AMES! srenhuis Canada's ;r drie peten C „ZUSTERHULP", LOTING; No. 124 Zaterdag 19 October 1912. Achtste Jaargang. W aterleiding-Mü. BEVELAOI laat uit 8 DAG 21 OCTOBER DAG 22 OCTOBER SDAG 23 OCTOBER RDAG 24 OCTOBER Te Huur: singel Goes. TE KOOT: g 22 October a.s.| ,het Slot Oostende", Kalfkoeien en Kalfl vaarzen, een groote wee-jarige Ossen enl Graskalveren en| beste fokstieren. P. MANGE, Goes.| erpachten: op bij inschrijving: EERSTE BLAD. UIT ZEELAND. Welk weder zullen wij hebben? de Sociëteit „V.O.V." te Goes -10 uur 'savonds; 5 uur en van 710 uur' i uur en van 710 uur 7 uur 's avonds. HET COMITÉ, an 7—10 uur toegang vrij. 5 een geh. bezending v woDing gezellig te Chineesche Vloermat, fijne I en voor slaapk., keuken, te Gangmatten, 1 sterke Deur-1 c.M lang, 50 c.M. br., 1 ge-1 :hte Bedmat, gratis 1 en 1 Jap. Mandje a/d 8 dagen bestelt ontv. nog I Stoslk., 1 Lampensl., 1 Bood-1 1 flink Tafelkleed. Naar b, Mattenfabriek, Prinsengr. 146, p eersten stand vragen bij J. M. YANj roes. tschappij wenscht te imerpolder onder Oudelande. ïgen bij den Directeur, Kreuk® es, vóór 25 October a.s. rkt, te 's Gravenpolder, aan 4® Schenkeldijk bij den Korenp dom van den heer J. A. Tn Kloetinge. vóór I igen r de mij van jusef, ik, invloed uit aen nana u.» ly. Jenny oefent over i ■j «oVioimzinDig emdsoor sla dien Abcainementsprgs p. 3 maanden voor Goes f 0.75i daarbuiten 0.95 Afzonderlijke nummers 5 centj dubbele bladen 10 cent. Advertentiën warden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór linlf drie en Vrjjdag vóór een uur 's namiddags ReclamebericKten 25 Ct. p. Bij abonnement speoiale prjjs. Advertentiën ran 15 regels f 0.50ieders regel meer 10 Ct- Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend. Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant. te viDgsbiljetlen in te leveren - ovember 1912, ten kantore van DISSEL te Goes. a's deugen nergens v0"' i'lkl man te laten dooddruk I egdoen en eenige sehoone p „I wij zullen eens zien, I wacht houden. I onmogelijk eenig denkb I de woede, welke Yoo-fI even als ik opgesloten,»! ik, tevergeefs bfiProej te snellen. Toen bij A ï(ip| zijnen moed het arme I in dood gered had, HPJ,°.r. iiaij if I Ik hield hem tegen. H J getrokken en wilde AUbe I dat hij krankzinnig g® I kwam binnen: het uit ae hand. 6vi fde tooneel heeft z10 merkte kapitein Bre o loeD,| en zooeven heeft, juis j jil invlnpd den woesten -I hand doen vallen *P| tige en gehemizi"" e mm sla aien woestaard aanda „kleuf'S®I vaker naar het zachte,' #rii'l m het jonge meisje, d»n .jiil :nevel, kapitein, en zijn jk somber en dof zijn, t, lene zonderlinge wijze. -> (Wordt verv V Liberale Coalitie. Er was een tijd dit de vrijzinnigheid hier te lande gulden dagen beleefde. Wie wat wilde boteekenen, moest liberaal zijn, want dan behoorde hij tot „het denkend deel der natie". Overal was liberaal troef. Aan de ministerstafel, in de regeerings- colleges, aan de universiteiten, overal tril de de lucht van vrijzinnigheid, ging de atmosfeer van liberalisme zwanger. Met handenvol werd het geld uit de schatkist genomen om de landskinderen met de libe rale feestgave, openbare scholen, te be schenken. Wie er niet van gediend was kon voor zijn eigen centen andere scho len houwen, maar voor de openbare school moest hij blijven betalen. Dat cischte de liberale rechtvaardigheid. Burgemeesters, ontvangers, notarissen, professoren waren voor verreweg het al lergrootste deel verknochte aanhangers der liberale theorieën; voor de „Rooni- schen" en de „fijnen" was er geen plaats op het gestoelte der eere. „Quantum mutatus ab illo!" Hoe is dat alles veranderd I Het liberalisme heeft hier afgedaan. „Desehoone dagen van Aranjuez zijn voor- hij". De Christelijke regeering heeft van het regecringskasleel bezit genomen. Fier wapperen haar kleuren van de tinnen en do geoefende bezetting voelt zich sterk genoeg iederen aanval van buiten glans rijk af te slaan. Zoo nadert 1913 en nu peinst de vrijzin nigheid op middelen, die burcht, waar zij zoolang oppermachtig troonde, te her- oreren. Maar hoe? Zij is inwendig ver deeld. Vrij-liberalen, Unie-liberalen en Vrijzinnig-democraten zijn het over de voornaamste politieke vraagstukken on eens. „Eureka!" Gevonden! Een coali tie! Wel is voortdurend op het coali- seeren der rechtsche partijen gesmaald maar bij slot van rekening is zoo'n coa litie toch maar je ware. En er is gecoaliseerd. Dezer da gen brachten de bladen ons het heugelijk bericht. Maar hoe I De vrij liberalen hebben „harikiri" gepleegd, de vrijzinnig-democraten hun verleden ver loochend, heiden alles opgeofferd ten verkioze van de Unie-liberalen, die het heft in handen hebben en zoo' zal zich do nieuwe coalitie bij het kiezersvolk aandienen met algemeen (ongetemperd) kiesrecht, teneinde den steun der roode broeders niet te missen en staatspensio- neering om „het volk" voor zich te winnen. Het doel heiligt de middelen I Ja, ja, de Jezuïeten hebben wel den naam maar onze vrijzinnigen de daad. Terwijl het vaststaat dat het wetsont werp op de verzekering tegen invaliditeit en ouderdom door Tweede en Eerste hamer zal worden aangenomen en dus 'e staatspensioneering op het program der liberale coalitiebroeders zuiver en alleen als paradepaard parade-ezel zegt „Het Centrum" fungeert, komen de toeren toch voor het kiezerspubliek met het lokaas der staatsbedeeling, pardon, peiisioneering, om, ja, om?... de macht "i handen te krijgen en de lakens uit doelen, zooals vroeger. W i' a's E'Ilbs ml eens w'nt en de et op de invaliditeits- en ouderdoms- verzekering is inmiddels in het Staats- lacl verschenen? Wel, dan voert Links 'ie wet gewoonweg niet uit. Zoo schrijft eel gewoon een vrijzinnig Zeeuwsch or gaantje en men weet, kleine hondjes kef fen het felst. ''.f al, is zoo'n vrijzinnig© coa- icpolihek niet om te schateren? Of fmti 1mCn serieus opnemen. Maar dan i f!aar. al de zwaarte het verwijt, i W1"61ls '6n vvetens den weg op- waarvoor indertijd de vrijzinnig- miocraat Treuli waarschuwde, toen hij schreef m „Land en Volk": j5'J WILLEN NIET MEEDOEN AAN hFB mmP0L1TIEK' DIE DE RUGGEN TFnnriH ARMEN UITKIEST ALS STRIJD DEN VERKIEZINGS" gaal'1 "V1 rï'6.8rondwetsherziening aiaïi- zich' .JLil n,ieuwe vrijzinnige coalitie loorstelt, hiervan zegt de redacteur sta viJ 'ift „Rome" in zijn iong- t0 hommer het volgende: Grondwetsherziening En dan natuurlijk in nog sterker ahti- Christelijken zin. Het Liberalisme wil alzoo door deze revisie andermaal, en dan radicaal, be slag leggen op alle Christelijke levens uiting in den Staat. Nog yoelen wij, Christenen, de ach teruitzetting en de tirannie van den eersten liberalen codex, vooral o;p on derwijsgebied, en nu, wanneer het rood blauw© Blok mocht triomfeeren, zou men ons gaan knevelen in een anderen grondwet en een ondragelijker juk op leggen, dan wij tot nu onder zooveel hitter leed en in een lang verkropt gemoed moesten verdragen. Zóóver is het echter nog piet. Wij zijn er ook nog. En wij zijn machtiger dan onder Tlior- becke en wat veel meer zegt wij hebben den blinddoek van onze ©ogen weggenomen, dien we ons zelf voor dle oogen hadden gebonden, betoo- verd als wij waren door de valsche vrijheidsleuze van het Liberalisme. Wij hebben toen gedanst om den li beralen vrijheidsboom, maar wij zijn uit dien dolzinnigen roes ontwaakt. Toen liepen we rond als eenlingen zonder stuur, en men beschikte over ©ns naar willekeur, nu staan wij in teen machtige phalanx, sterk en aaneen gebonden en strevend naar een gemeen schappelijk ideaal. De Coalitie zal tegen het Blok haar plicht weten te doen. Goes. Gemeenteraadsvergade ring van 17 October, des avonds ten 8 ure. Voorzitter J. B. de Beaufort, burgemeester. Afwezig met kennisgeving de hoeren De Witt Hamer en Donner. De notulen werden goedgekeurd en de navolgende ingekomen stukken ter ken nis van den raad gebracht: Een© me- dedeeling van den heer F. G. C. Rot huizen, dat hij zijn benoeming tot assi stent leeraai' in het liandteekenen aan d© avondschool voor ambachtslieden aanneemt, eveneens gelijkluidend bericht van den heer P. Kakebeeke als assistent leeraur lijnteekenen aan dezelfde school. Verder zijn ingekomen: Proces-verba,al van kasopneming bij den gemeente ontvanger. Goedkeuring van de Gedepu teerde van het le suppletoir kohier H. O. 1912. Goedkeuring van het besluit tot benoeming van leden van het col lego van zetters. Goedkeuring van het besluit tot het afstaan van ©en strook gemeentegrond in erfpacht aan den heer G. Reijerse. Mededeeling van den heer G. C. Dun, dat hij de benoeming tot lid van do commissie tot wering van school verzuim aanvaardt. Verslag omtrent den toestand van het Waterschap de Breed© Watering bewesten Ierseke (19111912). Dankbetuiging van de afdeeling Goes van den Bond van Nederlandsche onder wijzers voor de gunstige beschikking op haai' adres van 21 Maart j.I. betreffende salarisregeling van het personeel. Adres van het R.-K. kerkbestuur te Goes, om een andere rooilijn te bepalen voor de nieuw op te richten school aan de Vlas- markt, welk adres in handen van B. en W, gesteld wordt om nader advies. Die eerste 9 punten der agenda werden vlug afgehandeld. Zoo werden goedge keurd: Het le suppletoir kohier van schoolgeld voor de meisjesschool, cursus 19111912 tot ©en bedrag van f5; het 3a suppletoir kohier van schoolgeld voor school A, cursus 19111912, ten be drag© van f25.60; het primitief kohier van schoolgeld voor school A, cursus 19121913 ad f 1265.20 en het primitief kohier van schoolgeld voor de meisjes school, cursus 19121913 tot een be drag van f 1005. De begrooting voor 1913 van bet bur gerlijk armbestuur werd vastgesteld iu ontvangst en uitgaaf op f97226.50, die voor 1913 van het gasthuisbestuur in ontvangst ©n uitgaaf f 15533.35. Op de aanvragen voor afschrijving of teruggaaf v.an belasting en schoolgeld werd gunstig door den raad beschikt. Punt 10 der agenda: Verzoek van de Ne- derl. vereen, van schoolartsen om een ver ordening in het leven te roepen met betrekking tot het van de school verwij derd houden van kinderen, die lijdende zijn aan de ziekten in de verordening genoemd, of die tehuis in aanraking kun nen komen met lijders aan die ziekten, lokt eenige discussie uit. De voorzitter deelde namens B. en W. mede, dat aange zien de wet reeds gedeeltelijk tegemoet komt aan het door adressanten gedane verzoek, in zooverre eenige ziekten met nam© worden genoemd, die het bezoe ken der school door de daarmee behepte kinderen niet toelaten, de verdere inwil liging van het verzoek de aanschaffing zou noodig maken van een schoolarts, hetgeen hij gezien den financieelen toe stand niet durft vragen, weshalve hij voorstelt om het verzoek voor kennis geving aan te nemen. De heer Pilaar is het met den voorzitter niet eens. Wij zijn reeds op weg naar het geen de schoolartsenvereeniging vraagt. Art.. 8 der bestaande regeling geeft den hoofden van scholen bevoegdheid, kin deren die aan sommige ziekten lijden van do school te weren. Alsnu ook de on derwijzer wat toezag, dan zou misschien ook zonder schoolarts toch op andere wijze aan het verzoek der adressanten kunnen worden tegemoet gekomen, b.v. door een aanvullende verordening. Ook do gemeente-geneesheer meende, dat het verzoek op die manier wel voor in williging vatbaar was. De voorzitter repliceerde en merkte op, da,t men toch niet zou, kunnen beletten dat d© kinderen buiten de school met elkaar in aanraking kwamen. Daaren boven zou de door den heer Pilaar ge- wenschte regeling alleen slaan op de kin deren der openbare scholen. Wethouder v. d. Bout wees er nog op dat wat de hoeren schoolartsen in het verzoek voorstellen, zoo gecompli ceerd is, dat het voor een onderwijzer ondoenlijk is om al do ziekten die in het verzoek worden opgesomd (hij leest do onmogelijke Latijnscbe benamingen voor) na te gaan. De school zou spoedig ontvolkt zijn als al de jeugdige lijders aau die ziekten het verblijf op school werd ontzegd. D© 'heer Risch is van meening, dat het zonder schoolarts niet mogelijk is op vol doende wijze aan het voorstel van den heer Pilaar gevolg te geven en daar de aanschaffing van een schoolarts voorloo- pig boven d© financieele krachten der gemeente gaat, is hij vóór het voorstel van B. en W. D© heer Pilaar ziende dat niemand zijn voorstel ondersteunt, insisteert niet verder waarop het voorstel van B. en W. zon der hoofdelijke stemming wordt aangeno men. Punt 11. Verzoek van 't gemeentebestuur van Hoedekenskerke om adhaesiebetuiging ten aanzien van een adres, door genoemd bestuur gezonden pan de Staten van Zee land, inzake uitbreiding van de Provin ciale Stoombootdienstregeling op de Wes- terschelde, wordt door den raad ingewil ligd, daar deze met B. en Wi. van oor deel is, dat de handhaving en uitbreh ding van dien stoombootdienst niet zon der belang is voor Goes. Punt 12. Verzoek van de onderwij zers C. S. Kriense Lokker, J. de Kra mer en J. Ruisaard, om gebruik te mo gen maken van een lokaal van school C, voor het houden van een teekencur sus, .wordt door den raad ingewilligd. Daarna komt in behandeling een voor stel van B'. en Wj. tot aangaan van eene leening voor de gemeente-gasfabriek en de daarmee verbandhoudende wijziging der begrooting voor 1912 van die fabriek. Een vroeger door den raad genomen leeningsbesluit, aldus de voorzitter, was door Ged. Staten niet goedgekeurd, wijl de aflossing telaat begon. Thans staat de gasfabriek voor hoognoodige uitgaven. Er moet zijn een nieuwe oven, een half- generator en een omloopregulateur. Dit alles kost f 6500. Daarom stelt de voor zitter namens B. en W\, voor eene geld- leening aan te gaan van f21700. D© heer Dekker zegt niet te zullen tegenstemmen, wijl hij de gasfabriek niet in het ongereede wil brengen. Hij is er (echter erg op tegen, dat midden in het jaar zoo'n belangrijke post op het on voorziens op de begrooting wordt ge bracht. Zoo'n uitbreiding had men reeds vroeger moeten zien aankomen. Wanneer men op deze wijze gaat werken, heeft do begrooting geen waarde voor hem. Ook zou hij naar aanleiding van het in een vorige zitting besprokene hij was toen wegens ongesteldheid afwezig willen .vragen of de gasprijs blijft ge handhaafd op 61/2 ct. Ten slotte bepaalt toch d© raad den gasprijs en had de heer Donner z. i. in de vorige vergadering 'ge rust het voorstel van den heer Kakebeeke kunnen steunen. De heer Temperman (lid der gascom- missie) zegt, dat de plotselinge toename van gasverbruik in de laatste maanden met 10 pCt. die gevraagde uitgaven wet tigen. Zonder de nieuwe toestellen durft de directeur den winter niet ingaan. Het blijft het ernstig streven der gas- iCommissio goedkoop gas te leveren, want 2ij ziet er de vruchten van. De prijs van 6i/2 ct., die indertijd bij wijze van proef is vastgesteld, blijft voorloopig ge handhaafd. De heer Dekker is niet geheel door bot antwoord voldaan, doch legt zich er bij peer en het voorstel van B. en W>. wordt aangenomen. De voorzitter vraagt aan den raad goed te keuren, dat voor deze leening genomen zal worden f5000 uit het kazerneering- fonds, f2500 uit het weduwenfonds en f8500 uit het pensioenfonds. Dit dient om de gelden bij het Grootboek los te krijgen. Het Grootboek eischt hiervoor een raadsbesluit of een verklaring van Ge deputeerde Staten die dan ©venals de vo rige hier aan het Grootboek kan wor den overgelegd. De raad besluit hiertoe. Punt 14. Op het verzoek om subsidie van de commissie voor de tentoonstelling te Middelburg (Plan 1913) kan door den raad met het oog op den minder gunstigen financieelen toestand der gemeente niet worden ingegaan. Er bestaat echter geen bezwaar om enkele voorwerpen voor die tentoonstelling .tijdelijk in bruikleen af te staan. Punt 15. Benoeming van een onder wijzeres aan school B, vacature mej. Goedbloed. Voorgedragen zijn: 1. mej. P. J. Ga- briëlse, tijdelijk onderwijzeres te Middel burg, 2. mej. A. M. van de Linde, tijde lijk onderwijzeres te Goes, 3. mej. J. W. Franijoijs, tijdelijk onderwijzeres te Goes. Benoemd werd mej. P. J. Gabriëlse met 7 stemmen. Mej. van de Linde verkreeg 4 stemmen, mej. Franco ijs geen enkele. Het suppletoir cohier van de honden belasting, vastgesteld op f36, wordt goedgekeurd. Alvorens in geheime zitting, over te gaan vraagt de heer Temperman hoe het met de suikerfabriek staat. Onder do bur gerij is men daar nieuwsgierig naar. De voorzitter zegt, dat de zaak haar normaal verloop heeft. Naar aanleiding van het verzoekschrift van Van Hieel c. s. hebben B. en W. beraadslaagd en bij verschillende perso nen om advies gevraagd. De heer Ruys, inspecteur van de volksgezondheid, en de heer Fokke, die opkomt voor de be langen der oestercultuur, hebben brieven gezonden met opmerkingen, die de con clusie inhielden, dat oprichting van eene suikerfabriek hier moest worden ontra den. Ook de minister van financiën wees op bepalingen der hinderwet en gaf te kennen, dat bijaldien niet voor behoor lijke waterloozing in de Westerschelde werd gezorgd, de oprichting der suiker fabriek moeielijk zou vergund worden. Afschriften van die brieven zijn den heeren requestranten in handen gesteld. Slagen zij er in de bezwaren te ontzenu wen, dan zal Tiet 't college van B'. en W. aangenaam zijn tot de oprichting der suikerfabriek mede te werken. De heer Temperman begrijpt dat er be zwaren, ook hygiënische, zijn. Zijn die echter zoo ontzaggelijk? Elders zijn toch ook suikerfabrieken. Hij hoopt dat met het oog op het groot belang voor Goes spoedig tot de oprichting kan worden besloten. De voorzitter herhaalt nog eens, dat B. en Wi. volstrekt niet vijandig staan tegenover een suikerfabriek, maar zij mo gen bij zoo'n gewichtige zaak niet over één nacht ijs gaan. De heer De Paauw verklaart zich ook ©en groot voorstander der fabriek. Maar zijn B'. en W. dit ook wol? Er gaan ge ruchten, dat B. en W. niet van harte meewerken. En zijn middelen om: schijn baar groote bezwaren uit den weg te ruimen. Zoo b.v. bestaat er thans een inrichting om htet vuile afvalwater te zui veren en als zuiver water uit te loozen. Wellicht kan de heer Kakebeeke daar omtrent wel het een en ander medo- deelen. Verwachting tot aan den avond van 19 Oct. '12. Matige tot krachtigen, zuidwestelijke tot westelijken wind. Zwaarbewolkte tot be trokken lucht. Waarschijnlijk enkele regen buien Stijging van nachttemperatuur. Ove rigens weinig verandering van temperatuur. De heer KakebeekeNu ik tot spreken gedwongen wordt ik voel er weinig lust toe moet ik mededeelen, dat wij inderdaad uit de handelingen van B. en W. ©en geest meenden op te merken, zooals d© heer De Paauw dien schetste. Ik geloof, dat de houding van B. en W. meer moest zijn eene krachtige mede werking. De üepalingeu zijn zeer be zwarend, maar waarom zijn wij niet door B. ©n W. met de autoriteiten in verbinding gebracht? Het comité is dan ook bang geworden, om tot oprichting van do fabriek te Goes te geraken. Kun nen B. en W. nu niet met ons mee strijden om die bezwaren opgeheven te krijgen. Daar hebben we de leiding naa,r do Westerschelde, dat is natuurlijk on begonnen werk. Die zou haast meer kos ten, dan de heele fabriek zelf. De heer Dekker: ik verblijd mij er over, dat de heer De Paauw den heer Kakebeeke aan het spreken hoeft ge bracht. Het komt mij voor, dat B. en W. te koud voor detze zaak zijn. Ook al zio ik groote bezwaren, ik ben er voor dat we hier de fabriek krijgen en ik ge loof toch, dat het comité op eene meer hartelijke medewerking had moeten kun nen rekenen. De voorzitter: Welke andere houding hadden B. en W. dan toch wel moeten aannemen? Ze hebben den grootst mo gelijken spoed betracht, steeds zoo actief mogelijk gehandeld. Tot confereeren zijn we ten allen tijd© bereid. Wij moeten toch grondig nagaan of het in het belang van de stad is? Wanneer de bezwaren opgeheven kunnen worden zullen we gaarne do fabriek vooruit helpen. De heer De Paauw: Dus willen B. en W. meewerken? De voorzitter: Zeker, gaarne. De heer v. d. Bout: B. en W. moeten verder kijken. Ileeren raadsleden zouden ©ns nog leelijker aanzien wanneer wij te overhaast gehandeld hadden. Het ga;at echter niet aan om B'. en W;. in deze van tegenwerking te beschuldigen. De heer Kakebeeke zegt: ik heb alleen gesproken over 'tfeit, dat B. en W. ons niet in relatie met de autoriteiten ge bracht hebben. Op dez© manier zie ik geen kans, om de bezwaren uit den weg te ruimen. Ik geloof daarom, dat hiet comité werkelijk geen verdere stappen meer zal kunnen doen. De boer v. d. Bout: Wanneer de heer Kakebeeke de bezwaren niet kan weer leggen, hoe zou hij dan willen, dat B, ien W. het doen? De heer Dekker: Ook ik sprak niet van tegenwerking. Alleen lieb ik ge zegd, dat B. on W. te koud tegenover do zaak stonden. Wanneer wij eens me.t het comité geconfereerd hadden en het met autoriteiten in verbinding gebracht hadden, dan zou dat in het belang van do fabriek geweest zijn. Do heer Pilaar kan begrijpen, dat B. en W. deze gewichtige zaak objectief be handeld hebben. Doch heeft men zich ook afgevraagd, aldus spr., of het Sas eventueel zou voldoen? Zou dat niet uit gebreid en verbreed moeten worden in verband mot de meerdere scheepvaart, die de fabriek medebrengt? De voorzitter zegt, dat volstaan zou kunnen worden met het uitdiepen van do vaargeul, terwijl de heer Temperman er op wijst, dat de grootte van de schepen gelijken tred zou moeten houden met de zwaaibreedte yan de haven. De voorzitter verklaart do discussie voor gesloten. De voorzitter deelt nu mede, dat naar aanleiding van de vraag van den lieer Temperman betreffende het aanschaffen van een drijvenden bok en een extra, stel van acht sluisdeuren, inlichtingen zijn ingewonnen bij den heer Rothuizen. Een drijvende hok zou ons op f 10000 komen te staan, en de sluisdeuren even eens op f 10000. Wij vonden, aldus spr., die bedragen te groot, om een voorstel tot aanschaffing te mogen doen. De heer Temperman zegt dank voor de

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1912 | | pagina 1