No. 149.
Zaterdag!16 December 1911.
Zevende Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-,JOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
3Ü1TOLAHD.
Dit immer bestaat uit 8 hladzjen.
EERSTE BLAD.
DE OORLOG
tusschen Italië en Turkije.
UIT ZEELAND.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes ƒ0.75, daarbuiten 0.95.
Afzonderlijke nummers 5 oent,: dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoortstraaf C 209, GOES.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prije.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Gt. h contant.
Wie zich met ingang van I Januari a.s.
op ons blad abonneert, ontvangt de tot dien
datum verschijnende nummers gratis.
De Administratie.
„Graag op Baantjes".
Bij de drukkerij ,,'t Kasteel van Aem-
stel" te Amsterdam is verschenen „Graag
op Baantjes", overgenomen uit het dag
blad „De Tijd".
Dat boek van 179 bladzijden wenschen
wg in het bezit vian al onze Katholieke
Propagandaclubs, kiesvei'eenigingen, deba
tingclubs enz., niet omdat het boeiend
geschreven is, oi neen, want het bevat
schier niets dan cijfers en statistieken,
maar omdat daar zwart op wit staat uit
gedrukt, hoe wij, Katholieken tot op den
huidigen dag door' het liberalisme in het
vrije Nederland zijn behandeld als een
tweede-rangsvolk, als Heloten, op wie
het Duitsche woord werd toegepast
„Zahlen und Maul halten". Hoe alle pos
ten van eenige beteekenis schier uitslui
tend door de aanhangers der vrijzinnig
heid werden bezet pn alleen daar waar
het niet anders kon, den Roomschen een
baantje werd toegeworpen, als aan ©en
hond 'een been.
Daar lezen wij, dat de Katholieken in
Nederland meebetalen voor de kostbare
salarieering van 204 Rijkshoogleeraren
aan de universiteiten, waarvan er drie
zegge en schrijve drie heele Roomsch
zijn.
Dit is maar één voorbeeldje doch het
boek vloeit er van over.
Schaft U dan aan, gij allen die belang
stelt in de openbare zaak, dit hoogst ac-
tueele gedenkschrift van de weldaden on
zer, liberale regeerders in de vorige dec-
cenniën, vooral gij Katholieken, die gaarne
het liberalisme toelonkt, die vindt dat
het zoo gekleed, zoo deftig staat als man
U voor vrienden der vrijzinnigheid aan
ziet, koopt het boek „Graag op baantjes",
lees h&t. bestudeert bet en.., schaamt
U, dat gij de heerlijke Katholiek© begin
selen onder de bank hebt gestopt om een
partij te believen, die de meest elementaire
wetten Van gelijkheid en rechtvaardigheid
met voeten treedt, wanneer zij het heft in
handen heeft.
Iets voor Zeeuwsch Vlaanderen.
(Ingezonden).
Thans is weer de tijd aangebroken,
waarop zoo zachtjes aan voor de nieuwe
kiezers moet gezorgd worden.
Vooral moet gezorgd worden voor die
personen, die zichzelf moeten aangeven.
Doch 'er zijn er zoowelen onder onze
Rooimsche jonge mannen, die zicli niet
eens een gang naar het stadhuis getroos
ten om op de lijst te komen. Er zijn
onder de onzen nog zulke „lakschen".
Ze zijn wel uitnemend Katholiek,
maar of de meesten uitnemend politiek
zijn, betwijfelen we.
Daarom moeten zulke personen opge
zocht worden.
We moeten ze inlichtingen geven,
hoe, waarom en op welke wijze ze op
de kiezerslijst moeten komen.
Nu weten we wel, dat er plaatsen zijn,
waar voor die zaken goed gezorgd wordt,
maar er zijn ook onkel© plaatsen (we
zullen ze niet met namen noemen) waar
zulks veel te wenschen overlaat.
Welnu, ontwikkelde Katholieken, die
met de Kieswet op de hoogte zijt, zorgt
dat uwe mede-strijders ook hunne rech
ten verkrijgen door het stembiljet!
Bezoekt die personen, vult de model
len in en brengt ze zelf naar het stad
huis
Wij zelf moeten ier immers; voor zor
gen, want onze tegenstanders doen het
niet.
Neen, als die er ons af kunnen houden
zullen ze het niet laten.
We herinneren ons de geschiedenis toch
nog wel van die R.-K. kiezers, uit Bel
gische ouders geboren, die over eenige
jaren van de lijst werden geschrapt 1
Die vlieger is evenwel niet opgegaan.
Laat dit ons een spiegel zijn!
Welnu, R.-K. propagandisten, maakt in
deze lange avonden lijsten van de per
sonen, die op de lijst kunnen.
Vraagt modellen, die kosteloos ter secre
tarie verkrijgbaar zijn en vult ze in.
Dan zullen onze gelederen, versterkt
worden en gij zult meegeholpen hebben,
om ons de overwinning te doen beha
len! V.
De Toestand in Turk ij e.
BERLIJN, 14 December (Part.) Volgens
een telegram aan de National Zeitung uit
Saloniki neemt de opwinding in Albanië
een ernstig karakter aan. De Malissoren
zouden uit Italië 2000 mauser-geweren ge
kregen hebben.
KONSTANTINOPEL, 14 December, Een
iradé (regeeringsbesluit) kondigt den staat
van beleg af in lchtil en Koeproeloe.
De Dardanellen.
'BERLIJN, 14 December (Part.) Volgens
den correspondent van Heer und politik
zijn er 30,000 man naar de Dardanellen
getogen. Daaronder zijn 12,000 man ar
tillerie en 14,000 man infanterie. De forten
hebben een groot aantal kanonnen ge
kregen, n.l. 118 stuks. Daaronder zijn G
Krupp-kanonnen van 35 c.M. Ook is in
d© zeeëngte de Turksche vloot samenge
trokken. Torgoet pasja heeft het bevel
over de troepen.
Ook de mijnversperring is nu in orde.
Met het oog op de scheepvaart heeft
Turkije slechts contactmijnen gebruikt, die
door een electrische geleiding van het
land af tot ontploffing kunnen worden
gebracht. Men verwacht, dat Turkije door
deze maatregelen in staat zal zijn een
aanval van Italië af te slaan.
De onrust van Turk ij e.
De overlieden gaan voort met het nemen
van allerlei voorzichtigheidsmaatpegelen,
uit vrees voor dynainietaanslagen. Te Kon-
stantinopel zijn een paar Bulgaarsche on
derwijzers in hechtenis genomen, daar zij
van booze plannen verdacht worden. In de
wijk lvotsjana te Saloniki is een dyna-
mietbom gevonden. Er hebben talrijke
arrestaties plaats.
D e houding van T u r k ij e.
Uit Konstantinopel wordt gemeld:
Te Saloniki is nog geen order tot uit
zetting tegen de Italianen Uitgevaardigd,
maar men is bezig met het opmaken van
lijsten van alle bewoners van Italiaansche
nationaliteit.
Gevolgen van den Oorlog.
In een brief uit Jeruzalem aan de
„Köln. Volkszig." wordt medegedeeld,
dat de gevolgen van den Italiaansch-
Turkscben oorlog in die stad daarin be
staan, dat de zaken zoo goed als geheel
stilstaan en het vreemdelingenverkeer vol
komen heeft opgehouden.
„Ofschoon men thans zoo goed als in
eiken anderen tijd" zoo wordt in den
brief verder gemeld „de heilige plaat
sen van Palestina ongestoord zou kun
nen bezoeken, schrikt toch blijkbaar al
leen de gedachte aan den oorlog de pel
grims en vreemdelingen af.
„Ons postverkeer met Europa liet reeds
vroeger veel te wenschen over, daar men
zelden meer dan tweemaal per week brie
ven kon verzenden. Thans komen ook
de Italiaansche postbooten niet aan en bij
bet naderen van den stormachtigen win
tertijd moeten wij er ons op voorbereid
houden een volle week of langer op de
Europeesche post te wachten.
„Daarbij komt, dat in Jaffa onverbid-
dellijk alle postpakketten worden achter
gehouden, die niet van een bewijs van het
handelsgerecht, het stadsbestuur of het
politiebestuur van de plaats van afzen
ding zijn voorzien, waarin de afkomst
wordt aangegeven: anders worden ze als
Italiaansche waren beschouwd en met 100
pet. meer invoerrechten belast. En bet
helpt niet, dat de waren door vertraging
in de aankomst bederven, noch dat het
Kerstartikelen zijn. Ofwel een bewijs van
afkomst, of 100 percent invoerrechten
meer! Geheele bergen postpakketten moe
ten zoo reeds in Jaffa opgestapeld lig
gen en voor het grootste deel bederven".
De Italiaansche Vloot.
Naar de wali van Adrianopel meldt,
hebben den 8sten en 9den dezer ltali-
aanscho oorlogsschepen in den nacht met
zoeklichten de kust bij Gümürdsina be
schenen.
De moetessarif van Adalia (Anatolië,
Az. Turkije) heeft naar Konstantinopel ge
seind, dat in den nacht van den 9deu
dezer 3 onbekende oorlogsschepen, uit de
richting van Alexandrië komende, Fineka
op een afstand van 10 mijl in de richting
van Rhodus voorbij waren gevaren.
FBAMKRIJK.
De Fransch-Duitsche overeen
komst in de Kamer. Men seint uit
Parijs: Donderdag, de eerste dag van dis
cussie in de Kamer over het Fransch-
Duitsche vergelijk heeft, ondanks eenige
onrustige beweging gedurende de rede van
de Selves, ©en yrij kalm en vrij goied
verloop voor de regeering gehad. De Mun
(Katholiek afgevaardigde) had veel rede-
naarssucces, al werd zijn motie tot uit
stel verworpen. De vergadering ken
merkte zich vooral hierdoor, dat vrijwel
alle sprekers met klem betoogden, dat
de onderhandelingen met Spanje in har-
telijken geest en met eerbiediging van
Spanje's waardigheid gevoerd moesten
worden.
IIIAKOKH O.
De schipbreuk van de „Delhi".
In ons vorig nummer meldden wij onder
laatste berichten de schipbreuk van het
Engelsche stoomschip „Delhi" bij Kaap
Spartel aan de Marokkaansche kust, jnet
aan boord de hertogin van Fife en fa
milie. Dezen werden aan land gebracht
door een reddingsboot van het oorlogs
schip Duke of Edinburgh. De rediding was
zeer moeilijk. Naar de Times pit Tandzjer
verneemt, hadden de hertog en hertogin
van Fife en hun dochters niet eens tijd
zich te kleed-en. Enkelen hadden over hun
nachtgoed de eerste de beste jas aange
trokken, die zij machtig werden. Het kostte
veel moeite in de boot te komen. De
prinses en haar dochters moesten zich
laten vallen en werden opgevangen. Toen
do boot nog een eind uit den wal was,
begon de branding haar te vullen, en
hoo hard de hertog en anderen werkten
om het water te loozen, de boot liep vol
en zonk. Allen hadden zwemgordels aan
en bleven dus drijven, maar werden vree-
selijk door de golven heen en weer ge
slingerd. Prinses Alexandra verdween een
oogenblik onder water. Met groote inspan
ning echter en nadat in het ondiepe water
de vorstelijke personen van de been-en
werden geslagen, kwamen zij behouden
aan land.
Nader meldt men uit Tang-er:
De hertog en hertogin van Fife hebben
een vrij goeden nacht in het Engelsche
gezantschap doorgebracht. Zij houden het
bed en bezitten geen eigen kleeding-
stukken.
De redding van de passagiers van de
„Delhi" was Donderdagmorgen voleindigd.
Men hoopt do lading te kunnen bergen,
doch het schip is verloren.
De Fransche kruiser „Friant" deed al
het mogelijke voor de redding van de
passagiers der „Delhi" -en bracht er velen
behouden aan land. Toch sloeg één red
dingsboot om waarbij zes Fransche ma
trozen verdronken.
De Engelsche regeering heeft den jEn-
gelschon gezant te Parijs opgedragen haar
dankbetuigingen aan de Fransche natie
over tc brengen voor het ridderlijke op
treden bij de pogingen tot redding van
do passagiers van de „Delhi" en de be
tuiging van haar groote deelneming met de
omgekomenen.
ITALIË.
S c h i e t ong eluk.
Bij schietoefeningen, die in de haven
van Tarente werden gehouden is een hou
witser, die op het dek lag van den torpedo-
vernieler „Perseo", onverwachts ontploft.
Drie manschappen werden ernstig gewond
en moesten naar het militair hospitaal
worden overgebracht. De „Perseo" werd
ernstig beschadigd en is naar de dokken
gesleept om gerepareerd te worden. Men
zal een onderzoek instellen naar de oor
zaken van die ontploffing.
Goes. Door den heer L. A. Knitel alhier
is eervol ontslag aangevraagd als lid van
het Burgerlijk Ambestuur.
De bejaarde weduwe H., woonachtig
op den Molendijk alhier, werd gisterenavond
door hare bloedverwanten gemist Tegen
zes uur had men haar nog zie» wandelen
bij „Havenzicht'' aan den Poldersohen weg.
Het zoeken bleef vruchteloos. Hedenmorgen
zagen enkele lieden bij „Havenzicht" een
hoed drijven op het water. Er werd spoedig
gedregd en men haalde het lijk der weduwe
op- Het lichaam was reeds verstijfd en de
handen waren week, waaruit bleek, dat
de ongelukkige reeds langen tijd in het
water had gelegen. Per brancard werd
het lijk naar het gasthuis vervoerd.
Men weet niet of men hier met een
ongeluk of een wanhopige daad te doen heeft.
De Esperanto-Tentoonstelling.
(Van onzen specialen verslaggever.)
Heden en morgen hangt aan de „Prins
van Oranje" de groene Esperantovlag uit
met het groene kruis op een wit veld in
haar rechten bovenhoek. Ze noodigt uit
tot binnengaan in het van ouds vermaarde
koffiehuis waar de Esperantotentoonstelling
wordt gehouden. Wij hebben eenige minu
ten in de voorzaal vertoeft, en met groote
belangstelling, dank zij de vriendelijke
toelichting van den heer Valkenburg en
mejuffrouw H. J. Roskes, van velerlei be
langrijke zaken kennis genomen. Het is
ons onmogelijk in een kort bestek, als ons
voor dit verslag is toegestaan in bijzonder
heden af te dalen, en ook maar op een
klein deel van het daar geëtaleerde de aan
dacht te vestigen. De lezer neme zich slechts
voor zelf eens te gaan kijken. Hjj al er
op 't gebied van boekwerken, photo's,
ansichtkaarten en reclames veel opmerken
dat zjjn belangstelling wekt en een
overzicht geeft van hetgeen de Esperan
tisten over de geheele werelu nu reeds
met hunne vreedzame propaganda hebben
bereikt. Aan den wand hangt het portret
vau den grond egger van het Esperanto
dr. Zamenhoi te Warschau, die het
Esperanto zjjn schepping! aan de
gemeenschap heeft afgestaan, zoodat het
het gemeenschappelijk eigendom van de
geheele wereld is geworden. Er wordt dan
ook en hierop zjj alle nadrukgelegd
door niemand in de Esperanto-beweging
iets aan verdiend, allen werken daaraan
geheel belangeloos.
Het portret van den stichter, die juist
heden zjjn 52en verjaardag viert, wordt
omgeven door een tweetal wandteksten in
Esperanto zjj zjjn te koop I meldende
hij die als vriend hier binnengaat, komt
nooit te vroeg maar steeds te laaten
onwetendheid is de bron van alle kwaad.
De Alkmaarsche, Haagsche, Groenloosche
en andere Esperanto clubs zonden een en
ander in dat van krachtig leven en werken
getuigt. Men ziet de portretten van deze
clubs verschillend andere groepen, ais van
een Amsterdamsche Werkliedenvereeniging
Onder de inzendingen van buitenlandsche
Esperantisten trekken die van de Ant
werpenaars het meest de aandachtonder
anderen van de politieagenten. Eu van
de Nederlandsche is met name Alkmaar
met eere vertegenwoordigd. Alleraardigst
is de photo de ezel met een bord op den
rug waarop staatWaarom wil ik geen
Esperanto leeren En sen ander photo
waarop hjj 't antwoord geeft de keer
zijde van 't bord om lat ik een ezel
ben.
Een photo van vier Alkmaarsche Es
perantisten die bjj een stedelyken Quar
tetten-wedstrjjd te Alkmaar den 3sn prjjs
wonnen met het Esperanto-lied. Voorts is
daar een borduurwerk „Eendracht maakt
macht" van een Alkmaarsche Esperantiste,
enz. enz.
Uit den Haag zagen wjj een kaart van
het R. K. Congres; voorts een versierden
tramwagen van 't spoor- en trampersoneel
op 31 Aug.
Nog zagen wjj sigarenzakjes, toegangs
bewijzen (o.a voor een bioscoopvoorstelling
te Antwerpen) diploma's, o.a. gelijk die op
alle openbare scholen in Frankrjjk waar
het onderwjjs in Esperanto verplichtend
is bjj 't verlaten der school worden
afgegevenBraila-(blinden)Bchrift in Espe
ranto.
Uit statistieken bljjkt de voortgang dien
het Esperanto maakt. In 1889 nog gsen
30; in 1911 ruim 3000 Esperantisten.
Frankrijk, Duitschiand en Engeland staan
op de lijst bovenaan, als om te bewjjzen
dat in deze landen met hun zoo algemeen
verbreide talen de behoefte aan een
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot aan den avond van 16 Deo.
Meest matige zuidelijke tot oostelijken
wind. Gedeeltelijk bewolkte lucht Kans op
regen, vooral in het zuidwesten. Weinig
verandering van temperatuur.
wereldtaal toch nog het grootste is. Het
aantal landen waar het Esperauto wordt
beoefend, klom sinds 1888 van 1 tot 108.
Sommige bijzonderheden worden hier
vereemgd Aan boord van de „Vaderland"
van de Red Star Line verscheen op 13
Aug. jl. het menu in Esperanto. De North
Estern Railway in Engeland geeft haar
spoorkaartjes uit aan den achterkant in
Esperanto. De Russische ballingen ln Si
berië leeren ook deze taal, ook hunne
kinderen. Zij hebben ook een muziekcorps
in Esperanto. Het personeel van het Roode
Kruis iu Spanje moet zich van Esperanto
bedienen.
Van verschillende firma zagen wjj de
reclames in Esperanto. O.a. Clement Bayard
de Schrjjfmacüine de Ideaal machine de
Naaimachine van Seidel en Naumann te
DresdenTobler te Berljjn (omslagen)
Yost Type writherde bekende Reisgids
Lisonneen anderen Jean M. Neil (en
Hretagner) zingt alleen in Esperanto.
Nog zagen wij 84 bladen in Esperanto
over de geheele wereld uitkomen. Carica
ture» van hoofdpersonen in de Esperanto-
beweging. Portretten van vijf vliegeniers,
die Esperanto beoefenen. Een inzending
ansichten van v. Brussel te De Bildt (U.)
„Esperanto verheerlijkt" is een aardige
typeering van hetgeen de inzender van
deze wereldtaal verwacht.
Een ruime beschrijving verdient de étalage
der Vereeniging U. E. A., die de Handels
belangen behartigt. Van die vereeniging,
atdeeling Informatie-bureau, is men lid voor
45 cent per jaar, en ontvangt daarvoor alle
mogelijke inlichtingen, o.a. omtrent soliditeit
van firma s; ook Iran men in alle mogelijke
landen in Esperanto advorteeren; de ver
eeniging moet zich daarmee belasten, en
doet dit dan ook gaarne. Zij heeft een
flinke organisatie voor vreemdelingenverkeer
en geelt velerlei uit op dit gebied, met
plaats beschrij ving.
Bijzonder eervolle vermelding verdient
de ledenlijst der Goesche atdeeling, door
den secretaris den heer Valkenburg, keurig
gepenteekend en geïllustreerd.
De afdeeling telt 30 leden.
Onder de reclame-artikelen onzer sladge-
nooten trokken de aandachtde Esperanto-
sigaren van H. M. de Jonge; de Esp,-
chocolade van A. A. Bomer; de Fortega
(Esp.-thee) van Ötokinans; en tal vanEsp.-
uitgaven uit den boekhandel van firma M.
D. Dekker Jr.
Vlissingen. Zondagavond 1.1. vierde de
R. K. Militairen vereen. „St. Mauritius"
feest, ter gelegenheid van de opdracht van
ongeveer 25 nieuwe leden, terwijl pen bijna
evengroot aantal oudere leden hunne op
dracht vernieuwden. Onder liet plechtig
lof werden de nieuwe leden door den
directeur, den WtelEerw. heer H. Pieterse,
plechtig met het insigne der vereeniging
omhangen en als lid aangenomen.
Tegelijkertijd vernieuwden ook de leden
der vereeniging „Voor Eer en Deugd" hun
jaariijksche opdracht.
Na het lof was voor de militairen een
feestavond bereid in het vereenigingslor-
kaai. Onder de verdienstelijke leiding van
sergeant Ego, die voor deze gelegenheid
van Betgen op Zoom was overgekomen,
werden door de feestvierende militairen
verschillende liederen en muziekstukjes
ten gehoor© gebracht. De WelRerw. direc
teur sprak nog een opwekkend woord tot
„zijn jongens" qm hen aan te sporen
trouwe leden der vereeniging te blijven,
dankte de heeren Commissarissen voor
hunne steun en medewerking en in het
bijzonder sergeant Ego voor zijn verdienst-
volle leiding der feestelijkheden. Nadat de
feestelijkheid met gemeenschappelijk
avondgebed was gesloten, beerde ieder
een ten hoogste voldaan huiswaarts.
(Wij ontvingen dit bericht te laat om het
nog in ons vorig nummer in te lasschen.
Red..)
Hedennacht is bij het Leugenaars-
hoofd het Engelsche stoomschip „Ashton"
omhoog gevaren. Met hoog water is het
schip hedenmorgen vlot gekomen, waarna
de reis werd yooj-tgezet.
