VVA A R 0 M LEL1ËNMELKZEEP OMDAT UIT ZEELAND. Gebr. Dobbeln\&rv(\ NIJMEGEN neemt het gebruik van DOBBELMANN'8 nog dagelijks toe? men steeds nicer van de deugdelijk heid overtuigd wordt en ondervonden heeft, dat onze zeep van 25 ets. per stuk beter is dan liet buitenlarplsch fabrikaat, hetwelk voor 40 ets. per stuk verkocht wordt. Politieke Lezing. Donderdagavond hield op het slot „Oostende" alhier de heer C. Smeenk van Arnhem een politieke rede, ter aan beveling van de candidatuur Noordijke, voor de Provinciale Staten. De zaal was tot in de uiterste hoeken bezet. De vergadering werd door den Voor zitter, A. S. J. Dekker met gebed geopend waarna door hem de voorwaarden voor het debat werden meegedeeld. De geachte spreker begon met te zeggen, dat hij met genoegen de uitnoo- diging had aanvaard, om te komen spreken voor de candidatuur Noordijke. De Kameruitslag heeft ons, aldus spr. eenig- zins teleurgesteld, rechts heeft de meer derheid niet behouden. Allerlei omstan digheden hebben daartoe meegewerkt, vooral de wijze waarop men ons heeft bestreden. Het rec.htsche kabinet, steunende op de drie groepen en die zeggen dat God zich heeft geopenbaard in de natuur enz., wil dat inliet staatkundig leven rekening gehouden wordt met de christelijke beginselen. Andere partijen, daarentegen houden in het maatschappelijk leven geen rekening met de Openbaring. Dat is de antithese, die het gevolg is van het onloochenbare feit, dat men tegen over de christelijke beginselen, is uitgegaan van beginselen die daar lijnrecht tegen overstaan. Daarna sprak spr. over het onderwijs. Het liberalisme is oppermachtig De grondwetgever van '48 had vrijheid van onderwijs neergelegd in de grondwet, maar het gevolg ervan was, dat alleen iemand, die de middelen daartoe bezat, van die vrijheid kon genieten. En voor een man, die geen geld bezat, was die vrijheid van geen beteekenis, omdat hij liet onderwijs niet kon betalen. Ook rekenen de vrijzinnigen niet met het verschil in de natie, waar tegenover wij stellen recht en vrijheid voor allen Menschen, die neutraal zijn, zeggen, dat men niet met de kinderen moet spreken over geestelijke zaken. Zij volgen Rousseau na in zijn boek „Emile." Een dergelijke paedagogiek is onvereenigbaar met het Chr. beginsel. Volgens ons moet er volkomen har monie bestaan tusschen de school en het huisgezin. We moeten dus goed beseffen, dat liet hier geldt een geeste lijke strijd, die niet met dwangmiddelen te werk gaat, maar zich plaatst op het standpunt dat alle burgers voor de wet j gelijk zijn. De Katholieken hebben nu 25 zetels van de 2e Kamer bezet, die ze er ook zouden hebben zonder coalitie. Onlangs had ik het genoegen in Eist te debatteeren met Prof. Eerdmans uit Leiden. Ik vroeg hemzeg mij, welk gevaar er in Nederland dreigt van de Katli. Staatspartij Zou door de Katho lieken de vrijheid van drukpers, het recht van vereeniging kunnen worden aange tast Hij is het antwoord schuldig gebleven. Het gevaar kan niet anders dreigen dan van lien die hebben gebroken met het christelijk beginsel. Over de Hervormde Kerk is ontzag gelijk veel te doen geweest. Zij zou het slachtoffer worden, ja zelfs sieraden uit die Kerk, als ds. v. Hoogenhuyzen hebben zich uit de coalitie teruggetrokken. Ja, maar, zegt men, er is toch een voorstel geweest in de commissie voor grondwets herziening, om de traktementen der predikanten zoo te regelen, dat er nadeel voor de Herv. Kerk uit zou voortvloeien. Die mannen hebben er geen oogenblik aan gedacht art. 171 der grondwet onver anderd te laten. Neen, niet aan de zijde van rechts schuilt het gevaar, maar aan de zijde van het ongeloof. Alsnu gaat spr over tot het kabinet Heemskerk. Volgens de „N. R. C" heeft dit mini sterie niets gedaan. De ,.N. R. C" is een groot blad, maar is in verkiezingsdagen gebonden aan een lengtemaat. Het hoofdartikel mag niet grooter zijn dan één kolom. Nu kan men veel vergeten, als men zich beperken moet tot één kolom. Het Kabinet heeft, wat op geestelijk gebied betrekking heeft, tot stand ge bracht, de zedelijkheidswet, verdedigd door den helaas te vroeg ontslapen, minister Regout. (gesis) De overheid heeft het recht, op het publieke levensterrein alles te weren, wat onzedelijk is. Op defensie-gebied zijn flinke verbete ringen gekomen. Onze defensie-kracht is verhoogd, maar hoe zal het nu gaan met de landsverdediging. Er is in breeden kring ongerustheid over de defensie-be langen. Wij zijn nu eenmaal geen echte militairisten, maar bij de volkeren van Europa is het een opbieden in militaire zaken. Wij betreuren het, omdat die uit gaven voor nuttige doeleinden zouden kunnen worden besteed, maar wij liggen tusschen groote mogendheden en mocht onze onafhankelijk in gevaar komen dan zullen wij ons moeten kunnen verdedigen. Er kan verschil van meening bestaan over de waarde van kanonnen of forten. Maar we moeten een offer brengen, niet om daarmede kapitalistisch belangen te dienen, maar om onze neutraliteit te be waren. Daarna gaat spr. over tot het terrein van de Sociale wetgeving. Dat kan te pas komen, misschien als straks de thans winnende partij daarvan een deel wil te niet doen. Na de ontwikkeling van de nijverheid en de daarmee gepaard gaande ontwik keling van den arbeider van de vroegste tijden tot op heden, te hebben besproken, gaat spr. aldus voort. Het liberalisme is vernietigd, alleen komt er telkens een opleving en wordt er een vrijheidsleuze aangeheven. Dit zien we o.a. tegen de Invaliditeits wet en Stuwadoorswet van Talma, zoo dat men van deze veranderde leuzen nog niet voor goed afscheid heeft genomen. Er is ook oen conservatisme, dat niets behoudt, maar door sociale onaandoen lijkheid de massa rijp maakt voor de sociaal-democratie. Maar we mogen niet uit het oog ver liezen, dat de roncurrentie-voorwaarden gelijk moeten zijn. Stel dat er in Goes zijn 5 boekdrukkerijen. Eén van de patroons dezer bedrijven is een nobel man, geeft goed loon, bij niet al te langen arbeids- duurr, verzekert zijn knechts bij ziekte, invaliditeit enz. De andere patroons daar entegen bekommeren zich daar niet om. Het gevolg zal misschien zijn, dat die nobele patroon slachtoffer wordt van zijn goedheid, ten onder gaat, Neen, men moet zoo ingrijpen, dat al die anderen voldoen aan dezelfde voor waarden, b.v. afschaffing van nachtarbeid voor allen, enz. De verzekerings-wetgeving is zeer fel bestreden. Voorop staat de zorg bij inva liditeit, dat het hardst noodig is, getuige Duitschland. De verzekeringswet Talma staat in het Staatsblad en nu dreigen de liberalen dat zij deze wet zullen intrekken, het geen evenmei niet zoo gemakkelijk zal gaan. Mr. Troelstra heeft in de Tweede Kamer verklaard, dat er geen sprake van zou zijn, daar in de huidige omstan digheden er geen betere ziektewet voor de arbeiders te vinden is Het concen tratieprogram is op dit punt dan ook buitengewoon vaag. Het Kabinet Heemskerk is genoopt tot heengaan, gezien de politieke con stellatie. Men kan juichen 55 links 45 rechts, maar onder die 55 links belmoren 18 sociaal democraten. De concentratie zelf, met al haar geldmacht, haar hulp troepen van Protestantsche kiezers, anti- tariefwet agitatie, heeft het door al die middelen gebracht tot 37 leden. De winst is dus aan de zijde der sociaal-democraten. Maar deze willen het bewind niet aan vaarden, ze willen geen verantwoordelijk heid op zich nemen. Nog behandelt spr. eenige oorzaken, waardoor de S. D. A. P. in ons land zoo is aangegroeid om dan verder te spreken over de regeeringstaak der linkerzijde. Volgens de „Nieuwe Courant" van heden (Donderdagmorgen) zal de oplos sing van de crisis, die ontslaan is dooi de uitslagen van de stembus, lang duren. Er zal dus een zakenkabinet moeten optreden, dat zal trachten een beperkt program ten uitvoer te brengen. Men wil de invaliditeitswet Talma intrekken en art 306 van deze wet uitbreiden, dus een soort staatspensioen. Dat zou een ramp zijn voor den arbeider, maar de Eerste Kamer zal dat niet doen gelukken zoolang zij rechts blijft. Daarom beveel ik aldus spr. met allen aandrang aan de candidaat der rechterzijde. Het gaat niet om den persoon, maar het gaat er om of er voortaan rekening zal gehouden worden met de Christelijke beginselen in den staat. En daarenboven de verbittering tegen ons Christelijk onderwijs maakt ons on gerust. Blijft de Eerste Kamer rechts, dan zal zij waken legen dergelijke verkrachting. Daarna behandelt spreker de voordee- len van de Tariefwet, die nu van de baan is, maar het is gebleken dat men aan de overzijde ook wel wat meer uit het tarief wilde halen, o. a. Pierson. Brengt dus morgen eenparig uw stem uit op den man van rechts, houdt de hoofdzaak in het oog, n. 1. behoud van de rechtsche meerderheid in de Eerste Kamer. Laat ons niet ontmoedigd zijn door tijdelijke nederlagen. Sociale ver heffing is niet mogelijk zonder de grond slagen van het Christendom. De maat schappij zet zich om en er is niemand, die den stroom des tijds kan tegen hou den. Maar wij hebben ons daarbij vast te houden aan de ordonnantiën Gods. Zij er dus geestdrift en bezieling onder u, en doet ieder uw plicht, dan zal de candidaat der rechterzijde morgen met de verkiezing uit de stembus komen. Ik heb gezegd. De rede weid door een flink applaus toegejuicht. De heer Dekker stelt voor een kwar tier pauze te houden, waarna de debaters zich kunnen opgeven. Als debater gaf zich op dhr. Groenewoud van Amsterdam. Debater begon met te zeggen dat er hier droefenis is, aan de overzijde vreugde over den uitslag der stemming. Maar de geachte spreker heeft niets geleerd uit de stembus, n.l. het breken van den invloed van 5'/2 jaar en hij vergat ook mee te deelen dat dit kabinet door zijn eigen fouten te niet is gegaan. Dit bewind heeft als verzwakking gewerkt der recliterpartijen, getuige de stemmencijfers. Een district als Beverwijk, vast voor de coalitie, toont aan, dat hier diepere oor zaken hebben gewerkt. U had naar voren moeten brengen, hoe tal van figuren van Chr. Historische zijde hun vaandel heb ben verlaten. Daar ligt een oorzaak van verzwakking. Daaina weidt spreker uit over het alg. kiesrecht. Gij hebt gezegd, dat onze actie tegen de Tariefwet onoprecht is Schrijf dan een brief aan uw politieke medestanders, dat zij zich te buiten zijn gegaan. Ik resumeer, dat de stembus niet heeft gesproken tot dezen spreker. Hier moet opzet in het spel zijn, misschien een te kort aan moed. Ds. v. Hoogenhuijze had omhetroode gevaar te keeren, geadviseerd bij de herstemmingen toch voor de coalitie te stemmen. Maar deze predikant had blijk gegeven te zien, welk een geest van onwaarachtigheid er is in het samengaan van Rome en Dordt. Debater citeert eenige regels uit een schrijven van v. Hoogenhuijze. Debater behandelt nu de zaak van het onderwijs, en komt tot de conclusie, dat het enkel te doen is om meer geld. Hij zegt letterlijk, dat het is een rondedans om het gouden kalf. Gij dient den mam mon. In het vragen van meer geld zit geen Chr. beginsel. We staan lijnrecht tegen over de so ciaal-democratie. We staan tegenover de coalitie als tegenover een bond, die be streden moet worden en de sociaal-de mocratie zal ons nooit kunnen brengen, waar de coalitie ons gebracht heeft. Men moet niet vergeten, dat de s. d een strooming is, waarvan men ook het goede moet inzien, maar dat men nooit kan bestrijden met bijbel of wierookvat, Is het alg. stemrecht een sociale eisch Voor 1894 streden Borgesius en andere reeds voor alg. stemrecht. Ook zegt men dat staatspensioen er door de socialisten is gekomen. Maar men is er toe gekomen door voorbeelden uit het buitenland. Debater besluit, door allen op te roe pen te stemmen voor Elenbaas (applaus der aanwezige linkschen.) Alsnu is de spreker van den avond aan het woord. Mag men uit het omgaan van het district Beverwijk concludeeren, dat de coalitie vernietigd is Het is een vrucht van het anti-papisme, en het was er dan daar ook niet gunstiger op geworden. Maar dat daardoor de coalitie vernietigd is? Neen, ik kan er niet vanaf te zeggen dat de liberale partij vernietigd is, door te zeggen, dat mannen als Karnebeek en Treub zich niet meer beschikbaar wilden stellen. Debater heeft dus niet bewezen de onwaarachtigheid v. d. coalitie. Daarna besprak spr. dat Kuyper, ja Groen van Prinsterer reeds, een samen werking met Rome hadden gezocht. Verder heeft spr. zich verbaasd over de wijze, waarop debater zich uitliet over het bijzonder onderwijs. Verscheidene liberale mannen als prof. Buijs, hebben gezegd, dat de quaestie of het openbaar of bijzonder onderwijs voorgaat, door het volk zelf moet beslist worden, en niet door de wet. Dit kan alleen geschieden door de vrije school. Dat men in 1913 nog een dergelijke bewering durft uiten, is sterk. Laten wij dus ijveren voor de vrije school, het gaat hier wel terdege om een gewichtige zaak. I'ierson heeft ge zegd dat de openbare school de bedoe ling heeft de natie te modemiseeren. Omdat gij uwe zwakheid voelt, schijnt gij de vrijheid niet aan te durven. Wanneer gij liberaliteit wilt betrachten, komt dan tot de vrije school, en dan kunnen we samenwerken om het volks onderwijs op hooger peil te brengen. Nu gaat spreker over tot het algem. kiesrecht. Het is geen socialistische eisch, maar een principe, [voortkomende uit de volks sou vereiniteit. Specifiek socialistisch is het dus niet. De liberalen hebben lang geheerscht door een beperkt kiesrecht. Doorloopend heeft het liberalisme veel prijsgegeven, omdat de machtspositie van de sociaal-democratie dit eischte. Het concentratie program heeft dit aange toond, daar het de sociaal-democratie is, die links de marschroute aangeeft. Elenbaas heeft het concentratieprogram aanvaard, men kan zeggen dat de con centratie den weg wordt gewezen dooi de S. D. A. P. Debater heeft gezegd, dat men de s. d. niet kan bestrijden met bijbel of wierookvat. Maar als men staat op het standpunt van Gods Openbaring, staat men sterk welke partij men ook tegen zich heeft, al is het dan ook de partij, die steunt op het historisch materialisme. Mr. Cort van der Linden heeft gezegd, dat de liberale partij voorgekomen is uit de revolutie. Dit hebben ze gemeen met do S. D. A. P. Er moet dus een aderlating plaats hebben, ten koste van de liberalen. Morgen gaat het om de meerderheid in de Eerste Kamer te behouden. Gij hebt gehoord, dat men u noemt Mammonnisten, omdat gij een scliool- opvoeding volgens eigen beginselen eischt. Laat ons positie kiezen en laat ons waken, dat de Eerste Kamer niet komt in handen van dergelijke personen. De coalitie is geslagen, maar niet ver slagen. Gij hebt te toonen, dat het Christelijk beginsel is een groote kracht en dat het niet heeft ingeboet om te werken aan een hooger levenspeil. (Applaus) Daarna krijgt de debater nog 10 min. het woord, waarna de spreker hem nog eens van repliek diende, die eindigde met den uitroep „Stemt Noordijke", die beantwoord werd door een donderend applaus. Daarna bracht de voorzitter een woord van dank aan den spreker en debater en aan de welwillendheid van de ver gadering ten opzichte van de regeling- door den voorzitter gemaakt. Het was voor de rechtschen een goeden avond en wat de spreker zeide ook in zijn repliek, was welgeschikt indruk te maken op de gemoederen veler liberale toehoorders. Of dit ook het geval is ge weest Bij de onbevooroordeelden ja, maar overigens? Ten slotte een woord van lof voor de kranige wijze, waarop het presidium werd waargenomen. Goes ,\l i s p 1 a a t s te ij v e r. Een orv- zer Coiffeurs kwam Donderdag tol. de ontdekking, dat een volijverig li-nksch kiezer in de nieuwsbladen van zijn leest tafel 'bij alle advertenties ter aanbeve ling Van Noordijke er met inktletters had achter gezet „niet Voorwaar een hel denstuk. - Blijkens achterstaande advertentie geeft, „Euphonia" het tweede zomcr1- coneert en wel op Zondag Het weder mag- dan wel wat verbe teren want anders zou men miet moer reden kunnen spreken van con herfst- concert. - Binnen enkele weken zal van hier een gezelschap van plm. 25 personen, vor mende 3 gezinnen, zich naar Amerika begeven, om daar hun geluk te beproeven. Enkele jaren geleden zijn van hun fa milie 2 personen vooruit gegaan, en deze geven telkens zulke goede berichten dat men de groote reis nu maar zal wagen. Bij den heer IJ. Talsma, drukker en uitgever alhier verscheen in netten omslag en met 'duidelijke letter hot Pro gramma van het Zangersfeest van den bond van Zangvereenigingen in Zeeland „Zang veredelt" benevens een feestwij zer van het onafhankelijkheidsfeest te Kloetinge op Woensdag 2 Juli a.s. Goes. In de Woensdag jl. gehouden vergadering van ingelanden van den- Eersten Bathpolder werd de rekening over het afgeloopen dienstjaar vastgesteld in ontvang op f 44.218.71 en in uitgaaf op f40.950.48. De begrooting over het loopende dienst jaar werd in ontvang en uitgaaf vasl ge steld op f6851.205 met een post on voor- sien ad f 940.915het dijkgescliot werd op f9 per H. A. bepaald. In de dienzelfden dag alhier gehouden vergadering van ingelanden van den Tweeden Bathpolder werd de rekening over het afgeloopen dienstjaar vastgesteld in ontvang op f91.015.14' en in uitgaaf op f86.822.435 De begrooting over het loopende dienst jaar werd in ontvang en uitgaaf vastge- steld op f5933 52 met een post onvoor zien ad f 852.32; het dijkgescliot werd bepaald op f 6 per II.A. (M.C.) Middelburg. Heden is het nieuwe gei bouw van het Post- en Telegraafkantoor alhier opgeleverd. De directeur-generaal, de heer Jhr. Alting van Geusau was voor 'deze gelegenheid naar hier over gekomen. Volgende maand .wordt het nieuwe ge- houw in gebruik genomen. Door den heer S Koster, inspecteur van politie is met ingang van 23 Juli eervol ontslag als zoodanig aangevraag. De heer Koster heeft een betrekking in lilde aanvaard. Vlissingen. Naar wij uit goede bron vernemen heeft de directie der Kon. Maatsch. „de Schelde'; besloten om aan haar personeel op Vrijdag 8, des namid dags en Zaterdag 9 Augustus den gelieelen dag, ter gelegenheid der feestviering van Neelands Onafhankelijkheid vrij te geven, met behoud van loon. (VI. Crt.) De prov. stoombooten brachten Donderdagmiddag een 100 tal reizigers aan, die die allen per aansluitende tram naar Middelburg vertokken. Omstreeks 12.30 uur arriveerden nog de „Avanti" uit Ostende, benevens de „Ulfa„ en „Wilford" uit Antwerpen. De reizigers der twee laatste booten brachten eerst een bezoek aan onze gemeente en maakten daarna nog een uitstapje naar Middelburg. (VI- Crt.) Candida a t-vluchteling. De heer v. Niftrik, candidaat voor do Prov. Staten heeft nfidden in 't debat met ds. liramer te Kloetinge de plaat gepoetst. Men zie onder Kloetinge in dit nummer. Zierikzee. Woensdagavond werd de uitslag der verkiezingen aan liet Bureau der „Z. Nsb." op gebruikelijke wijze be kend gemaakt. Het publiek, dat nieeren- deels uit vrijzinnigen bestond, was vrij kalm gestemd, toen langzamerhand de overwinning der sociaal-democraten be kend werd. 't Duitsclie en Chineesche geld heelt de concentratie geen zegen bezorgd. In de vergadering van vlassers werd meegedeeld de afloop van de deputatie die bij Minister Talma op audiëntie is geweest. Ze bestond uit den burgemeester van Dreischor en den voorzitter van den Vlasserbond te Dreischor. Het resultaat is dat de voorgestelde wetsontwerpen op de vlasindustrie van toepassing van de baan zijn, dus met tot stand zullen komen. Voorts werd besloten, aan den gemeen teraad een adres te richten, om de vlas- markt te Rotterdam een uur later te doen plaats hebben. De volgende week zal een vergadering gehouden worden om tot de oprichting van een vlassersbond door geheel Schou wen en Duiveland te komen M. C. Kloetinge. In de gemeentieiherberg al hier had de aangekondigde vergadering plaats, waarin Ds. F. Bramer van Iiein- kenszand zou optreden met het onder werp „De ernst der tijden". Na gebed en inleidend woord dooi- den lieer J. Ha- zier, werd spreker het woord gegeven. Voor een aandachtig en talrijk gehoor de zaal was flink liezet sprak Ds R in enne gloedvolle neda over liet. verlies dat wij geleden hadden en de oorzaak daarvan. Tariefwet, Herv. Kerk en ('hi-. Onderwijs hadden dienst gedaan. Z Eerw las citaten voor van links, waar uit ten duidelijkste bleek, de haat tegen de Coalitie, en staafde ook met tal van bewijzen, hoe vrijzinnigen en socialisten hebben medegewerkt om hiet ministerie ten val te brengen Met vuur wees spreker op de dune roeping der Christusbelijders om net Chr. Onderwijs te steunen, ook tegenover het onrecht, 'dat ons sinds jaren wordt aangedaan en alzoo die mannen o slem men, die do SouverrinitMt Gods erkennen en gelooven in Christus als de Zone Gods en liefde hebben voor Ko ningin en Vaderland. Tal van bewijzen werden aangevoerd, waaruit ten duidelijkste blijkt, hoe met alleen in Nederland, maar ook in Duitsch land hel. volk door de Socialisten wordt misleid Met een krachtige opwekking om den heer Noordijke te stemmen ein digde de spreker zijn uitmuntende rode. Als debater gaf zich op dhr. van Niftrik uit Vlissingen. Deze toonde o-p kalme wijze aan, welke verbeteringen Zeeland nog moest ondergaan; hoe Zee land nog ten achter was; betere verbin ding van Walcheren met Zierikzee; Vlis singen en Neuzenalsook N.-Brahand met Zuid-Beveland, doch met geen en kel woord behandelde debater wat dooir Ds. B. was gesproken. Ds. B. diende den debater van repliek en wees hem daarop. Z.Eerw. zette niet enkel© woorden ui - een boe in alle landen een Ta riet wet werkt, behalve .in Engeland. Reeds m Nederland hebben we e»en tariet dooi liberalen ingevoerd.

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1913 | | pagina 2