ndaal, eemarkt ISSEN TEN takt jfieleo 1500 150 ij ij yaneen nu een y al :and, int Dinsdag 1$ 'November 1913. LF en Gasketels. irskoek Negende' Jaargang. Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. fEUILLETON. Het Vierde gebed, BUITENLAND. Tel. 6015. plekken, ruwe RBEEM, 'an Houte bN, GOES, lirima Zwolle. V' Moraal zonder godsdienst. V' Aangeboden diensten tlaj Ie beveiligen leien zand cement, |,t meerdere dikte m. la-geschreven door l.ns door Belgisch I in meer dan 700 Verlichting) Rijks- Iden. Bestol werd |lerhoogste onder- eren of pleisteren. Stationweg 14b. 1EBR. MULDER in. en tilling In het S, en Effectengaken [ING GOES. f-ende prijzen. Ing- der wielen J een standaard- lewekcn wordt. In is jlen, kwaliteit uiter en eerste klas eft", omdat zij |t modern inge- wielen" dat zijn alen. boordmotoren, 's Heerenhoek J.PROVOOST, Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten ƒ0.95 Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent. Advertentiën worden ingewacht ,op Maandag en Woensdag vóór half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags. Kanfoor v. d. Administratis: Gangepoortsfraaf C 209, GOES' ReclamebericKten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs. Advertentiën ran 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct. Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend. Dienstaanbiedingen 6 regels voor 25 Ct. èt contant De abonné's op dit blad, in het bezit der door de directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor gulden bij verlies van beide handen, voeten of oogen. Voorts bij ongeneeselijke verstandsverbijstering gulden bij verlies van een hand, voet of oog; I gulden bij f gfy gulden bij pi I I B I verlies 1— I H verlies van m %0 ^0 duim\0 wijsvinger. WÊÊÊ 0 gulden bij verlies van eiken anderen vinger. De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algerneene Verzekerings-Bank" te Schiedam. Een der grootmandarijnen van het hedendaagsch anti-clericalisme in ons land is ongetwijfeld de oud-minister mr. S. van Houten, de man, die zich niet schaam de de leuze: „Christus hoven alles" een allerverderfelijkst regeeringsprinciep te noemen, de man ook, die de eerbewijzin- gen aan kardinaal Van Rossum bewezen afkeurde. Daarover zelfs door liberale bladen onderhanden genomen, meende de heer Van Houten zijd misnoegen te moe ten koelen door in de volgende klcinee- rende bewoordingen te schrijven over de betrekking tusschen Nederland en liet Va- tikaan „Ons staatsrecht veroorlooft niet in ternationale betrekkingen der Room- schen principieel anders te zien en te behandelen, dan die van vrijmetselaars, Zionisten, sociaal-democraten, etc Hieraan verandert niets, dat er nog een restant van diplomatieke aanra king bestaat tusschen den Paus en het Nederlandsche Hof. Dit is een versleten overblijfsel van den toestand vóór 1870, toen de Paus hoofd was van den Ker kdijken Staat en als zoodanig interna tionale betrekkingen onderhield met het hoofd van den Nederlandschen Staat. Die toestand had na 1870 van beide zijden behooren op te houden". Het Katholieke tijdschrift „Van onzen Tijd" levert op deze beschouwing de na,- volgende aanmerkingen, waarmede mr. Samuël het voorloopig kan doen. 1. Niet ons staatsrecht, maar het in ternationale recht bepaalt de positieve rechtspositie van den Paus. In ons staats recht wordt dan ook nergens met een woord daarover gesproken. Alleen wordt in art. 173 der Grondwet eraan herin nerd, wanneer daar wordt afstand ge daan van het z.g. recht Van placet, de tusschenkomst der Regeering biji de brief wisseling met de Hoofden der onderschei dene kerkgenootschappen en de afkondi ging van kerkelijke voorschriften, welk) recht was toegestaan in het Concordaat van Pius VII en Napoleon van 10 Sep tember 1801. Ook al zoude ons staats recht uitdrukkelijk vorklaren, dat de Paus niet anders is dan een privaat persoon, de Paus behield niettemin zijn interna tionale positie ook te onzen opzichte, omdat deze wordt beheerscht door de volkenrechtelijke verhoudingen, welke >vij niet eenzijdig kunnen veranderen. 2. De internationale positie van den Paus vóór 1870 word niet of ternauwer nood bepaald door zijne hoedanigheid als Hoofd van den Kerkdijken Staat, maal ais Hoofd der Katholieke Kerk. Als zoo- 44 Dat laatste, wat hij van mij vorderde wilde ik hem gaarne beloven. O, lieve God het duurt nog zeven weken, voor dat mijn tijd hier isWat zal mij in dien tijd overkomen, wat zal ik niét te lijden hebben Twee vijanden, de eene al machtiger en boozer dan de andere hebben tegen mij, arme wees, saam gezworen. Verloren ben ik, als God mij met bijstaat 1 TJ. Hij za' u bijstaanja, zeker zal .1 11 bijstaansprak de weduwe vol van geloovig vertrouwen. Die tijd zal ook wel omkomen en aan uwe rampen komt wel een emde, arm deerniswaardig kind 1 Wat u nu vooral te doen staat, te waken en te bidden, te vertrouwen en stand vastig te blijven ten einde toe, en dan zal uwe belooning groot zijn. Gij zult m vreugde inoogsten wat gij in smarten gezaaid hebt. Voorts gaf zij haar den raad, haar geval voor iedereen geheim te houden danig bezat hij historisch ipso jure1) in ternationale persoonlijkheid evenals we reldlijke souvereinen, en bezat hij ook in menig opzicht hoogere rechten en oefende hij grooteren invloed in het internationale leven dan ziji. Als zoodanig ook sloot hij: concordaten, benoemde en ontving hij ge zanten, verleende hij eeretitels, enz. Als vertegenwoordiger van het Hoofd der Kerk namen zijne gezanten onder hot "corps diplomatique2) den eersten rang in. Die positie behield de Paus van 1798 tot 1801 en van 18091814, hoewel hij in die jaren het gezag over den Kerke- lijken Staat miste. Naar den Paus, als Hoofd der Iterk, zond ook onze Regeering1 sinds 1815 een buitengewoon gezant, ge volmachtigd minister, wiens bemoeiingen dan ook betroffen de verhouding onzer Regeering tot het Katholieke Kerkgenoot schap, niet of ternauwernood die tot den Kerkdijken Staat. Nimmer heeft dienaan gaande vóór 1870 een andere opvatting gegolden. .Wat werd nog in 1853 hij de Aprilbeweging aan de Regeering verwe ten? Dat het herstel der bisschoppelijke hiërarchie zou hebben plaats gehad bui ten onzen gezant te Rome om; dat men niet voldoende den pauselijken nuntius van de beteekenis daarvan met het oog op: onze Protestantsche bevolking had in gelicht, enz. enz. Wat reden zouden wij en de andere Staten ook gehad hebben, zoo hooge vertegenwoordiging te zendep. naar het Hoofd van een staatje van on geveer 3 millioen zielen? 3. De Paus heeft na 1870 zijne in ternationale positie behouden. Hij is nie- mands onderdaan, maar volkenrechtelijk souverein, houdt zijn eigen lijfgarde, oefent het internationaal verkeer met de Staats hoofden uit, evenals Vóór 1870. Zijne con cordaten behouden dezelfde beteekenis, zijne gezanten denzelfden rang en dezelfde immuniteit, zijne eeretitels dezelfde er kenning. Zeker, wij haastten ons in 1871, onder het valsche voorwendsel, dat, nu de Paus geen staat meer beheerschte, er voor ons geen reden meer was, een gezant bij den Pauselijken Stoel te heb ben, den in vollen vredestijd van zijn staat beroofden Kerkvorst den ezelstrap te geven; maar in die groote liberalis tische daad, waartegen het Ministerie- Thorbecke zich met kracht verzette, en waarop mr. Van Houten thans nog zoo trotsch is, stonden wij onder Katholieke en niet-Katholieke staten alleen. De ver houding van de andere staten tot den Paus werd door de gebeurtenissen van het jaar 1870 niet gewijzigd. 4. De internationale rechtspositie van den Paus steunt niet op de Italiaansche Garantiewet van 13 Mei 1871; deze Wet erkent, slechts die positie en geeft daaraan van Italiaansche zijde in Italië de noo- dige garantie. Het was voor Italië vol kenrechtelijk eene onmogelijkheid den zelfs voor Josef: zij vreesde, dat zijn heet bloed en zijn geschokt eergevoel hem in heftigheid tegen den graaf en den pach ter zouden doen uitvaren. Getroost, ofschoon dan toch met een treurig voorgevoel en nieuwe vervol gingen duchtende, scheidde Magdalena van Marianne. Kort daarop kwam Josef met de on aangename tijding dat hij nog dienzelf den dag zijne goede moeder verlaten en op bevel van den pachter met eenige daglooners naar Albenberg vertrekken moest, om daar in de welvoorziene bosschen brandhout voor het badhuis te hakken. Hij moest slechts eenige wei nige uren ver, maar daartegenover durfde hij niet hopen zijne moeder binnen acht dagen weder te zien. Dit afscheid viel Marianne in dezen bedrukten toestand niet lichtmaar, gewoon zijnde alles aan God over te geven, bood zij hem het wijwater ter zegening, en hare hand tot afscheid aan, met deze zinrijke woor- nenGa dan met God I ik hoop, dat bij uwe wederkomst veel veranderd, en zoo God het wil, beter zal zijn. Dat stel ik mij vast voor, ant woordde JoSef met dien frisschen moed zijner jeugd; alsdan hoop ik u zon- Paus te maken tot Italiaansch onderdaan en de Heilige Stoel tot een instelling onder do territoriale suprematie van Ita lië. In de bekende diplomatieke nota van Visconti Venosta van 8 October 1870 werd dan ook aan de Mogendheden medege deeld, dat Italië, Rome bezettende, zoo angstvallig mogelijk dc onafhankelijkheid van den Paus en de Kerk zoude eerbiedi gen.3) Eene nationale wet kan trouwens geen internationale rechtspositie schep pen; nimmer is dan ook die wet als zoodanig aanvaard noch door den Paus, noch door eenige "buitenlandsclie Regee ring. Zonder onderbreking hebben de hui- tenlandsche Regeeringen in 1870 hare be trekking tot den Pauselijken Stoel laten voortbestaan, zooals deze vóór 1870 wa ren.. Dit alles moge nu niet passen in dc liberalistische idee van dc scheiding van Kerk en Staat, zooals mr. Van Houten deze begrijpt, vooralsnog is het werkelijk heid en daarmede heelt ook onze Regee ring rekening te houden. Zoodra mr. Van Houten voor de vrijmetselaars, de Zio nisten en de sociaal-democraten dezelfde werkelijkheid kan toonen, zullen wij' zijne vergelijking aanvaarden. Krachtens het recht zelf. Red. N. Z. Crt. 2) De gezanten van vreemde mogendheden bij een Hof worden onder den verzamelnaam van diplomatiek corps of corps diplomatique aange duid. Red. N. Z. Crt. 3) „Son caractère de Souverain, sa prééminence sur les autres princes catholiques, les immunités et la liste civile, qui lui appartiennent en cette qualité, lui serontamplementgarantis; ses palais et ses residences auront ie privilege de l'exter- ritorialité. L'exercise de sa haute mission spirituelle lui sera assure par un double ordre de garanties, par Ia libre et incessantecommuni cation avec les fidèles, par les nonciatures qu'il continnera il avoir auprès les puissances, par les representants, que les puissances continueront il accréditer prés de lui, énlin et surtout par la separation de l'Eglise et de DEtat, que l'Italie a dejk proelamée." Hetgeen vertaald aldus luidt: Zijn karakter van souverein, zijn voorrang boven de andere katholieke vorsten, de onschend baarheid en de civiele lijst (bezoldiging van den Paus en diens hofstaat) waarop hij recht heeft, zullen hem ruimschoots gegarandeerd zijn; zijn paleizen en verblijven zullen beschouwd worden als hem eigen en niet tot het gebied van den staat behoorende. De uitoefening van zijn hooge geestelijke zending zal hem op dubbele wijze verzekerd zijn, zoowel door de vrije en onafgebroken ver binding met de geloovigen als door de nuntia turen die hij bij de mogendheden zal vestigen en door de vertegenwoordigers welke de mogend heden bij hem zullen accrediteeren. Ten slotte en vooral door de scheiding van Kerk en Staat, welke Italië reeds heeft uitgeroepen. Red. N. Z Crt. Bij de kwestie van godsdienstig of neutraal onderwijs de debatten inde Belgische Kamer over de schoolwet brengen deze oude en altijd nieuwe der kruk en zonder verdriet te zien. Moe der wees zoo goed en groet Lena van mijik zou haar gaarne nog wel eens opgezocht hebben maar de daglooners wachten reeds op mijGod behoede u 1 Bij de deur keerde hij zich nochmaais om en zeide Moeder als ik terugkom, dan breng ik u een hord vol van de beste aardbeziën mede en Lena een ruiker van de schoon ste bloemen uit liet boscli Hij bracht haar nog iets beters mede, gelijk wij weldra vernemen zullen. In plaats van bloemen schenen er voor de arme Magdalena slechtsnieuwe door nen te groeien. Wel liet haar thans de onbeschaamde graaf met rust; zij zag liem volstrekt niet, en er werd gezegd, dat hij ziek lag aan de koorts en nie mand bij zich liet komen, dan zijn ka merdienaar maar er kwam van een ande ren kant een nieuw kruis haar bezoeken. Haar gevogelte, hare kippen en duiven, de eenden en ganzen, welke tot dus verre onder hare zorgvuldige oppassing zoo goed gezond waren en vet werden, begonnen op eenmaal ziek te worden en te sterven. Binnen weinig tijds had zij er wel twintig van verloren, en dit eiivel scheen eer toe dan af te nemen. Dat kwestie weer op het tapijt komen de voorstanders van het laatste graag aan dragen met den z. g. moraal zonder gods dienst. „Komen er", zoo zeggen zij, „van de neutrale school niet tal van nette en fatsoenlijke menschen en moet de gods dienstige school niet wijzen op menschen vroeger hare leerlingen die de maatschappij alles behalve tot sieraad strekken Hierop antwoordt met zijn gewone scherpzinnigheid de geleerde Belgische Kardinaal Mereier in zijn brief naar aan leiding van de schoolwet „De menscli, die afdwaalt, is altijd heter dan zijn beginselen, omdat er in het geweten een natuurlijke rem ligt, die hem belet zijn dwaalleer te volgen tot haar uiterste gevolgen. Daarenboven blijven ongeloovigen, dikwijls zonder het te weten, onder den invloed van christe lijke gewoonten hunner jeugd ofwel, wat zij er ook over denken, de uitstraling van het godsdienstig leven van de groote meerderheid der bevolking. Dit geeft antwoordt op de vraag, hoe het komt, dat lieden, die buiten den godsdienst leven, toch een zekere rechtschapenheid kunnen aan den dag leggen en wat men noemtzich fatsoenlijk gedragen." Hier mede aldus de Brusselsche corres pondent van „De Tijd" geeft de brief des Kardinaals tevens antwoord op de belachelijke bewering, die al zoo dikwijls hier en elders misbruikt is, als zouden de Katholieken volhouden, dat alle anti klerikalen zedeloos en slecht zijn. Wel is er van katholieke zijde en met recht gezegd en geschreven en 't is geen won der, dat dit inslaat, juist omdat het zoo waar is, dat al wat niet deugt, bandieten enz., anti-klerikaal is, maar hierom wordt nog geenszins beweerd, dat ieder anti klerikaal of ongeloovige een slecht mensch is. Iets anders is toegeven, dat menschen zonder godsdienst wel tot zekere hoogte een moreel leven kunnen leiden, iets anders echter toegeven, dat er een ware moraal bestaat buiten God en godsdienst. Indien de ons verstrekte inlichtingen juist zijn, ging aan de verkiezing van een Buitengewoon Lid van Gedeputeerde Staten tijdens de jongste najaarszitting der Provinciale Staten een voorspel vooraf, dat een eigenaardig licht werpt op som mige personen en toestanden en het bekende Hollandsche spreekwoord„aan geboden diensten zijn zelden aangenaam" niet onaardig illustreert. Het is de gewoonte, dat de verschillende politieke fracties der Provinciale Staten kort vóór de zitting clubsgewijze ver gaderen om de te volgen gedragslijn vast te stellen. Nu deelde vorige week de heer Van was een groot verdriet voor de getrouwe dienstmeidzij zag geen einde aan liaar ramp. Zij had het dit mocht zij van zelve getuigen, en het werd door alleen bevestigd zij had het niet aan ge trouwheid en nauwkeurigheid in hare hare oppassing laten ontbreken; zij had, als altijd, het voeder voor de kippen gehaald, versch en frisch water uit de heek aangedragen en hot hok voorbeel dig zindelijk gehouden. Van waar kwam toch die ziekte, die sterfte en waarom viel zij juist op deze dieren, terwijl de anderen, de paarden, de koeien en scha pen daarvan geheel vrij bleven Wat kon toch de oorzaak van zijn Magdalena stortte als naar gewoonte, de droefheid van haar hart voor moe der Marianno uit. Deze deed alles wat zij vermocht, om de arme wees te troos ten ja, hoe onbemiddeld zij was offerde zij eenige guldens op om nieuwe kippen te koopen Maar dat was aldra niet meer toereikend, toen de hoenen en ganzen bij dozijnen dood nedervielen! De keu kenmeid was in de grootste verlegen heid, de gasten wilden geen gevogelte meer eten, en de heer Gaming, buiten zich zeiven van gramschap viel hevig tegen Magdalena uit beschuldigde haar Welk weder zullen wij hebben Verwachting tot den avond van 18 Nov. Stormachtige tot krachtigen, westelijke tot zuidwesteiijken wind, betrokken tot zwaarbewolkt, regenbuien. Weinig verande ring van temperatuur. Dalsum, lid der Staten voor Hulst en behoorende tot die politieke partij welke met den geijkten term „wilde" pleegt te worden aangeduid, aan de liberale Statenclub mede, dat, wanneer door liaar bij de verkiezing van een buitengewoon lid van Ged. Staten unaniem gestemd werd op den heer.... Van Dalsum, hij ook genegen was, om op dien heer zijn stem uit te brengen. De liberale Statenclub, blijkbaar wel van zins,van den heerVan Dalsum diensten te willen aanvaarden, maar niet genegen, hem iets terug te schenken, weigerde op dit aanbod in te gaan. Waarop de heer Van Dalsum zijn stem gaf aan mr. De Veer wat uit de gehouden stemming der Staten zoo goed als zeker is op te maken. ITALIË. Het afscheid vanNathan.Een telegram heeft reeds gemeld, dat burge meester Nathan van Rome Dinsdagavond plechtig zijn ontslag genomen heeft, en met hem de meerderheid van den gemeen teraad, die, men weet het, uit trouwe handlangers van den grooten „blocard" bestond. Slechts 14 conservatieve leden hebben hun mandaad behouden. Na afloop van de vergadering werden op straat door de vriendjes van Nathan betoogingen ten gunste van den heen- gaanden „burgervader" op touw gezet. Op het kapitool en in den omtrek wer den hem geestdriftige ovaties gebracht. Nathan wilde in een auto naar huis gaan, maar de vriendjes haalden hem er uit en droegen htm in „triomf" door de stra ten. Van het balkon van zijn woning hield de ex-burgemeester toen een rede, waarin hij een nieuwe overwinning van het liberalisme tegen de clericale tyrannie in Rome aankondigde. De vriendjes gingen daarop wat kabaal maken voor de huisen van de gekozen nationalistische afgevaardigden en wer den ten slotte door de politie uiteenge dreven. De betoogingen te zijner eere kan men als een eerste klas begrafenis beschou wen en in dien zin den heengaanden burgemeester van harte gunnen. (Ms.bode.) van nalatigheid en vorderde van haar de vergoeding niet alleen van de ge storvene kippen, maar daarenboven van alle schade, die hij, bij gebrek aan ge vogelte, in zijne winst aan zijne gas ten geleden had. Gij zijtde schuld, trage, vadsige, morsige meid, dus hij in zijnen toornik weet wat gij in 'het schild voertGij zoudt mijne dienst gaarne verlaten, en denkt mij op deze wijze de toestemming in uw vertrek af te dwingen. Maar dat zal u tegenvallen. Ik laat het gerecht komen en de schade onder mijn gevogelte schatten 1 en dan zult gij mij zoolang zonder loon dienen, tot dat gij mij alles tot den laatsten pen ning toe vergood hebt 1 Toen nam hij haar uit liet kippenhok weg, en zette haar in het waschhuis evenwel mocht zij voorloopig bij moeder Marianne intrekken, omdat er elders geene plaats voor haar was een groote troost voor beiden. Nu meende de arme Magdalena van angst en verdriet te zullen verkwijnen. Moeder Marianne wist eindelijk zelve niet meer, hoe en waarmede zij de diep bedroefde kon troosten, en wat zij van de zaak moest denken. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1913 | | pagina 1