A
Ko. 66.
Dit nnmmer besta
EERST
BERJ
Datums om
S 17 JUNI Stemminl
S Kamer.
1
door zijn zedelijkheidswetten onschatbare
verdiensten verwierf jegens het familieleven,
maar die nog grooter was wellicht bij de
retraite, als gehoorzaam kind van den pater.
Is het niet treffend, dat de vijfde onzer
Katholiekendagen, waarop hij nooit ontbrak,
samenvalt met den vijftigsten herdenkdag
zijner geboorte? Is het niet treffend, dat
die twee kroondagen elkander dekken
Hij is niet meer. Zijn stoel hier staat
ledig voor 't eerst. Toch kunnen we zijn
jaardag vieren. We zijn geen heidensche
Romeinen. We hebben dus geen huisgoden.
Maar wel hebben wij onze hartegoden, en
onder hen zullen we hem eene plaats
inruimen in de onmiddellijke nabijheid van
dien anderen grooten man, voor wien
Tubbergen een standbeeld gaat oprichten,
dat, het moge gehouwen zijn uit marmer of
gegoten uit brons, de eerezuil niet over
leven zal, die hij zichzelf gesticht heeft in
de harten van 't Christelijk Nederland
Hulde en dank aan die beide edele
mannen, wier namen electriseerend op ons
zullen blijven werken als „Die Wacht am
Rhein" op 't hart van den Duitschen soldaat
en het „Te Deum" op 't gemoed van den
Katholiek.
Maar hulde en dank ook aan de ouders
dier beide mannenDie ouders toch
hebben door hun in-Roomsch familieleven
gezorgd, dat hun kinderen schitterende
vaste sterren en geen glanzende meteoren
zijn geworden.
Heugelijk zal deze dag zijn, vooral ook
om de belangrijkheid, de urgentie van het
onderwerpRoomsch Katholiek Familieleven.
Belangrijk is de stof, omdat het R. K.
gezin de organische formatiekern is van
't R. K. Volksleven.
Urgent is het thema, omdat het R. K.
Familieleven op bedenkelijke wijze in het
gedrang is geraakt,
Er heeft in de stoom- en electriciteits-
periode, dien wij doorleven, een geweldige
ommekeer plaats gehad in de maatschappe
lijke toestanden.
Maar dat is niet het grootste euvel.
De huiselijkheid, geadeld door godsdienst
zin, die genius van ons familieleven, heeft
haar oude vijanden machtiger zien worden,
en de wonderen der techniek hebben haar
nieuwe bezorgd.
En naarmate de oorzaken, die vader en
zoons en dochters wegtroonen van den huise-
lijken haard, toenamen in sterkte en aantal,
zag die haard zijn groote aantrekkingskracht,
de huiselijke gezelligheid, verminderen.
Voltalligheid van den huiselijken kring,
een hoofdvoorwaarde voor die gezelligheid,
is uitzondering geworden.
Maar het allerergste euvel, dat is de geest
der eeuw, die met het goddelijk gezag het
ouderlijk gezag heeft ondermijnd, en die ook
in vele ouders zelf den moed der godsdien
stige overtuiging heeft verzwakt.
Die geest der eeuw heeft ons zoover ge
bracht, dat wij in ons godsdienstig leven
wel eens beschaamd worden door den mu-
zelmanschen schepeling, die ten spijt van
scherts en spot en hoon zijn matje uitspreidt
op het dek, neerknielend het gelaat naar 't
Oosten wendt en bidt, zooals Mohamed hem
heeft leeren bidden en zoo zijn menschelij-
ken Koran in hooger eere houdt dan wij ons
goddelijk Evangelie.
Wat staat ons te doenTerugkeeren naar
oude maatschappelijke toestanden De voor-
uitijlende techniek tot staan brengen, ach
teruit drijven? Den geest, vijandig aan geloof
en zeden, dooden? 'tZou gelijk staan met
het pogen, om de wateren der Schelde te
willen terugdringen naar hun wellen.
Neen, wij hebben te zoeken naar middelen,
die ons familieleven beschermen, ook tegen
de meest verderflijke invloeden. Die middelen
zullen gevonden worden en deze dag zal
daartoe reeds het zijne bijdragen. Hebben
we niet de goddelijke belofte, dat geen
macht ter aarde en geen macht der hel iets
zal vermogen, mits wij maar de rijen sluiten
om Paus en Bisschoppen?
De PausZoekend zien we naar Hem
op en vol vertrouwen volgen we Zijn aan
wijzingen, zooals de eerste Christenen de
wenken volgden van den H. Petrus.
De PausMet kinderlijken eerbeid
huldigen wij Hem hier, zooals op Roomsche
Katholieke meetingen steeds geschiedt, als
Christus' stedehouder. Maar heden huldigen
wij Hem in 't bijzonder als den door God
aangestelden bewaarder der rotsvaste be
ginselen, waarnaar het familieleven zich
moet richten, om aanspraak te mogen maken
op den naam van Roomsch Katholiek.
Maar, waar wij als goede Katholieken
hulde brengen aan den Paus, daar voelen
we, als goede staatsburgers, behoefte, even
eens hulde te brengen aan onze Vorstin.
Dankbaar gedenken wij de rijke zegenin
gen, die ons land dankt aan Haar en Haar
Doorluchtig Huis, en waarvan ook wij
Katholieken, vooral in de laatste honderd
jaren, ruimschoots ons deel gehad hebben.
Maar in verband met ons onderwerp ge
denken we in 't bijzonder hare verdiensten
jegens 't familieleven. Zij toch heeft door
haar koninklijk voorbeeld de Nederlandsche
moeder geleerd, geen enkel moederrecht te
verpanden, geen enkelen moederplicht af
te koopen, geen enkel middel ongebruikt te
laten, dat de Schepper aangewezen heeft
om de schatten van hart en gemoed te doen
overerven op haar kind.
En, zoo mogelijk, met nog grooter geest
drift dan 100 jaar geleden aan 't Scheve-
ningsche strand, weerklinkt in onze harten
het „Oranje boven
Mijn openingswoord is lang geworden.
Toch mag ik niet eindigen, zonder den blik
te wenden naar den vorst onzer zuidelijke
buren, wier land, niet in staatkundig, maar
wel in moreel opzicht, één kan wezen met
het onze. Die vorst, die als kind van zoo'n
in-Roomsche moeder niet anders wezen kan
dan een vader voor zijn volk, heeft in dit
stadje een talrijk corps van kloeke mannen,
die ook bij 't bangste noodweer, onversaagd
de wacht houden aan de monden der
Schelde, om de schepen te sturen in juisten
koers en ze te loodsen naar veilige haven.
Die mannen, met hun meer dan 300 ge
zinnen, hebben hier op kleine schaal proef
ondervindelijk bewezen, dat niets een harte
lijk gemeende entente Hollando-Belgico in
den weg staat.
Ook hun Koning brengen wij onze hulde
en we doen dat te liever, omdat we diep
overtuigd zijn van de hartelijkheid der be
trekkingen, welke die monarch onderhoudt
met ons Vorstenhuis.
Met onzen Paus, met onzen Bisschop, met
onze Koningin, regeere roemrijk en in lengte
van dagen Albert I, Koning der Belgen 1
(Daverend applaus).
Daarna werd met geestdrift het „Wilhel
mus van Nassauwe" gezongen, waarna de
volijverige Secretaris van het Uitvoerend
Comité, de Weleerw. Heer J. M. H. H. Moerel
de in de afdeelingen aangenomen conclusiën
voorlas en mededeeling deed van de na
volgende verzonden telegrammen
Aan Hare Majesteit de
Koningin.
Mevrouw
Achthonderd katholieken, bij gelegenheid
van den Vijfden Katholiekendag met hun
Bisschop op het Grand Hotel alhier ver-
eenigd, ter bespreking van het onderwerp
„Roomsch Katholiek Familieleven" bieden
Uwe Majesteit, met hunne eerbiedige hulde,
de verzekering aan van hechte trouw.
Zij gedenken in dit nationale jubeljaar
dankbaar de rijke zegeningen, die het
Vaderland dankt aan Uwe Majesteit en Haar
Doorluchtig Huis. Maar vooral voelen zij
zich in verband met het behandelde onder
werp, dankbaar gestemd bij de herinnering
aan het heerlijke voorbeeld, dat Uwe
Majesteit als Moeder wel heeft willen geven
aan Haar Volk.
Het Uitvoerend Comité
R. G. VAN N1EUWKUIJK,
Voorzitter.
J. M. MOEREL,
Secretaris.
Aai 1 Zijne Majesteit den Koning
der Belgen.
Sire,
Achthonderd diocesanen van 't Bisdom
Haarlem. Nederlanders en Belgen, alhier
bij gelegenheid van den Vijfden Katholieken
dag met hun Bisschop op het Badhotel
vereenigd ter bespreking van het Roomsch
Katholiek Familieleven, voelen behoefte,
Uwe Majesteit hunne eerbiedige hulde te
brengen, en tevens de nagedachtenis te
huldigen der edele Vrouwe, Uwe Majesteits
Moeder, die door Haar verheven voorbeeld
zulke onschatbare verdiensten verwierf jegens
dat familieleven.
Het Uitvoerend Comité,
R. G. VAN NIEUWKUIJK,
Voorzitter.
J. M. MOEREL,
Secretaris.
A Sa Sainteti le Pape, Rome.
Trés Saint J'ère,
Les diocésans de Haarlem, réunis avec
leur Evêque dans sa ville natale Flessingue,
pour discuter la Vie de Familie Catholique,
présentent a Votre Sainteté leurs respectueux
hommages et demandent humblement Sa
Bénédiction Apostolique.
Le Comité
VAN NIEUWKUIJK, Président.
MOEREL, Secrétaire.
(Aan Zijne Heiligheid den Paus,
Rome.
Allerheiligste Vader.
De diocesanen van Haarlem, met hun
bisschop in diens geboortestad Vlissingen
vereenigd, om het vraagstuk van het Katho
lieke familieleven te bespreken, bieden Uw
Heiligheid hunne eerbiedige huldebetuigingen
aan en vragen nederig om Uwen Aposto-
lischen zegen.
Het Comité,
VAN NIEUWKUIJK, President.
MOEREL, Secretaris).
(Voor ingekomen antwoord zie eventueel
Laatste Berichten op pag. 3).
Daarna betrad de ZeerEerw. HeerJ. M. J.
VAN ROOIJ, Pastoor te Tholen, het spreek
gestoelte tot het uitspreken der navolgende
feestrede
Monseigneur,
Dames en Heer en.
Toen de Meester, tot Wiens meerdere
glorie wij hier vergaderd zijn, zijne leerlin
gen voor de eerste maal ter prediking uit
zond, legde Hij hun op, om, waar zij een
familie zouden bezoeken, bij het binnen
treden der woning, deze heilbede te uiten
Pax huic domuiVrede zij dit huis
Ik zie daarin een wenk voor mij, om, nu
ik de eer heb voor u een bespreking te
gaan houden over Roomsch Katholiek
familieleven, en derhalve op dit oogenblik
als het ware den drempel overschrijd van
uw huis, om met u te overwegen, of uw
familie den eerenaam van Roomsch Katho
liek wel ten volle verdient, om nu ook bij
het begin van deze rede u allen diezelfde
christelijke heilbede toe te roepen: Pax
huic domui, moge de vrede heerschen in
uw aller huis
Uw families zullen alléén dan den
Christus-vrede genieten, als de Christus-leer
daar aangenomen wordt, als naar Christus'
wil daar geleefd wordt, als gij Christus
daar laat heerschen.
Om nu de vraag te kunnen beantwoorden,
wat dat iseen gezin, waarin Christus
heerscht, moeten wij eerst onderzoeken,
wat Hij in zijn leer betreffende het gezins
leven bepaafd heeft. Welnu, dan vinden
wij op de eerste plaats, dat het gezinsleven
steunen moet op het huwelijk en wel op
een enkelvoudig en onontbindbaar huwelijk,
en op de tweede plaats, dat dit huwelijk
door Hem verheven is, en gemaakt tot een
Sacrament, d.w.z. dat het contract, hetwelk
vroeger niets anders deed, dan man en
vrouw als echtgenooten aan elkander ver
binden, voortaan, dank zij Zijne oneindige
bezorgdheid voor ons, hun ook hemelsche
genaden zou mededeelen, genaden, die
geheel hun verder huwelijksleven door hen
zouden helpen om hunne plichten als ge
huwden naar behooren te vervullen.
Wat het eerste punt betreft, we zullen
daarop niet verder ingaan, want het is al
te duidelijk dat, waar b.v. op de vrije liefde
een gezin gebouwd is, een solied familie
leven naar den geest van Christus onmoge
lijk is.
Het tweede punt echter, door mij uit
Christus' leer aangehaald, verdient al onze
aandacht.
Zooals ik reeds gezegd heb, dienen deze
genaden om de echtgenooten te helpen
hunne plichten als zoodanig naar behooren
te vervullen. Die plichten zijn zwaar, zeer
zwaar. Om die te dragen, hebben de echt
genooten wel is waar in zich een bijzondere
kracht, die hen tot veel oekwaam maakt
n.l. hun natuurlijke liefde voor elkaar en
voor hunne kinderendoch maar al te
dikwijls blijkt die kracht der natuurlijke
liefde ten minsten op den duur niet
tegen dien last opgewassen en blijft daar
menige dure echtelijke of ouderplicht on
vervuld. Hoeveel dan mogen wij dank zeggen
aan Christus, onzen Meester, dat Hij ook
hierin de zwakheid der Zijnen is te hulp
gekomen en het huwelijk zelf verheven
heeft tot een Sacrament om door de gena
den van dit Sacrament die kracht der
natuurlijke liefde in de echtgenooten en
ouders te vergrooten en te vervolmaken.
Roomsch Katholiek familieleven in zijn
perfectie is het gezinsleven van een Ka
tholiek echtpaar, dat al de genaden van het
huwelijks-Sacrament trouw gebruikt en
daardoor geholpen al de plichten van zijn
staat trouw vervult.
In het huwelijk moeten naar Gods wil
twee levens tot één leven worden samen
gesmolten, hoezeer misschien ook de karak
ters verschillen en allerlei onvolmaaktheden
dat één-worden bemoeilijken. Welnu, ook
daarin slaagt de genade, zij maakt dat
nergens grooter eenheid van leven is. Tot
dit doel leert zij den gehuwden op de
eerste plaats het geduld.
Dit constateeren wij dan ook in de echte
R. K. familiesdaar heerscht tusschen man
en vrouw dat geduld, die stille kracht, die
de aan beide zijden uitstekende punten en
oneffenheden wel niet glad slijpt, maar
toch zoo bekleedt, dat de aanraking niet
meer pijn doet.
Maar elkander dulden en verduren, en
zonder tweestrijd samenleven is nog niet
het hoogst. Neen, in het huwelijk moet de
liefde der twee echtgenooten zoo hoog op
gevoerd worden, dat men in waarheid kan
zeggen hij leeft voor haar en zij voor hem
en ieder van hen vindt zijn geluk in het
gelukkig maken van den ander, en dat voort
durend, tot den dood.
Een model-Christelijk echtpaar zal bij
vergrooting van het huisgezin de overtuiging
in zich ronddragen, dat ieder kind, hun
door God geschonken, een nieuw bewijs
is van Zijn hoog vertrouwen. Mogen wij
allen samenwerken om hoog te achten de
vaders en moeders van de groote gezinnen,
en lafaards te heeten die uit angst voor
een groot gezin hun huwelijk schandvlekken
bieden wij aan die eersten ons eeresaluut,
aan de laatsten onze verachting en aan God
onze bede „Vader, bewaar ons Nederland
voor een uitbreiding van dat kwaad
Goede Christenen zijn zich ten volle be
wust, dat het kind niet is voor de ouders,
maar de ouders zijn voor het kindzij
hebben eene zending Gods aan dat kind te
vervullen, zij moeten het groot brengen en
opvoeden, zij moeten het leeren leven naar
Gods wil en het opvoeren naar 't einddoel
de zaligheid in God.
Goede Christen ouders begrijpen die
zending van de eerste stonde af en daarom
is het voor hen van zelf sprekend, dat, zoo
eenigszins mogelijk, de moeder zelve het
jonge kind voedt, dat zij het in den eersten
tijd verzorgt en opkweekt; dat daarna de
ouders zelve de opvoeding verrichten en
dat zij, waar later anderen hun taak ge
deeltelijk overnemen, steeds met een waak
zaam oog toezicht moeten houden, omdat
de volle verantwoordelijkheid voor God op
hen rust.
De opvoeding van het kind moet, ten
minste gedeeltelijk, mislukken, als de ver
antwoordelijke ouders thuis haar volgens
de echt-Roomsche princiepen willen inrich
ten, terwijl hunne plaatsvervangers op school,
zooal niet op anti-Roomsche, dan toch op
andere-dan-Roomsche wijze daarbij te werk
gaan.
Hieruit volgt, dat neutraal onderwijs voor
onze Roomsche kinderen een ongeluk is,
wijl het veel te veel neutraliseert het goed,
door de Roomsche opvoeding der ouders
aan het kind gegeven; en dus ook dat
Roomsche huisgezinnen, die zonder nood
zakelijkheid hun kinderen naar een niet-
Roomsche, dus ook naar een neutrale school
sturen, niet tot de goed-Roomsche kunnen
gerekend worden en al heel spoedig het
echt Roomsche karakter verliezen, waardoor
zij zouden zijn wat zij moeten zijnbloem-
kweekerijen voor Gods hemel.
Spreker werkte dit begrip nog verder uit
om aldus te vervolgen
Maar wat bovenal een huisgezin tot een
echt Roomsch-Katholieke familie maakt, dat
is dat daar Christus woont, Christus, die
het huisje van Nazareth tot de eerste kerk
maakte en de familie van Joseph en Maria
tot de H. Familie.
Dit idee werkte spreker nog heerlijk
schoon uit om ten slotte aldus te eindigen.
En nu vraag ik uvindt ook gij het niet
heden den aangewezen dag om die spreuk,
die leus ook tot de onze te maken, om dus
in ons gezin, den Christus voor goed den
scepter in handen te geven?
Ziet, wij zijn hier bijeengekomen, om
onder het oppertoezicht van onzen Door-
luchtigen Kerkvorst te overwegen wat
Roomsch Katholiek familieleven is, en wij
hebben bevonden, dat de kortste definitie
daarvan iseen familieleven, waarvan Christus
de ziel is, waarin Christus regeert.
Maar zullen wij het nu bij dit overwegen-en-
bevonden hebben laten en voor het stellen
van daden terugschrikken Neen, daar zijn
wij te veel practische Hollanders en door
zettende Zeeuwen voor. Juist ons ver
schijnen op dezen Katholiekendag bewijst,
dat wij Katholieken van de daad zijn. En
daarom thans de daad gesteld, hetgeen in
de verschillende vergaderingen besproken
en besloten is, in practijk gebracht en wij,
wij-zelf op de eerste plaats, wij ten voor
beeld voor de overige Katholieken van ons
Bisdom, het „Christus, Koning in ons huis"
tot onze familiespreuk verheven en in ons
gezin het godshuis gebouwd van R. K.
familieleven
Alléén, wat is een kerk zonder wijding?
Monseigneur, Uwe Doorluchtige Hoog
waardigheid heeft voor twee dagen in deze
stad eene nieuwe kerk geconsacreerd, en
daardoor overvloedigen zegen Gods doen
nederdalen over allen die daar zullen ver
gaderen. Welnu, ook wij hebben kerken ge
bouwd het zijn onze huisgezinnen en wat
er misschien nog aan den bouw ontbreken
mocht, wij hebben heden tot den volledigen
opbouw besloten en zullen van nu af al
onze zorgen er aan besteden, om ze tot
geheel en echt R. K. gezinnen te maken.
Het eenige wat wij nu nog behoeven, is
de wijding onzer kerken. Monseigneur, die
vragen wij thans aan U.
Moge op Uw machtig woord de zegen
des Allerhoogsten op onze huisgezinnen
nederdalen en met dien zegen het geluk en
de perfectio gondii, de vrede Gods.
Daverende toejuichingen weerklonken uit
alle hoeken der zaal ten bewijze, hoezeer
het welsprekende woord van Tholen's
herder de gemoederen had getroffen.
Nauw waren deze toejuichingen geëindigd
of Monseigneur CALL1ER verhief zich van
zijn zetel en besteeg onder een ware
ovatie zijner hem gansch en al verknochte
diocesanen, hier als het ware het gansche
bisdom vertegenwoordigende, het podium
en sprak een slotwoord, dat vaderlijk-
ernstig en toch vertrouwelijk en liefdevol
machtigen weerklank vond in aller hart
(zie eventueel onder Laatste Berichten). Zijn
bisschoppelijke zegen, in vromen eerbied
door alle aanwezigen ontvangen, bezegelde
het heerlijk werk van dezen schoonen dag.
Al de geestdrift, die de vergadering bezielde,
trilde toen door in het slotlied„Hier
stroomden honderden samen", waarna de
vergadering uiteenging. Schitterend slaagde
deze 5e diocesane Katholiekendag, dank
den volhardenden ijver dergenen, die hem
op touw zetten en tot een goed einde
brachten, dank de trouwe medewerking van
Haarlem's diocesanen. Tot weerziens een
volgende maal te Rotterdam
Soli Deo Gloria
AbonnementspiJ
Afzonderlijke
Advertentiën w|
balf drie en
De abonné's op dit
directie uitgereikte
daarvoor vastgest
GRATIS verze
De EXTRA-NUMM
Zeeuwsche Courar
ledig verslag van
te Vlissingen, zijn
raad strekt, gratis i
bureau, Ganzepoor
buiten-abonné's ooi
13 JUNI Stemmil
vinciale Staten.
25 JUNI HersteiJ
dig) voor de Tv
5 27 JUNI Hersten
dig) voor de P|
•••••••••••••a
Het Distri
(Ingez,
Toen wij de lijst
door centraal bestj
Veneieniging aangekjo]
.ojiszelviennu moe]
jajs wij ten minste va
en 'ch'ristelijk-histiori.
danige werkkracht m
dunkt, wij mogen t
zijn over het bestui:
ging, dat de besten
weten te verkrijgen,
nen op te treden.
Het is, als wo'rdt
stormenderhand viero
telijke paftij, en dat
ning nu wel geluk
op die plaatsen, di<
maal 'de nederlaag
vietde sprekers zien
daar met gemak de
hajen, die wij de i
kwamen.
Gaan wij even i
1909, in enkele plaq
Neuzen rechts
Zaamslag
Westdorpe
Sas V. Gent
IJzendijke
Rechts 1
Op die plaatsen al
170 stemmen halen
In '1909 telde het
burg op een bevoll
woners 17750 Kathol
daal- zijn nu wel e
maar met de anti-rev.
telijk-historischen ku
zoo ver brengen, da
der bevolking halen
een Christelijke lever
gedaan, den candid
eeniging stemmen, e
gen aan hun eigen r
candidaat Mr. P. D
glans en glorie.
Daarom met ver,e
week gewerkt zoo ha
die wat gevoelt vo
onderwijs onzer kin
scherming der openb