Du een Zü No. 1 Woensdag 1 Januari 1913. Negende Jaargang. NIEUWJAAR. fEUïLLETOR BU1TOLANP. Dit nummer bestaat uit 8 bladzijden. EERSTE BLAD. Kruger's Navertellingen der Kerkelijke Geschiedenis. Tjzendijke. De Oorlog op deii Balkan. NIH ZEOWSOI Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten 0.95 Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent. Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags. Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement special# prijs. Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct. Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend. Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant. De abonné's op dit blad, in het bezit der door de I BB gulden bij verlies van beide directie uitgereikte polis, zijn, overeenkomstig de I I handen, voeten of oogen. daarvoor vastgestelde Verzekerings voorwaarden, I 11 II I Voorts bij ongeneeselijke GRATIS verzekerd tegen ongelukken voor: \0 verstandsverbijstering; De uitkeering der bovenstaande bedragen is gewaarborgd door de 150 gulden bij verlies van een hand, voet of oog; gulden bij verlies van een duim; A gulden bij P" ■- I verlies van wijsvinger. Um km gulden bij verlies vah eiken anderen vinger. „Hollandsche Algemeene Verzekerings-Bank" te Schiedam. Onzen Lezers, Adverteerders, Correspondenten en Begunstigers wenschen wij in 1913 ALLE HEIL! DE DIRECTIE en REDACTIE der „Nieuwe Zeeuwsche Courant". Goes, 1 Januari 1913. Er ligt ontegenzeggelijk iets plechtigs in het slaan van het middernachtelijk uur op Sint Sylvesteravond. Wie in den familie- en vriendenkring gezellig bijeen is, staakt een wijle scherts en vreugde betoon en geeft zich onwillekeurig over aan den ernst van het oogenblik: het scheiden van het oude, het aanbreken van het nieuwe jaar. En zoo ooit inder daad ware hartelijkheid, oprechtheid en gevoel in ons woord en in onzen wensch ligt, dan is op dat moment, als ons het „Veel heil en zegen", het „zalig Nieuwjaar" van de lippen vloeit. Zalig Nieuwjaar!" Die echt Katho lieke wensch lijkt ons wel de beste van alle, die er alzoo op den eersten dag des jaars worden geformuleerd. Verre ver heven boven het banale„wel gefelici teerd" of „ik maak U het compliment van den dag". Schooner ook dan het overigens gemoedelijke en vertrouwelijke „veel heil en zegen". „Zalig Nieuwjaar!" Met die woorden wenschen wij hem of haar wie de wensch geldt, toe, dat alles wat Gods Voorzie nigheid in het komende jaar zal over zenden, .worde aangenomen als een liefde volle bestiering van ons lot, dat wij met vreugde den rijken zegen van gezond heid, welvaart, voorspoed, u'.t Zijn Vader hand zullen aannemen, maar den vaak niet minder rijken zegen van tegenspoed zonder morren zullen aanvaarden. Ons kortzichtig verstand moge wellicht den tegenspoed in zijn velerlei vormen niet rangschikken onder de gaven die onder het „zalig Nieuwjaar" zijn begrepen, De geschiedenis onzer gemeente' klimt op ,tot de verre oudheid. In den tijd der Denen wordt reeds gewag gemaakt van onze plaats. In den tijd der Duit- sche Keizers uit het geslacht der Fran ken vinden we geschriften over de „villa Isendic, in pago Gasterno, super fluvium Beverna", hetgeen beteekent: „de stad IJzendijke, in het Gasterna.-land bij de Beverna-rivier". Deze Beverna was ©ene rivier, die naar zee liep. Gasterna was de landstreek, waarin St-Marguérite, St- Catharina en St-Jaa, benevens het am bacht van IJzendijke waren gelegen. Gasterna was een eenzame landstreek. Men zegt, dat hier in de eenzaamheid, ver van de dorpen verwijderd, een mon nik viaa St-Bertin, een kluizenaarsleven heeft geleid. In genoemde landstreek moet ook een klooster hebben gestaan, in de nabijhnid van St-Jan in de woestijn, het tegen aan haar gevolmachtigden te Londen heeft later zal blijken hoe dit alles ons nuttig en heilzaam was, ons losser maakte van wat met den tijd vergaat, ons nader bracht tot datgene, wat aan geen tijd is gebonden. Zoo bracht de schipbreuk van de „Titanic" den opvarenden plotseling voor den geweldigen overgang naar de eeuwigheid, zij die een jaar te voren nog in volle onwetendheid over die on heilspellende ure, welke hen wachtte, voortleefden. Maar wie zegt ons, voor hoevelen toen juist het schoonste oogen blik huns levens aanbrak: de terugkeer tot het Vaderhart van Hem, dien zij in den zwijmelroes der levensvreugde zoo lichtzinnig hadden vergeten. Waarlijk, niet zonder reden speelde het scheeps- orkest van het zinkende schip het ont roerende „Nader, mijn God, tot U!" „Zalig Nieuwjaar!" En bij het uiten van dien wensch sluiten wij thans meer dan andere jaren een bede erbij in om vrede. Vrede allereerst, die het zwaard in de scheede laat en de krachten der volken niet nutteloos verspilt in bloedige botsingen, in het yerwekken van onbe schrijfelijke lichaams- en zielepijn. Goddank, als de teekenen niet bedrie gen, zijn de gevaren verwijderd voor een grooten oorlogsbrand in het Oosten, die wellicht gansch Europa zou kunnen aan tasten en is het zoowel aan den tact der diplomaten als aan het beleid der j'e- geeringen gelukt het uitbreken van den gevreesden krijg te verhinderen. Doch die vrede, hoe kostbaar, hoe begeerlijk ook, volstaat niet voor den duurzamen welvaart der natiën. Ook die andere, die echte vrede, welke het Kerstkind heeft gebracht: de vrede met God, met ons zeiven, met onzen evenmensch, moet heersohen over de woordige St-Joannes in Eremo. Omstreeks de helft der 11e eeuw werd onze plaats jn het kerkelijke afhankelijk van Gent. In de oude archieven te Gent kunnen we lezen, da.t Wichardus, abt van St-Pieter, in genoemde stad, door Boude- wijn van Rijssel bevestigd werd in het bezit van „het altaar te Oostburg en de tot hetzelve behoorende kapel van Isen- dike". In de giftbrieven van latere heer- schers over Vlaanderen zijn deze brieven meermalen herhaald en „der bevolking kond- gedaan". Den 16en November 1377 was voor IJzendijke oen ongeluksdag, een dag van rampspoed en gevaren. Een ontzettende watervloed verzwolg de plaats en het omliggende. Eerst 120 jaren later begon men aan de inpoldering van de overstroomde lan den. De Aartshertog Philips verleende hierbij zijne welwillende medewerking en bij een octrooi van 30 Sept. 1497 werd een groot gedeelte der gronden bedijkt. IJzendijke zelf was een puinhoop gewor den. De ruïnen van het bestaande Ba- gijnhof bleven echter nog lang zichtbaar, tot een vloed in 1570 alles verzwolg en yerwoestte. Alleen oen reeks huizen met een boe renhoeve in den omtrek bleef bestaan wereld, wil het inderdaad alom en ten volle vrede zijn. De ,aan God en godsdienst vijandige machten zijn gewend telken jare rondom het Kerstfeest met woord en geschrift h.et Mysterie van Bethlehem te bespotten. Dan worden platen vertoond met oorlogs velden, bloed en wapenen, en daaronder staat dan als een satyre „vrede op aarde". Zie, die dit doen, drijven een satanisch spel. Want geheel hun leven en hun werken is er op ingericht om aan den Vredevorst van Bethlehem iedere duim gronds, om zoo te zeggen, te be twisten, Zijn vredevolle leer, Zijn liefde volle beginselen te rukken uit de harten van grooten en kleinen, Zijn rijk van liefde en viede, zoo mogelijk, tot op de grondslagen te verdelgen. En zie, wan neer zij over de wereld de booze de mons van haat, vijandschap, wrok, nijd enz. hebben losgelaten, dan verwijten zij den godsdienst, de Kerk, dat de werke lijkheid een schrijnende tegenstelling vormt met wat de Kerk predikt en den volke voorhoudt. Zij vergeten, dat het „Vrede op aarde" is toegezongen ban „de men- schen van goeden wille", aan hen, die het liefdejuk van den Vredevorst gaarne torschen, den last van Zijn woord en voorschriften gaarne dragen.. Dien vrede, „welke de wereld niet kan geven", en die de groote weldaad is welke het Christendom aan de mensch- heid bracht, wenschen wij onzen lezers bij het begin van dit nieuwe jaar van harte toe en wij hopen, al klinkt dit ten slotte misschien wel een beetje egoïs tisch, dat de belangstelling in de Nieu we Zeeuwsche Courant, welke wij in 't jaar 1912 in steeds stijgende mate ondervonden, moge aangroeien, opdat met den steun en aanmoediging, waar van die belangstelling een bewijs is, wij in staat zijn door middel dezer courant steeds heter en volmaakter te arbeiden aan den bloei van vaderland en gewest, aan den bloei ook van het Katholicisme in de provincie Zeeland. Zalig Nieuwjaar! Wat. wij gisteren als waarschijnlijk me dedeelden wordt meer -en meer waarheid het geduld der bondgenooten op de vre desconferentie raakt uitgeput en naar ver luidt zullen zij morgen (Woensdag) stap pen doen die niet veel van een ultimatum verschillen. Intusschen zegt een officieus© nota over de nieuwe instructies, die de Turksche re en bleef den naam dragen van IJzen dijke. Toen de bekwame Spaansche Hertog van Parma in deze streken kwam, liet hij hier eene schans opwerpen, waaruit onze tegenwoordige gemeente geboren is. Toen Prins Maurits onze plaats innam, meende hij IJzendijke een geschikt punt te zijn voor zijne krijgsoperaties. Hij liet dan ook de vestingwerken uitbreiden en ver- grooten. Dit gebeurde in 1604. Met den Prins kwam ook de Hervormde leer bin nen IJzendijke. ,Op den 3en December begon men te prediken in het huis, waar te voren de vijanden (Spanjaarden) eenen tempel hadden. Omstreeks dezen tijd werd de R. K. Kerk door eene Missie bediend. De eerste Pastoor en de 15e zendeling was Thomas Barthol de Bruyne, va.n de orde der Min derbroeders, die toen te Sluis een eigen gebouw hadden. (Voor den ernstigen lezer kunnen we, wie hierover meer wil we ten, de lezing aanbevelen van een Pater Capucijn uit Eindhoven, in het Zondags blad voor Kath. gezinnen. De Eerw. Schrijver volgt daar op den voet de ge schiedenis zijner mede-Broeders uit die jaren.) Pastoor de Bruyne verbleef hier van 1780 tot 1801. Deze geestelijke was ook pastoor pver de Katholieken van Water- geering aan haar gevolmachtigden te Lon den heeft overgeseind, dat zij blijk geven van een verzoenende houding der Porte en van een verlangen om de vredesonderhan delingen tot een goed einde te voeren, doch dat de Porte in geen geval zal toestemmen in een afstand van Adrianojpel. Over de krijgsverrichtingen met de Grie ken melden de bladen, dat de Turksche rechtervleugel, die Bizani bezette, onder steund door een goed onderhouden ar tillerie-vuur, de Grieken heftig aanviel. Door versterkingen werd de aanval af geslagen. Het Turksche geschut bleef ge heel den nacht in actie. Tegelijkertijd deed hel voetvolk aanvallen, die alle werden afgeslagen. DCmCHUJiD. Spionage. Aan de Berliner Morgen- posl wordt uit Breslau geseind: De overheid hier ter stede is een goed geor ganiseerde spionn-enbende op' het spoor gekomen, die in Russischen dienst stond en vier leden elkaar stelselmatig1 steun den. Ongeveer 30 personen, mannen en vrouwen, zijn in hechtenis genomen. Uit de correspondentie blijkt, dat zij ten gunste van Rusland gespionneerd hebben en het plan hadden, in geval van een mobilisatie, alle spoorwegbrug gen in de nabijheid van Breslau in de lucht te laten springen. Over de bijzon derheden wordt het grootste stilzwijgen bewaard. (N. R. Ct.) Kiderlen Waechter is aan een hart ziekte overleden tijdens zijn verblijf in het huis zijner zuster. In vele kritieke oogenblikken, o. a. bij de Marokkaansehe kwestie, bewees hij zijn land groote diensten. De „Norddeutsche Allg. Ztg." en de „Reichsanzeiger" schrijven naar aanlei ding van zijn dood: Onvervaard en belijdvol bij het behar tigen van de rechten en aanspraken van het rijk, gestreng in hetgeen hij van zich zelf vroeg, vastberaden, onverbiddelijk in het waarnemen van de belangen van den keizerlijken dienst, gnvermoeid werker, die steeds de groote beginselen in het oog hield, een krachtige persoonlijkheid, waar in alle manlijke eigenschappen duidelijk tot uiting kwamen, dat was Von Kiderlen Waechter van den eersten tot den iaat- sten. dag van zijn ambtsbezigheid. Zijn te vroeg overlijden is een verlies voor het keizerrijk. De gestolen „K ai se r k e tte". Men herinnert zich, dat eenigen tijd geleden de „Kaiserkette", die in het bezit was van de bekende Keulsche „Manner Ge- sang-Verein" gestolen werd. Thans heeft de vereeniging een nieuw exemplaar ont landkerkje, Schoondij'ke, een deel van Wa tervliet en van Waterland-Oudeman. Hoewel in den tijd van Prins Maurits de Hei-vormde leer ingang vond, duurde het nog enkele jaren eer er eene Pro- testantsche kerk kwam: eerst in 1612. (De lezer gelieve hier te denken aan de feestelijke herdenking v.a.n het 300-ja,rig bestaan dier kerk voor eenigen tijd). Aan den mgang draagt de kerk het jaartal van de stichting. Oudtijds was deze kerk een achtkanten koepel, waarop in het midden een fraaie toren stond. In lateren tijd werd er aan den westkant een groot stuk bijgebouwd. Het gevolg is, dat deze kerk van binnen langwerpig rechhthoe- kig is geworden. Van buiten kunnen we echter onder den toren nog den koepel- vorm waarnemen. De oude R. K. Kerk, die vroeger in onze gemeente was, was toegewijd aan Onze Lieve Vrouw. Dit gebouw had een kleine spits. In het gebouw zelf zat wei nig stijl en vorm. Omstreeks het jaar 1821 wilde men de kerk vergrooten. De gemeente ontving toen uit de Staatskas eene toelage va,n f 1200. De kerk werd echter niet ver groot, maar eene geheel nieuwe verrees in de Zuidstraat, thans de straat naar Watervliet. Ook deze kerk was aan de Welk weder zullen wij hebben? Verwachting tot den avond van I Jan. Meest matige tot krachtigen, zuidelijke tot zuidwestelijken wind. Gedeelteljjkbewolkto lucht. Waarschijnlijk enkele regenbuien. Weinig verandering van temperatuur. vangen van den keizer, die een hof juwelier opdracht gaf, dit geheel gelijk aan het gestolen sieraad te vervaardigen. Daar de teekening daarvan nog bij het ministerie in bewaring was, kon. dit zon der bezwaar geschieden, zoodat de tweede ketting zoo volkomen gelijk aan de eerste is geworden, dat zelfs vaklui ze niet van elkaar kunnen onderscheiden. De ontbrekende knoop. Opnieuw is bewezen, dat zelf een ontbrekende knoop tot de ontdekking van een misdrijf •kan leiden. In het N.-O. van Berlijn werd n.l. door een ouden jonggezel na een inbraak in zijn woning een knoop van een ulster ge vonden: het eenige bewijsstuk, dat hij de politie kon overleggen. Van dat oogen blik af zochten natuurlijk alle agenten in dat gedeelte der stad, naar een ver dacht uitziend bezitter van een ulster. Tamelijk spoedig ontdekten ze twee ele gante jongelui, die moderne pakken en ulsters droegen en waarvan de eene zijn jas niet dichtgeknoopt had. Er ontbrak n.l. één knoop, terwijl de overige knoo pen precies gelijk waren aan die, welke de agent bij zich droeg. Naar het hurea» gebracht vielen de heeren dan ook spoe dig door de mand en legden een vol ledige bekentenis af. OOSTlïMtIJ K-HOVLlltlJK, Naar uit Triest wordt gemeld, brak Zaterdag door onbekende oorzaak brand uit in het voorste gedeelte van het stoomschip „Kleopatra" van de Oosten- rijksche Lioyd, dat in de haven voor anker lag. Ongeveer veertig wagon-ladingen sui ker, tapijten, manufacturen en andere waren, werden vernietigd. Het brandende gedeelte werd met water volgepompt, waardoor het schip iets naar voren kwam te liggen. De schade is aanzienlijk. Te Graz is een papierfabriek in vlam men opgegaan. Zeven en twintig brand weerlieden beliepen bij het blusschings- werk verwondingen op. Dertig arbeiders zijn broodeloos. (Z.) H. Maagd toegewijd. De-nieuwe kerk werd den 27sten Mei 1841 op plechtige wijze ingewijd door den Bisschop van Curium Cornelius Lodewijk Baron van Wijcker- sloot, Heer van Schalkwijk. In vroegere tijden bestond in Oud- IJzendijke, da,t door den grooten vloed van 1377 bezweken is, een Bagijnhof. Het had de hoogc eer onder bescherming te slaan van Lodewijk, Graaf van Vlaan deren. Hij had het bescherming toegezegd, opdat „hij en zijne vrouw Margaretha en zijne kinderen en verdere nakome lingen door de gebeden en goede werken van de Baghijnen zouden geholpen worden". (Voor degenen, die de geschiedenis der verschillende plaatsen nog meer uit voerig -willen weten, moeten we zeggen, dat we geput hebben uit: J. B. Krüger's „Het Bisdom van Breda", Gramaye, San- derus en enkele kleinere werkjes. We hopen aan de hand dier uitvoerige werken alzoo de geschiedenis van alle plaatsen in onze streek te behandelen, daar hier van verschillende zijden meer malen pm gevraagd werd).

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1913 | | pagina 1