Irgelfabriek te CHULTEsC0 ontroomers hefboomen. Zaterdag 19 April 1913. Negende Jaargang Mijnt elten MAMMIS-, WOENSDAG- en VRI1DAGAV0HD. 18 April 1913, rtij AFBRAAK, rdbraband. te WAALWIJK. )DELBURG IGE DELFT H2 OGERIJEN RFWAREN Ett DÉTAIL huishoudster, R.K. Dienstbode sternen. Ill WEEL, GOES. Zaaimachines, en. ie-Maatschappij IR". li in vaneen nu fwi Dit nummer bestaat 8 tiMzlen EERSTE BLAD. Katholicisme en Verdraagzaamheid. BUITENLAND. l)e Oorlog op tien Balkan. Dit Zeeland's Hoofdstad. UIT ZEELAND. E. C. VAN DISSEL, te l;s om 12% uur, te Kloetinge, liek verkoopen |nken, Ribben, Ramen, blommen, Brandhout, van Verzekering op 't leven. opgericht 8 Maart 1843 Ird bij Koninklijk Besluit 1.5 Juli 18f>5, No. 41. litschappelijk kapitaal f 300.000. Jetober 1911f 2.077.596.32'. feuten gevraagd. liging van Pijporgels 'ste constructie, rige garantie voor aid. t-en en stemmen van Orgels. 4 lie aanbevelingen. ,s. wordt gevraagd een flTTERHOEVE, Kloinland- kenszand. voor Amersfoort in gr- gez r. L' iHMANN Langstr. 37 Financiën is aan NEN, Hofjuwe- (oop opgedragen wege aan 's Rijks snijder bij 's Rijks enkpenning ter voor het herstel I volteekend), Amsterdam- Schade, ie Kade B 171. Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten 0.95 Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent. Advertentiëu worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags. Kantoor v. d. Administratie; Ganzepoorfsfraaf C 209, GOES Reclameberichten 25 Ct. p. t. Bij abonnement speciale prijs. Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct. Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend. Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. h contant. De abonne's op dit blad, in liet bezit der door de I ff" gulden bij verlies van beide I ff" gulden bij directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de jB 118 1 handen, voeten of oogen. |8 8 B verlies van een daarvoor vastgestelde Verzekeringsvoorwaarden, 8 8 8 88 8 Voorts bij ongeneeselijke 8 8 B B hand, voet GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: 8%^%^%^ verstandsverbijstering; 8 of oog; De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank I gulden bij A 4% gulden bij ff" Villi verlies B 8 verlies van M 8% duimV# V# wijsvinger. gulden bij verlies van eiken anderen vinger. te Schiedam. ii. Het. spreekt vanzelf, dat de Katholieke Kerk1, in het bezit der door God ge openbaarde waarheid en toegerust met de opdracht die waarheid den volkeren fe verkondigen tot het einde der dagen, onmogelijk kan dulden, dat waarheid en leugen, rechtzinnigheid en dwaling op één lijn wordien gesteld. Een dergelijke verdraagzaamheid kan dus onmogelijk van haar gieëischt worden, daar die zou in- druischen tegen haar eigen levensbelan gen. Onder vrijheid van godsdienst verstaat d,e Katholieke Kerk dan ook niet het willekeurig omhelzen van een godsdienst die ons bevalt immers, heeft God den ïpensch op genoegzaam voor hem kënbare wjjzie aangeduid, hoe Hij wil gediend en geëerd worden, dan staat het den mensch in gieweten niet meer' vrij zich aan die wijze van godsvereering, d.w.z. aan dien godsdienst te onttrekken maar zij ver staat daaronder het vrije recht, dat iedere mensch heeft om overeenkomstig de in spraak van zijn geweten God te dienen, waarhij zoowel liet. licht Van het na tuurlijk v,erstand als de meer of mindere volmaakte wijze waarop de mensch Gods openbaring ontving, die inspraak des ge wetens bepalen. Die vrijheid van geweten te willen aan randen of met geweld 'den mensch te willen dwingen tegen de inspraak van zijn geweten te handelen wordt terecht godsdienstige onverdraagzaamheid ge noemd. Daarom, al laat de Katholieke Kerk nimmer 11a, met alle mogelijke haar ten dienst staande middelen de dwalen- den en ongeloovigen te overtuigen van do waarheid harer leer, van proselieten- makerij in den ongunstigen zin des woords wil zij niets weten, maar verlangt, dat het omhelzen dor door haai' gepredikte waarheid een acte zij van 's menschen v,rijen wil. In dien geest hebben dan ook van oudsher de geloofsverkondigers, de pausen en bisschoppen, kortom alle oprechte en ware kinderen der Kerk ge handeld. Treffende voorbeelden vinden wij hiervan in het beroemde werkje van kar dinaal Gibbons: „het geloof onzer vade ren", zooals het door den kundigen Hol- laadschen vertaler, pastoor Blaisse is be werkt. Toen de Angelsaksische koning Ethel- bert, door de prediking van St. Augusti- nus en diens gezellen voor de Heils leer gewonnen, al gijn onderdanen tot aanneming des Christendoms wilde dwin gen, brachten de 'missionarissen hem on der het oog, dat het Christelijk geloof niet dan vrijwillig diende omhelsd te wor den 011 elk gewelddadig ingrijpen in deze afkeurenswaardig moest worden geacht. 11. J. Boogaards, -schrijver van eene „Geschiedenis der invoering en vestiging van het Christendom in Nederland", ver haalt, dat de II. Eligius vele door Dago- bert gevangen genomen Saksers vrijkocht en hun toestond naar hun vaderland we der te keeren of, indien zijl deu Christe- ijken, godsdienst w i 1 d e n'.omhelzen, bij hem te blijven en liefderijk te worden behandeld. De vierde kerkvergadering van Toledo bepaalde o.a., dat niemand tegen zijn wil tot aanneming van het Christendom mocht worden gedwongen. „Misschien" zoo lezen wij in „Het geloof onzer vaderen" „is er nooit iemand geweest, die in edeler trekken het ware beeld zijner eeuw uitdrukte dan d0 H, Biernardus, de beroemde abt vajti Clairveaux. Hij was de verpersoonlijking van den geest der middeleeuwen. Zijn leven is de sleutel tot de kennis, hoever de verdraagzaamheid ging in zijn dagen. Toen hij vernomen had, dat een dweep ziek prediker het volk tot gewelddadig heden tegen de Joden, als de vijanden van het Christendom ophitste, verhief hij tegen hem pi zijn welsprekendheid en ontrukte de ongelukkige vervolgden aan het doodelij'k gevaar dat hen dreigde". Fenelon, bisschopi van Kamerijk, een prelaat niet minder 0111 zijn vroomheid dan 0111 zijn welsprekendheid £n wijs heid vermaard, schreef in een brief aan den zoon van Jacobus II van Engeland: „Vóór alles, dwing nooit uwe onderdanen om van. godsdienst te veranderen. Geen menschelijke macht kan de .ontoegankelijke schuilhoeken van den vrijen wil in 's men- schen hart bereiken. Nooit kan geweld den mensch overtuigen, hetmaakt slechts huichelaars. Sta aan allen burgerlijke vrij heid toie, niet alsof .ge alles goedkeurt, maar zoo, dat gij geduldig toelaat wat de Almachtige God toelaat en slechts door zachte overtuiging de menschen tracht te hekeeren". Ook in latere tijden, ook nog in onze dagen gedraagt de Katholieke Kerk zich op dezelfde wijze. Het komt meermalen voor, dat in Nederlandsch-Indiö dochters van protestantschen huize aan de zorg van de Zusters Ursulinen worden toever trouwd op de pensionaten te Noord wijk en Weltevreden. Welnu, de zusters wa ken er angstvallig voor, dat de gewetens vrijheid der kinderen ook maar in het minst zou worden aangerand en nimmer misbruiken zij hun invloed om bekeer lingen te maken. Onlangs bekeerden zich op Cal- dey Island een aantal Anglikiaan,- sche kloosterlingen tot den Katholie ken godsdienst. Noodzaakten zij nu ook hun onderboorige dienstbaren, die rond om de abdij woonden, van godsdienst te veranderen? Allerminst, zelfs boden zij aan, ten behoeve van hun dienstper soneel geregeld een Anglik'aansch predi kant per stoomsloep van het vaste land te laten overkomen. Blijkt uit dit alles ten duidelijkste, dat de Katholieke Kerk de verdraagzaamheid, d.w.z. den eerbied voor de gewetensvrij heid voorstaat, er is geen enkele reden om aan te nemen, dat zij van gedrags lijn zou veranderen, wanneer zij in een land als het onze de macht in handen kreeg. De Hollandsche bewerker van het meer genoemde werkje: „Het geloof onzer va deren" dezelfde zaak besprekende vpert hier hel gezaghebbend woord aan van den Katholieken godgeleerde Becanus uit de 2e helft der 16e eeuw, die zegt, dat een vorst vrijheid van godsdienst mag toestaan om grooter onheil voor den Staat of de gemeenschap te voorkomen. Hij mag zich zelfs verbinden door een contract, waardoor hjj deze vrijheid aan zijn on derdanen waarborgt en is eenmaal zulk een contract aangegaan dan moet het stip- telijk, in alle punten worden nagekomen evenals iedere andere eerlijke en wettige verbintenis. Dit is volgens Becanus en alle Ka tholieke godgeleerden de zuivere Katho lieke leer over dit onderwerp. Indien dus de Katholieken de meerderheid zouden verkrijgen in een Staat, waar krachtens de wet aan allen vrijheid van gods dienst is toegestaan, dan zou hun ge loof zelf hen verplichten om dit recht hunner medeburgers te eerbiedigen. „Welk gevaar", zoo besluit terecht pas toor Blaisse, „zou er dan dreigen, als de Katholieken hier ooit de meerderheid kregen? Zulk een dwaze vrees moest in een eerlijk gemoed niet opkomen". In een e e r 1 ij k gemoed I Maar dit is juist de kenmerkende eigenschap van het anti-papisme, zijn oneerlijkheid, om steeds spoken te willen zien, waai' ze niet ziju en gevaren te signaleeren, die niet be staan. Dal onze andersdenkende landge- nooten volkomen genist zijn! Wij, Katho lieke Nederlanders, wenschen niet anders dan op dezen vaderlandschen grond sa men te werken tot den geestelijken 'en stoffelijken bloei van de gansche natie, eendrachtig geschaard rondom het ons zoo dierbaar vorstenhuis, niet anders vra gende dan volkomen dezelfde grondwette lijke rechten te mogen genieten als onze andersdenkende landgenooten. ITALIË. D e t o e s t a, n d van cl e n P a u s. 'PARIJS, 17 April. Aan de „Temps" wordt uiL Rome geseind: Men krijgt den indruk ;dal de Paus in hoogst ern- sligen toestand verkeert. Alle zaken gaan door de hanjden van kardinaal Merry del Val. In Romeinsche kirin gen spreekt men reeds over de paus keuze. i i Dil sensaliebe,richt wordt gelooch'en- slral'L door het volgend telegram uit ROME, 17 April. Het .bulletin van hall acht ure over den toestand van Z. lit luidt: De Paus heeft een rustigen dag doorgebracht zonder koorts, 's Avonds was de 'temperatuur 36.8. De verbetering in de bronchitis-symp- tonen houdt aan. Dr. MARCjHIAFAVA. Dr. AMICI. ROME, 17 April. De toestand van den Paus is bevredigen^. Heden is men op het Vaticaan optimistisch ge stemd. ilel „Giornale dTlalia" zegt evenwel, dat de Paus eerst na 8 of 10 dagen zonder koorts buiten gevaar zal zijn. i N'a Griekenland en Servië, welke beide landen evenals Bulgarije de be middeling fier Groote Mogendheden hebben aangenomen, heeft Lliaus ook de iBulgaarsche regeering van Monte negro geëischt zich op 'eenzelfde standpunt te plaalsen. De minister president van Bulgarije verklaarde te genover journalisten, dat thans spoe dig hel sluiten van den vrede Ie waciiL ten is. De hoofdcomaandanten van het leger aan de Tschataldjalinie hebben daarom opdracht ontvangen iedere krijgsoperatie te slaken, Dr. Danoi' begeeft zich binnenkort naar Londen, waar de vredesonder handelingen ingeleid zullen worden. ;De ochtendbladen bevatten berich ten, volgens welke de mogendheden van iplan zijn om in verband met den tegenstand van Montenegro, om zich naar den wil der groote mogendheden te schikken, uit de manschappen der Europeesche blokkade-vloot een inter nationaal lroependetachemenl samen te stellen en dit naai- Skutari te zen den. De Montenegrijnen willen het bombardement van Skutari niet sta ken en beginnen daarmede feitelijk een strijd legen geheel Europa. ■Van toonaangevende zijde wordt ge kneld, dat de intern, blokkade-vloot een parlementair naar Skutari zal zenden 0111 den commandant Essad iPiasja de order van de Turksche re geering te overhandigen, waarin wordt medegedeeld', dat niet op de Ser viërs mag worden geschoten. Zie verder Tweede Blad'. Middelburg, April 1913. I. Indien het den lezers niet al te zeer I verveelt, wil ik van Middelburg uit zoo nu en dan eens wat schrijven voorat over de „faits et gestes" van deze scboone stad, gelegen m het midden van „Zeeland's tuin", als een schoon kasteel in een schoone omgeving van boscli en weide en akkerland. Maar dan wil ik toch niet gebonden zijn aan Middelburg alleen, doch ten minste in Walcheren en een enkele maal ook in hei verdere Zeeland wil ik mijn kijker richten op wat zich voor- doel aan liet speurend oog. Het zullen niet altijd schoone beelden zijn, die ik den lezer kan beschrijven. Ik vrees toch, dat ook veel leelijks of althans minder schoons zich telkens zal voordoen. Eu waarom ook daarover niet geschreven? Zij het dan alleen om te waarschuwen Stof te over zal er zijn. Het jaar 1913 beleven we reeds. Een jaar zal het zijn van herinnering en van feesten. Maar ook een jaar van noesten arbeid en van hevige inspanning. Want het kiezersjaar 1913 beleven we ook. En we mogen om het feest den arbeid niet vergeten, de feestvreugde mag ons ïiiet doen verwaarloozen onzen plicht. En nevens die herinneringsfeesten zal u in dit jaar 1913 nog gehouden worden een wapenschouwing over het Roomsche heir, een revue zal er gehouden worden over dat leger door den bevelhebber zelf in zijn purperen kleed. Want in Vlissingen zal dezen zomer de Katho liekendag worden gehouden. En de bisschop zal komen in „zijne'' stad en het bezielend wachtwoord wenscht hij zelf te komen geven aan zijn leger, dat bereid is te strijden voor het hooge doel. Gij moogt niet ontbreken katho lieken van Middelburg en Vlissingen en van heel Zeeland en van overal waar deze krant wordt gelezen. Gij moet uwe belangstelling toonen en uw goeden wil en uw steun moet gij geven, dat deze Katholiekendag slagen zal, als geen andere geslaagd is. We zijn als katholieken in Zeeland toch nog zoo weinig ons zelf. A1 s k a t h o- I i e k e n moesten we nog zooveel meer presteeren en ons laten gelden, omdat we katholiek zijn Rekening zal men met ons hebben te houden en rekening steeds meer, omdat ook bij ons het bewustzijn begint te komen van onze kracht. Het katholieke leven moet echter in tenser worden, vooral het openbare katho lieke leven. In de kerk zijn weRoomsch genoeg. Goddank, daar ontbreekt niet veel aan. Maar naar buiten moeten we, buiten de kerkpoorten met onzo Roomsche idealen, die de wereld kunnen bezielen en herstellen. In Middelburg heeft men reeds een stap gezet. De katholieke kring is een afdeeling van „Geloof en Wetenschap" geworden en ééns per maand zal men vergaderen om sprekers te hooren over allerlei onderwerpen op het allesomvat tende gebied van 't Geloof en van du Wetenschap. Maar ook op het gebied van de politiek moet er vooral in Middelburg onder ons dieper leven komen. Als ile kiesvereeniging vergadert, moet de zaal te klein zijn voor de leden. Dan moeten er ook de „Heeren" zitten met er naast de kleinere man, opdat de kiesvereeniging een beeld geve van die t chte gemeenschap der Kerk, waar in plaats is voor iederen mensch. Dan kan er komen een opgewekt politiek leven, dan zullen de „anderen" rekening hebben te houden met ons en we zullen de plaatsen kunnen innemen die ons „par droit de naissance" toekomen. Werk is er dus genoeg en gerust mag worden gezegd, dat de feesten ons niet moeten doen vergeten onzen plicht. En niet alleen voor den man valt er te werken, ook de vrouw heeft niet te vergeten, dat zij deel uitmaakt van de Roomsche gemeenschap. Ook zij heeft te werken en zich te ontwikkelen. En indien ook haar te onzaliger ure het kiesrecht mocht worden gegeven, welnu, dan moet ook zij weten haar plicht te doen. Het is dan ook een ver blijdend teeken, dat in de vergaderingen, tot dusver door de Middelburgsche af deeling van Geloof en Wetenschap ge houden, de dames niet ontbraken. Dat is de goede weg. En dat is beter, dan het gedaas over vrouwenkiesrecht, waar van zelfs onze rustige stad niet blijft verschoond. We hebben nl. dezer dagen kunnen genieten van eene rede van den heer Herman Snijders over de wensche- lijkheid van vrouwenkiesrecht. Deze moderne Herman, die niet als zijn Ger- maansche voorvaderen tegen de Ro meinen, maar met de vrouwen vecht, Welk weder zullen wij hebben Verwachting tot den avond van 19 April Matige, tijdelijk krachtige, meest zuid westelijke wind. Zwaarbewolkte lucht. Waar schijnlijk enkele regenbuien. Dezelfde tempe ratuur. heeft trachten te betoogen, dat de vrouw liet kiesrecht hebben moet. Deze slimme Herman heeft zeker getoond, dat er wel eenig verschil bestaat tusschen den man en de vrouw. Dat is al een heele ontdekking. Die heeft hij echter zeker niet uit de „Maasbode", die onlangs daarover nog schreef, want de heer Snijders is veel te verlicht cm dat „blaadje" te lezen. Hij is immers linksch en die menschen zijn uit zichzelf al knap, niet waar Maar hoe het zij, hij heeft ontdekt, dat er verschil tusschen deu man en de vronw bestaat. En nu wil hij niet om dat verschil de vrouw het kiesrecht weiger- n Dat denkt Gij misschien, maar dat denk Gij dan, omdat Gij zoo onont wikkeld en zoo dom zijt. Daarom begrijpt Gij niet, dat deze politicus de vrouw het kiesrecht om die reden juist wél wil geven. Toch is het slim bedacht van dezen slimmen Herman, want van rechtsche zijde betoogt men wel eens, dat het verschil tusschen den man en de vrouw juist reden, is om de vrouw buiten de politieke lichamen te houden. Welnu denkt de heer S., dat spreek ik nu eens tegen. En als men dan rechts weer eens zoo iets zegt, dan heeft men de uitlating van den heer S. daar tegen over. En deze heeft n a t u url ij k gelijk. Dat hebben de linksehen al meer dan 50 jaar en w ij hebben steeds ongelijk. Dat is het intellect der liberalen tegen over de door pastoors en dominé's „verdomde" geloovigen. En als de heer Herman Snijders iets zegt, is dat ook zoo. Tot weerziens, indien het U, lezer, althans aanstaat. SPEURDER. Raadszitting te Goes van 17 April. Onder enorme belangstelling van de Goesche burgerij de publieke tribune was stampvol had Donderdagavond ten stadhuize in eene voltallige raadsverga,'- dering de bespreking van de kwestie der suikerfabriek plaats. Waar wij reeds uit voerig in ons vorig nummer deze kwestie hebben toegelicht, kunnen wij hier kort zijn en de schier eindelootze discussies, die 'twee uren in beslag namen, tot het meest zakelijke reducteeren. (Er bleken twee stroooningien in den raad, eene die be stond in heit meegaan met het voorstel van Bi. en W„, eene andere wier woord voerder de heer Dekker was, wilde een conferentie tusschen B.. en W:. eenerzijds en de voorloopige commissie anderzijds en de vrucht van die conferentie be lichaamd zien in een nieuw voorstel ban den llaad. Deze zienswijze was de eenig juiste. Immers, toen 'de heer Wi. Kake- beeke, raadslid maar ook lid van de commissie, verklaard had, dat de Voor waarden zooals ze' door B'. en Wi. waren gesteld, voor hem onaannemelijk waren, was 3ret duidelijk dat idle verdere dis cussie en al het verdere stemmen over het voorstel van B'. en \Yzuiver tijdver lies was, w,ïjl ter gehoord het antwoord Van den heer Kakebeeke ten gezien de hou ding van B. en W., geen sprake meer kon zijn voor het oprichten eener suikerfabriek te Goes. De heer Dekker verdedigde dit stand punt met goede -redenen. Om de mogelijk heid te behouden dat Goes een industri- eele inrichting krijgt, die velen uit de burgerij er wenschen, dienen B. en W. door het willen in overleg treden met de commissie in mondeling onderhoud, te toonen, dat zij in liunnie voorwaarden vottr tegemoetkoniing vatbaar zijn. Volkomen logisch was dan ook de conclusie van den heer Dekker, belichaamd in een voorstel:

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1913 | | pagina 1