Ine aangeboden
irenhoek,
sie Reiziger.
Zaterdag 3 Mei 1013.
Negende Jaargang
Kiesvereeniging
soes
GADERING
|g 3 Mei a.s.,
INGEN wordt
Beschuit, Koek
Chocolaad en
rerken enz.
HYPOTHEEKBANK
INGSLIJST
[ing Veemarkt
>n 23 April 1913-
No. 52.
IVY
nstmeisj e
Verschijnt eiken M1MDM-, WOENSDAG- in VBI1DAÜAVQND.
IIIII vaneen fill een Zü
Dit mmer bestaat uit 8 bladzijden
EERSTE BLAD.
KLAROENBLAZERS.
BUITENLAND.
De Oorlog op den Balkan.
BINNENLAND.
_5?
3 uur in liet „SLOT
liOES
It v. d. afgevaardigden
Ideelingon gewenseht.
mens liet Bestuur,
LAMBERS, Voorz
jHENINGS, Secr.-Penn.
IpLHUIS met ruime
Ikerij zeer geschikt om
pn, in centrum der stad,
Ie doeleinden geschikt,
huur. Adres W. VAN
lamlijst der Aandeel-
biljetten. Specificaties
In der gesloten en der
Itlieken. - Accountants-
limer-opgaaf der gecre-
"ul eerende pandbrieven,
verslagen.
Sierikzee,
(tukken van 1000.
en 50.4^ pCts_
100
ren in omloop op:
f 313550.
- 788550.
- 984250.
- 1.706250.
- 2.162750.
2.700350.
- 3.306500.
- 3.851950.
(wisseling van ƒ50000.
1000.— 4'/, pCts. in l1/»
even en uitloting van
000. - 4Va pCts. Pand-
Icirculaire met bijzonder-
trent wordt op aanvraag
le toegezonden.
(even zijn te Goes ver
liet Agentschap DE
kRDIJK's BANK en bij do
1EEL Co.
Directie:
(DER VLIET, Directeur.
[INKE, Adj.-Directeur.
ird bij Kon. Besl.
ibr. 1913 (No. Gé)
129 457 853 2953 791
185 2650 2625 990 1903
503 473 2036 2065 2217
>18 648 1427 2868 1352
33 1864 3050 3038 3224
185 1212 2018 2818 685
(83 2972 3247 3419 590
>78 1297 2023 303 29!)
595 2600
naar oud 50 jaar R. K. niet
eenig vermogen bezittende
nkkring wemclit in kennis
een jongodochter of weduwe,
goedvinding in 't huwelijk
eheimhouding verzekerd,
iseere franco brieven lette'
dit blad.
een Ilink fatsoenlijk
li de 20 jaar, in een hu'i^®-
rind. Adres Mej. STEVENS
56, Vlissingen.
ek van CHOCOLADE en SUj-
•eeds goed geïntroducp
t voor de provincie
Zeeland
nder lett. Qbureativ.d.W®
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiëu worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor V. d. Administratis: Ganzepoortsfraaf C 209, GOES
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voot 25 Ct. k contant.
De abonné's op dit blad, in het bezit der door de I A gulden bij verlies van beide I gulden bij
directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de ïu 18 1 handen, voeten of oogen. |u I verlies van een
daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, 11 BB 8 Voorts bij ongeneeselijke l_fll B jhand, voet
GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: verstandsverbijstering; I of oog;] fl duim;
De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam.
I gulden bij A gulden bij P"
fl fl fl verlies fl fl verlies van M
fl \0 duimwijsvinger. Abi Wsp
gulden bij
verlies van
eiken anderen
vinger.
Een diocesane KATHOLIEKENDAG
beteekent een diocesane wapenschouw 1
der sociale strijdkrachten. Daarom
behooren, zoo mogelijk, allen, vrouwen
zoowel als mannen, daarbij present
te zijn.
Het „verzamelen"-blazen tegen Rome is
weer in voLen gang.
Hu is dit een verschijnsel, dat piet
verrassende juistheid weerkjeert, zoovaak
de stembus wenkt. Dan steekt een storm
op tegen de Katholieken, of beter de
„ultramontanen", die het lieve vader
land in gevaar heeten te brengen en wordt
het voorgesteld, ais stond de paus zoo
maar gereed om alle Protestanten de
Noordzee in te jagen en de elf provin-,
ciën als welkome buit in te palmen. Na
de verkiezingen luwt de storm, krijgt het
nuchtere gevoel de overhand en blijkt
weer vopr de zooveelste maal, dat de
Katholieken van Nederland niet minder
dan hunne Protestantsche geloof sgenoo-
ten zijn doordrongen _„v;an liefde voor
het vaderland, van eerbied vopr de wetten
des lands, van gehoorzaamheid aan ons
eigen Nederlandsch gezag, dat over ons
is gesteld."
Te verwonderen is het dus niet, dat
ook thans, nu Juni in 't zicht is, weer
van die anti-Kome-trompetters opstaan,
zelfs niet, dat een hoogmeraar zich pis
klaroenblazer komt aanmelden.
Een hoogleenaar? Inderdaad. Afdalende
van den Universitairen Olympus, ver
schijnt tusschen het „profanum vulgus"
der anti papisten als nieuwbakken pontifex
prof. dr. T. Cannegieter met een artikel
„Staatsgezag en Ultramontanisme", dat in
het „Nieuwe Theologische Tijdschrift" is
ondergebracht, üe „Nieuwe Rotterdam
se!» Courant" (Avondblad Bi 19 April
1913) gaf er een uittreksel van ter grootte
van een kolom in de befaamde rubriek
„Kerknieuws".
Naar het uittreksel te oordeelen, past
het artikel van den hoogeleerden profes1-
sor geheel in het kader van de anti
papistische verkiezingslitteratuur en laat
zich op dezelfde wijze quaiificeerenveel
fanfaregescbetter en knaleffect, bij een
totale absentie van degelijkheid, objec
tiviteit en bezonkenheid van oordeel,
n'en déplaise het dubbele praedicaat van
doctor en professor, dat de heer Canne-
gieter voert. Men zou inderdaad te veel
eer bewijzen aan deze elucubratie van
's heeren Cannegteter's vruchtbaar anti
papistisch brein, wilde men blijven stilr
staan bij alles waartegen het eerlijkden
kend gemoed, bij het lezen v,an boven
vermeld uittreksel in verzet komt. Toch
mogen enkele punten niet onbesproken
blijven. De hoeren klaroenblazers moch
ten soms denken, dat zij ons schrik aan
jagen met hun geschetter.
Als proeve van doctoralen stijl en proe
fessoralen ideeënigang diene bet navol
gende brokje orakeltaal van den heer
Cannegieter
„Doch de Ultramontanen willen meer
en daardoor metterdaad iets anders.
Zij willen dat ook in Nederland de
Staat voor hunne kerk zal wijken; dat
de voorschriften va.n den paus heel
het openbaar leven van ons volk zul
len behearschen en de verzorging van
onze hoogste belangen naar Roomschen
trant zullen regelen.
Dat willen wij niet. Wij weigeren het
hoofd te buigen voor pauselijken over
moed I Tegen de verroomsching van
ons volksleven verzetten wij ons. Niet
de paus is onze Koning. Hij zal het
ook nimmer worden. Wij willen dat
Nederland bewaard worde voor de ver
nederende onderworpenheid aan een
vreemden despoot, met wien het grootr
ste deel onzer natie niets te maken
heeft" enz. enz.
Flink geblazen, professor I Jammer dat
de toon nogal erg valseh klinkt. D,a,t komt
omdat U van het begrip „ultramontai-
nisme" hetzij opzettelijk, hetzij' toeval
lig een geheel onjuiste voorstelling
Zeker, wij, Katholieken, huldigen een
vorst van „over de bergen", „ultra-mon-
tes", maar een geestelijk vorst, dis
ons in het godsdienstige den weg
aanwijst, dien wij te bewandelen hebben,
maar die wat het t ij d e 1 ij k e betreft,
over ons, als Katholieke Nederlan
ders, niets te zeggen heeft. Ingezete
nen, burgers van den Nederlandschen
Staat, niet meer maar ook niet minder dan
onze Protestantsche landgenooten, zijn wij
de gehoorzame, trouwe, innig-verkuochte
onderdanen van onze geëerbiedigde Ko
ningin, bereid voor Haar, voor 's lands
vrijheid en onafhankelijkheid alles, zelfs
ons leven veil te hebben. Ja, naar mate
wij trouwer de voorschriften van ons
geestelijk hoofd „over de bergen" op
volgen, naarmate wij dus beter „ultra
montanen" zijn, naar die mate zullen
in Neêriand's Katholieken des te klaar
der de eigenschappen uitblinken, reeds
hierboven genoemd en aan dr. Canne-
gieter's artikel ontleend :„liefde voor het
vaderland, eerbied voor de wetten des
Lands, gehoorzaamheid aan ons eigen
Nederlandsch gezag", wat trouwens de
geschiedenis der laatste honderd jaren
bewijst. Nimmer hebben de Katholieken
van Nederland in de verschillende perio
den hunner emancipatie, sinds het ver
dwijnen der Calvinistische Staatskerk, ook
maar een vinger uitgestoken naar de
grondwettelijke en persoonlijke vrijheden,
hunner Protestantsche landgenooten. Nim-
inir ook zullen zij het „je maintiendrai"
van ons Nederlandsche wapen symbool
onzer 'Nationale Eenheid te schande
maken!
Prof. dr. Cannegieter geeft ook nog deze
tirade ten beste:
„Allerwegen beijveren de ul
tramontanen zich, haat tegen
de protestanten en verdeeld-
heid tusschen de kinderen van
hetzelfde volk ,te wekken".1)
Waar geen enkel bewijs voor deze be
wering door Z.hooggeleerde wordt gele
verd, zal professor het ons niet euvel
duiden, wanneer wij haar met beroep op
het bekende philosophise!) beginsel: „quod
gratis asseritur, gratis negatur", „wat om
niet wordt beweerd, wag ook om niet wor
den ontkend", afwijzen.
Dan gaat professor aldus voort: „Niet
het minst in ons vaderland. Er is nu
letterlijk geen deeltje meer van bat maat
schappelijk leven, waarop de rootnsche
geestelijkheid samenwerking van hare „ge-
loovigen" met niet-roomschen gedoogt".
De "heer Cannegieter verzuimt weer dis
tinctie te maten tusschen samenwerken
en samenwerken. "Samenwerken met (an
dersdenkenden als lid een er zelfde
vereeniging, dat heeft onze kerkelijke over
heid, en op goede gronden, liefst met.
Maar federatief samenwerken van
eene Katholieke vereeniging met leen© ge
lijksoortige Protestantsche, waar zulks
nood ig en nuttig is, er is geen R. K.
geestelijke, die dat niet volkomen goed
keurt.
De vraag mag hier gesteld worden,
of dr. Cannegieter bij het schrijven van de
boven aangehaalde passage zi-dh wel ge
noegzaam het „ne temere judices" 2) be
wust was.
Of bestuurde onwetendheid aangaande
de Katholieke begrippen over verdraag
zaamheid met andersdenkenden zijn pen
en moeten de vele hiaten in het logische
van zijn gedachtengang aan het „catho-
lica pon leguntur"3) worden geweten?
In het laatste geval willen wij Z.Hoog-
geleerde wel helpen, doo;r hem een pas;-
sage voor te leggen eener rede, door zijn
collega in het hoogleeraarambt, prof. mag.
J. V. de Groot O. P. den lsten Sept.
1907 gehouden op de Sociale Week te
Breda, welke rede tot onderwerp had
„Het Katholicisme als levens-
en wereldbeschouwing". De be
doelde passage luidt als volgt:
„Het Katholicisme kan samenwerken
met alles, wat daarbuiten edels te vin
den is. Daar blijft nog zooveel waarheid
in de natuurlijke orde ie ontdekken en
nog zooveel goeds, ook in dienst van
het bovennatuurlijke, te stichten door
de redelijke krachten der menschheid,
dat de gemeenschappelijke arbeid van
alle volkeren en talen noodig is om
het hoogste en beste te bereiken. (Het
Katholicisme leert ons de wereld, in den
bijbelschen zin, van bet boo ze te
ontvluchten; doch het is een dwaling,
wereldverzaking als een vluchten van
samenwerken met de menschelijke
maatschappij, voor het ideaal onzer le
vensbeschouwing te doen doorgaan. Het
Katholicisme is geen kluizenaar. Mee
leven willen wij, arbeiden met alle broe
ders en zusters der groote menschelijke
gemeenschap. Wij willen ons niet op
sluiten en nog minder opgesloten
worden. Hoe juichen wij zoovele edele
naturen toe, gelijk er vóór en na Chris:-
tus in de natuurlijke orde waarheid
en wetenschap hebben verspreid! Het
Katholiek beginsel gedachtig, dat de ge
nade de natuur niet verwoest doch haar
verheft, aanvaarden wij al het goede,
en wenschen alleen, dat er de hei
ligende doop der genade over mocht
worden uitgestort. Niet enkel in één
vaderland, maar over zeeën en bergen
willen wij zoeken en vragen wat goed
en edel is".
Men behoeft waarlijk geen „Ultramon-
taan" te zijn, om te bemerken, hoe guns>-
tig deze waardige, s ympathieke, van waar
deering voor den andersdenkenden even-
mensch getuigende taal van den Room
schen professor nog wel priester en
monnik! afsteekt tegen de onheusohe
en hatelijke bewoordingen, waarin prof.
Cannegieter zijn meening giet over zijn
andersdenkende landgenooten.
Dat, overeenkomstig den wensch van
paus en bisschoppen de Katholieken op
elk deeltie van het maatschappelijk le-
.ven met hun eigen, streng-katholieke orga
nisaties voor den dag1 komen, is volko
men waar. Maar hoe de heer Cannegieter
hierin een wapen kan vinden, bruikbaar
v.oor zijn Rome-Hetze, is bepaald onver
klaarbaar, tenzij voor hem een brikken sa
bel en een Damascener kling eener in
waarde zijn.
Het zich organise eren in Katholieke
ve.reenigingen op s'peiaal en politiek ge
bied bevat niets onvriendelijks aan het
adres onzer .andersdenkende broeders.
Eerlijkdenkende, helderziende protestan
ten hebben dit ook begrepen.
Menigmaal hoort men b.v. de vraag
stellen: „Waarom die afscheiding in ver
schillende middenstandshonden, waarom
niet allen in ééne vereeniging
Als antwoord hierop diene de korte toe
spraak van den Protestantschen Ober-
prasident von Jagow op de jaarverga
dering van het Verbond van Koopliedan-
vereenigingen te Dantzig op 15 Augustus
1907. Hij spraik aldus:
vMen zou in het stiqhten van streng-
Katholieke vereenigingen in den han-
deldrijvenden middenstand kunnen zien
een zich afsluiten tegenover de an
dere godsdienstige gezindten, welke
misschien een aanvallend karakter zou
kunnen hebben. Ik zie deze aan
eensluiting in Katholieke
vereenigingen niet aan als
een afsluiting, noch veel
minder als iets aanvallends.
Ik heb de overtuiging, dat het confessio
neel karakter van uwe vereeniging, wel
ke gepaard gaat met uwe economische
strevingen, slechts bedoelt een zich aan
eensluiten, hetwelk gij voor noodig
houdt om het hoofddoel uwer vereeni
ging, het behouden van het wa
re Christelijke geloof heter te
bevorderen.
Ik heb echter niet alleen deze over
tuiging, maar ik weet, dat niet alleen
de mannen, die in uwe vereeniging de
leiding hebben, maar ook de leden dezer
vereeniging, welke toch met open oogen
in het leven moeten staan alleen
al reeds, indien ze als kooplieden voor
uit willen komen niet ontkennen,
hoe ernstig de tegenwoordige toestan
den zijn en dat het de plicht is van
iederen man, die trouw is aan zijn he-
rnelschen en zijn aardschen Koning, te
doen wat hij doen kan om het materi
alisme en de revolutie te bestrijden.
Al belijd ik ook een anderen gods
dienst, in dit streven weet ik mij met
u een, en ik weet dat ook gij ervan,
overtuigd zijt, dat deze strijd alleen ge
voerd kan worden, wanneer alle chris
telijke en vaderlandslievende mannen
eenzelfde lijn trekken en zóó vat ik
het doel uwer vereeniging o,p en houd
ik dit ook voor het doel van alle ge
lijksoortige protestantsche vereenigin
gen: tegenover het groote, gemeenschap
pelijke doel dat op den achtergrond
te plaatsen wat ons scheidt en dat op
den voorgrond te stellen wat ons ver-
eenigt.
Wij zijn het daarom eens, dat het ons
aller plicht is, misschien om geschei
den te marcheeren, maar om vereenigd
Slag te leveren als het noodig is."
Het is 'zeker, dat er in ons land nog
vele Protestanten zijn, die ons, Katholie
ken, beschouwen, gelijk wij hen, n.l. als
menschen van een andere godsdienstige
overtuiging, ma,ar medebewoners
van denzelfden vaderllandschen grond,
mede-onderdanen van ons geliefd
Vorstenhuis, m e d e-1 a n d g e n o o t e n be-
ho-orende tot den alouden, roemrijken Ne
derlandse-hen stam. Met ons beamen zij,
wat reeds voor jaren de groote Nederlan
der Alberding-Thijm schreef: „Als allen
wederzijds weten, waar zij zich aan te
houden hebben, en wij 'kijken elkander
in de oogen en we zien, dat daar toch
nog een goed deel van de oud-H-olland-
sche trouw en oprechtheid glinstert en
we spreken een goed, rond woord tot
elkaër dan kan 't niet uitblijven juf
de hand zal de hand drukken, er zal
iets vochtigs in het mannelijk oog rijzen;
en we zullen, Goddank, toch nog voe
len, dat we op een zelfden Vaderland
se,hen bodem staan; dat we daar en niet
elders thuis behoorenen we zul
len in 3e gemeenschappelijke taal, die
wij hebben leeren spreken, den spiegel
herkennen onzer broederlijke zielen".
Moge de gemeenschappelijke overtuiging
van de waarheid van bovenstaande woor
den ons, d.w.z. zoowel Katholieke als
Protestantsche Nederlanders wapenen te
gen al datgene wat onder aanspitsing van
den religie-haat ons van elkander ver
wijdert.
Geen twijfel, of ieder protestant, die,
'een onheilige passie het zwijgen opleg
gend, alleen zijn koel verstand laat spre
ken, zal het artikel van prof. dr. Canne
gieter afwijzen met de woorden van den
dichter: „non tali auxilio nee defensori-
bus istis", „niet met zulk een hulp-, noch
met zoodanige verdedigers".
De spatieering is van ons. Red.
2) Oordeel i iet lichtvaardig.
3) -Men wil niet lezen wat door katholieken
wordt geschreven", letterlijkkatholieke geschrif-
ten worden niet gelezen.
Een politieke moord.
Niazi Bey, -een der voornaamste per
sonen der revolutie teg-en Abdoel Hamid,
werd W oensdag j.l. te Brindisi met een
zijner adjudanten doodgeschoten, op het
oogenblik, dat hij1 zich naar Valona wilde
inschepen. Beiden waren op slag dood.
Men gelooft hier met een politiek'en
moord te doen te hebben, wijl Niazi als
een Turksch pretendent gold voor don
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot den avond van 3 Mei
Zwakke tot matigen wind uit westelijke
richtingen. Meest zwaar bewolkt. Waarschijn-
ijk regen of onweersbuien Iets warmer
troon van Albanië en als zoodanig bij de
Albaneezen gehaat was.
S 'k o e t a r i.
De Skoetarikwestie, welke den Euro-
peesche diplomaten zooveel hoofdbre
kens kost en voor het wederoplaaien van
den oorlogsbrand doet vreezen, is nog
altijd niet opgelost xnaar tochi minder
hopeloos, dan een paar dagen geleden.
Men beschouwt het als een belangrijke
stap in de goede richting, dat Montenegro
zelfs zou hebben laten doorschijnen, dat
het bereid is Skoetari te ontruimen. De
termen van het antwoord aan de mogend
heden, dat Donderdag ontvangen werd,
getuigen van een meer gematigde hou
ding.
Rusland heeft een nieuwe nota aan
Oostenrijk gezonden, waarin opnieuw ver
klaard wordt, dat het aan' zijn. besluit
om Skoetari te doen ontruimen zal vast
houden.
De Donderdag1 plaats gehad hebbende
gezanten-conferentie is verdaagd tot Maan
dag om de partijen gelegenheid tegeven
de voorstellen te onderzoeken.
De vredesonderhandelingen
tusschen de oorlogvoerende partijen op
den Balkan zullen te Londen plaats heb
ben en vlug afloopen, wij'l de mogendhe
den om lange discussies t-e voorkomen,
aan de gevolmachtigden de preliminai-
ren ter onderteekening zullen voorleggen.
(Zie verder Tweede Blad.)
TWEEDE KAMER.
Kustverdediging.
In de zitting van Woensdag hebben
de heeren Tydeman, Marchant en Rood-
huyzen het wetsontwerp' op de kustver
dediging aangevallen.
De beide laatste heeren zochten voor
al hun kracht in het verwijt pan de
rechtsche led-én, speciaal aan de Katho
lieken, dat zij v-roeger dikwijls tegen de-
fensievoorstellen hadden gestemd, iets
waarmede o.i. alleen dit bewezen wordt,
dat de Rechterzijde niet altijd evenzeer
als thans geneigd is geweest persoon
lijke opvattingen in het belang van het
vaderland ten offer te brengen.
De heer Marchant, wel eens als toe
komstig burger-minister van oorlog ge
doodverfd, bereed tev-ens ijverig zijn stok
paardje: het volksleger.
In de dupliek verdedigde de minister
nog eens helder en klaar de noodzake
lijkheid der aan te brengen versterkingen.
De bewering, ais zou er pressie zijn
uitgeoefend door het buitenland, is klink
klare onzin.
Het argument dat er eigenlijk twee for
ten noodig zouden zijn, achtte hij uiterst
zwak vóór het weigeren van één fort.
Men accepteere het eerste in afwachting
van het tweede.
Wanneer men Ellewoutsdijk en Neu
zen gebruikte voor het doel, waarvoor
het fort Vlissingen moet dienen, zou het
gemakkelijk zijn onze vloot van klein ma
teriaal op te sluiten in de Schelde.
De minister van Buitenlandsche Zaken
herhaalde nog eens, dat er geen sprake
is van eenige onvriendelijkheid jegens
België en dat onze plicht tot handhaving
van de neutraliteit verder gaat dan tot
een werkeloos protest.
Dinsdag a.s. vangt de stemming aan
over de amendementen (Eland 7 mil-
lioen in plaats van 12 voor verbetering
forten Hoek van Holland en Kijkduin;
Thomson 12 millioen voor k'ustdefensie
zonder fortenbouw, z.g. open defensie).
De jegeering acht beide amendemen
ten onaannemelijk.
