jakjes
iT SE
Oenk er om
O. Y.
u kei mar kt
Zaterdag 28 Maart' 1914.
Tiende Jaargang.
Dit um bestaat nif 8 bladzijden.
EERSTE BLAD.
irdag 3 uur.
I
J
ïkbaar, steeds
snd cadeau
|:V2-, 25- of 50-
rig feest,
rlijden of voor
Maardagen
dan een prijs-
urant aan:
ÏRE BOGAERTS
BOXTEL
is je ware
EL Co., Goes.
IT GEVRAAGD
>n str aties.
IVo. 88.
Vefsdiijnt ilkei MAANDAG-. WOENSDAG- en VRIIDAGAÏOHD.
Home-Rule voor Ierland.
Welk weder zullen wij hebben
BINNENLAND.
UIT ZEELAND
Begrooting 1914, enz.
HET BESTUUR.
Bouw- en Weiland
Ining van H.H. Eige-
ht kan volgen.
onder letter Q, aan het
luwe Zeeuwsche Courant".
op voor spotpriis.
:OOTE PARTIJ
lalbrik plra. 2500 nieu-
Inpalen en een nieuwe
bevragen
G. J. v. DOORN Thz.
|en (tel. Int. 6) Krabbendijke.
iigenwoordiger voor Noord-
Lland
g van Weiden, belioorende
tvesterij „De Utrecht" te
Ir.) aan billijken huurprijs-
voegen bij C. VAN LIJSRE
Abonnementsprijs g. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en .Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d Administratis: Gangepoortsfraat C 209. GOES
Reclamebericïïten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale grijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.60; iedere regel meer 10 CA.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels ytooi 25 Ct. h' contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de 3 p* A gulden bij verlies van beide I P* 4% gulden bij Jj gulden bij gulden bij p*
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de I I g 1 banden, voeten of oogen. I g^l I verlies van een verlies I I verlies van M
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, I 11 11 Voorts bij ongeneeselijke I 11 I hand, voet I I 11 I van een een J
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: 5 verstandsverbijstering; I of oog; I duim; wijsvinger. Éfal
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Zij, die zioh met ingang van 1 April
a. s. op ons blad abonneeren, ont
vangen de tot dien datum verschij
nende nummers gratis.
Voor wie het recht lief heeft, moet,
wat thans in het Vereenigd Koninkrijk
geschiedt, verbazing wekken.
De regeering wil aan Ierland, met
smaad, vervolging en onderdrukking als
overladen, datgene geven wat het eens
bezat: door middel van een eigen par
lement zijn eigen Iersche belangen be
hartigen, 'zonder dat de vereenigmg met
Engeland en Schotland ouder één hoofd
schade lijdt.
Reeds vroeger trachtte de geniale
Gladstone èn in 1886 èn in 1893 aan
het zustereiland Erin zijn zelfbestuur,
zijn „Homc-Rule" te verschatten, doch
zijn pogingen leden schipbreuk zoowel
op de onverzettelijkheid van het Hooger-
huis als op de onverdraagzaamheid der
Rome-hatende Protestanten, vooral in
het landschap Ulster, de eenige provincie
van het door en door Katholieke Ierland,
waar de niet-Katholieken in de meerder
heid zijn.
Eu tnans vei toont de strijd om Home-
Rule hetzelfde karakter. Ulster weigert
zich aan de invoering van Home-Rule
te onderwerpen en is, tot de tanden toe
gewapend, bereid om aan dat verzet de
uiterste kracht, zelfs die vau den burger
oorlog bij to zetten. Ja, het leger, ge
roepen de uitvoering der landswetten,
zoo noodig, te helpen verzekeren, weigert
zich te schikken naar den wil der re
geering: officieren van alle categorieën,
generaals niet uitgezonderd, weigeren
tegen Ulster op te trekken, en de ie-
geering, in plaats van alles op te offeren
liever dan haar prestige prijs te geven,
is voor dit alles gezwicht, en de ru
moerige debatten in het Lagerhuis hebben
doen zien, hoe ontsteltenis daarover in
de rangen der regeeringsmannen, vreugde
en jubel daarentegen heerscht bij de
tegenstanders van Home-Rule.
Zoo wordt door de brutale halstarrig-
lieid eener fanatieke bevolking van een
zeer klem gedeelte van Ierland de wet
als scheurpapier beschouwd, het gezag
belachen, 's lands eenheid en rust in ge
vaar gebracht.
U, zoo het eeDS omgekeerd waie ge
weest 1 Zoo eens een katholieke minder
heid in een overwegend protestantsch
deel van Groot Britiannië had gewaagd,
wat thans de Orangisten van Ulster aan
durven, hoe zouden de ooren getuit
hebben van „Rome's heerschzucht",
„machtshonger der Ultramoutanen" enz.
Hoe zou het courantenartikelen gere
gend hebben, om die Roomsche aanma
tiging op de kaak te stellen.
Maar ook boe dra zou dit Roomsche
verzet zijn neergeslagen, gelijk vroeger
zoo vaak en zoo bloedig, ieder recht
matig verzet van het geknechte en Ver
trapte Ierland tegen zijn onderdrukkers
door Engeland werd gefnuikt.
Want, men bedenke het wel, en de
historie is daar, om dit beweren te staven
Ierland ontvangt door de invoering van
Home-Rule slechts een zeer geringe
schadeloosstelling voor hetgeen het drie
eeuwen lang, meer dan eenig volk ter
wereld de Polen niet uitgezonderd
had te l\jdeu.
Er bestaat in de Geschiedenis geen
voorbeeld van onderdrukking, die de
stelselmatige ras- en volksverdelging van
Ierland in de I7e en 18e eeuw nabii
komt.
Hoor, hoe zjj geschetst wordt door den
weisprekenden kanselredenaar Thomas
Burke bij gelegenheid van de afschaffing
der Iersche Protestantsche Staatskerk
(12 Sept. 1869).
„Laat ons een terugblik slaan om
de vraag„wat hebben Ierland's Kat
holieken te vergeven te beantwoor
den. Wij moeten bladzij voor bladzij
terug iu de met bloed bevlekte historie
van misdaad en onrecht drie eeuwen
lang; treuriger jaarboeken dan wij
hebben te doorbladeren, kent de ge
schiedenis niet. Zijn zijn geschreven
met de tranen en het bloed van ons
afgepijnigd en vertreden volk, dat
meer onrecht, leed en smaad had te
dragen, dan de historie van eenig land
sinds de schepping der wereld verhaalt.
Wat wij te vergeven hebben Drie
honderd jaren terug was het Iersche
volk eén in 't geloot', één in de liefde.
Uit het geloof en de liefde der Iersche
natie blonk de glans van dien heiligen
godsdienst, welke haar dierbaar was
als het leven. Uit het geloof en de
liefde der Iersche natie rezen omhoog
cathedralen, collegiën, kloosters en
kerken, die het land overdekten en
Ierland tot in de eigen ure van zijn
ondergang deden schitteren als de
glorie van het Christendom, het land
her heiligen en Katholiek bij uitne-
mendheiu. Zoo was de staat des lands
drie eeuweu geleden.
Ierland met zijn geloof en ijver was
in 't bezit zijner Kerk gelukkig en
rijk, toen op eens eene mogendheid,
menscheiijkerwijze ver zijn meerdere,
eene daad van geloofsverzaking vor
derde eene afzwering van het geloof,
dat voor twaalf eeuwen in het bloed
zijner eigen kinderen was neergelegd.
Het Iersche volk vernam den eisch om
het beeld des Gekruisten ter aarde te
werpen, het tabernakel open te rukken
en den Zoon Gods met zijn voeten te
vertredenden eisch om weg te nemen
elk symbool, dat tot de wereld van
hun Christendom sprak.
Dit alles werd van de Ieren geëischt,
en dan moesten zij met heiligschen-
nende hand de heerlijke tempels omver
halen door heiligen gebouwd in het
land hunner vaderen. Ierland weigerde
met afschuw. Het volk vertegenwoor
digd door zijne bisschoppen en pries
ters, sprekend door den mond zijner
overheden, stond daar verbonden en
aaneengesloten door de eenheid des
geloofs als één man, en verklaarde
plechtig, dat zij liever sterven wilden,
clan één leerstuk loslaten van liun ge
loof, of opgeven ééne oefening van
godsvrucht van hunne vaders geërfd.
Toen was de wereld getuige van
een schouwspel even verschrikkelijk
als vreemd.
Eene machtige natie toen de
machtigste der wereid misschien
was ter raadzale gezeten om Ierlands
lot nauwlettend te wegen in eene ba
lans en de kalm berekende eindbe
slissing dezer machtige natie, onder
wier ovorheerschiug wij gevallen wa
ren, luiddeIerland moet verzaken
aau zijn geloof, of als volk worden
verdelgd. Zoudt gij denken, dat ik te
sombere kleuren ontleen aan eene op
gewekte verbeelding of mij aan rhe-
turisclie overdrijving bezondig Met
bewijzen zal ik mijne bewering staven,
dat het koelbloedig-rustige, goed over
wogen besluit, waar Engeland voor
30U jaren toe kwam, geen ander was,
dan ons Protestant te maken, of als
volk to vernietigenen dat toen de
wereld het ongehoorde feit aanschouw
de, dat geheel eene natie zich delen
denen omgordde om den marteldood
te sterven voor haar geloof. Tot afval
dwingen, óf verdelgen, was het doel
van onderkoningen en landvoogden in
de dagen van Elisabeth, toen de En-
gelsche legers naar Ierland overstaken
e« eerder sterven dan het geloof
verzaken, was de leuze der mannen
van het Noorden, toen zij naar de
wapens grepen voor den nationalen
godsdienst. Engelands leger, zelf
niet langer katholiek, overstroomde 't
landwetten werden uitgevaardigd,
die regelrecht aangingen op een van
beidenvernietiging van het Iersche
geloof, óf uitroeiing van het Iersche
volk. Elke priester was des doodsde
mis opdragen werd betaald met tien
dood; een priester herbergen, was on
dergang en ballingschap kiezen. Wie
maatregelen in 't belang van den Kat
holieken godsdienst nam, stelde zich
bloot aau verbeurte van alle tijdelijk
goed, moest van eigen erf verjaagd
gaan bedelen; betrapt worden op de
bijwoning der II. Mis, was verlies van
góederen en banvonnis. Toen zag
Ierland zijne trouwe bisschoppen en
geestelijken uit kathedralen en ker
ken en scholen verdrevenop de
priesters jacht maken of het wilde
diereu gold, en een prijs gezet op hun
hoofd. Al de uiterlijke teekenen van
den godsdienst werden vernield, geen
zinnebeeld van het Christendom meer
gedoogd in het land, en toen gaven
Elisabeth en haar Engelscli-Protestant-
sclie regeering met koude bedaardheid
liet bevel tot dien reusachtigen strijd
dien zij verloren waarin Ierland
Protestant moest gemaakt of verdelgd.
Wij hielden den strijd uit. Elk dorpje,
ieder huisgezin bijna, had zijue mar
telaren en gij vraagtwat hebben
wij te vergevenLaat de ter dood ge-
martelden spreken.2)
Deze aangrijpende schets is geen ver
dichtsel, geen fictie, noch opge.-muktof
overdreven. Punt voor punt worden alle
beweringen van Burke door de Historie
gestaafd. Elizabeth gaf 600.000 morgen
lands aan Engelsche kolonisten. Onder
Jacobus I werden iu Ulster 400.000
morgen lands cn iu Midden Icilaud eveii-
eens400.000 morgen lands aanSehotsche
presbyterianen weggeschonken.
Karei I verzachtte der Ieren wreed lot;
toch liet zijn stadhouder, Lord Strafford,
toe dat van 16251649 250.000 morgen
lands werden verbeurd vei klaard. Crom
well, die op uiterst wreede wijze den
opstand van liet getergde Ierland neer
sloeg, onttrok aan de landskinderen van
het „groene Erin" vijf iniffioen mor
gen gronds.
Nieuwe conficaties hadden plaats onder
Karei II en Willem III van Oranje, en
ten.slotte nam Koningin Anna nog eén
millioen morgen aan bouwland weg.
Den ongelukkigen Katholieken Ieren bleef
van hun gausche land slechts één elfde
deel in eigendom over.
Ware het echter alleen grondverlies
waarover de Ier had te treurenDocli
ongehoorde knevelarij en godsdienston
derdrukking maakten zijn Teven tot een
bestaan, rampzaliger dan dat van een
slaaf.
„Voogd kon de Katholiek niet zijn
bij mocht geen school houden, noch een
buitenlandsche bezoekenhij kon rechter
noch advocaat zijn, noch ifeii olficiers-
rang bekleuden in het leger; liij had
geen burgerrecht in de steden, mocht
geen wapenen dragen en was beroofd
zoowel van actieve als het passieve kies
recht. Werd de oudste zoon eener Ka
tholieke familie protestant, dan viel hem
de gansche erfenis ten deel. Geen Ka
tholiek kon grond koopen of ontvangen
ven een protestant, zelfs niet langer dan
voor 30 jaar hurensteeg de opbrengst,
dan werd ook terstond de pachtprijs
verhoogd. Ieder protestant kon bij het
gerecht een klacht indienen tegen de
overtreding dezer verordeningen en ont
ving de bezitting, wanneer de aanklacht
gegrond was. Een Katholiek koopman
moest een bijzondere belasting opbrengen
en mocht zich slechts voor een bepaalden
tijd vestigen in de stad. Van alle indu-
strieelen en handwerkers was het enkel
den linnenwever geoorloofd meer dan één
leerling te hebben. Het paard van een
lersch Katholiek kon ieder protestant
overnemen voor 5 pond (f 60), ook wanneer
het een veel grootere waarde bezat.
De Katholieke Ieren moesten hun
geestelijken zelf onderhouden en de ..jura
stolae" (kerkelijke belasting) betalen aau
de Staatskerk. Een kerk te bezitten was
hun verboden, zoodat zij zich moesten
tevreden stellen met een kapel zonder
toren of klok".;i)
Men ziet, al wat de rijkste verbeelding
maar kan uitdenken aan onverdraagzaam
heid en godsdiensthaat, is op Ierland
toegepast.
En opdat bovenstaand citaat als ab
soluut juist worde begrepen en verstaan,
voegen wij er de mededeeling aan toe
van den Engelschen correspondent der
„Nieuwe Rotterdamsche Courant", die,
waar het blad bezig is zijn lezers een
anti papistisch feuilleton uit de dagen van
den bloedigen Cromwell op tedisschen,
aldus over Ierland schrijft
Ulster is het land van chronisch
fanatisme. Het is de vloek van Ierland,
dat de geesten, door Elisabeth, door
Cromwell, door Willem III opgeroepen,
door niets bezworen schijnen te kun
nen worden. De Schotsche Protestan
ten zijn in het land gekomen als over
weldigers, als indringers, als vijanden.
De Ieren, bij massa's onteigend, zagen
de beste gronden in het bezit der
overheerscliers raken en vergingen zelf
m ellende. De pogingen om het ver
lorene terug te winnen leidden tot
dieper ondergang. Cromwell heeft na
den opstand van 1641 bewust getracht
het Katholieke Keltendom uit te moor
den, en de grootsche onderneming
eerst opgegeven, toen zij onuitvoerbaar
bleekeen volk is niet uit te roeien.
Het ernde van den opstand onder Ja
cobus II met de nederlaag aau de
Boyne in 1690 is nog lieden de glorie
rijkste herinnering voor den Ulster-
protestant. Een zorgvuldig onderhouden
van bloedige herinneringen, een aan-
kweekeu van godsdiensthaat en ras
senhaat, die zich vooral iu felle min
achting voor het Papisme en voor den
Kelt uitten, waren noodig om de positie
van overheersching in leven te houden.1)
Moge liet bovenstaande den lezer ver
sterken in de overtuiging, dat Ierland
zijn Home-Rule niet heeft te vragen afe
een gunst, maar mag opeisclien als een
recht.
Alle vrienden des rechts behooren in
deze aan de zijde van Erin te staan en
het bedrijf der „Ulstcrmen" te verfoeien.
Eigenaardig evenwel, dat toen liet recht
gekrenkt scheen in Dreyfus en Beihs,
zekere pers een kabaal maakte van wat
ben je me.
Nii het recht van een Katholiek volk
wordt verkracht, blijft die peis muisstil
en behandelt de Home Rule kwestie
zonder de minste warmte voor dit voor
Ierland uit het oogpunt van rechtvaar
digheid zoo billijke vraagstuk.
Toch moet dit niet ontmoedigen. Voor
Ierland geldt de spreuk„per crucem
ad luceni", door het kruis van onder
drukking en lijden tot het licht van een
volledig eerherstel.
Moge het Ierland binnen niet te langen
tijd ten deel vallen!
Het wetsontwerp van 1880 behelsde een
Ieracti parlement vuor uiialuiiend Iersche aan
gelegenheden, blijvende vertegenwoordiging der
Kroon door een aLaulabeauible luet den Lilei van
onderkoning (Lo.d Luitenant) oppertoezicht der
centrale rijksregecring over leger, vloot en be
lastingen voorloopig zouden de leden van het
nieuwe lereche parlement geen aandeel nemen
ill de beraadslagingen van het rijïsparleiueut.
Lit wotbuhlweip werd iu de eerste lezing aan
genomen en in tweede lezing den 7 Juni 1881
verworpen met 341 tegen 311 stemmen, wat
nieuwe verkiezingen en de aftreding van het
kabinet Gladstone (het 3e van dien naam) ten
gevolge nad.
Het wetsontwerp van 1893 gaf aan Ierland 2
vertegenwoordigende lichamen (een soort ie en
2e kamer) met het recht aan het rijkparlement
de gemsakte Iersche wetten te kunnen goed of
afkeuren.
Gladstone wiBt dit hartstochtelijk aangevochten
ontweip door de drie lezingen neen te brengen
(I Sept. 1803) maar het ilooger Huis verwierp
den Sen Sept. bet ontw rp met 410 tegen 4L
stemmen. Gladstone trad 3 Maart 1804 af, zijn
kabinet (het 4e van dien naam) in Juni 1895.
Van Hoiue-Kule w nl voorloopig afgezien.
IV. v. JSieuWeuhufT J. Vijl levensschetsen
Pater Tom Burke, blz. 290—293.
,l) P. Albers, J. Handboek der Algemeene
Kerkgeschiedenis, 11 par. 148.
4) N. ftott. Crt. v. 23 Maart 1914, Avondbl. C.
Verwachting tot den avond van ,28 Maart
Zwakke tot matigen, Noordelijke tot Weste
lijken wind. Zwaarbewolkte lucht met tijde
lijke opklaring. Waarschijnlijk nog buiig.
Mogelijk nachtvorst. Weinig verandering
van temperatuur overdag.
Tweede Kamer.
In de vergaderzaal der Tweede Kamer,
achter de Ministerstafel, was gisteren ter
gelegenheid van de behandeling van het
ontedgeningsontwerp voor de verbouwing
en uitbreiding v,an het Tweede Kamerge
bouw, een gekleurde perspertief-teekeninig,
in breede eikenhouten lijst, tentoongesteld,
voorstellende het ontworpen nieuwe ge
bouw.
De voorstelling trok zeer 'de aandacht
der, Kamerleden die tijdens de redevoerin
gen in groepjes voor de teekening stonden
te kijken. i
Over die verbouwing is nog lang eii
breed gediscussieerd vooral met het oog
op het onteigenen der daarvoor benoo-
digdo perceelen. De heeren De Monté ver
Doren (A.-R.), Van Bij'landt ,(C.-H.), Loh-
mam (C.-H.) en Rutgers (A.-R.), wezen
er namelijk op; dat men zich niet kan|
baseeren op; het algemeen nut van een
gebouw, tot de stichting waarvan nog; niet
is besloten.
Iets wiat de 'heeren Eland (U.L.), Scha
per (S.'D.A.P.) en Dolk (U.-L.) en Minister
Lely niet konden ontkennen, en waartegen
over zij feitelijk alleen de noodzakelijkheid
ven eindelijk doortasten konden stellan.
De onteigeningswet werd ten slotte laan
genomen met slechts 5 stemmen tegen
Kooien, Rutgers, Verloren, Arts, V,a,n Nis
pen (Rheden).
De Kamer nam met 31 tegen 23 stemj
men het voorstel aau om een overeen)-
komst aan te gaan met den heer Ronde
van Troostwijk om het bewuste stoprecht
voor treinen te Nieuwersluis voor f 1Ó0000
gedeeltelijk af te koopen.
Stuwadoorswet en inkomstenbelasting
worden voor na Pasehen bewaard, even
als de pest-interpellatie van den heer VaA
Deventer. De Kamer is thans op reces'.
Onderscheiding.
Naar de „Residentiebode" verneemt,
heeft de Patriarch van Jerusalem be
noemd tot commandeur van het H. Graf
den heer B. M. II. van Rijckevorsel, te
's-Gravenhage.
Giss Het jaarverslag over
1913 van de vereeniging „De
Ambachtsschool" alhier vermeldt,
djit op 1 Januari 70 leerlingen aanwe
zig waren jwaarvan 42 bij de atdoeling
timmeren, '24 bij de afd. smeden en 4
bij de jafd. schilderen.
De nieuwe cursus op 6 April begon
met *6$ leerlinjgen en op 31 December
1913 waren aanwezig 68 leerlingen, waar
van 42 bij het timmeren, 22 bij liet sme
den en 4 bij het schilderen; aan 18 leer
lingen werd kosteloos onderwijs gegeven,
terwijl 32 leerlingen uit naburige gemeen
ten het onderwijs volgden.
Het aantal leden der rereeniging be
droeg ultimo December 1913 honderd en
dat der begunstigers 21 tegen 309 en 20
op 31 December 1912.
De rekening over 1913 wijst ;aan een;
bedrug van totaal ontvangsten ad
f 13048.301/2, een totaal bedrag uitga
ven ad f 12131.97, goed slot alzoo
f 916.331/2-
Ten behoeve van de pensioenregeling
van weduwen en weezen werd de Rijks
subsidie verhoogd met f 460.
'De bijdragen van Goes en omliggende
gemeenten bleven dezelfde.
