Nu. 144.
Zaterdag 6 December 1913.
Negeude Jaargang.
IMpi eiken MANDAG-, MSDAC- en VRIIBABAVOHO.
Dit nmniner bestaat oit 8 bladzijden.
EERSTE BLAD.
BINNENLA H D.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.96
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratis: Gangepoortstraat C 209, GOES
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 6 regels .voor 25 Ct. k contant,
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekerings voorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor
1500
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
4% gulden bij I gulden bij A gulden bij
|fl lu I I verlies van een M I 11 I verlies I I verlies van
IZ11 I hand, voet I I 11 I van een I I een M I
ID W of oog; duim; wijsvinger.
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
Tweede Kamer.
Zitting van Dinsdag.
(Vervolg)
De heer Van Wijnbergen zet zijn rede
voort en verklaart, dat zijn verwijt, dat
bij de verkiezingen door de linkerzijde
oneerlijke middelen zijn gebruikt, niet
bedoelt haar het recht te ontzeggen, de
openbare school en den vrijhandel te
verdedigen. Het komt echter op de mid
delen aan en het gaat niet aan, te zeggen,
dat van beide zijden is gezondigd. Schuld
vergelijking kan slechts plaats hebben
voor gelijk bedrag. Dit is ook zoo in de
politiek. De linkerzijde heeft veel grooter
schuld dan de rechterzijde.
Het is onjuist, dat de kiezers uitspraak
hebben gedaan voor algemeen kiesrecht
en dat 't de linkerzijdejilleen daarom was
te doen. Het was haar te doen om ver
wijdering van het Christelijk ministerie.
Vooral op anti-papisme is gaspeculeerd.
Zoodra het de Roomsclien gold, waren
alle regelen van fatsoen opgeheven en
men nam het hun kwalijk, als zij zich
beklaagden.
Het liberalisme heeft zich van zijn
juiste zijde doen kennen. Het was te doen
om kerkelijke hartstochten op te wekken,
Op een tusschenroep van den heer
Roodhuyzen, dat de redenaar bewijzen
en namen zou noemen, zegt hij, nooit op
praatjes af te gaan.
Logisch zou uit de verkiezingen moeten
volgen dat men uitzonderingsbepalingen
tegen de Roomschen ging maken! De
Regeering zegt wel, dat dit allerminst
in de bedoeling ligt en dat had de rede
naar ook wel verwacht, maar daaruit
blijkt dan ook, dat de verkiezingen op
oneerlijke wijze zijn voorbereid door de
linkerzijde.
Hij beroept zich op „tal van redevoe
ringen" in den lande gehouden, maar
vooral op heel den jaargang van de
„Nieuwe Rotterdamsche Courant", ook
op een reeks artikelen in „De Amster
dammer", op de redevoeringen van prof.
Eerdmans, ten aanzien van het onttrekken
van de Roomsche geestelijken aan de
burgerlijke rechten, op de uitlatingen van
prof. Visser van Ysendoorn.
Leugenachtig heeft men op een ver
gadering gezegd, dat „Zelandia" zou
hebben geschreven, dat, wie op liberalen
stemt, naar de hel gaat.
Hij doet aanhalingen uit een redevoe
ring, welke de heer Ter Spil heeft uil
gesproken en waarin o.a. gezegd wordt,
dat de Katholieken in de Kamer streven
naar het verschaffen van baantjes aan
hun geloofsgenooten en dat de Katholieke
Kerk een eeuwenoude buitenlandsche
macht is, dat de kloosters geld innen
voor onderwijzerssalarissen, welke zij fei
telijk niet uitkeeren. De Protestanten-
vereeniging heeft zelfs een manifest ver
spreid inet namen er onder van personen,
die er niets van wisten. Een anti-clericale
rede is gehouden „De Meidoorn in de
kap" in een vergadering te Rotterdam,
onder presidium van den hoofredacteur
van de „Nieuwe Rotterdamsche Courant".
Hij betwist de juistheid van eenige
cijfers, in een vrijzinnig propagandaboek
genoemd, zoo o.a. over de kosten van
het bijzonderwijs. Ook wordt er gezegd,
dat in het Katholieke België het aantal
analphabeten 30 pet. zou zijn, terwijl dit
het cijfer is van de lotelingen, die in
1870 analphabeet waren, thans is dit
getal 8 pet.
Wanneer er niets anders was gebeurd,
dan dit aankweeken van anti-papisme, zou
het al genoeg zijn om te bewijzen, dat
de verkiezingen niet eerlijk zijn geweest.
De vrijzinnigen hebben alles gedaan om
zoo groot mogelijke verwijdering te bren
gen tusschen de Katholieke en de overige
bevolking. Hier en daar is het hun gelukt,
de verwijdering te brengen, maar spreker
hoopt en vertrouwt, dat de Katholieken
over het algemeen zullen inzien, dat het
bedrijf toch maar van enkele personen
uitging, die men Jvoortaan in het oog
moet houden. Toen Z. Em. Kardinaal Van
Rossum ons land bezocht, was het anti
papisme gelukkig al niet meer merkbaar
en deden Protestanten mede met de
hulde.
Spr. behandelt nu de verhouding tus
schen vrijzinnigen en socialisten. Eerst-
genoemden verwijt hij, dat zij bij de
herstemmingen hun program in plaats
van eigen zelfstandigheid te handhaven,
hebben prijsgegeven aan de socialisten,
dat zij de verantwoordelijkheid van hun
samengaan met de liberalen niet hebben
aangedurfd.
Aan het kabinet verwijt hij, dat het
zich laat gebruiken om de concentratie
te helpen, zich eveneens te onttrekken
aan de consequentie van hun beloften.
Hij gelooft trouwens niet, dat de kie
zers inderdaad hebben uitspraak gedaan
voor de richting, waarin de vrijzinnigen
thans drijven of gedreven worden, men
is slechts uit traditie en onwetenheid bij
de liberalen gebleven en er zijn er mis
schien nog, die meenep, dat de godsdienst
in de binnenkamer kan blijven, maar
eindelijk zal men inzien, dat het woord
van Groen van Prinsterer waar is en dat
men tegenover de revolutie het Evangelie
moet stellen, of men Roomsch of niet
Roomsch is.
Vrijzinnigen en socialisten zijn op elkan
der aangewezen, moeten met elkaar
samengaan. Anders zou er toch geen
ministerie van een der linkergroepen
mogelijk zijn, terwijl toch de rechterzijde
de grootste groep in de Kamer is.
IJdel zijn daartegenover de betuigingen
van socialisten en vrijzinnigen, dat zij
elkander zoo fel bestrijden. Bij het juichen
te Amsterdam over de overwinning op
de socialisten heeft men vergeten, dat
die overwinning alleen mogelijk was,
doordat men in Friesland het hoofd had
gebogen voor de sociaal-democraten en
den heer Polak voor de Eerste Kamer
had gekozen.
Het kabinet-Cort van der Linden is
slechts te beschouwen als de beheerder
van een onbeheerde nalatenschap. Het
behoort dus niet bij een der groepen.
Doch ziehet ministerie neemt toch de
voornaamste punten over van het concen
tratie-program, dat weer is ontleend aan
dat der socialistenBlijkbaar aanvaardde
het kabinet het bewind in de verwachting,
dat de rechterzijde, evenals zij vroeger
ook steeds deed als oppositie, met onbe
vangenheid zal staan tegenover de Re
geering. Dat vertrouwen zal ook niet
worden beschaamd, maar de rechterzijde
zal haar beginselen niet verloochenen.
Ook wil zij medewerken om weer een
„regelmatigen politieken strijd" te voeren,
maar in de eerste plaats is daarvoor
noodig, dat de politieke, ook de verkie
zingsstrijd eerlijk is.
Hij hoopt dan ook, dat gebeurtenissen
als thans bij de verkiezingen hebben
plaats gehad, zich niet meer zullen
voordoen.
(De heer Lieftinck roept ironischDat
is mannentaal I")
De heer van der Voort van Zijp betoogt
ook zijnerzijds, dat vrijzinnigen en socia
listen bij deze verkiezingen op elkander
waren aangewezen, van begiii af, daar
het immers uitgesloten was, dat de vrij
zinnigen 51 zetels zouden krijgen.
Het ging tegen het vorig bewind, waar
aan hij gaarne hulde brengt om hetgeen
het deed ten bate van het leger en van
de sociale hervormingen.
Hij ontkent, dat in ons volk een brui
sende stroom is geweest ten voordeele
van algemeen stemrecht of van het vrou
wenkiesrecht, die „kalme, liefelijk stroo-
mende beek."
Ten onrechte heeft men beweerd, dat
het financieel beheer van het vorig kabi
net onjuist was. Door de concentratie
zijn gouden bergen beloofd aan de onder
wijzers, terwijl daarvan niets zal komen
on de verwachting wordt uitgesproken
dat 1913 geen tekort zal opleveren.
Hij verdedigt de rechtmatigheid van
de invoering van de ouderdomsuitkeering
door een kabinet, dat zelf immers het
tarief wilde verhoogen. Hij meent, dat
het kabinet voor het geval van niet
terugkomen de voorziening mocht over
laten aan de partij, die toen oppositie
was. Ook deze toch had sociale plannen,
die geld zou kosten.
Hij verwijt den vrijzinnigen, speciaal
het extra-nummer van de organen van
Onderwijzersgenootschap en Onderwij
zersbond, dat zij een onjuiste voorstelling
hebben gegeven van Minister Heems-
kerk's plannen met artikel 192 van de
Grondwet. In woord en beeld is ontkend
dat de bijzondere school een beginsel
vertegenwoordigtmen sprak van pries
terdwang eu tyranie van rijke landheeren
ja, men heeft het aangedurfd de open-
school de christelijke school bij uitne
mendheid te noemen, de school voor
allen 1 Hij doet tal van aanhalingen, vooral
uit blaadjes van den Ned. Onderwijzers
bond tegen het bijzonder onderwijs.
Hij richt zich ook tegen den Protes
tantenbond en diens manifest, dat hij een
verscherping acht van het manifest der
concentratie.
Niets acht hij minder waar dan dat de
coalitie een aanslag op de Hervormde
Kerk bedoeldehet ontwerp-grondwets-
wijziging van Minister Heemskerk liet
artikel 171 ongemoeid, de coalitie-partijen
hadden zich verbonden, de verandering
daarvan niet te willen.
Het groote voordeel voor het religieuse
leven dat de Nederl. Herv. Kerk, biedt,
erkent ook de redenaar, maar hij vraagt
welk gevaar die Kerk toch bedreigde dat
zelfs de heer Drion zoo fel voor haar
moest opkomen. Ook die houding is ver
dacht. De afgevaardigde meent dat dit
Kabinet meer dan eenig ander Kabinet
behoort te overwegen hoe de verkiezin
gen in haar werk zijn gegaan en wat zij
hebben geleerd. Een overwinning van de
vrijzinnige beginselen kan men er niet
in zien, gezien den grooten steun van
de socialisten. Hij geeft toe, dat ook de
Christelijke arbeiders ditmaal op rood
hebben gestemd. Geen wonder. In de
groote steden is de Christelijke arbeider
door allerlei verleiding omringd. Wan
neer men nu de stemming van de Chr.-
Hist. van den Protestantschen Bond bij
die van de rechterzijde telt, dan zou men
zien, dat de rechterzijde steeds hetzellde
percentage der kiezers heeft gehouden.
Compromis inzake grondwetsherziening
in tusschen rechts en links z. i. wel mo
gelijk, mits men maar begrijpe dat rechts
geen compromis kan aanvaarden, dat iets
zou afdoen aan den eisch van volkomen
gelijkstelling tusschen openbaar en bij-
zonder-onderwijs.
Spreker vraagt aan de Regeering, of
zij herziening van artikel 192 aan de orde
wil stellen.
Hij bestrijdt de houding van de con
centratie inzake de defensie. De concen
tratie heeft Minister Colijn niet gesteund.
Toch verklaarde de Regeering, dat zij
den bouw van het fort te Vlissingen
niet zou staken. Rekent de Regeering
op steun daarbij van de concentratie, en
in het algemeen op steun van rechts?
Zeer zou hij het betreuren, wanneer
de rechterzijde den Minister van Marine
niet zou kunnen steunen omdat deze
zoo kloek is opgekomen voor onze defen-
ook van Indië.
(Over de sprekers van links iets in
ons volgend nummer.)
Over den tienden penning heen.
Het „Dagblad van Noord-Brabant"
schrijft
In de „Msb." vinden wij een bericht
uit Zaandam over de laatste zitting van
den gemeenteraad aldaar.
Leest even
„De voorzitter deelde mede, dat van
inkomen tusschen f 1200 en f 1400 waar
schijnlijk 9,65 pet. zal moeten worden
betaald, welk percentage voor inkomens
boven f4000 tot 10.81 zal stijgen."
Tien en méér percent hoofdelijken om- I
Daar hebt gij nu de zegeningen van de
sociaal-democratische meerderheid
Van Al va lezen wij, dat hij zich door
het heffen van den tienden penning zeer
gehaat heeft gemaakt en dat de opstand
tegen Spanje onder anderen daardoor
krachtig is versterkt.
Maar Alva was nog maar 'n kind verge
leken bij Duys Co.
Alva liet zich van elke tien penningen
één brengen.
Goed, de menschen hielden er dan nog
negen over.
Maar de burgers van Zaandam betalen
eerst vermogens-, bedrijfs-, grond,- hon
den- en personeele belasting en dan
„bovendien" nog aan de stad van elke
tien penningen een.
Je moetje maar een roode meerderheid
op den hals halen
Waterleiding voer Ossendrecht.
De Raad van Ossendrecht heeft Donder
dag besloten aan de waterleiding-maatsch.
Zuid-Beveland concessie te verleenen tot
het leggen van eene waterleiding in de
gemeente.
Ciergé en Pers.
Naar „Zeelandia" bericht heeft Z. D. H.
Mgr. Leyten, bisschop van Breda, voor
geschreven, dat alle geestelijken van zijn
bisdom als zij artikelen of ingezonden
stukken aan couranten zenden ter plaat
sing deze met hun vollen naam moeten
worden onderteekend.
Sociëteits-Leestafels.
Te Tilburg is een sociëteit, waarvan
de huzaren-officieren lid zijn geworden.
Thans verlangen de nieuwe leden, dat
op de leestafel dier sociëteit de „N. Rott.
Ct." zal komen en het bestuur is geneigd,
aan dit verlangen toe te geven. Maar
nu blijkt er onder de katholieke leden
ernstige oppositie te bestaan tegen dit
blad, hetwelk men onnoodig acht. Som
migen gaan zelfs zoover om liever de
geheele leestafel op te ruimen, als in
strijd met de gezelligheid.
Over dit geval bevatten de liberale
bladen nu weer allerlei geestigheden
over het Tilburgsch intellect, de geeste
lijkheid en de geloovigen en er wordt
gezegd, dat als de officieren hun zin niet
krijgen, zij de sociëteit weer verlaten en
een nieuwe sociëteit stichten zullen, een
sociëteit met de „Nieuwe Rotterdammer."
Het geval is daarom ook voor elders
van beteekenis, omdat wij nog nooit
gehoord hebben, dat ergens katholieke
leden van een sociëteit op dezelfde wijze
gehandeld hebben, als zij geen katholieke
bladen op hun leestafel konden krijgen.
Dan onderwierpen zij zich gewillig aan
de meerderheid en namen thuis hun
abonnement op het katholiek dagblad
hunner keuze. Het schijnt evenwel
specifiek liberaal te zijn, om in een
sociëteit den baas te willen spelen, ook
als men er in de minderheid is.
(„Tijd.")
Tienjarig Bestaan van de K. S. A.
Nader vernemen wij, dat als sprekers
in de feestvergadering, welke op H.
Driekoningendag a.s. te Utrecht zal wor
den gehouden, zullen optreden
In de middagvergadering: de Hoog-
Edelgestrenge Heer W. H. Bogaardt,
Voorzitter van den Centralen Raad voor
de K. S. A., de HoogWelgeboren Heer
Mr. A. Baron van Wijnbergen, Voorzitter
van het Diocesaan Comité voor de K. S.
A. in het Aartsbisdom Utrecht, en de
ZeerEerwaarde Hooggeleerde Heer Prof.
Mag. Dr, J. V. de Groot, O. P., Hoog
leeraar te Amsterdamen
in de avondvergaderingZijne Excel
lentie Mr. M. J. C. M. Kolkman, oud-
Minister van Finantiën, de ZeerEer
waarde Zeergeleerde Heer Mr. Dr. Ch.
Raaymakers, S. J., en de ZeerEer
waarde Pater Borromacus de Greeve,
O. F. M.
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 6 Dec.
Meest matige tot krachtigen, Zuid-Weste
lijke tot Westelijken wind. Zwaar bewolkte
lucht met tijdelijke opklaring. Buig weer.
Weinig verandering van temperatnur.
De plechtige Pontificale H. Mis zal
door Z. D. H. Mgr. den Aartsbisschop
worden opgedragen te half elf ure in
de Metropolitaan-kerk in de Lange
Nieuwstraat.
Centraal Bureau K. S. A.
Met goedkeuring van het Doorluchtig
Episcopaat is door den Centralen Raad
voor de K. S. A. benoemd tot Onder-
Directeur van het Centraal Bureau voor
de K. S. A. Mr. A. F. L. M. Tepe, sinds
zeven jaren reeds werkzaam aan genoemd
Centraal Bureau, als wetenschappelijk
ambtenaar.
„in de Ton"
„De Standaard" heeft dezer dagen
nog eens guitig herinnerd aan het op
treden van mr. Pleyte. den Minister
van Koloniën, als lofredenaar op den
Gouverneur-Generaal Idenburg. Het blad
is benieuwd, hoe ten slotte Links die
houding zal blijven oordeelen. „Teleur
stelling" zal wel het zachtste woord zijn,
waarin die houding zal worden weerge
geven.
En dan verwijst de „Standaard" naai
de „Telegraaf' vaii 7 Juli, waarin staat
hoe deze zelfde mr. Pleyte te Amsterdam
in het café „De Ton" verklaard heeft,
met een brekend hart van Indië geschei
den te zijn, want dat „de politiek (onder
IdenburgJ in Indië gevoerd, het land ten
verderve leidt." Daardoor vraagt men
zich onwillekeurig af, of hij in „De Ton"
niet een loopje met de kiezers van Am
sterdam IX nam Door zijn speech ech
ter is nu een breede streep gehaald,
meent de „Standaard".
Of dat waar is, zullen we natuurlijk
moeten afwachten. Maar het gebeurde
herinnert ons aan een oude Hollandsche
prent met de geschiedenis van Tetjeroen,
een legendarisch oliekoop oftewel kwak
zalver, die het volk op de markt met
grappen wist te vangen. Op een dei-
prentjes stond de held afgebeeld in een
open vat, waarin hij zijn grollen ver
toonde. En het onderschrift luidde
Zie wat Tetjeroen verzon
Hij doet kunsten in een ton
Tetjeroen deed in Juni flink mee aan
de liberale verkiezingsactie.
(De Tijd.)
Naar wij vernemen, stellen H. M.
de Koningin en Z. K. H. Prinsi Hen
drik, zich voor Maandag 8 December
te 11 uur van Het Loo in de Resi
dentie aan te komen en zich kort daarna
naar Scheveningen te begeven ter bijwo
ning van de aankomst van Pronk, het
planten van den Oranjeboom en op het
strand nabij de gedenknaald plaats te ne
men, teneinde getuige te zijn van de lan
ding van Prins Willem V.
De koninklijke familie zal de feestelijk
heden in rijtuig volgen.
Faillissementen in Nederland.
Volgens mededeeling van Van der
Graaf en Go's, Bureaux voor den Han
del, zijn over de afgeloopen week in Ne
derland uitgesproken 35 faillissementen
tegen 38 faillissementen in dezelfde week
van. het vorige jaar.
Ook een Wetsuitlegging.
De „N. Haart Ct." schrijft het vol
gende
Een onderwijzer, weduwnaar met één
kind meende volgens de „toeslag wet"
recht op f50 toeslag te hebben.
Hij vroeg er om.
De minister antwoordde: neen.
Reden: in de wet staat wel dat een
„weduwnaar met inwonende minderjari-
