PUD'S
[HULTEsO
lull OU ZO
No. 53.
Dinsdag 6 Mei 1913.
Negende Jaargang
;N,
N KNEVEL
•DELBURG
BESTAAT
JRITAS.
BINNEHIANP.
ïl en Randen
ele Roodbol
55 Cent.
ÏE DELFT H2
Vetschijnt eiken MUHBU-, VIOEKSDAG- en VRIJDtGAfBIID.
OPENBAAR ONDERWIJS.
BUITENLAND.
De Oorlog op den Balkan.
UIT ZEELAND.
it de maan.'
tellen ta Pudding
'1 ziel slaan. I
.ïllenta-Puddinal
panies 27cts. 1
las fabrikaat, munten
Jieden bouw. vollen, *o
|oon, en uitstekende
alle stijlen en hout-
ïjgbaar. leder ge wenscht 2
loor ons geleverd. Wij q
Ize instrumenten recht- p.
ifabriek en kunnen U
ordeeiigste aanbiedingen -
Speciaal adres voor
repareeren,
in en inruilen.
straat A 22, GOES.
aan spotprijzen bij
|EM GOES
iierlijders.
lor, dat lijders aan een
peri betrekkelijk uitsteken-
chijnen te genieten. Niet
li bloed armer, hun kracht
Vordat het eiwit ongestoord
lan verlaten, en de git-
(ten, die door de nieren
1 worden, ondermijnen cmt
I'garusme.
Tipijn, een onverklaarbare
leuking der huid zonder
koel van koude in de le
ien in de beenen (vooral
fling wakkersohrifcken, sui-
pren, duizeligheid, abnon-
urine, schuimend, voort-
Ing, zwellingen rond de i
1 enkels, kunnen de voort-
laai aanduiden,
fc-ijn Nieren Pillen geno-
optreden der eerste ven-
en de kwaal in haar ooiv
[voorkomen noodlottige ge-
Jterzucht, niersteen, niei'-
mie (urinezuiirvergjftiging), J
|rkrijgbaar bij de hberen I
Co.; te Middelburg bij
de Koos, Vlasmarkt K.
ng geschiedt franco- na 4
p-ostwissiel a fl.75 voor
één, of f 10.voor
zes doozen. Eischt de
echte Foster's Rug
pijn Nieren Pillen,
weigert elke doos, die
niet voorzien is van
nevenstaand handels-
p-MK. merk. (31.)
|BEEM GOES.
van één flacon ,,13-ER-
krijgt men binnen 6 we- I
hdeerd, ook uitstekend te- j
1 en kale vlekken. Zending i
vangst van postwissel i
jwtzegels). VAN DEN B0-
ifd-Agentschap, Rembrandt- i
Itberdam.
^GEPUEN
?FWAr?EN
EU DÉTAIL
nd) middel, dat snel en zonder
arns, Eelt, Wratten en Hoorn-
n 1.
0.50 per flacon.
P. SCHAMLE ZOON,
iweg 14b, Rotterdam
Bbr. MULDER.
ÜflflH'
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiëu worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie; San?epoortsfraat C 209, GOES
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. contant.
De abonne's op dit blad, in het bezit der door de
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden,
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor
1500
gulden bij verlies van beide
handen, voeten of oogen.
Voorts bij ongeneeselijke
verstandsverbijstering
150
gulden bij
verlies van een
jhand, voet
of oog;
I gulden bij gulden bij P"
1 I I verlies I E verlies van M
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
Het omvangrijke hoofdartikel, waarvan de
plaatsing door bijzondere omstandigheden
heden werd geboden, noodzaakte ons het
feuilleton tot een volgend nummer te ver
schuiven. Red.
Het Goesche land wordt deze week
bezocht door een zekeren heer C. J.
Roos uit Vlaardingen, di-e zal komen plei
ten voor het Openbaar Onderwijs.
Het comité, dat deze rondreis orga
niseert, poodigt ook de ouders tot de
bijeenkomsten ,uit met verzoek er hunne
bezwaren te willen kenbaar maken.
Het comité zal wel begrijpen, dat Ka
tholieke ouders van. die vergaderingen
gevoegelijk kunnen wegblijven, wijl hunne
bezwaren overbekend zijn.
Die bezwaren toch zijn het voor een
groot deel, welke den schoolstrijd in het
leven riepen, die de roem is der Christe
lijke partijen in den lande en die, hoe
zeer .ook de zege wenkt, nog niet is
vols treden.
Overtuigd, dat het onderwijs op de
school een aanvulling en vervolg is
van de opvoeding thuis, zoodat op de
schoolbanken wordt voortgezet wat aan
den huiselijken haard op moeders schoot,
aan vaders knie is begonnen, beschou
wen de Katholieke ouders de K a,-
t h o 1 i e k e school als het n a t u u r 1 ij k
en vanzelf aangewezen insti
tuut, waar hunne kinderen in de ver
schillende kundigheden worden onderwa
zen en wel zóó, dat geheel dat onder
wijs is doortrokken van een godsdiensti-
gen geest overeenkomstig de religie die
zij belijden. (Voor geloovige Protestant-
sche ouders geldt in hun genre dezelfde
redeneering). Elk ander onderwijs, hop
mooi ook voorgesteld, hoe fraai ook aan-
gepreekt, is voor Katholieke ouders ten
opzichte van het Katholieke onderwijs als
een surrogaat ten opzichte van de
echte waar en niet dan in hoogen nood
zaak te gebruiken.
Zoo oordeelt ook het kerkelijk gezag,
dat in het bekende mandement der Ne-
dorlandsche bisschoppen van 1868 voor
ons, Katholieken, nog steeds van kracht
zegt:
„De Kerk wil, dat de jeugd in
de wetenschappen onderwe
zen worde, maar zij1 eischt tevens,
dat dit onderwijs in alle o_p:-
zichten Katholiek' 'en gods
dienstig zij. Van de eene zijde wil
zij niet, dat de jeugd in onwetendheid
opgroeie, maar van de andere zijde
keurt zij niet elk 'onderwijs goed. Zij
verwerpt niet alleen alle ongods
dienstig, maar ook alle gods
dienstloos onzijdig onderwijs,
waarbij de godsdienst is uitgesloten. Het
eerste verfoeit zij als verderfelijk, het
andere keurt zij af, als minstens on
voldoende en gebrekkig; het
eerste mag nimmer, het andere slechts
b ij g e b r e k aan beter worden, aan
gewend".
Het comité, bovengenoemd, zegt in zijn
omzendbriefje: „Een week voor de open
bare school": „Wij willen waarheid".
Welnu, het zoo juist gegeven citaat
uit- het mandement geeft den heeren die
waarheid, klaar, duidelijk, zonder harts
tochtelijkheid en groote woorden.
Het openbaar onderwijs, zooals het zich
sinds de regeling van 1.857 in ons land
ontwikkelde is voor de Katholieke ouders,
dié hun plicht begrijpen, onvoldoende en
gebrekkig, ja zelfs gevaarlijk, waar het
m handen is van onderwijzers, die socia
listisch als zij zijn, krachtens hun be
ginsel eiken geopenbaarden godsdienst
erwerpen en vijandig staan tegenover elk
gezag.
Nu zegt het Comité wel op zijln om
zendbriefje „V ilt gij de toekomst van
een eén ondeelbaar vaderland, bewaar
de op.enbare school" en wij wil
len gaarne aannemen, dat de heeren dit
oprecht meenen, maar in het licht der
feiten, die zicli op verschillende plaatsen
des lands en bij verschillende gelegen
heden ihebben voorgedaan, in het licht
der .theorie door Van Ossendorp c.s. voor
gestaan, dat elk godsdienstig en politiek
dogma van de openbare school behoort
te worden geweerd, kan niet worden ont
kend, dat opleiding van jeugdige geesten
tot „alle Christelijke en maatschappe
lijke deugden" ondenkbaar is, wanneer
die opleiding is toevertrouwd aan onder
wijzers, die in Christus een mythe zien
en in de bestaande maatschappij een on
ding, dat zoodra mogelijk door het pro
letariaat behoort te worden opgeruimd
en door den socialistischen heilstaat ver
vangen.
Van een „één ondeelbaar vaderland",
zooals wij dat kennen, geregeerd door
Koningin Wilhelmina, spruit van het met
de traditiën onzes volks zoo nauw ver
bonden Oranjehuis valt toch wel Zeer
moeilijk te gewagten als vrucht der open
bare school, zoolang openbare onderwij
zers als boven geschetst die hun toe
vertrouwde kinderen opleiden tot onge,-
loovigen en republikeinen en hen los
scheuren v'an de eenheid, die o/ns allen
als Koningin- en vaderlandslievende Ne
derlanders samenbindt.
En dan zwijgen wij no:g van de groote
onrechtvaardigheid, dat de openbare
school, betaald met de belastingpenningen
van alle Nederlanders, wordt gebruikt
als propagandamiddel voor theorieën en
stelsels, die lijnrecht ingaan tegen de
godsdienstige en politieke overtuiging van
een overgroot gedeelte dier Nederlanders.
Wij verklaren echter uitdrukkelijk dat
wij, het treurig onderwijssysteem der so
cialistisch aangelegde onderwijzers signa,,
loerende, niet het minste willen afdingen.'
op de verdiensten van tal van openbaro
onderwijzers, die met leed in het harte
rover de verwording v'an de lopenb'are
school, zoo goed mogelijk hun plichten,
door geweten en wiet voorgeschreven, ver
vullen, allerminst van die onderwijzers,
welke in de Katholieke streken van ons
vaderland al het hunne Kebben gedaan
om den verkeerden invloed van het open
bare staatsonderwijs zooveel mogelijk' te
neutralizeeren èn door hun onderricht
èn door het voorbeeld van ihun Katha
ken. levenswandel.
Het comité zegt in zijn omzendbriefje
ook nog: „De ware Christelijkheid leert:
„hebt elkander lief. Dit leert de
openbare school door Woord en
Daad". Nu, daarvoor behoeven Katho
lieke ouders hun kinderen niet naar de
openbare school te sturen. Ook op hun
eigen Katholieke scholen is het gebod van
den Heiland„bemin uw naasten gelijk
uzelven" in eore, doch het wordt er den
kinderen niet Voorgehouden in de neve
lige omlijsting van een zoogenaamde
„ware Christelijkheid", noch hun voorgezet
met een waterig aftreksel van het Thor-
beckiaanschle „Christendom boven ge
loofsverdeeldheid", maar het wordt bun
geleerd als een der leerstellingen des
Christendoms, belichaamd in de Roomsoh-
Katholiekie Kerk. Christus beeft niet at
leten gezegd „bemin uw naasten", maar
ook: „bemin God", en wel „uit geheel
uw ziel", „miet al uw krachten", dat
wil dus zeggien: onderhoud al 'Zijne go-
Woden. Christus heeft ook geleerd Hem
te eeren en te dienen als Gods waar-
achtigen Zoon, den Verlosser der We
reld, den Prediker van het doopsel tot
vergiffenis der zonden, den Stichter der
Katholieke Kerk. .Welnu geen openbare
school, zij moge dan al in zelfoverschat
ting meenen den „algemeenen grond
slag van Christelijkheid te kunnen leg
gen", is bij machte dit het Katholieke
kind in te prenten, wijl zij1 de g'odsdienstige
overtuiging der kinderen moet eerbiedi
gen, d.w.z. zoo min mogelijk over den
godsdienst moet spreken, of zooals de
geijkte term luidt: neut na,al moet
blijven.
En zoo komen wij' terug tot het uit
gangspunt onzer redeneeringVoor Ka
tholieke ouders is het openbaar onder
wijs niet het aangewezen onderwijs voor
hunne kinderen (tenzij de noodzakelijk
heid i— het mandement noemt het een
„droevige noodzakelijkheid" anders ge
biedt), wijl in hunne oogen en volgens
hunne v.aste overtuiging bet onderwijs een
middel behoort te zijn, dat hun in
de opvoeding hunner 'kinderen t e hulp
komt. En dat „hunner kinderen" wil
zeggien: van jonge Christenen, die als
kinderen Gods, als zonen en dochters
der Katholieke Kerk, als erfgenamen des
hemels moeten leeren denken en gevoe
len en als Christenen de Christelijke
en daardoor ook vanzelf de maatschap>-
pelijke deugden beoefenen.
Wat het comité ten slotte zegt in zijn
omzendbriefje„De openbare school is
de beste waarborg voor het beste
ondertvijs, blijve Voor later bew,aard als
wij de financieele gelijkstelling van het
openbaar- en bijzonder onderwijs zullen
behandelen.
Zoolang echter nog jaarlijks in Neder
land circa TIEN MILLlOEN gulden door
de gemeentekassen boven de rijks
subsidie aan het openhaar onderwijs
worden ten koste gelegd, terwijl het bij
zonder onderwijs daarvan geen cent
ontvangt en alleen op Rijkssteun is aan
gewezen, past het den heeren allerminst
met een „haut dédain" op de z.g. min
derwaardigheid van het bijzonder onder
wijs neder te zien". Immers zooals de
toestand nu is, worden de belastingbe
talende ingezetenen, die van de openbare
school niets willen wetén, gedwongen om
met hun eigen b e 1 as t i n gpe nn in.
,g e n, hun eigen b ij z o n d e r e s c h io-
1 en een drukkende concurrentie
aan te doen.
En dan durft een „Goesche Courant"
na van de bovenvermelde 10 mil-
1 i o e n te hebben gezwegen als het graf,
nog kwasi-verwonderd den voorstanders
der bijzondere school toe te roepen: „En
nog is men niet tevreden" en te spre
ken van „subsidiejacht van het minst
allooi",
Raarom is algeheele vrijmaking van het
bijzonder onderwijs dan ook terecht de
inzet van onzen verkiezingsstrijd. „Bij
zonder onderwijs regel, openhaar onder
wijs aanvulling" is óen eisch van recht
vaardigheid en jn overeenstemming met
de verlangens en behoeften van de over-
groote meerderheid pnzes volks.
Over de kwestie Oostenrijk—Monte
negro ontvingen wij de volgende tele
grafische mededeelingen
CETTINJE. Hel aftreden van het
Montenegrijnsche Kabinet, dal gisle-
rennamiddag zijn ontslag nam, toont
aan, dat de meéningen van degenen,
die voor de ontruiming van Skutani
pleitten, de overhand verkregen heb
ben,
PARIJS. Van een aftreden van hel
Ministerie van Montenegro was lot
hedenmorgen hier nog niets bekend.
Koning Nikita heeft reeds zooveel van
zich doen spreken, dal het bericht
over dit feit met groote voorzichtig
heid opgenomen dient te worden. liet
gerucht is wellicht verspreid om de
actie van Ooslenrijk-Hongarije in
Montenegro nog eenigszins op te hou
den. i
i PARIJS. „De Matin" meldt, dat Oos
tenrijk zijn voorbereidingen aan de
grenzen van Montenegro voortzet. Gis
teren kwamen weder vier nieuwe re
gimenten in Cataro aan. Dagelijks ar-
riveeren er versohe troepen, welke
naai- de Montenegrijnsche grenzen ge
dirigeerd worden. Het Oosienrijksche
legerbestuur requireert paarden en
muilezels. Het geheele gebied schijnt
een militair kamp.
WEENEN. De troepentransporten
naar hel zuiden duren voorl. Er zul
len om de actie tegen Montenegro
zoo krachtig mogelijk te doen zijn ze
ven corpsen gemobiliseerd wórden.
Overigens is hel nog niet aan te ne
men dat de operaties in hun vollen
omvang reeds heden zullen beginnen.
Waarschijnlijk wordt geacht dat deze
operaties pas Woensdag of Donderdag
a. s. beginnen. i
1 PARIJS. Uit Celt in je wordt aan de
Malin geseind, dat gistermiddag een
buitengewone vergadering van den
Koning en de Ministers plaats heeft
gevonden, waaraan ook de generaals
deelnamen. Velen hebben zich er vóór
verkLaard, dal de Koning zich naar
den wensoh der mogendheden zal
schikken en Skoeta ri ontruimen,
BKLUIK.
Hollandsche Lorpedoboo-
l e n te Brugge. Reuter seinde Za
terdag uit Brugge:
Vier Nedcrlandsche torpedoboolen
en twee lorpedobootjagers kwamen in
de haven aan. Zij zullen tol 7 Mei
hier blijven. Verschillende feeslelijk
heden zullen worden georganiseerd,
ter hunner eere.
Verlegging van de Schelde-
bedding. Naar gemeld wordt, zal
minister iïellepuRe de volgende week
bij de Kamer het wetsontwerp indie
nen betreffende de verlegging van de
Scheldebedding beneden Antwerpen.
Spoorwegverbinding Brus-
s e 1—A in ster d a m. Het „Handels
blad van Antwerpen" van 30 April
meldt: De burgemeester van Antwer
pen, De Vos, en een paar leden van
het schepencollege aldaar werden gis
teren ontvangen door den Belgischen
minister van spoorwegen, wien zij de
bezwaren der Anlwerpsdhe bevolking
tegen de ontworpen verlegging van de
internationale expression Brussel-
Amsterdam langs Duffel, Lier, Heren-
Ui als,Turshout en Weelde uileenzetlen
en daarbij' zijnaandacht vestigden op
het levensbelang, dat Antwerpen heeft
bij hel behoud van een express-ver
binding met Nederland.
DUITSCHJLAAI».
Keizer en officiers-oppas-
s e r. Dezer dagen deed zich zoo le
zen we in de „Germa'nia" het vol
gende aardige geval voor, terwijl de
Duitsdhe keizer zich per automobiel
van Straatsburg naai- Karlsruhe be
gaf, 's Avonds, even na achten, pas
seerde de keizer hel dicht bij Karls
ruhe gelegen plaalsje Ettiingèn. Mid
den in het stadje was een gedeelte
van den weg, dat nieuw bestraal werd,
afgeschut, en de chauffeur, die daar
door hel spoor bijster was geworden,
moest stilhouden.' Toen een' officiers-
oppasser, die toevallig in de nabijheid
was, dit bemerkte, kwam hij aanloo-
pen en wees met de woorden: „Hier
heen, Majesteit!" den goeden weg. De
keizer vroeg den oppasser, of hij hem
dan erkend had, waarop deze beves
tigend antwoordde. Nauwelijks was
de auto de Albstrasse ingereden of de
chauffeur sloeg weer een verkeerde
dwarsstraat in. De oppasser dit zien
de, kwam opnieuw aangeloopen, en
nu liet de keizer hem instappen en
meerijden. Eerst toen men weer op
den grooten weg was, verliet de op
passer den auto, nadat de keizer eerst
den naam van 's mans officier geno
teerd, hem zelf een geldstuk in de
hand gestopt en beloofd had tater
nog eens speciaal om hem le zullen
denken. („Tijd")
De Duiiselie Bisschoppen hebben
een gezamenlijk herderlijk schrijven
uitgevaardigd met betrekking tot de
feesten ter herdenking van het edict
van Milaan,
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 6 Mei
Zwakke tot matigen wind, aanvankelijk
uit noordelijke richtingen. Waarschijnlijk nog
regen, later tijdelijk opklarend. Iets warmer.
OOSTEN BIJK.
Keizer Franz Joseph,. Te
midden van de drukkende staatszor-
gen, welke de tegenwoordige omstan
digheden hein veroorzaken, verheugd
keizer Franz Jozef van Oostenrijk
zich in een uitstekende gezondheid.
Woensdagochtend zat hij' reeds om
vier uur aan zijn schrijftafel. Z. M.
neemt nauwkeurig kennis van al het
geen in verband staal met de militaire
toebereidselen en alle belangrijke di
plomatieke telegrammen worden hem
dadelijk voorgelegd. Voortdurend ont
vangt hij militaire en andere hoog-
waardigheidsbekleeders. (Tijd.)
IJ SL AND.
D e H e k 1 a. De vuurspuwende berg
de Hekla is, zoo seint men uit Reyk
javik, IJsland's hoofdstad, aan het
werken. Het dof gerommel in hel in
wendige van den berg wordt op groo
ten afstand gehoord.
In het dorp Th.jarbaars zijn ver
schillende aardschokken gevóeld.
B. R. F. vari Vlijmen.
Men meldt uit Scliijudel aan de
„Msb."
Dezer dagen herdachL generaal B.
R. E". v'an Vlijmen, eere-Kamerheer
van Z. li. den Paus, alhier, onder
vele blijken van belangstelling zijn
7Üen verjaardag en tevens zijn 2o-ja,rig
jubilé als lid der Tweede Kamer voor
iiel district Veghel. Van verschillende
autoriteiten en collega's mocht hij zoo
wel persoonlijke als schriftelijke ge-
lukwenscheii met dit dubbel feest ont
vangen. Ook de voorzitter van het
hoofdbestuur der R, K. kiesvereeni-
gingen in het district Veghel en de
voorzitters der verschillende afdee-
lingskiesvereenigingen kwamen hein
ten zijnen huize complimenteeren.
Verder ontving de jubilaris bij1 ,deze
gelegenheid nog verschillende bloem
stukken.
Gevolgen der Tariefwet.
Men schrijft uit Aalten aan liet
„Arnh. Dagbl.": 1
Naai- wij uit vertrouwbare bron ver
nemen, zaï de firma Eisinghorst, die
het grootste deel der haarden en
kachels, die in ons land binnenkomen,
invoert, direct na aanneming dei* Ta
riefwet, alhier een nieuwe fabriek
slichten.
Goes. Volgens achterstaande adverten-
tietie zal in het café Bomdehng' Woens
dagavond aanstaande de heer Glorieux
professeur de billard een biljartséanoe
geven op het nieuwe biljart der beken
de firma Toulet te Brussel.
Dit biljart staat in de voorzaal. Het
oude, doch thans geheel vernieuwde,
•biljart met zakken staat in de achterzaal,
die eveneens tot café ingericht, niet weinig
ten goede komt aan den uitstekenden in
druk, die ieder bezoeker Van de inrich
ting van den lieer Hogesteger m-edeneemt.
Biljartbefhlebbers kunnen dus bij „Bou-
deling" terecht en zullen zeker Woensdag
avond 7 Mei nipt vergeten.
De-R. K. Centrale Kiesver-
eeniging „Goes" heeft in hare jong
ste' algemeene vergadering op Zaterdag
