ZIER,
IBANK
8EKEH ENZ.
lEN
Dinsdag 21 October 1913.
Negende Jaargang.
- SOES.
zuur, Carbol-
Dlblokken,
iegenvangers,
Iruine Teer,
ier.
alle kleuren,
e Verfwaren
inz
in VET
e f53.051.23
No. 124.
10001
Iers.
GOES.
gens.
RING.
ia Smeer
Oliegoederen
ndaal,
fen.
es,
Virschiint eiken MMHDIW-. WOENSDAG- en HUUUIIIII.
f EUILLETON.
BUITENLAND
!6 cent per pond.
ij
ikelmarkt Goes
IO
AN DER MINNE.
voor uw vee
714.
ÏLHANDEL.
•krijgbaar bij
',d REEPE,
VAN VI1VEN Gz.
Goes.
2479.
carte.
en zitting In het
en Effecfen«aken.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiëu worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en .Vrijdag vóór een uur 's i
Kantoor v. d. Administratis: Ganzepoortsfraaf C 209, GOES
ReclamebericEten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiëu van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 6 regels .voor 25 Ct. K contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de I gulden bij verlies van beide I V* 4^% gulden bij I gulden bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de I III handen, voeten of oogen. I I verlies van een I II I verlies
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, I 11 11 I Voorts bij ongeneeselijke I 11 I hand, voet I I II I van een
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: 1%^%^%^ verstandsverbijstering; of oog; 1%^%^ duim;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
4% gulden bij A gulden bij ff®
I 11 I verlies I I verlies van M
lil vaneen fl|| een fZM
\0 duimwijsvinger. HM \0
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Niettegenstaande België sinds verschei
dene lustra eene katholieke regeering
heeft, bleef de onderwijskwestie nog steeds
zonder bevredigende oplossing voor de
Katholieken, die toch verreweg het groot
ste getal van koning Alberts onderdanen
uitmaken.
Het wetsvoorstel Schollaert dat een paar
jaar geleden een oplossing deed verwach
ten in den geest van rechtvaardigheid werd
tegenover den verbitterden tegenstand dor
linkerzijde ingetrokken.
Thai» is minister Poullet niet oen wets
voorstel voor volksvertegenwoordiging ge
komen, dat eveneens in meer dan één
opzicht een billijke tegemoetkoming mag
worden geacht aan de verlangens van.
duizenden Katholieke burgers inzake de
onderwijsregeling, zonder de vrijheid der
Ilelgen in het algemeen, te na te komten.
Groot kabaal maakt echter de linker
zijde. Zoowel liberalen als socialisten doen
hun uiterste best de bedoelingen van mi
nister Boullets wetsvoorstel in een on
gunstig daglicht te stellen en stellen het
voor als had deze bewindsman niets
meer of minder in dén zin dan een aan
slag op de vrijheid van geweten, een
daad van tirannie der „clericale" regee
ring ten opzichte der anti-cltericalen.
liet is daarom zoo goed op kalme en
bezadigende wijze de onderwijskwestie
welke thans hij onze zuiderburen aan
hangig is, van prioipieel standpunt te
beschouwen en daaruit de condusiën te
trekken, die zich als vanzelf aan het
gezond verstand vrij van alle hartstoch
telijkheid voordoen.
Uitnemend is o.i. daarin de Brusselsehe
correspondent van „De Tijd" geslaagd.
Zijn betoog en uitleg zijn wél in staat den
onbevooroordeelden lezer een duidelijk in
zicht te geven in hetgeen thans de hoofden
en gemoederen in België vervult.
Heit betoog v,an den briefschrijver komt
hierop new:
„Wat is er dan wel. ia het sclioolont-
werp, dat de heeïen der oppositie zoo
in lichten laaie zet? Wat is, dan wel die
ijselijkheid in de nieuwe wetgeving? Is
het, omdat voortaan de traktementen der
onderwijzers Zullen verhoogd worden, of
omdat het onderwijs verplichteni zal wor
den gemaakt? Dat is het 'm. niet. Dat
kan hun niet schelen, liet ijselijke van
het geval is dit: dat aan een. vrije (con-
fessioneele) school, die aan de voorwaar
den, door den Staat gesteld, voldoet, de
zelfde voorrechten zullen geschonken wor
den als aan de openbare (niet-confessio-
neele) sëliolen. Dat is ongehoord, dat
mag niet. Een katholiek huisvader, die
zijn belasting betaalt voor de instandhou-
■Jl
33
Gij neemt mij het woord uit den
mond, mijnheer, antwoordde vrouw Hill-
mayr dit is een schoone inval. Het
reizen wekt eetlustmaar bij gebraad
hoort ook brood!
En zij sneed een groot stuk van de
struif, nam bovendien de helft van de
ham en eenige worsten en gaf dit alles,
zorgvuldig ingepakt, aan Gonda, om het
in de koets te brengen.
Josef en Marianne kwamen van vreug
de en aandoening de tranen in de oogen.
Ik kan niet uitdrukken wat mijn hart
gevoelt zeide de moeder, ik kan slechts
zeggenHeer, vergeld het hun, vergeld
liet hun duizendmaalMaar hare tranen
spraken luider dan alle woordeu Het
zelfde gevoel van innige dankbaarheid
overmeesterde Josef mede. Hij kuste
vrouw Hillmayr de hand en wi'lde dit
ook den burgemeester doen. Maar deze
voorkwam het, drukte vriendelijk de
rechterhand van .Tosef en zeideHet
is mij eene vreugde geweest, voor u en
ding van de school van een «iet-katholie
ken huisvader mag zelf geen school vin
den, waarin zijn kinderen godsdienstig
onderwijs kunnen genieten. Wil, hij zulk
een school hebben, dan moet hij, die
die anti-confesgioneele school voor een
ander betaalt, nog eens opnieuw geld
storten, om zelf een school te hebben
voor zijn kind, terwijl de anti-clericaal
zulk een school gereedelijk vindt zonder
extra-offers, wijl iedereen daartoe bij-
traagt.
De ongehoorde onbillijkheid van zulk
een toestand springt iedereen in het oog.
Wie zijn de waarlijk verongelijkten in een
Staat, waar het gold van allen gebruikt
wordt uitsluitend ten bate van een ge
deelte der betalenden? Dat zijn natuurlijk
diegenen, die betalen en toch van het
voordeel worden uitgesloten.
De anti-clerikalen echter beweren, dat
niemand wordt uitgesloten, omdat jeder-
een va.n een openbare, d.w.z. algemeene
school gebruik kan maken. Hier echter
zit juist de cardo question».1) Een school-,
waar iedereen kan komen, is juist, een
school, waar niet iedereen kan komen.
Déze schijnbaar paradoxale stelling be
vat de gx'oote waarheid, waarop alle
schoolstrijd berust.
Een openbare school toch kan nooit een
school zijn, die openbaar is in dien zin,
dat ieder kind van welke gezindie ook
ze kan bezoeken.
Een openbare school immers is niets
andei-s dan een anti-confessioneele school.
Hoe kan die bezocht worden door een
kind, dat tot oen confessie behoort? En
dat een openbare school wel degelijk een
anti-confessioneele school is vloeit daar
uit voort, dat het feit zelf, dat alle gods-
dienst in het onderwijs wordt, buitenge
sloten, een anti-confessioneele daad is,
omdat dit wel degelijk een positieve mis
kenning, een depreciatie van den gods^
dienst bevat. Vervolgens is het voor
iemand, die tot een confessie behoort, een
vaststaand punit, dat de godsdienst zulk
een innigen samenhang heeft met liet ge-
heele loven 'van den mensch, dat ze er niet
van gescheiden kan worden, zeker niet
in zulk «en belangrijk gedeelte van de
opvoeding, als het onderwijs is-. De gods
dienst opnemen in het onderwijs als een
leervak, waaraan een paar uren worden
besteed, is ook geen godsdienstig onder
wijs ofschoon zulks bij gebrek aan beter
wordt getolereerd. De godsdienst laat
men niet achter, wanneer men uit de
catechismusles of kerk komt. De Katho
liek dus en in tiet algemeen iemand die
een godsdienst belijdt, kan geen genoe
gen nemen met een onderwijs, waaruit
iedere godsdienst gebannen is. Degene ech
ter, die anti-klerikaal is, vindt, in de gods-
1) Het zwaartepunt der kweBtie Red. N.Z.Cfc.
uwe moeder iets goeds te kunnen doen.
Ga, voort, uwe moeder te beminnen en
te vereeren, gelijk gij dit tot dusverre
gedaan hebt, en houd u daarvon over
tuigd op het overvloedigste zal de zegen
Gods op u nederdalen 1 Op uw terug
reis zien wij elkander weder.
En dat moet gij en uwe moeder bij
mij komen logeeren, sprak de goedé
vrouw Hillmayr, ik heb boven een
paar nette kamertjes. Naar den Beer
wil ik niet meer dat gij gaat:
Lieve God, hoe goed zijt gij riep
Josef uit, wat kunnen wij u daartegen
over doen'?
Bidt maar voor ons, zeide de vrouw,
dat heb ik het liefste.
En als we iets noodig hebben, dan
zullen wij u wel weten te te vinden,
voegde de burgemeester al lachende
daar bij.
Gij schertst, genadige lieer, ant'
woordde Josef, maar voor u zou ik door
het vuur gaan.
Dat zou wat gevaarlijk zijn, schertste
de burgemeester, en dat kon u
wel eens duur te staan komen. Josef.
Overigens kan in de wereld den eene
den andere dikwijls noodig hebben, en
ik denk menigwerf, aan de schoone fa-
dienstiooze school een school volgens zijn
opinie, krijgt dus voldoening op dit ge
bied, wijl hem een school versohaft wordt,
die overeenstemt met zijn eischen. En dia
school wordt mede betaald door dengene,
die voor zich andere eischen stelt.
Is het nu niet een eisch van de elemen
tairste billijkheid, dat, wijl alle burgers
gelijk zijn voor de wet en iedere opi
nie evenveel' recht van bestaan heeft, dat
iemand, die een godsdienstige overtuiging
heeft een school vinde, die ook aan z ij n
eischen voldoet.? Waarom moet de eene
voldoening krijgen en de ander niet? La
ten we het geval eens andersom stellen
en op de keper beschouwd zou het eigen
lijk zóó moeten zijn. Veronderstel, dat in
een land als België, waar de groote meer
derheid en ook de rogeering; katholiek
ia, het staatsonderwijs katholiek was, d.
w.z. in overeenstemming met del gezindte
der Regeering en van de groote meerder
heid der bevolking. Wij zouden kunnen
redeneeren, zooals nu de anti-klerikalen
doen: willen ze een extra-school hebben,
waar d® godsdienst buitengesloten Is, een
school dus, die volgens, de eischen .is
der anti-confessioneele bevolking van het
katholieke land, welnu, dat ze zulke scho
len bouwen en zelf betalen; de Staats
school is katholiek. Ge zoudt.dan een ge
schreeuw hooren en ze zouden precies de
zelfde redeneering opzetten, om vrijheid
en gelijkheid voor de wet te krijgen, die
nu de Katholieken doen gelden. Zij zeggen
tot den KatholiekStuur uw kind naar de
openbare school, maar wij zouden dan
evengoed kunnen zeggen: zend uw gods
dienstlozen nakomeling naar een katho
lieke onderwijsinrichting. Dat zou even
billijk, of liever onbillijk, zijn en zelfs wij,
Katholieken, hebben meer 'recht van zoo te
spreken, omdat wij de meerderheid vór
men in het land en eerder de eischen
der meerderheid dan die der minderheid
ingewilligd zouden moeten worden. Er
moet den anti-clericalen wel veel gele
gen zijn aan „de schoone ziel van het
kind", dat de schoolkwestie in ieder land
zulk een strijd veroorzaakt. Een reden
te meer om! met volle kracht op te tre
den, als er zulke hooge belangen op het
spel staan.
V Vrijzinnigheid op zijn smalst.
In de laatste dagen der vorige week
hebben vrijzinnigen in de gemeenteraden
van Rotterdam en Middelburg, mitsgaders
de met de vrijzinnigen steeds broederlijk
samengaande socialisten weer treurige
staaltjes 'geleverd van partijdigheid in
zake benoemingen, met als slachtoffers
natuurlijk een Katholiek.
Te Rotterdam ging het over de be
noeming van een geneesheer bij het
Burgerlijk Armbestuur, te Middelburg
over een leeraar aan het Gymnasium.
bel, waarin de kleine, zwakke muis, den
grooten, sterken leeuw uit zijne gevan
genschap gered heeft, met den strik door
te knagen.
Josef en Marianne stegen dan, hunne
weldoeners zegenende, in het rijtuig en
reden af. Dat was eerst rijden nu
ging het anders vooruit dan met het wa
gentje 1 Josefs hart lachte in zijn bin
nenste, zoo dikwijls hij zijne moeder in
liet ingetogen opgeruimde en innig ge
noegen uitstralende aangezicht zag. Hoe
geheel anders verlieten zij Pleunwalde,
dan zij er aangekomen waren 1 Hunne
overvolle harten gaven zich weldra lucht
in gemoedelijke gesprekken en wat
hadden moeder en zoon elkander niet al
te zeggen 1
Zie Josef, in alles is hier de vinger
Gods zichtbaar, dus ving de moeder
aan, gij hield u overtuigd, dat God u
op den Heiligen Paaschdag dien broe
der van de orde des II. Francisus in het
boscli toegezonden bad. Nu zien we dui
delijk, dat liet werkelijk zoo is. in het
bosch zocht gij het kruid, wat mij zou
genezen, en zie mijn zoon die broeder
deed u liet ware heilkruid aan de hand.
Hij versterkte u in het vertrouwen en
verlevende uw moed hij noemde u den
Zoowel te Rotterdam als te Middel
burg stond een Katholiek als nummer
één op de voordracht, en ziet, zoowel
te Rotterdam als te Middelburg koos de
linksche meerderheid met roerende een
stemmigheid nummer twee. Toevallig
1 was nummer twee der voordracht
in beide plaatsen niet-Katholiek (te Rotter
dam de heer Dagevos, te Middelburg
mejuff. Velthuis). Toch had nog dezen
zomer het liberale Rotterdamsche raads
lid, mr. v. Aalten een juridisch man,
die 't dus weten kan in een gemeen
teraadsvergadering plechtig verkondigd,
dat men den meest geschikste als num
mer één op de voordracht plaatst, iets
wat zelfs niet-juridische aangelegde
menschen als iets van-zelf-sprekends ple
gen te beschouwen.
Ja, als diepzinnig denker had diezelfde
mr. Van Aalten als vrucht zijner vrij
zinnig-juridische overpeinzingen mede
gedeeld, dat, als een voordracht niet al-
phabetisch is opgemaakt, men haar heeft
te beschouwen als een voordracht bij
voorkeur.
Dus èn de lieer De Koning te Rotter
dam èn de heer Annegarn te Middelburg
prijkten volgens .ras-echte-liberale-juri-
dische principes als candidaten bij voorkeur
op de voordracht.
Dan ziet, nauwelijks is de ure ge
slagen waarop men de fraaie theorie heeft
in toepassing te brengen, ófde vrij
zinnigheid herinnert zich dat de c a n-
didaat b ij voor keur Roomse li-
Katholiek is. Fi, 1' horreur! Ware
hij Boeddhist, Theosoof, Spiritist, Israë
liet, Mohammedaan, Protestant (mits dan
niet van den fijnen kant) allons, wij zullen
er over lieen stappen. MaarRoomsch!
Neen, daar passen we voor. Fluks wor
den nu alle mooie voordrachts-theorieën
a la Van Aalten opgeborgen en die
Roomsche duisterling met zijn diploma's
en brevetten van bekwaamheid de woe
stijn ingestuurd.
En dan noemt men zich v r ij z i n n i g",
levende onder een grondwet, waarvan
een der artikelen zegt, dat alle Neder
landers gelijkelijk aanspraak liebben op
benoembaarheid tot eenig ambt. Alle,
ook de Katholieke (I
O, bittere ironiePatriciërs zijn wij,
Katliolieken, bij de wet, plebejers bij de
gratie der vrijzinnigheid 1 Neen, erger
nog, Heloten, alom waar zij het heft in
handen heeft.
Zoolang zulke ongerechtigheden plaats
grijpen, blijft onze positie tegenover het
Liberalisme als van eenen, die have en
goed tegen een brutalen aanrander heeft
te verdedigen, zonder andere schutse en
verdediging dan die welke de Katholieke
partij in ons vaderland tot heden op
haar weg geleidde en ligt uitgedrukt in
de woordenGod en mijn Recht.
rechten Geneesheer, hij gaf u het beste,
dat schoone gebed waaraan God zoo
blijkbaar zijn zegen gehecht geeft.
O ja, riep Josef innerlijk bewogen
uit, en, welk een zegen 1
Wat is toch alles gelukkig en won
derbaar uitgevallen 1 hernam meeder Ma
rianne, en bare oogen begonnen van in
nerlijke dankbaarheid te stralen en ge
heel haar wezen drukte de geloovige
aanbidding van Gods voorzienigheid uit,
welke haar binnenste vervuldegij
schreeft dit gebed voor u uit, staakt
het in den binnenzak van uwen jas en
daar bleef het. Velen mogen dit nu voor
een bloot toeval houden maar, Josef, ik
zeg u, dat was geen toeval, dat was eene
beschikking van God. Hij gaf u in, den
broeder om dit gebed te vragen. Hij gaf
u den raad, liet gebed op te schrijven,
en zijne hand was het, welke het ge
schreven papiertje in üw kleed bewaarde,
en daar moest het in blijven, om op den
gepasten oogenblik tot eene getuigenis
te dienen van uwe liefde en zorg voor
uwe zieke moeder.
Bij deze woorden vatte Marianne met
aandoening haren zoon bij de hand en
zag hem liefdevol en dankbaar in de
oogen.
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 21 Oct.
Zwakke tot matigen, meest Zuidelijken
wind. Nevelig tot lichtbewolke lucht, weinig
of geen regen, mogelijk nachtvorst. Weinig
verandering van temperatuur overdag.
Met die leuze trede al wat Katholiek
is in ons vaderland, eendrachtig in het
geweer tegen het antipapistisch libe-
ralendom en geve geen kwartier.
De ramp van de „Volturno".
Het getal slachtoffers is beslist grooter
dan de 136, die worden opgegeven.
Volgens den derden officier van bet ver
ongeluk te schip, onlangs metde „Grosser
Kurfürst" te New York aangekomen, zijn
bij de eerste ontploffing 80 of 90 passa
giers levend verbrand of op slag gedood.
Daarbij komen minstens vier verbrij
zelde of vermiste booten met ieder 28
man en vervolgens de over boord ge-
sprongenen.
De officier vertelt, dat de brand ver
oorzaakt werd door eene ontploffing in
't voorschip van een vat met olie of eene
scheikundige stof. 't Was als een bom
die ontplofteheel het schip trilde er
van. Bijna onmiddellijk daarop volgden
andere ontploffingen, 't was als een sterk
kanonvuur.
De ontploffing ontstond tijdens het
ontbijt. Ik vrees dat allen in dit com
partiment gedood zijn, want de vlam
men sneden hun den weg af. Toen het
vuur wat minder hevig was, trachtte de
kapitein de gang in het voorschip te
bereiken. Hij vond daar vier verkoolde
lijken van matrozen. Zij waren levend
verbrand.
Te half 3 des middags barstte er een
hevige brand uit in het compartiment
No. 2. Wij poogden het dek te ver
brijzelen met bijlslagen, om het vuur te
kunnen bereiken, maar daar het van
ijzer was, bleek zulks onmogelijk. De
kapitein was wanhopig. Zich tot mij
wendende, zeide hijIk denk dat het
nu niet lang meer zal duren. Hij was
zoodanig verbrand, dat hij de telegram
men niet meer kon lezen. De kapitein
wilde geen voedsel nemen, hij dacht al
leen aan de redding der passagiers.
De Duitscher Friedrich Badtke, een
der geredden die met de „Touraine" te
Havre zijn aangekomen, houdt staande,
dat de brand is aangekomen door het
wegwerpen van een sigaret door een
Russischen tusschendekpassagier. Het
rooken was tusschendeks streng verbo-
Er rolden tranen over Josefs wangen
hij herinnerde zich de droefheid van
zoovele uren, maar ook de hulp welke
God hem zoo rijkelijk en zoo snel toe
gezonden had. Hij sloeg- zijn oogen ten
hemel en zeideWat heeft God toch
alles weer goed gemaakt!
Marianne ging met toenemende aan
doening voortWij namen onzen intrek
in de herberg de Beer en reeds
den eersten dag speet het ons, dat wij
geene andere herberg opgezocht hadden.
Hoe, dikwijls, Josef, hebt gij daar niet
over geklaagd 1 Inderdaad, wij hadden van
den onbeleefden en hebzuclitigen waard
veel te lijdenbij bediende ons slecht
met eten, gaf ons een slecht logies, en
schreef ons daarenboven zonder armoede
in aanmerking te nemen, een groote, ja,
onbetaalbare rekening. Maar mijn Josef
gedijde dit ons niet ten beste
Ja, dat is waar, moeder, had de
waard ons zoo duur niet gerekend, dan
was ik niet genoodzaakt geweest, mijn
jas te verkoopenmaar dan bad ik ook
de goede vrouw Hillmayr en den edel-
moedigen burgemeester niet gevonden,
die zich ons met zooveel liefde aantrok
ken, voegde Josef er bij.
(Wordt vervolgd.)
