feuilleton. No. 37. TWEEDE BLAD NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT Zaterdag 29 Maart 1913 EENE MOEDER BUITfllANP. Zelandia Antiqua. OVEZAND. UIT DE PERS. xxxiv. De hervormde gemachtigden hadden no taris Wagenaar aangeschreven, die in den voormiddag herwaarts kwam, dat 's na middags do verpachting was aangekon digd. De notaris begaf zich namens zijn lastgevers, om 11 nron naar den schout en naar de overige leden van den ge rechte: niemand thuis. Een uur later was hjj echter zoo gelukkig den "dokter ten zijnent aan te treffen. Hij protesteerde in behoorlijken vorm tegen de onder hand - sche verpachting der zaai- en weilan den, waartoe de pachters niet opgeroe. pen waren en dat niet stilzwijgend kon worden gedoogd, gezien art. 13 der acta van Staatsregeling van 16 Oct. 1801 en van het besluit van 18 Dee. van het Staatsbewind. Kosten, schaden, interessen te hebben en te lijden te verhalen als naar rade. ,,Het is zeer goedl" antwoord de Bergaardt. Dezelfde gronden werden den 19en Juli nog eens verpacht door het protesteerend driemanschap1 en het Departementaal Bestuur kreeg de zaak ter beslissing. Op 29 Juli viel het be sluit in de provinciale vergadering, dat op Dinsdag 17 Aug., des morgens om 10 uren, afgevaardigden van het dorps bestuur en van de Hervormden te Mid delburg zouden bijeenkomen met de ge committeerden uit het Departementaal Be-- stuur J. C. van Stapele en W. A. de Haze Bomme, „om gehoord te worden nopens de onderscheidene sustenuen, ra kende de administratiën der kerkegoede- ren en, is 't mogelijk, te vereenigen". Van wege do Hervormden gingen Wagenaer en Je Bruyne, die alweer „in den krag- tigsten form gequalificeerd" werden. In het Register van Rezolutiën van het Depart. Bestuur leest men op 30 Aug.: „is goedgevonden en verstaan de ver pachting der landen, aankomende het Kerkgenootschap der Hervormden te Ove- zande voornoemd, wanneer de Pacht., met St.. Cath. aanstaande staat te eindigen, door o£ van wegen 'het gemeentebestuur dier plaats op den 17 Julij 1.1. gedaan; (aangezien dezelve is geschied, nadat bjj besluit van het Staatsbewind van den 18en Dec. 1801 de kerk en kerkelijke goederen aldaar aan die van het Her vormde Kerkgenootschap ter voorschreven plaats onherroepelijk zijn toegekend,) te vernietigen, zooals geschied bij deze. En daarentegen de verpachting van gemelde landen, zooals die op den 19en d.a.v. door Kerkmeesters van evengemeld Herv. Kerkgen. is gedaan, te homologeeren en te verklaren van waarde. En wijders het Gemeentebestuur van Ovezande voor noemd aan te schrijven en te gelasten, zooals geschied bij dezen, om zich soig- neuselijk (zorgvuldig) te onthouden van allo verdere administratie der voorschre ven goederen, met verderen last, om alle de Boeken, chartres en papieren, tot meer gemelde goederen behoorende, te ©xtra- deeren en af te geven aan kerkmeesters van het. Hervormd Kerkgenootschap meer genoemd. Zijnde voorts ten laatste nog goedgevonden en verstaan wederzijdse!» partijen alsmede aan te schrijven en te gelasten, zooals geschied bij deze, om binnen den tijd van twee maanden na de receptie dezer aan deze vergadering te doen toekomen een Plan van Schik king omtrent het doen der Rekeninge en Uitkeeringe der respective saldo's dor als nog vermengde middelen, en de wijze waarop de Splitzing derzelve zoude kun nen worden geëffectueerd en tot stand gebracht. Van al hetwelk bij copie" enz. Heel vlot liep het scheepje nog niet. van stapel. Op 25 Oct., toen dus de twee maanden ongeveer om waren, werd te Middelburg nogmaals „goedgevonden en verstaan: die van den gerechte te 0. aan te schrijven en te gelasten, zooals geschied bij deze, om alsnog, zonder eenig verder dilay, binnen den tijd van a Desniettemin overdacht zjj, zoodra hij zich verwijderd had, al zijne woerden en besloot er zooveel mogeiijk partij van te trekken. De zon zonk achter de Caudiat-Aty weg, de Arabieren gingen zich aan de genietingen, welke de Rhamadan toe staat, overgeven en de zonen van Ruben waren nog niet te huis. Rachel, bekom merd en ontroerd, verbeidde, voor het kleine ronde venster van haar vertrek staande het eenige, dat op straat uit zicht had, de terugkomst harer kinderen, met zorg de vlucht der ooievaars, welke op de belendende daken nesten begon nen te maken, gade slaande, om daaruit een gunstig voorteeken te trekken. Ein delijk, ondanks de duisternis, welke reeds al de omringende voorwerpen omsluierde, onderscheidde zij de sierlnke gestalte van Issaschar en de tengere maar bevallige gedaante van Benjamin; 14 dagen, na de receptie dazer, ingo volge ae resolutie dezer vergadering van den 30 Aug. 1.1. aan Kerkmeesters van O. voornoemd te extradeeren en af te ge ven, alle de Boeken, Chartres en Pa pieren, tot de Kerkemiddelen van voor schreven plaats behoorende", terwijl in het door de Hervormden te dezen aan zien verrichte werd „berust". Eindelijk volgde de laatste stap; gedwongen en toen er niet meer aan te ontkomen viel. Uit naam van het College van den gerechte overhandigde Lourens Bergaardt aan Jan de Bruyne c.s.: 1. Een rekeningboek 17271779. 2. Een rekeningboek 1780— 1801deze Rekening gedaan 20 Nov. 1802. 3. Tien pachtcedulen bij de laatste Rek. 4. Achttien copieën rekeningen in soort. 5. Zes stuks oude pachtcedulen. 6. Eigen- domsbrief van 11 gemeten 26 roeden in Heinkenszand. 7. Bigendomsbrief van de Slaeke in den St. Anthoniepolder. 8. „Allo de kerkegoederen onder den koster berustende, aannemende aan de voor noemde personen te zullen te hand stel len". Alzoo geschied 23 Nov. 1802. Wat het laatste punt betreft, de koster, dat was niemand anders dan de Bruijne in hoogst eigen persoon. Waarschijnlijk is die schoolmeester op het 'einde van Juni 1816 gestorven. Immers, op 1 Juli van dat jaar gaf zijn vrouw, in het bij zijn van „den Meester van de - Kerke, Johannis Korstanje", die niet lezen of schrijven kon, en van den gerechtsbode Adriaan Karelse aan Willem Kempe de „kerkegoederen"het doopbekken, een tinnen schotel, twee tinnen borden, een groot kleed, een klein kleedje, het wijn tonnetje (dit tonnetje de wederhelft toe behorende aan de gemeente van Drie wegen), sloter van de kerk en sloterbak. Daar waren ook nog volgens de „Even- taris" van 13 Dec. 1816 twee zilveren beekei's, één tinnen kanne en wel tien sleutels van kerk en school. De jeugd ontving onderricht in het van de kerk afgescheiden en later afgebroken noor- derpand, evenals ook op de andere dor pen de kerken voor dit en andere doel einden werden gebezigd, daar ze na den katholieken tijd te groot bleken te zijn. Het Depart. Bestuur' besloot op 30 Maart 1799, dat van de chartres, boeken en papieren van het dorpsbestuur aanteeke- ning moet gehouden worden in een af zonderlijk daartoe bestemd register, en sinds dien datum bezigt Jan van de Pas het boek der Rezolutiën van den Ge- regte, om op te schrijven, welke stuk ken waren ingekomen, voor ons van geen nut. Hij ging zoo door tot het einde van Sept. 1801, waarna we, als zijn laat ste werk, nog krijgen een kohier van het rundvee over de jaren 17991802, opgemaakt 24 Febr. 1803. In de vergadering van 26 Mei 1803 benoemde het Departimentaal Bestuur tot schout en secretaris Marinus Westplate, tot schepenen en leden van het gemeente bestuur: Lourens Bergaardt, Jan Kor stanje, Pieter Mar. de Jonge, Willem Kem pe, Pieter Onderdijk, Jan van de Pas en Maarten Maartense Vleugel. Toen het oxtract uit de Middelburgsche notulen ont vangen was, belegde Weststrate een ver gadering (7 Juni), om tot een beëediging en de installatie over te gaan, maar de schout bleef met twee leden zitten. Kempe en Onderdijk bedankten voor de eer; Pier de Jonge en Vleugel hadden zich niet in het stemregister laten inschrijven en meenden, dat het nu niet meer kon, dat het gesloten wasde leden vair het oude bestuur Bergaardt en van de Pas oor deelden hen deswegen onbevoegd, terwijl zij lals „onbequaam tot zijn post" oor deelden den ongeletterden Korstanje. Het overgebleven driemanschap deed aan het Depart. Bestuur een voordracht toekomen van drie personen toekomen voor elk der bedankden en ook voor den onbekwamen en vroeg, hoe te handelen met do „on bevoegden". Al spoedig (18 Juni) kwam het antwoord: benoemd Jacob Maat, Jo hannes Grootemaat en Marinus Ruster, terwijl aan de Jonge en Vleugel gelegen heid moet verschaft, zich alsnog in het zij kwamen arm in arm aan. Het moe derhart klopte van hoogmoed en liefde en het was niet dan met groote moeite dat zij er in slaagde aan haar aangezicht eene ernstige uitdrukking te geven. Waar komt gij vandaan vroeg Rachel op den koelsten toon, welken zij vermocht aan te nemen. Moeder, waarom omhelst gij uwen Benjamin niet? sprak de jongste der beide broeders, een schoone knaap met purperroode wangen en zwart fluweel achtige oogen op bewogen toon. Omdat mijne zonen, wel verre van het geluk mijns levens uit te maken, gelijk ik het recht had te hopen, mij in plaats daarvan zeer veel verdriet ver oorzaken en dat ik vandaag nog ter oor- zake van hunne lichtzinnige en verkwis tende levenswijze ernstige verwijten van den wjjzen Abraham heb moeten aan- hooren. Issaschar haalde de schouders op. Ik vermoedde het doel der komst van dien ouden huichelaar, zeidde hij maar wat ik nooit zou hebben kunnen denken, is, dat een teedere en verstan dige vrouw geloof aan zijne woorden kan hechten, Weet gij niet, moeder, dat die voorgewende wijze geen grooter register in te schrijven als kiezer. B-ij trekking of loting werd bepaald de plaats, door elk der schepenen in te nemen en voorzittend schepene bij ontstentenis van d en schout diens plaatsvervanger werd Jan van de Pas. Den volgenden Zondag kreeg het Ovezandsche publiek officieel kennis van het nieuwe bestuur, „ten einde een ijdér zig daarna regulere en (dezelve als zoodaenig erkenno". De wind waaide te Middelburg weer uit 'den ouden hook: zoowel bij de eer ste benoeming die zonder voordracht schijnt geschied te zijn als bij de tweede "vijf protestantsche schepenen en Westplate pp zijn plaats van vóór 1795 hersteld. De Katholieken tot de vorige onmondigheid terugbrengen, dat ging niet meer. De toestand was hier geenszins veranderd. Tegenover Vleugel en Onder dijk Grootemaat schijnt stil geleefd te Rebben zou men 15 of 16 namen van katholieke landbouwers kunnen stel len. Janis de Winter, Pieter Priem en Laurus de Jonge van De Baan waren overleden, maar hun plaatsen waren na tuurlijk niet onvervuld gebleven. Maat en Ruster, zij hielden een kroeg en een win keltje en 'een paar koetjes. L. Openbare Leeszaal. De redactie van de „Nederl." vestigt er de aandacht op, dat nu reeds in een tweetal plaatsen, waar Openbare Lees zalen gevestigd zijn, bij vacature in de Besturen, de enkele mannen van Rechts door mannen van Links vervangen zijn. Te Vlissingen, zoo deelt de redactie mede, vielen uit het bestuur twee man nen van Rechts uit, en koos men in hun plaats twee openbare onderwijzers. En in Den Haag verving de heer L. Simons, een zeer geprononceerd liberaal, evenzoo een rechtscli bestuurslid. Heel het be stuur in Den Haag bestaat thans uit per sonen van linksche richting. Geheel juist schijnt dit niet, maar toch in hoofdzaak. De „Nederl." voegt aan deze mede- deeling de woorden toe: „Wij waar schuwen. Zóó loopt het verkeerd!" Dit deden wij van meet af. Wat in Engeland en Amerika mogelijk was, is het hier te lande niet. Het stre ven van Liberale zijde was hier te lande altoos, om als men den vinger gaf, de heele hand te nemen. Wacht maar. Eer we tien jaar verder zijn, worden deze Openbare Leeszalen de gansch ge wone broeikasten voor de ontpopping van het jong Liberalisme, en niet wei nigen van onze jongelui, die er tegen alle waarschuwing in toch heengaan, zullen geestelijk schade lijden. Dan zal meer dan éen van onze groep, die hiervoor mede de verantwoordelijk heid draagt, wel spijt als haren op 't hoofd hebben. Maar dan zal 't te laat zijn. Dan zal 't kwaad gebrouwen zijnzoo maar niet onheistelbaar. Gaat in Juni het bewind om, dan zal 't zelfs geen twee jaar duren, of, zeker zelfs van nog verhoogde subsidie, zal men niets-sparend doorgaan. („Standaard".) De S. D. A. P. en de verkiezingen. Het jaariijksch Congres der S. D. A. P., dat Zondag te Utrecht bijeenkwam, heeft ditmaal natuurlijk iu het teeken der ver kiezingen gestaan. De resolutie van het partij-bestuur werd met algemeene stemmen aangenomen en evenzoo met bijna algemeene stemmen goedgekeurd, dat er geen „Roode Dins dag" zal zijn, maar do kiesrecht-demon stratie op Maandag vóór do candidaatstel- ling zal plaats hebben. Mr. Troèlstra lichtte een en ander toe en had een gemakkelijke taak. In 'tkort saamgevat kwam zijn rede hierop neer, dat do Rechtsch'e coalitie moet worden omvergeworpen en dat men vermaak kent dan om onmin in de huisgezinnen te stichten en op allerlei manieren het gedrag dei' jonge lieden, die hij uit den grond van zijn hart benijdt te berispen? Daarom zorgde ik ook wel mjj uit de voeten te maken, zoo dra ik hem in het gezicht kreeg. En ik ingsgelijk, voegde Benjamin er bij. Luister niet naar hem, moeder en omhels uwe kinderen. Neen, antwoordde Rachel op veel vriendelijker toon. Och kom! doe liet maar! en dade lijk! hernam Issaschar. En de jodin met zijn sterke armen omstrengelende, drukte hij zijn breed en zuiver voorhoofd tegen de koraalroode lippen van Rachel, welke reeds geheel ontwapend was, en ontstal haar om zoo te zeggen den moederlijken kus, Ach! ik bid u, gedraag u in het vervolg beter, sprak de verteederde Jodin terwijl zij hare beide zonen aan haar hart drukte. Wees gerust, moeder, antwoordde de oudste op schertsenden toon, wanneer wij even als Abraham een grijzen baard en een gerimpeld gelaat zullen hebben, wanneer onze tanden een voor een zul len uitvallen en onze verzwakte beenen daartoe met de andere Linksche groe pen, in concentratie veroenigd, zal sa menwerken. De socialistische grootmeester gaf oudergewoonte wel af op1 liberalen en vrijzinnig-democraten hoe zou hij an ders kunnen doenmaar zong den lof van hun vericiezings,-program. Daar komen punten op voor, die wij kunnen gebruiken, zeide hjj. En zijn grief ging dan ook niet tegen hot program, maar tegen den geest der geconcentreerden, die het niet naar den zin der sociaal-democraten zullen uitvoe ren. Daarvoor hebben deze laatsten nu ech ter juist te zorgen. Zij inogen niet achter do vrijzinnigen gaan staan, maar moeten de leiding nemen. De leiding bij de uitvoering van het liberaal-radicaal concentratie-program I Zij moeten aan de spits staan, galmde Troelstra, en aan de vrijzinnige concen tratie toeroepen: als je mee wilt, ga dan maar mee, maar maak een beetje voort De sociaal-democraten plaatsen zich dus aan het hoofd der Linkerzijde en Troel stra decreteert, dat liberalen en vrijzinnig- democraten hem zullen hebben te vol gen. Alleen onder de schulse der roode vlag kan er, naar zijn woorden, van de con centratie en haar program iets tenecht komen. Do toestand is hiermede op merkwaar dige wijze geteekend. Gij hebt thans de keus tussehen mijn zweep en de karwarts van Lohman, riep Troèlstra. den vrijzinnigen nog toe, 1 wat iin elk geval beteekent, dat de socia listische dictator niet voornemens is zijn zweep üit handen te leggen, of onge bruikt 'te laten. De liberalen zullen het straks kunnen ondervinden. Maar de Rechtsche kiezers zulten onge twijfeld Weten te verhoeden, dat, die strie mende zweep ter zelfder tijd bet land treft. (Centrum). Over de Kermis. Do Commissaris der Koningin in de provincie 'Gelderland heeft aan den Bur gemeester in deze provincie oen circulaire gericht, waarin o.m. beperking van het aantal kermisdagen in overweging, wiordt gegeven. Zoo iets mag natuurlijk niet, meenen menscheu, die zich vrijzinnig noemen. In „Het Vaderland" heeft A. J. T. deze cir culaire een inbreuk op de gemeentelijke autonomie genoemd, en verteld, dat de Burgemeesters haar naar de prullemand moesten verwijzen. Hij eindigt aldus: „Waar gaan wij heen als hier niet een krachtig halt! wordt geroepen: als door den Minister van Binnenlandsehe Zaken den Commissaris niet de plaats wordt gewezen, die hij in onze administratie inneemt zonder dat hij nog op1 zijn plaats wordt gezet voor het uitvaardigen van zijn circulaire, die, oen goede bedoeling moge er aan ten grondslag liggen, daar om niet onaangevochten kan, noch mag blijven". LIJ I.j „De Gelderlander" zegt hiervan: „En dat alles omdat de Commissaris der Koningin eenvoudig de Burgemeesters heeft uitgenoodigd, den Raad hunner ge meenten, zoo al niet tot afschaffing wordt overgegaan, te gelegener tijd een beper king van de kermis tot werkdagen in overweging te geven, en dat wel op grond der ongebondenheden en vechtpartijen, waartoe, blijkens de ervaring, de kermis sen op Zondag aanleiding plegen te ge ven Als een Commissaris dor Koningin, die toch in naam der Kroon een heel ge west bestuurt, zelfs niet de bevoegdheid zou hebben, een dergelijk schrijven rond te zenden, dan zou het er met zijn auto riteit toch waarlijk al zeer treurig uitzien. Wij' gelooven dan ook, dat „Het Va- nauwelijks ons wankelend lichaam meer zullen kunnen dragen, zullen wij even verstandig zijn als hij, dat verzeker ik u! Hij omhelsde haar nogmaals en de arme moeder, blinder dan ooit te voren sliep dien nacht gelukkig eu gerust ge steld in. III. Twee jaren waren verloopen en alles was te Constantine van gedaante veran derd. De Franschen waren meester van de stad, en Achmet-Bey, zwervend en voortvluchtig, boette met armoede en vernederingen van allerlei aard zijne oneerlijk verkregen pracht en rijkdom en zijne afzichtelijke wreedheden; de zoolang gehoonde en wreed behandelde Joden hieven het hoofd weder omhoog, want de nieuwe overwinnaars behandel den de Israëliten op den zelfden voet als de Mooren en Arabieren en zelfs door in hen meergoeden wil en geschikt heid te vinden-, gebruikten zij hen bij voorkeur voor eenige ambten, welke verstand en geslepenheid vereischten: men moest eens gezien hebben met derland" voor zijn fatapen beter gedaan had met het opgewonden schrijven Van A. J. T'., in plaats van het aan 't hóófd van 'tblad te plaatsen, liever naar de snippermand te verwijzen". Dit laatste ware zeker niet onverstan dig geweest. (Standaard). ENGELAND. Een brief uit den Zuidpool. Onder de papieren, die in het eeuwige ijs bij het lijk van den verongelukten Scott werden gevonden, bevond zich ook een brief van zijn gelukkigen collega Amundsen, geschreven aan Koning Haa kon VIII van Noorwegen, toen hij aan den Zuidpool de Noorweegsclie vlag ge plant en zijn nederige tent had opgesla gen. Scott, die zooals bekend is later aan Amundsen den Zuidpool bereikte, had de tent gevonden en aldus gemerkt, dat deze hem voor was geweest. Hij nam den brief mede, 0111 hem als het beste bewijs dat zij beiden op den as der aarde ge staan hebben, naar Europa te brengen. De Engelsche bladen stellen thans voor, de regeering in overweging te ge ven, zoodra de brief in Engeland zal zijn aangekomen, een slagschip met den bistorischen brief aan boord naar Chris- tiania te zenden, om den brief uit den Zuidpool plechtig aan den koning van Noorwegen te overhandigen. Daatmede zal zoo meenen de Engelsche bladen Engeland toonen, hoe het de daden van mannen als Amundsen en Scott op prijs stelt. Dit voorstel heeft in Engeland veel bijval gevonden. (Prov'sHCrt.) PORTUGAL. Justitie in Portgal. Volgens de grondwet is de justitie in Portugal on afhankelijk. Sinds lang echter werd het vermoeden met den dag sterker, dat deze onafhankelijkheid meer een woord, dan een feit was, en dat in de veroor deeling van samenzweerders meineed en valsche aanklacht, meer te zeggen hadden dan rechtvaardigheid. Een frappant feit heeft dit vermoeden tot werkelijkheid doen worden. In een proces tegen samenzweerders kwamen twee-en-dertig getuigen voor, die alles maar van „hooren zeggen" hadden. Slechts twee getuigen gaven feiten aan, doch deze konden binnen éen uur verpletterend weerlegd worden. Zelfs onder de getui gen waren er twee wier algeheele onbe trouwbaarheid uit vroeger processen dui delijk bleek. En op grond dezer „aan klacht" werden de drie beschuldigden gedurende zeven maanden in voorarrest gehouden. Ofschoon éen vrijspraak volgde, geeft dit feit een zeer juist denkbeeld van de „onafhankelijke justitie" der atheïstische republiek. Zelfs de liberale „Köln. Zeit." aan welke wij dit bericht ontleenen, moest erkennen, dat de republiek met zulke processen, de liberale zaak een slechten dienst bewijst." „Msbode" MEXICO. De dood van President Ma de r o. Kolonel Alcalde, de uitgever van de New-Era", een blad, dat in Mexico City verscheen en het officieel orgaan was van den vroegeren president Madero, heeft verklaard, de bewijzen in handen te hebben, dat president Madero niet doodgeschoten is op het oogenblik, dat hij wilde vluchten, maar eenvoudig door zijn vijanden vermoord werd. Madero werd in liet nationaal paleis neergescho ten en zijn vriend SenorSuarez gewurgd. Humie lijken werden in een automobiel gedragen en daarna buiten de gevange nis neergelegd om te doen voorkomen alsof zij daar bij een poging om te vluch ten waren neergeschoten. „Msbode" welk eene onbeschaamdheid een groot aantal Joden thans hunne voormalige meesters behandelden. Sommige Israëli ten schenen zelfs gemeenzamen omgang te hebben met eenige kortelings te Con stantine gevestigde Franschen en met hen zaken te drijven. Tot dit getal be hoorden Issaschar en Benjamin, de beide zonen van Rachel. Het was tenminste van dit voorwendsel, dat zij zich bedien den, om lange afwezigheid uit het ouder lijke huis en hunne herhaalde aanvra gen om geld te verontschuldigen. De arme Jodin zuchtte in stilte, want zij had tevergeefs raadgevingen en verwij tingen verspilt; hare zachte vertoogen hadden slechts gestrekt om die ondank bare kinderen, voor welke zij met vreug de haar bloed en leven ten ofler ge bracht zou hebben, nog meer van haar te verwijderon. De blinddoek, waarmede de overmaat harer teedevheid hare oogen had bedekt gehouden, ging allengskens los, viel eindelijk geheel af en liet haar de ondeugden des harten onder bevalli ge omhulsels verborgen zien. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1913 | | pagina 5