij
name waren bekend.
Men dient hier echter eerlijkheidshalve
bij te voegen, dat het rustige, kalme
vreedzame, van emoties vrije klooster
leven een groote factor vormt bij het
beoordeelen der gunstige resultaten van
het vegetarische Trappistenregime.
Plaats echter den kloosterling midden
in „the struggle for live" onzer jagende
en zwoegende maatschappij en wees er
verzekerd van, dat zijn organisme met
het kloostermenu niet meer kan vol
staan.
Ons lichaam vraagt dagelijks een zekere
hoeveelheid koolhydraten en eiwitstoffen,
noodig voor de instandhouding der levens
organen en het herstel der weefsels, die
door geestelijken zoowel als lichame-
lijken arbeid hebben geleden. Welnu,
roept de vegetariër triumfantelijk uit,
beide stoffen komen overvloedig voorin
het plantenrijk, vleesch en visch kunt ge
dus best missen. Vinden wij niet in peul
vruchten van onderscheidene soort 23 tot
30 procent eiwitstoffen, terwijl het vleesch
ons slechts 12 tot 20 procent levert?
Geven daarenboven de bladgroenten,
de boter, de kaas, de eieren niet ettelijke
procenten voedzame bestanddeelen
Heeft niet de Duitsche geneesheer dr.
Kiinig, die de voedzaamheid der spijzen
ging meten, berekend, dat men voor één
franc 600 tot 1000 voedingseenheden
ontvangt, als men er vleesch voor
koopt, maar 2000 tot 4000 voedingseen
heden als men peulvruchten en
m e e 1 s p ij z e n er voor koopt De En-
gelsehe statisticus M. Noyle aarzelt dan
ook niet verklaren, dat men met het geld,
Ook dient niet over het hoofd te worden
gezien, dat de stichters der klooaterorden, die
het eten van vleesch aan hun volgelingen ver
boden, dit niet deden uit dierenliefde, maar
uit den geest van versterving, gelijk
de Katholieke Kerk aan al hare kinderen op
sommige dagen des jaars vleeschspijzen verbiedt.
benoodigd voor het vleeschmaal van één
persoon, drie of vier vegetariërs een voed
zaam maal kan verschaffen.
Men zal zeker niet ontkennen, dat wij
de argumenten der vegetariërs, ontleend
aan de voedzame waarde der vegetarische
spijzen boven die der vleeschspijzen,
eerlijk naar voren brengen en wellicht
zullen er onder onze lezers zijn, die onder
den invloed dier argumenten zich tot het
vegetarisme geneigd voelen.
Zij bedenken echter wel, dat de kwestie
met' het aanhalen der argumenten, boven
behandeld, niet is opgelost.
Want niet alleen moet bewezen wor
den, dat het vegetarisch, met name het
plantaardig voedsel de voor ons
organisme noodige voedingsbestanddee-
len inhoudt, maar ook dat de voe-
dingsbestanddeelen van het plantaar
dig voedsel in ons lichaam even vol
ledig en gemakkei ij k uit dat
voedsel worden afgescheiden als uit het
d i e r 1 ij k voedsel, met name het
vleesch.
Welnu en zie daar het kapitale punt,
door geen vegetarische redeneering, hoe
scherpzinnig ook, weg te cijferen het
tegendeel is waar.
Zeer nauwkeurige proeven hebben aan
getoond, dat van de eiwitstoffen der
groenten een groot gedeelte, schom
melende tusschen ]/i en l/a uit ons darm
kanaal naar buiten wordt afgescheiden
zonder aan het organisme te
zijn ten goede gekomen, terwijl
dit bij het vleech slechts I tot 3 h o n-
derd'ste bedraagt.
Wat volgt hieruit? Dat bij een klei
ner volume het vleesch een
grooter quantum voedingsbe-
standdeelenin ons lichaam afzet dan
het plantaardig voedsel.
Planteneiwit wordt door de men-
schelijke ingewanden minder benut
en minder goed met het lichaam door
ons bloed geassimileerd dan dier-
1 ij k eiwit.
Voor eene goede spijsvertering is een
behoorlijke toestroommg der maagsappen
noodzakelijk. De Russische physioloog
Pawloff is na een ernstig onderzoek tot
de bevinding gekomen, dat onze maag
slechts dan de noodige verteringssappen
afscheidt, wanneer het voedsel ons smaakt
en onzen eetlust opwekt. Nu behoeft het
geen betoog dat wat afwisseling
en smaak betreft, de vleeschkeuken
over heel wat grootere verscheidenheid
beschikt dan de vegetarische.
Ook hier is de natuur weer de groote
leermeesteres.
Wat toch zien wij bij ons eigen lichaam?
Dat èn de structuur van ons darmkanaal
èn de bouw van ons gebit ons rang
schikken noch onder de zuiver
vleeschetende dieren, noch onder
dezuiverplantetende dieren maar
onder de z. g. o m n i v o r e n, d. w. z.
onder de levende wezens die zich deels
met plantaardig, deels metdier-
lijk voedsel voeden.
Dus door bij het nemen van voedsel
het voorbeeld te volgen der omnivoren,
beantwoorden wij het best en het meest
volledig aan onze eigen natuurlijke licha
melijke gesteldheid. 2)
„Nihil in natura frustra", niets is in
de natuur voor niets, zegt een oud phi-
losophisch spreekwoord; alles heeft zijn
doel en beteekenis en zoo wijzen ons en
darmstelsel èn gebit een bepaalde plaats
aan tusschen de voedsel nemende schepse
lenWel kunnen wij eigenmachtig ingrijpen
en de natuur dwingen in een bepaalde
richting te gaan, doch men dwaalt groo-
s) Natuurlijk geldt ook kier weer alle over
daad schaadt. En het valt niet te ontkennen
vele menschen eten te veel vleesch, wat zeer
schadelijk is voor de gezondheid.
Overvloedig vleeschgebruik, vooral wanneer
het met prikkelende specerijen iB toebereid en
met pikante sauzen wordt genuttigd, maakt dat
de nieren de kwade stoffen in het vleesch
voorhanden en die bij matig gebruik onscha
delijk zijn niet voldoende filtreeren, zoodat
een gedeelte in ons bloed terecht komt en dat
kostbare levensvocht bederft, waardoor allerlei
ziekten en kwalen kunnen ontstaan.
telijks door dezen dwang als een terug
keer tot onze ware natuur te beschouwen.
Zoo komen we tot de slotsom, dat de
redeneeringzonder vleesch kan men
gezond zijn, kan men leven, nog niet de
imperatieve conclusie wettigt: zonder
vleesch moet men leven.
Dit zou eerst waar zijn, wanneer het
den mensch uit anderen hoofde, niet vrij
stond een dier te dooden om zich met
diens vleesch te voeden of diens huid
tot kleeding of opschik te gebruiken.
De vegetariërs beweren dit, o. i. ten
onrechte.
Hierover in een volgend artikel nog
een enkel woord.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Woensdag.
Bij de behandeling der suppletoir© finan-
tiën begrooting stelde min. Bertling aan
dhr. Smeenge bij de volgende begrooting
in .uitzicht een post voor verbetering der
salarieering van klerken bij de direct©
belastingen, invoerrechten en accijnzen.
Tegenover den heer Lieftinck verde
digde minister Bertling het tegenwoordig)
systeem van vischwatervorpaebting door
het domeinbestuur tegenover het door (dien
afgevaardigde aanbevolen stelsel van
Kroonverpac-hting.
Bij de behandeling eener suppletoire
justitiebegrooting besprak dhr. Doeff op
grond van aangevoerde precedenten het
nonactiviteitstractement van het kamerlid
Sannes als griffier bij den Raad van
Beroep Ongevallenwet te Groningen. Met
nadruk drong spreker aan op een alge
meene wettelijke regeling dezer materie,
eene regeling welke minister Ort. toe
zegde.
Daarna werd behandeld eene supple
toire Indische begrooting.
Dhr. Bogaardt en Duymaer sloten zich
aan bij de aan de nagedachtenis van
Thomson gebrachte hulde.
Min. Pleijfe deelde mede dat de plan
nen betreffende d© verdediging van Indië
zoover gevorderd zijn, dat hij hoopte dat
zo nog in den loop dezer maand bij den
Raad van State kunnen inkomen. De min.
was vooralsnog niet voornemens veran
dering te brengen in de plannen der vo
rige regeering met betrekking tot de
Djambi concessies. De zaak is nog in
studie.
Regeling der werkzaamheden.
De eindstemming over de Stuwadoors
wet is bepaald ,op a.s. Dinsdag vóór do
pauze.
Dhr. Heeres vond het niet goed op de
Indische begrooting posten te brengen die
thuis hooren op de begrooting van Binnenl.
Zaken. Spr. drong verder aan |op herschep
pen van gelegenheden tot voorbereiding)
van Hooger Onderwijs in Indië.
De Min. antwoordde, dat te Leiden on
derwijs wordt gegeven in de medicina©
forensis door iemand met ervaring van
de Indische praktijk. Men had daarvoor
een zeer geschikt persoon gevonden en
de Min. achtte het alleszins gemotiveerd
daarvoor eene kleine bijdrage uit de
Indische middelen te verstrekken.
Dhr. Boogaardt besprak het subsidie
aan Oost en West voor haar bureau tot
plaatsing (voorziening in het tekort aan
ambtenarenj. Hij bestreed het subsidie en
zou liever zien dat de Regeering adver
tenties plaatste in dei bladen van verschil
lende richting of gebruik maakte van de
arbeidsbeurzen. Het tekort aan .ambte
naren zal toenemen, daarom zal men moei
ten komen tot opleiding van inlanders.
Eene universiteit in Indië durft spr. ech
ter nog niet aan. Wel moet het middel
baar vakonderwijs in Indië bevorderd
worden. Als men Oost en West steunt
voor dit doel, da,n kan men het ook an
dere dergelijke vereenigingen niet weige
ren. Welk© waarborg ontvangt de Regee
ring? Subsidie i:n deze acht spr. het
begin van verderf.
Dhr, Scheurer bestreed eveneens het
Verwachting tot den avond van 20 iuni:
Zwakke veranderlijke wind. Gedeeiteijk-
bewolkte lucht. Droog weer, behoudens ge
ringe onweerskans. Iets warmer.
subsidie. Het schept een semi officieel
lichaam zonder verantwoordelijkheid en
zal hoofdzakelijk mannen van links ten
goede komen. Heter zou het zijn aan can-
didaat-ambtenaren die te Leiden studee-
ren steun te verleenen en verder kon
de Regeering adverteeren. -Spr. hoopt, dat,
de Kamer den Minister op dezen incon-
stitutioneelen weg. niet zal volgen. i
Na repliek van dhh. Rogaardt, Duy
maer v. Twist en Scheurer werdein de
alg. beraadslagingen gesloten.
Te 4.15 werd de vergadering verdaagd
tot Dinsdag a.s. voorin. 11 uur.
De naam Thomson te 's Gravenhage.
Burgemeester eu Wethouders van 's Gra
venhage hebben gemeend niet te moeten
dralen met in de herinnering te doen
voortleven den naam van Thomson, den
te Durazzo gevallen krijgsoverste, die ge
durende vele jaren als medeburger als
lid van den gemeenteraad te 's Hage ver
toefde.
Zij stellen daarom voor zijne nagedach
tenis te eeren door de namen van Thom-
sonlaan en van Thomsonplèin te geven,
resp. aan eene laan en een plein in
het stratenplan ten Noordwesten der Laan
van Meerdervoort, tusschen de Beeklaan
en de Valkenbosc.hkade.
Onze officieren in Albanië.
Vanwege het Departement van Oorlog
wordt nader nog het volgende gemeld:
Tijdens de gevechten warén alleen te
Durazzo de officieren Kroon, Roelfsema,
Reddingius, Sar en Fabius, omtrent wie
reeds is gemield, dat zij niet gewond zijn.
Omtrent de andere officieren worden
nog inlichtingen verzocht.
De verwanten der betrokkenen worden
voortdurend telegrafisch op de hoogte ge
houden van alle verkregen inlichtingen.
Alweer afwezig!
De „Tijd" schrijft:
Weigerde de vrijzinnige meerderheid in
de Tweede Kamer subsidie te geveu aan
eenige Katholieke parochiën en Protes-
tantsche gemeenten, ten behoeve van de
mijnwerkers, wier snelle toename de
geestelijke verzorging zeer bemoeilijkt, in
bet Zuiden van Limburg is het niet -on
opgemerkt -gebleven, dat haar dit niet ge
lukt zou zijn, wanneer de Reehtsche min
derheid wat beter op het appèl ware ge
weest. De post werd met 38 tegen 31
stemmen verworpen. Van een der Ka
tholieke leden was het bekend, dat hij
ongesteld was; maar het treft toch ai
weer bijzonder slecht, dat er van onze
sterke Kamerfractie niet minder dan 8
leden ontbraken, betrekkelijk dus meer dan
bij de anti-revolutionairen en christelijk-
historischen, die 14 stemmen uitbrachten.
Ware de geheele Rechterzijde aanwezig
geweest, de Limbu-rgsche kerken hadden
haar subsidiën van den staat-exploitant
behouden.
Als men bij dergelijke stemmingen niet
kan rekenen op de aanwezigheid va,n al
onze Kamerleden, dan rijzen er zware
vermoedens van onverschilligheid op bij
het kiezersvolk en gaat er een stuk weg
van ons goed vertrouwen in onze afge
vaardigden.
„Oranje Kruis."
Z. K. H. Prins Hendrik heeft Donderdag
te 's Bosch de algem. vergadering voor
gezeten van den Kon. Nationalen
Bond voor Reddings wezen
en Eerste Hulp bij Ongelukken,
genaamd het „Oranje Kruis".
Verschillende Groene Kruis-vereeni
gingen waren vertegenwoordigd o. a. de
Zeeuwsche Vereeniging „Het Groene
Kruis".