De Gemeenteraadsverkiezing
>o. 115.
Dinsdag 3(FSeptember 1913.
Negende Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIIDAGAVOND.
itill vaneen Qll een
H. R. STRUVE
W. MELIS
te Middelburg.
BUITENLAND.
Welk weder zullen wij hebben
BINNENLAND.
NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT
Abonnementsprijs p. 3 maaHden voor Goes f 0.75, daarbuiten ƒ0.95
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiëu worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administrate: Gancepoortstraat C 209,.GOES'
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 6 regels voor 25 Ct. A contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de H pi gulden bij verlies van beide I P® Pk gulden bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de M I II I handen, voeten of oogen. Lfe I I verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, I I I I Voorts bij ongeneeselijke I Z 11 hand, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: verstandsverbijstering; of oog; 1%^%^ duim;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
I gulden bij A gulden bij P»
I 19 I verlies I 9 verlies van M 9^
duimwijsvinger. WÊÊt \0
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Katholieken van het Statendistrict Mid
delburg, morgen (Dinsdag) is de dag der
stemming voor twee (eden der Provinciale
Staten daar. Denkt er aan: kiesrecht is
kiesplicht I Gaat ALLEN tot den laatsten
man ter stembus om het puntje voor de
namen der haeren
en
zwart te maken Dan, maar ook dan alleen
ie de kans groot, dat morgenavond de blijde
kreet deer Zeeland gaat:
DE STATEN ZIJN WEER RECHTSCH1
Men zendt ons onderstaand stuk ter
plaatsing
Mijnheer de Redacteur,
Nu de stemming voor een lid van den
Gemeenteraad te Middelburg (vacature
Sprenger) is afgeloopen, verzoekt de on-
dergeteekende 'beleefd eenige plaatsruimte
in uw veelgelezen blad naar aanleiding'
van uw artikel „Vreemd" in het nommer
van Donderdag.
U noemt, het vreemd, dat „De Zeeuw"
den Katholieken candidaat Mes aanbe
veelt, omdat deze niet was de candidaat
der Katholieke kiesvereeniging, maar van
een groep kiezers.
Wij noemen het „vreemd", dat een Ka
tholiek blad zich geroepen acht een Ka
tholieken candidaat te moeten bestrijden,
wij noemen het vreemd, dat een Katholiek
blad het in een antirevolutionair blad
laakt, dat dit een Katholiek candidaat aan
beveelt.
Zeker, de heer Mes was geen candidaat
der Katholieke kiesvereeniging, deze acht
te .den heer Mes niet den geschikten man
voor Katholiek raadslid. Maar was het
nu noodig, dit te midden van den strijd
aan vriend en vijand te verkondigen? Kon
niet .eerst de uitslag der stemming wor
den afgewacht
'1 Is een hartverheffend schouwspel
wanneer in de hitte van den strijd op eens
hondgenooten het zwaard tegen elkander
opheffen.
De 'gevolgen zijn dan ook niet uitge
bleven. Mede door uw geschrijf is de heer
Mes niet in herstemming gekomen en de
liberale candidaat bij eerste stemming ge
kozen. 'Dit acht u natuurlijk beter dan
dat 'een Katholiek als de heer Mes deze
plaats had bezet, wiens ijdelheid je niet
wilt hebben streelert, maar die gekozen
zijnde, 'de kleine rechterzijde in onzen
Raad toch, zij het dan slechts door zijn
stem, 'had kunnen versterken.
Waarlijk, ge hebt de Katholieken een
slechten dienst bewezen en „De Zeeuw"
heeft, beter de belangen der Rechtsohe
partijen begrepen dan uw blad.
Immers ware er door de R.-K. kiesver
eeniging een andere candidaat gesteld,
de Anti-rev. kiesvereeniging was bereid
dezen over te nemen, maar dit geschiedde
niet, evenmin als vóór twee jaren, toen
een verzoek van de Anti-Rev. kiesvereeni
ging om een Katholiek candidaat aan te
wijzen eveneens werd afgewezen.
Deze feiten staan notulair vast, maar
hoe rijmt zich daarmede het volgende.
NTa de bespreking der candidatuur L. J.
Mes jn de vergadering van de Kath. kies
vereeniging van 8 September, deelde de
voorzitter mede, dat deze candidatuur
door de antirevolutionaire kiesvereeniging
niet zou worden overgenomen.
Bij onderzoek bleek het, dat deze be
wering geheel nit. de lucht was gegrepen
en slechts door den voorzitter was aan
gewend om den heer Mes te weren.
Nadrukkelijk heeft het Bestuur van „Ne-
derland-en Oranje" verklaard, iederen can
didaat van de Kath. kiesvereeniging te
zullen steunen en algemeen werd door
deze vereeniging betreurd, dat er geen
Katholiek bfficieel door de vereeniging is
gecandideerd.
Maar is het nu zoo vreemd, dat meer
dan 50 Katholieke kiezers zich op een
lijst verklaarden voor de candidatuur Mes?
En mag het wederom vreemd genoemd
worden, dat de officieele candidatenlijst
ook werd geteekend door antirevolutionai
ren, die daardoor daadwerkelijk wilden
toonen, dat ze bereid waren ook de Ka
tholieken te steunen?
Waarlijk, „De Zeeuw" treft geen blaam,
maar integendeel een woord van dank,
dat zij te midden van treurig gehaspel
onder Katholieken, alleen nog van welken
candidaat zij voor het belang der Rechter
zijde het meest te wachten had en daar
om niet aarzelde den heer Mes aan te
bevelen.
Vreemd blijft de houding van de Ka
tholieke kiesvereeniging en nog vreemder
de houding van uw blad in dezen ver
kiezingsstrijd.
U, hiijnheer de Redacteur, dankzeggend
voor de ons afgestane ruimte.
Namens het verkiezings-comité,
P. J. M. DIERIKX.
Middelburg, 28 September 1913.
Nu de beslissing is gevallen en de
gemeentestembus heeft gesproken, zou er
voor ons alle reden zijn geweest boven
staand ingezonden stuk als mosterd na
don maaltijd te weigeren. Wij hebben het
echter een plaats gegeven, niet zoozeer
wijl het ons bekoorde door frisc.hheid
van igedachten en sierlijkheid van stijl
maar om onzen lezers te doen zien tot
welke eigenaardige gevolgtrekkingen zij
komen, die bij verkiezingen aan hun eigen
inzicht de voorkeur geven boven dat hun
ner organisatie en de algemeene belangen
hunner partij ondergeschikt maken aan
privé-belangen van enkele dissidenten.
Dat -eene dergelijke houding een geheel
verkeerde beoordeeling van personen en
zaken medebrengt, ligt voor do hand.
't Verwondert ons dus geenszins, dat de
schrijvers van bovenstaand stuk de hou
ding der Katholieke kiesvereeniging te
Middelburg vreemd en de onze in deze
verkiezing nog vreemder vinden. Wij kun
nen de verdediging der Katholieke kiesver
eeniging .gerust aan haar zelve overlaten.
Zij zal wel weten recht te zetten, wat er
scheefs en verkeerds is in de voorstel
ling Iwelke schrijvers van bovenstaand in
gezonden 'stuk van haar optreden bij de
gemeenteraadsverkiezing geven. Wat ons-
zelven, d.w.z. de „Nieuwe Zeeuw-
sche Courant" betreft, wij hebben
in tdeze verkiezingskwestie ons niets te
verwijten wat niet volkomen strookt met
de plichten, welke een Katholiek blad
ten opzichte zijner lezers in verkiezings
dagen heeft na te komen, n.l. aandringen
op e e n h e i d, op samenwerkin g, op
tuchtgevoel en eendracht in de
organisatie en waarschuwen voor
verbrokkeling der krachten,
ondermijning van het gezag der
kiesvereeniging, tweespalt en
verwarring. Wij zijn dien plicht naar
ons beste weten getrouw gebleven, met
voorzichtigheid en zonder krenking of be-
leediging van wie ook. Wij hebben ons
steeds afgevraagd w a t eischt de Katho
lieke zaak en niet althans niet op de
eerste plaats wie is de persoon, die
men op het oog heeft. De Katholieke zaak
kan gediend worden door verschillen
de personen, maar zij kan slechts ge
diend worden op ééne wijze, n.l. die,
welke rechtstreeks leidt naar het
doelde zegepraal onzer beginselen op
staatkundig gebied. En nu is er geen
welsprekendheid ter wereld, zelfs niet
die, welke in bovenstaand ingezonden sink
aan het goedpraten der candidatuur Mes
is ten koste gelegd, welke ons kan af
brengen van ons standpunt, dat wij
zijn er zeker van door alle eerlijkden
kenden wordt gedeeld en met ons ver
dedigd en dat luidt:
Zoolang niet. daadwerkelijk
b 1 ij k t, dat e e n e kiesvereeni
ging in s t r ij d met hare statu
ten handelt, is zij het AANGEWE
ZEN LICHAAM, dat hij de verkie
zingen LEIDING geeft en wiens
beslissing den Katholieken DE
MOREELE VERPLICHTING OPLEGT,
dien overeenkomstig te hande-
1 e n. Practisch wordt hier steeds naar
gehandeld gevallen, als pas te Mid
delburg, behooren, Goddank, tot. de uit
zonderingen en zien wij bij de ver
kiezingen zoowel geestelijken als leeken
trouw het parool onzer kiesvereenigingen
opvolgen, Ook bij andere partijen wordt
dit beginsel gehuldigd. En terecht! Want
laat men dat los, dan is er van partij
formatie of organisatie geen sprake meer
en wordt alles een chaos met het „zooveel
hoofden .zooveel zinnen" als „Leitmotiv".
Welnu, omdat dat beginsel geschonden
werd door „De Zeeuw", orgaan eener
partij, die juist aan dat beginsel zoo strak
pleegt vast te houden, daarom schreven
wij onze driestar „Vreemd", waarvan wij
de laatste alinea nog eens overdrukken
ten gerieve van de heeren schrijvers \an
bovenstaand ingezonden stuk, ons de
moeite gevende hier en daar iets te spa
tieeren wat wij meenen, dat aan hun
aandacht is ontgaan.
Wij ontzeggen niemand het recht een
persoon bij anderen aan te bevelen zoo
hem zulks goeddunkt de advertentie-
rubriek biedt hem een geschikte ge
legenheid. Maar als leidend orgaan
eener partij officieel bij de lezers
een persoon te recommandeeren, die
door de overgroote meerder
heid eener bevriende organisatie niet
wordt aanbevolen, achten wij niet in
overeenstemming met de eischen van
vroed beleid.
Wij kunnen hieraan toevoegen, dat het.
aanbevelingsartikel van „De Zeeuw" hier
in antirevolutionaire kringen ontstemming
heeft gewekt, gelijk men ons van bevoeg
de zijde persoonlijk verzekerde.
't Spijt ons zeer door het betoog der
heeren, schrijvers van bovengenoemd in
gezonden stuk, niet van ons standpunt
te zijn kunnen worden afgebracht.
Ook zal dit voor 't vervolg wel niet
geschieden. Al komt men bij ons met
een candidaat, die in wijsheid een Salo
mon, in politieke routine een Thorbecke
evenaart en die' nog Roomscher heet dan
de Paus van Rome, wij vragen allereerst:
is die man de candidaat zijner kiesvereeni
ging. Luidt het antwoord: neen, dan ant
woorden wij't Spijt ons verschrikkelijk,
maar wij steunen hem niet en bevelen
hem niet aan, ondanks zijn wijsheid, zijn
politieke routine en zijn Roomschheid.
Men lette wel opwij beweren niet dat
een kiesvereeniging niet moet zorgen een
zoo bekwamen en goed mogelijken candi
daat te kiezen, maar wij zeggen: op den
voorgrond stellende, dat eene kiesvereeni
ging doet wat haar plicht is, is li a r e
beslissing de bindende factor,
welke de verdere handelingen der kiezers
beïnvloedt. De plicht nu van een Ka
tholiek blad, voor wien het „Katholiek"
geen franje maar hooge ernst is, schrijft
voor er toe mede te werken, dat de
beslissing der kiesvereeniging worde ge
ëerbiedigd, niet dat. zij krachteloos worde
gemaakt.
Mogen deze woorden, zonder bit
terheid of hartstocht, als vrucht onzer
innige, vaste overtuiging ter bemerking
op bovenstaand ingezonden stuk geschre
ven, de dissidente Middelburgsche Katho
lieken ertoe brengen, zich een juisten blik
op de zaken te verschaffen en zoodoende
den band dei' partijeenheid in hunne stad
zoo spoedig mogelijk te herstellen tot ons
aller voldoening en ter beschaming van
lien, die thans niet zonder „Schaden
freude" de breuk in de partij van Middel-
burg's Katholieken gadeslaan.
De Redactie der
„Nieuwe Zeeuwsche Courant".
EKGELAN».
Home Rule. Een zeer moeilijk geval
noemen 'de Engelsche bladen het stadium,
waarin thans de quaestie van zelfbestuur
voor Ierland is gekomen, zegt „Het Cen
trum".
Eigenlijk is er volstrekt niets moeilijks
in. Men stelle zicli maar eens voor dat de
zaak andersom stond: dat het. Engelsche
parlement, een wet wilde maken om home
ruig in Schotland in te voeren en dat
de groote meerderheid der bevolking die
wet zou wenschen en dat enkel een min
derheid van Katholieken zich daartegen
verzette.
Dan zou men tegenover deze laatsten
eenvoudig overgaan tot de orde van den
dag.
En wanneer zij het waagden, zich te
wapenen en met dreigementen aan te ko
men, zouden ze door geheel het koor der
groote pers van gansch Europa worden
neergeschreeuwd, terwijl de regeering on
middellijk ide krachtigste maatregelen zou
treffen om die revolutionaire brutaliteit
den kop in te drukken.
Nu evenwel de schuldige dwarsdrijvers
anti-papisten zijn, is de zaak op eens een
quaestie 'geworden en wordt er gewiciitig
naar uitwegen gezocht.
Men 'heeft een zeer fraaien draai gegeven
aan de noodzakelijkheid om bemiddeling
te vinden: de koning zou in 'tgedrang
komen, wanneer de thans aanhangige
Home-rule-wet 'definitief mocht worden.
0 f hij zon moeten weigeren, haar goed
te keuren, wat bijna zonder precedent is
in de geschiedenis van het Engelsche
staatsrecht, en de leren zoude verbitteren,
o f hij zou haar teekenen en dan den
burgeroorlog ontketenen.
De fout in de redeneering is duidelijk: in
't laatste geval zou niet hij schuld dragen
aan een mogelijk uitbarstenden strijd,
maar moest de verantwoordelijkheid alleen
vallen op de verwaande fanatici die zich
protestanten noemen en niets anders dan
oproermakers zijn.
Dit is niet te sterk gezegd.
Wordt er in Ulster niet over gesproken,
om in 't uiterste geval den Duitschen Kei
zer te hulp te roepen als den eenigen
waarlijk protestantschen vorst in Europa?
En is zulk een voornemen of veronderstel
ling niet vlakweg landverraad?
Ja het feit dat actief dienende officieren
Carson beweert, dat zich zelfs generaals
hebben verbonden om mee te vechten
tegen de Engelsche regeering deelne
men aan voorbereiding van gewapend ver
zet, is eenvoudig ongehoord en zou ook
als zoodanig beschouwd en behandeld
worden, wanneer het niet tegen de Ka
tholieken ging
De heer Carson gaat intusschen kalm
voort met de organisatie van zijn revo
lutie. De toekomstige bevelhebber werd
aan de vrijwilligers voorgesteld. Er is ook
een voorloopig bewind gevormd en er
wordt een grondwet voor het „onafhanke
lijk Ulster" ontworpen.
Verder wordt er een groote som bij
eengebracht om schadeloosstellingen aan
de 'strijders te verleenen en aan de nabe
staanden van gesneuvelden hulp te ver
leenen 1
Reeds 00.000 vrijwilligers moeten zich
hebben aangemeld en Zaterdag j.l. zou te
Belfast een parade van 12000 dezer dap
peren worden gehouden.
Het is reeds onzinnig, dat de regeering
daartegen niets doet, doch het zou nog
onzinniger wezen, wanneer ze voor die
bedreigingen de vlag streek en zoo de
rebellie over het. gezag deed zegevieren.
En toch schijnt ze daarover in ernst
te denken.
Zelfs liberale Staatslieden en bladen,
voorstanders van Home Rule zetten een
bedenkelijk gezicht en mèenen, dat er een
vergelijk moet worden getroffen.
Evenwel zullen de werkelijke Ieren na
tuurlijk niets van zulk een „vergelijk"
willen weten en ten slotte zal Carson
ook geen concessies willen doen; zulke
hatelijke anti-papisten zijn niet tevreden
Verwachting tot den avond van 30 Sept.
Zwakke tot matigen, meest oostelijken
wind. Helder tot lichtbewolkt. Droog weer.
Weinig verandering van temperatuur.
wanneer aan „Rome" ook maar eenig
recht, of voordeel wordt, toegestaan.
De koning moet bereid wezen in te
gaan op lord Loreburns voorstel en een
partijconferentie bijeen te roepen om de
zaak te bespreken, wanneer hij vooruit
maar weet dat de voorname leiders van
weerskanten daaraan zullen deelnemen.
Maar het is niet zeker, dat dezen dat zul
len willen en nog minder staat het vast,
of 'eenig werkelijk resultaat van zulke
bijeenkomst kan worden verwacht.
De regeering zal ten slotte moeten kie
zen of deelen: haar gezag handhaven of
voor de Ulstermannen wijken, een van
die twee.
Een allerverderfeiijkst beginsel
Men herinnert zich, dat. Id. M. de Ko
ningin onlangs aan 'Mevrouw De ('osta
- - d ie aan het Ilaagsche Vredespaleis
het „Christusbeeld van de Andes" na
mens een Argentijnsch Vredesgenootscha.p
had 'aangeboden, Haar portret had
toegezonden en daarop de woorden ge
schreven: „Christ a.vant tout".
Evenzeer als dat fiere getuigenis de
aanhangers der Christelijke geloofsbelijde
nis heeft verheugd, schijnen de radicale
elementen er zich aan geërgerd te heb
ben. In zijn jongs ten staatkundigen brief
geeft ook de oud-minister mr. S. va.n
Houten, de prediker van het. „clericalisme
is de vijhnd", ronduit aan zijn ontstem
ming lucht. Met name schijnt, hij1 bezorgd
te zijn, dat do leuze in het staatkundig
leven zou beleden worden, en zonder de
daad zelf van H. M. de Koningin te criti-
seoren, schrijft hij
„De formule „le ('rist avant tout,
is - ook bij zijn beste uitlegging, en
niet opgevat zooals gewoonlijk als 1' e
glise avant tout, de kerk voor al
les voor een mogendheid, die een
hoofdzakelijk door niet-Christenen be
woond koloniaal rijk heeft te besturen,
als staatkundig beginsel allerverderfeiijkst.
Ik vertrouw, dat onze nieuwe regeering
het noodiigc zal doen om onze koloniale
medeburgers te doen beseffen, dat met.
hetzelfde recht, waarmede ieder hunner
den Islam of Boeddha boven alles mag
stellen, ook ieder Nederlander, hoog of
laag, het „Christus voor alles" mag be
lijden, maar dat het Nederland
se he staatsbestuur als zooda
nig, zoo hier als in de kolo
niën, buiten en boven a, 11 e ge
loofsverschil s t a. a t. Onze Neder-
landsclie driekleur is in de laatste eeuw
een symbool van volledige vrijheid ge
worden en een goede staatkunde eischt.
dat zij dit blijve. Kerstening van Indië
is het doel noch de wensch va,n de over
groote meerderheid onzer Nederlandsche
bevolking. Heeft het afgetreden ministerie,
onder den druk van fanatieke godsdiensti
ge leiders, iets van dien aard nagestreefd,
dit is mede een ooïzaak van z»ijn val
geweest. De verzwakking van ons gezag,
die een gevolg is van het ontstaan der
moening, da,t „Christus vóór alles" een
leus zou zijn van het N e d e r 1 a,(n dh
sche staatsbestuur! 'kan bij' mijn
weten op geene wijze worden opgewo
gen dan door daden, die den volke zijn
dwaling zichtbaar bewijzen; zeker aller
minst door den bouw van d r e a d-
nought s".
Het is overbodig een commentaar te
schrijven bij deze cynische belijdenis van
een staatsman, die in geschrift en daad
meer dan eenmaal getoond heeft, een
der heftigste bestrijders va.n het posi
tieve Christendom te zijn. Maar dat hij het