Van Houten s
Cacao
ERS!
adres voor
del burg
LEEDING,
ng en groote
SE CRANE,
No. 115
Zaterdag 28 September 1912.
Achtste Jaargang.
Vusibijnl tta MAANDAG-. WOENSDAG- en VOIMtM.
FEUILLETOfi.
ontbieden.
T BOO MEN, Zure
zijn in mijne Kwee-
.M. met 3- a 4-jarige
en PEERPYRAMIDEN.
K, Biezelinge.
e Oude Haven.
IJDER,Goes
an algeheele
tting genezen."
tuit 8
EERSTE BLAD.
Tr. A. KUYPER.
^mmïïLMDr^
DE OORLOG
tusschen Italië en Turkije.
Zuiver en oplosbaar.
Vol vetgehalte (cacaoboter).
Volkomen ontwikkelde, pittige cacaosmaak.
n bezien, nu ze met
bestuur der nieuwe
„Noordzijde" bij liet
emplacement Station
bendskebke maakt
eger is aangesteld de
STIAAN NIJSSE;
rug tot wegen open-
worden vanaf Don-
September e.k. en dat
arief zal gelden als dat
brug ,,'s Heer Arends-
de andere zijde der
In Ifttn in Schouwen en
egen onderpand van Effecten
g op billgke voorwaarden.
teekende verklaart gaarne
na het gebruik van ze0
Sanguinose een algeheele
lig kan constateeren in zijn
n uitputting. De Sanguinose
e eetlust opgewekt en de
ist doen wederkeeren.
A. J. WILDSCHUT,
senstraat 69, Den Haag.
alle gevallen van uitput-
algemeene verslapping 10
uinose het middel detspoe
afdoende helpt. Neemt er
ef van. Maar wacllt U
namaak.
VAN DAM Co.,
merstraat 2c/4, Den Haag.
GUJNOSE kost f 1,5° de
van 300 gram; 6 fl. f8'-"'
E15.
'erkrjjgen bij de meeste ape
en goede drogisten.
IWE mm COURMT
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: Ganzepoo/tstraat C 209, GOES.
Reclameberichten 25 Ct. p. t Bjj abonnement speciale prjja.
Advertentiën van 16 regels f 0.60iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend,
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Gt. k contant.
li
(Eon portret).
Bij zijn heengaan uit de. Tweede Kamer
der Staten-Generaal was dr. A. Kuyper
het voorwerp van zeer uiteenloopend©
beschouwingen in de Nederlandsche pers.
In de groote en kleine liberale bladen
ontbrak het niet aan sarcasme on spot
en nog is de cc'ho. piet weggestorven
van den hoonlach waarmede een „Nieuwe
Rotterdamsche Courant" C. s. den heen-
gaanden leider der antirevolutionaire par
tij uitgeleide deed.
In de rechtsehe organen daarentegen
klonk als eeresaluut aan den „optime
ciri", den besten der Nederlandsche
staatsburgers, een toon van oprechte
ivaardeering en bewondering, waarvan
alleen de nuanceering verschild©, naar
mate die organen zich meer of minder
aan Dr. Kuyper onmiddellijk verwant ge
voelden.
Om te beoordeelen, welk© van di© zo©
niteenloopeoide beschouwingen het meest
de waarheid nadert, kan men voorzeker
niet beter doen dan ze te toetsen aan het
oordeel van iemand, die buiten ops volk
staande, een veel objectiever en zuiverder
beeld van dr. Kuyper weet te ontwerpen
en die anderszins toont do daarvoor nood
zakelijke gaveneerlijkheid, kunde, op
merkingsgave, scherpzinnigheid enz. niet
te missen.
Dat oordeel nu bezitten wij in de schets
die een Franschmaa, Paul Verschave,
van dr. Kuyper ontwerpt in zijn door
ons reeds vroeger vermeld w©rk„L a
H o 11 a n d e p o 1 i t i q u eu n p a r t i
c-atholique en pays protes
tant".
Wij laten die schets hier volgen. Het
is, de lezer zal het beamen, een portret,
even stoer en krachtig van lijnen pis
het karakter en temperament van den
persoon die het voorstelt en, wat het
voornaamste is, natuurgetrouw.
lan eenvoudig predikant te Beesd in
Gelderland heeft Dr. Kuyper door zijn
verstand en werkzaamheid het gebracht
tot den eersten rang van de staatslieden
Ij6' hedendaagsche Nederland. Zooals
e' Dr. Schaepman was, ©n wellicht nog
meer dan deze, is hij vóór alles volks-
8611 nran met een ruim© gedach
tewereld, met breed© en nieuwe geziebts-
ïingen, van snellen oogopslag, met een
togegjk vaste en zachte hand, en daarbij
'Z1tjel1 wd doi>l' wets te buigen, on-
en gesterkt door het geest-
Mo 1 v 0,1van Vl©rre zichtbare
was hij in 1872 op het
leeftijd hét V'l °P vÜ^en"dertig-jarigen
i.i. i redacteurschap van het dag-
fi V' Standaard OP zich nam, en zoo
i» i S' na een levensloop doorgemaakt
die verbazen moet.
Wtv- Beesten van den eersten ra,ng,
afl Zijn vurige bewonderaars gehad
===i a BJ vJ B
der"1^,!?0 de kronea ïan a,le koninkrijken
leed in 6 ^an m^n voeten werden neerge-
'«w leJn ™,0r m'ia boekel1 en mijn liefde
heeft PnoY' Z0U ze a"e versmaden",
teuelon gezegd.
dat mot'8 6r' oader a"e stoffelijke zaken,
uit Zlin ari!°Vj kracht den arme verheft
ellende die°u 0Dg«lukkige uit zijn
doet v'eropto j ZWOe-ger ziin zwaren last
beurende 7i;D' A zieke ziin ''jdeQi den
'ernederinv d ™ik!I?t' den vernederde zijn
dsn van den h°eken. Zij zijn de vrien
den verlatene eeonZame' d® metge«>llen van
deai hoor, j'Ie,U^ voor de bedroef-
v°or den ontmn r'! hopelooze, blijdschap
looze, Zii s e ?de, hulp veor den hulp
Maneschijn in"®,?11 in de duilsterni0,
ar« zijn dd d<> Sc,haduw- Wij kunnen
gesloten van aM °°r maatschappij, uit-
met da grooteape,rsoonliiketl °mgang
grootea en goeden en toch het beste
en tevens zijn heftige bestrijders. Zijn
tegenstanders noemen hem spottend„den
paus dei' Calvinisten", en waarlijk: daar
gelaten in hoeverre zijn godsdienstig .her
vormingswerk in den boezem der volks
kerk recht geeft hem alzoo. te noemem,
zijn voorkomen heeft iets ontzagwekkends,
iets bisschoppelijks. Zijn Romeinsch ge
laat, een weinig dik door de jaren, treft
bij den eersten oogopslag door de scherp
heid van trekken, den gekromden neus,
hel breed© voorhoofd, en het vuur dat
schittert in het levendig en doordringend
oog. Zooals Dr. Schaepman de redenaars-
lip had, zoo. heeft Dr. Kuyper de heer-
scherslipen dit is ©en der merkwaar
digste zijden van dit forsehe en aan
trekkend© gelaat van dezen protestant-
schen leeraar, altijd in strijd, voortreffelijk
•en geducht schrijver, meeslepend en ge
wild re denaar, met bekwaamheid en
diepen blik in heit staatkundige, dat deze
zucht naar gezag, velen zeggen deze
geest van Jieerschzueht en dwingelandij,
niet weinig bijgedragen heeft tot den
waren haat, die velen hem hebben toe
gedragen ©n toedragen. Want dat is juist
het moeilijk©, wanneer het betreft ©en
talent dat aan het genie grenst, om te
beoordeelen waar het natuurlijk over
wicht eindigt en de overheersching b©gint.
In tall'e geval, deze man, die in zich
alleen peen partij en een staatkunde ver
tegenwoordigt, (heeft blijk gegeven van
teen ongelooflijke werkzaamheid ten heeft
©en (buitengewone, taak vervuld. Her-
nieuwer van de Nederlandsche Kerk,
Weeft hij talrijk© werken van protes-
tantsch'e theologie geschreven, i&n oim
zich Ween ©en nieuwe klerk verzameld.
Op staatkundig terrein heeft hij zijn partij
g'eheel .er boven op gebracht, haar een
bewonderenswaardige organisatie en een
volledig program gegeven. Hij stichtte
een gymnasium ©n bekroonde zijn arbeid
op schoolgebied door een Vrije Univer
siteit, waarvan hij de eerste rector was.
En toen in 1905 tengevolge van de
verkiezingen zijn ministerie viel, trok fiij
zich eenigien tijd terug in den buitensten
omtrek van het staatkundig leven, maar
weldra hernam hij zijn plaats, aan het
hooid van de Antirevolutionaire partij,
die hij voortgaat met rapte hand te he
rstaren.
x) Zie de Nederlandsche vertaling: „De poli
tieke partijen in Nederland en de Christelijke
Coalitie" door Paul Verschave (Kampen J. H.
Kok 1911) blz. 46 en 47.
Vredesonderhandelingen.
Goed ingelichte, kringen bevestigen, dat
Resjid pasja, de minister van handel,
met een zending bij de Italiaansche onder
handelaars is belast. Italië zou onder
zeker voorbehoud de voorstellen hebben
aangenomen.
GENEVE, 26 September. Bij het passee-
ren van Ouchy hebben de leden van het
vredescongres een commissie afgevaar
digd om aan de Italiaansche en Turksche
gezelschap ter wereld hebben in boeken.
Het grootste voordeel, dat wij aan boeken
ontleenen, komt niet altijd door datgene,
wat wij ons ervan herinneren, maar door
hetgeen zij ons ingeven. Een goed boek is
dikwijls gelijk aan een lont, die het kruit
in ons doet ontbranden. Er zijn ontplofbare
stoffen genoeg in ons, als wij ze maar kun
nen bereiken Een goed boek of een goed
vriend west dikwijls de in ons verborgen
mogelijkheden op. Dikwijls vinden wij in
boeken, wat wij dachten en veelden, als
wij ons maar hadden kunnen uitdrukken.
In boeken leeren wij ons zeiven kennen.
Velen onzer denkbeelden ontleenen wij
aan die boeken, waarvan wij het meeste
houden. De schrijver, aan wien wij de voor
keur geven, is onze beste onderwijzer wij
bezien de wereld door zijn oogen. Indien
wij gewoon zijn, boeken te lezen, die ver
heven zijn van toon, zuiver van stijl gezond
van redeneering en helder van inzicht, dan
ontwikkelt onze geest dezelfde eigenschap
pen. Indien wij daarentegen onbeduidende
of slechte boeken lezen, dan neemt onze
geest de fouten en gebreken van het boek
over. Wij kunnen ons evenmin onttrekken
gedelegeerden een adres te overhandigen,
waarin de wensch wordt uitgesproken
voor het tot stand komen van een voor
beide landen eervolle schikking.
(N. R. Crt.)
Een schip in beslag genomen.
ROME, 26 September. Het Giornale
d'Italia meldt, dat het havenbestuur van
Catania het Turksche stoomschip Maria
Gosette, geladen met gi'aan en varende
onder Engelsch© ylag, in beslag genomen
heeft.
De Italiaansch Vloot.
De Italiaansche vloot kruist, naar men
op de Parte verklaart, voortdurend in
den omtrek van Chios .en nadert den
toegang tot de haviein van Smirna, maar
blijtt buiten schot van de kanonnen.
De Italiaansche schepen houden de
koopvaardijvaartuigen scherp in het oog.
FK AA Kit 1.1 K.
Hervé. Over dezen pas uit de gevan
genis vrijgekomen anti-militairist Hervé
schrijft de Parijzer correspondent van „De
Maasbode" dato 26 September het vol
gende aanzijn blad
liet is met Hervé gegaan, zooals met
zoovele volksmenners en drijvers. Zij
zweepen het volk op tot dolzinnig wor-
dens to.e. Dan, in een oogenblik van be
zinning, willen zij enkele stappen terug,
omdat zij zelf bevreesd worden. Doch
dan keert zich tegen hen in het bijzon
der de haat der onverzoenlijken; de af
keer der broeders, di© „zuiver zijn in
de leer". Hervé was .eens een der hef
tigste anti-militadristen, die de desertie
predikte en den opstand tegen het vaan
del. Twee jaren gevangenisstraf hebben
hem. iets of wat gekalmeerd. Thans wil
hij het leger doordringen van zijn anar
chistische denkbeelden. Geen desertie dus,
geen opstand, maar ©en propageexen zij
ner denkbeelden in het leger. Hij wil
ook geen „anti-patriot" meer genoemd
worden, h'ij is slechts .een „internatio
naal". Genoeg, om hem den onverzoen
lijken haat der „zuiveren in de leer"
op den hals te halen.
Gisteravond zou hij voor het eerst weer
spreken in de „Salie Wagram". Een zeer
gemengd publiek. Dames in ruischende
toiletten op de tribune; apachen met slui
ke haren en wilde oogen beneden in de
zaal. Nauwelijks is de vergadering ge
opend, of het schouwspel begint. Ge
schreeuw, gejoel, gegil, gefluit, gesis
het is een leven als een oordeel. En
kele partijgenooten van Hervé willen de
orde herstellen. Dan klinken er vier kor
te knallenrevolverschoten. Een lamp
breekt en rinkelend valt er glas naar
beneden. Overal dringt mien naai- den
uitgang; er worden stoelen omvergewor
pen, een dame valt flauw en wordt on
der het krijschende rumoer weggedra
gen. Dan slaagt Hervé er in het kabaal
te overschreeuwen en voor enkele oogen-
blikken wordt het wat stiller in de zaal.
Elk oogenblik .echter wordt de redenaar
onderbroken door opmerkingen en iro
nische gezegden. Wanneer de onrust weer
sterker wordt, trachten zijne partijgehoo-
ten do „orde" te herstellen. Doch nu
wordt 't meenten®. Er klinken weer revol-
aan den invloed van hetgeen wij lezen,
als aan de lucht, die wij inademen. De
richting van menig leven ten goede of ten
kwade is vaak door een enkel boek bepaald.
De boeken, die wij in onze jeugd lezen, heb
ben den meesten invloed op ons. De beste
boekeu zijn die, welke ons het meest ver
heffen en ons het meest aansporen om zelf
iets te doen en te zijn. De beste boeken
zijn die, welke ons in hoogere regionen voeren,
waar wij een zuiverder atmosfeer inademen.
Evenals wij enkel behoorden om te gaan
met menschen, die ons tot edeler daden
inspireeren, zoo moeten wij ook slechts zulke
boeken lezen, die eene verheffende kracht
hebben en die ons aandrijven, met ons zeiven
en van onze gelegenheden te woekeren.
Menige knaap is naar zee gegaan en is
een zwervend leven begonnen onder den
invloed van Marryat's werken
Menig man heeft een misdaad bedreven
tengevolge van den gistenden invloed van
een slecht boek, gelezen in zijn jeugd. Ik
las onlangs in een der jaarlijksche ver
slagen welke de geestelijke, met het bezoek
van de gevangenis van Newgate te Londen
is belast, aan den Lord Mayor uitbrengt,
RONA
verschoten; er worden messen getrok
ken en men slaat er met stoelen op in.
Het is een gevecht; menschen worden
weggebracht. Een man heeft het gelaat
vol bloed, da,t afdruppelt op den
vlo.er
Temidden van dit alles staat daar op
de estrade die zwarte sombere man me't
de armen gekruist o,ver de borst, neer
te zien op die golvende menigte, die
handgemeen is geraakt. Wat gaat er in
hem om? Wat denkt hij wel, nu hij hiel
de vruchten van zijn werk aanschouwt?
Is 't verachting, is 'thaat, is 't droefheid
misschien, waarmede hij neerziet op die
samienklittende menscbengroep Hoe 't
ook zijaan moed ontbreekt 't hem ze
ker niet. Want geen spier vertrekt op
zijn gelaat; er is geen verwikken of be
wegen in die steenen gestalte
Dan keert langzaam de kalmte terug.
De ebbe volgt op den vloed. En Hervé
kan Ihiet woord nemen en ofschoon nog
herhaaldelijk onderbroken, zijn rede ten
einde brengen. Dan volgt het debat. En
wanneer Hervé dit beantwoorden gaat,
is de vergadering zeer tam geworden.
De meeste tegenstanders toch schijnen
de zaal verlaten te hebben. De rest in
teresseerde ben blijkbaar niet meer. Zij,
die nog bleven, zijn dicht om het po
dium geschaard en 't lijkt thans een bij
eenkomst van een gezellig keuvel-college.
De balans van den avond is: acht ge-
'wonden, over het algemeen nogal niet
ernstig. Zoo blijkt 'ttoch maar gevaar
lijk de algemeen© ontwapening en het
anti-militairisme te prediken. Het gevolg
is, dat er bloed gaa,t vloeien. Dat is de
ironie in den loop der wereldse!» din
gen. Dat zal Hervé ook nog wel eens
in gaan zien. Want h,oe 't ook zijeen
domkop is hij niet en 'tzou mij niet
verwonderen, dat deze man, met zijn vast
beradenheid en meesleepende talenten, in
dit felbewogen land nog een toekomst
heeft. Het is een naam om te onthou
den: Gustave Hervé.
dat vele knappe jongens van fatsoenlijke
familie, die hij in de gevangenis aantrof,
allen zonder onderscheid geweon waren
geweest, goedkoope tijdschriften en boeken
van minder allooi te lezen die uitgegeven
worden „voor het genot van jongelieden
van beiderlei kunne".
Ik desk dat de geestelijken van andere
gevangenissen ook wel gelijke getuigenis
zullen afleggen.
Indien ik een jongmensch aantref, die
een hartstochtelijk liefhebber is van het
lezen van lectuur uit de rechtzaal of ander
nieuws van crimineelen aard, dan verwon
dert het mij geenszins als ik na betrekkelijk
korten tijd verneem, datzjjn naam voorkomt
in de verslagen van de rechtbank. Mij heeft
eens een hooggeplaatst rechterlijk ambtenaar
verklaard, dat bijna alle jongens die voor
de rechtbank verschenen, hun val te danken
hebben aan onzedelijke lectuur. Het is
toch een axioma, dat de menschen niet
beter zijn dan de boeken die ze lezen.
Men zegt dat Voltaire op vijfjarigen
leeftijd een sceptisch gedicht las en dat de
indruk, dien dit op hem maakte, hem de
aartsspotter deed worden zijner eeuw.
ITALIË.
Roode dieven. Een der kopstukken
van de Italiaansche socialisten, Bernar
dino Verro; voorzitter van een landbou
werscoöperatie in Corieone, op Sicilië,
die te Rome was aangekomen om een
socialistisch congres bij te wonen, is daar,
tot schrik van al zijn partijgenooten, ge
arresteerd. Verro wordt beschuldigd voor
150.000 francs vftlsche wissels te heb
ben uitgegeven en zijn landhouwcoöpe-
ratieve zoozeer bestolen te hebben, dat
zij failliet zal gaan. Nog verschillende
andere socialisten, die te lange vingers
hebben gehad, zijn aangehouden.
(Msbode.)
IMATNAHl.AM».
Te Merseburg zijn Dinsdag 38 menschen
door worstvergiftiging aangetast, Woens
dag was 't aantal vergiftigden tot 83 geste
gen. De politie heeft de vleeschhouwerij
die de worst geleverd had, gesloten.
Te Keulen zijn er nog 20 niet ernstige
gevallen van vleeschvergiftiging hij ge
komen. Het getal vergiftigden bedraagt
nu dus 90.
BVNLAND.
De scheepsramp op de Dwinla.
Nadere bijzonderheden omtrent de
scheepsramp op de Dwina melden, dat
de kapitein van de „Obnowka" op het
oogenblik der botsing, met een ander
schip, stomdronken was. Ook de meeste
passagiers waren dronken en zoo kwam
het dat 47 passagiers, meest arbeiders
van de „Obnowka", die in zeven minu
ten zonk, verdronken en ac.ht bij de pa
niek werden doodgedrukt. Vijftien ande
ren, de „Obnowka" had 120 passa
giers aan boord worden nog vermist.
Zie verder Tweed© Blad.
Ben jongen liet eens aan een vriend van
hem een boek zien, vol van onzedelijke
woorden en afbeeldingen. Hjj had het slechts
eenige oogenblikken in zjjn handen. Op
lateren lteftjjd bekleedde hjj een hooge
betrekking en jaren daarna vertelde hg
aan een zijner vrienden, dat hg gaarae de
helft van zjjn vermogen zou willen geven
als hg het boek nooit gezien had, want die
onzedelgke afbeeldingen drongen zich soms
op deheiiigsteoogenblikken aan zgn geest op.
Wie zal kunnen zeggen hoeveel misdaden
in het afgeloopen jaar begaan werden door
menschen die reeds jaren lang begraven
zjjn? Hun boeken, hun afbeeldingen, hun
slechte voorbeelden leven in al wat zjj
bereiken en sporen tot slechte daden aan.
De schrjjver van een zedeloos boek is
meer misdadig dan een moordenaar en
echtbreker, dan een giftmenger en brand
stichter. Zooveel te misdadiger als hg
slachtoffers maakt in elk onschuldige, die
zijn boek in handen krggt en die, even
misdadig geworden als hg, weer de
misdaad doet voortleven in elke ziel welke
hij verkankert door de zonde.
(„Huisgezin.") S. O. M.
