No. 131
Zaterdag 4 November 1911.
Zevende Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-,JOEHSDAG- en VRIJDAGAVOND.
BINNENLAND.
1 nimmer bestaat uit 8 blaflziiden.
EERSTE BLAD.
UIT ZEELAND.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent,; dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 'a namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoortstraaf C 209, GOES.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 1—5 regels f 0.50ieders regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berefaend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Gt. k contant.
V* Beroering.
De openbare Katholieke wereld in ons
vaderland is in beroering gebracht door
de rede, welke onze bekende voorman
Mr. P. Aalberse op den jongsten Katho
liekendag te Amsterdam heeft gehouden
en waarin hij', misschien wat onvoorzich
tig maar niet onjuist, heeft gewezen op
eenige wondeplekken in onze sociale en
politieke organisaties, welke hoe eer zoo
beter dienen geheeld te worden, wil onze
Katholieke partij ook intensief even hecht
en degelijk blijven, als zij! zich naar bui
ten vertoont.
De liberale pers is hierop gretig aan
gevallen en thans circuleert in haar groote
en kleine organen een reeks beschouwin
gen over de rede van Mr. Aalberse en
worden daaraan allerlei conclusies en ge
volgtrekkingen vastgeknoopt. Natuurlijk
verscheen weer in de „Nieuwe Rotter-
damsche Courant" een beschouwing „van
Katholieke zijde". Eigenaardig, dat in dat
liberale orgaan steeds, wanneer er in ons
iets (te laken valt of schijnt te vallen,
een gedienstig „Katholiek" zijn licht
laat schijnen, maai' wanneer er in ons iets
te prijzen of te huldigen v!alt, die „Ka
tholiek" zwijgt ials een mof.
Een en onder geeft ons te denken en
(loet ons betrouwen in die „Katholieke
zijde" nu juist niet stijgen.
Wij' kunnen ons de blijdschap der' li
beralen over deze beroering in het
„zwarte kamp" best voorstellen, maar zij
is toch wel wat al te kinderlijk, waar
zij instemt met de „Katholieke zijde",
die beweert, dat in werkelijkheid de
Roomsche partij „droevig verdeeld" en
„jammerlijk verslapt"is. Hier wordt
de wensch voor de werkelijkheid geno
men.
Immers, ook op de Katholieke partij is
zoowel als op iederen mensch het woord
van den dichter van toepassing„nil
humani a me alienum puto", „ik acht
niets menschelijks mij vreemd".
Ook daar. kan zich een meer of min
dere heftige wrijving openbaron, resul
taat van de hotsing van verschillende)
opiniën, die in de!n boezem dier partij
ontstaan. Wij zijn menschan, geen enge
len, en zoo is het mogelijk, zelfs waar
schijnlijk, dat onder de leiders en voor
gangers de een dit voor het juiste houdt,
de andere dat, een ieder voor zich over
tuigd is flat z ij1 n argumenten de beste
zijn. Het ons allen ingeboren eigen supe
rioriteitsgevoel, gevoegd hij het duiveltje
der jaloezie kan allicht voor tijd en wijle
tot schermutselingen, tot eenigheid e!n
verwijdering van elkander aanleiding ge
ven. Wij zeggen: voor tijd en wijle, want
ten slotte zal het groote, machtige Ka
tholieke beginsel, zoo schoon omlijnd door
de woorden van den grooten Augusti,-
nus: „in het twijfelachtige vrijheid, in
het noodzakelijke eenheid, in alles de
liefde", de oneenige elementen weer bij
elkaar brengen, het twistvuur dooven en
tot resultaat hebben, dat de Katholieke
Partij den in haar binnenste voltrokken
strijd glansrijk te boven komt.
Ook bij de huidige beroering, die on
der de onzen gaande is, 'is ons vertrou
wen in een bevredigende oplossing on
verzwakt. De ondervinding leert tevens,
hoe b.v. de machtige Katholieke Cen-
trumspartij in Duitschland menigmaal be
denkelijke crisissen in eigen boezem had
door te maken, de groote Windthorsit
Wlf vaak bloot stond aan stille en open
lijke aanvallen van geloofsgetoooten, en
toch ten slotte „Het Centrum" sterk ge-
uoeg bleek dank zij. het alles overwin
nend Katholieke beginsel al haai' le
den bijeen te houden in een onverbreek
baar partijverband.
De liberalen nu, die zich zoo knusjes
verheugen in onze onderlinge verwikke
lingen, mogen wel eens denken aan het
spreekwoord: „wie in een glazen huis
woont, moet niet met steenen gooien.".
Hun partij stond in den loop der jaren;
steeds in het toeken der onderlinge on
enigheid, met het gevolg nog wel, dat
Z'J in twee, drie afzonderlijke groepen
uiteenviel, die, zoolang de leuze: „le cle-
ncalisme, voilk l'ennemi" zwijgt, elkan
der met groote heftigheid bekampen.
En wat de socialisten betreftgeen
politieke partij in ons vaderland heeft
eene geschiedenis zóó rijk aan onderlinge
twisten, aan ruzie ©n krakeel denk
maar eens aan het Deventer congres
als juist deze, redenen waarom de volge
lingen van Marx wel het minst van allen,
gerechtigd zijn ons met den vinger top,
te wijzen.
Dit alles belet natuurlijk niet, dat wij
niet droefheid de thans heerschiënde on-
eenigheid in onze rangen gadeslaan. Mo
gen zij, die het wel en wee onzer partij
voor een goed deel in handen hiebben,
de noodige zelfbeheersching bezitten om
ten koste van welk offer dan ook
is het brengen van offers niet het ware
criterium van ons Katholiek-zijn? de
klove der oneenigheid te dempen, de ge
schillen bij te leggen en „sans rancune"
opnieuw de handen ineen te slaan voor
den gezjamenlijken, grootschen arbeid, die
hen w,acht.
Dan zal ook op onze partij van toepas
sing zijn, wat wij lezen op eene onzer
kerkenex incendiiis gloriosior reisur-
exi", „uit den brantd (der oneenigheid):
verrees ik in grooter luister".
l) Zie „N. R. Ct." 1 Nov. 19X1, Avondblad D
4e kolom.
Een bisschoppelijk woord.
Wanneer wij, Katholieken, zeker willen
weten of een boek, eene courant of welk
ander geschrift dan ook, veilig door ons
kan worden ter hanid genomen en ge
raadpleegd, vragen wij ons af, hoe onze
geestelijk© overheid in deze oordeelt.
Luidt haar oordeel gunstig, dan hou,dt
alle twijfel op, doch luidt het ongunstig,
dan zal een rechtgeaard Katholiek aa,n
dat boek, die courant, dat geschrift zijn
vertrouwen ontzeggen, wijl hij weet, dat
de kerkelijke overheid dit ongunstig oor
deel niet velde uit bedilzucht, ook niet
uit begeerte om de „vrije gedacht© te
smoren" geliefkoosde uitdrukking in
den monid onzer vrij(?)zinnige en vrij(?)-
derikenid© tegenstanders maar uit
hoog plichtsgevoel, dat haar noopt afle
schadelijke invloeden van verkeerde lec
tuur uit den kring ider haar toevertrouwde
geloovigen te weren.
Willen wij dus het karakter kennen,
van het nieuwsblad „Limburgs Belang",
dat de „Goesche Courant" ons onlangs
kwam voorstellen als een blad van alle
smetten vrij, dan kunnen wij geen
veiliger weg betreden dan ons af te vra
gen: hoe denkt het doorluchtig hoofd
der Roermonidsche diocaeae over dit blad,
(lat in zijn zetelstad wordt uitgegeven.
En dan is het antwoord hierop een
herderlijk schrijven van den Roermond-
schen bisschop. Mgr. Drehmans, van den
2en Juni 1911, waarin Zijne Doorl. Hoog
waardigheid zich in de volgende bewoor
dingen over „Limburgs Belang" uitlaat:
„Reeds sedert geruimen tijd, B.
G., hadden Wij Ons afgevraagd, of
Wij U niet moesten waarschuwen
tegen het lezen en steunen van oen
blad, dat in Ons Bisdom verspreid
wordt onder den dubbelen naam
van „De Roermondenaar" en „Lim
burgs Belang", en dat zich onder
dien naam uitgeeft als bevorderaar
van het welzijn van Roermond in
het bijzonder en van Limburg in het
algemeen.
„Toch heeft dat blad klaarblijke
lijk geen ander doel, dan alle waar
deering der-katholieke werken en
instellingen, allen eerbied voor Onze
Moeder de H. Kerk 'en hare bedie
naren, allo onderwerping aan het
geestelijk gezag, alle geloof aan de
goddelijke Openbaring en aan de
leerstellingen van Onzen H. Gods
dienst uit geest en hart Onzer
trouw-katholieke Limburgsche be
volking te bannen.
„Met venijnige sluwheid werden
daarom tot dusverre nagenoeg week
aan week in genoemd blad dwaailee-
ren verkondigd, misdadige aansla,-
gein tegen Kerk en kloosterlingen
vergoelijkt, plichtvergeten priesters
geprezen, onbewezen aantijgingen
tegen vrome en ijverige priesters
vermeld, en verdachtmakingen van
vrome vervolgde kloosterlingen her
haald en verdedigd.
Niettegenstaande dat alles hebben
Wij tot dusverre geduld geoefend
en gezwegen.
In pen laatstverschenen nummer
echter van genoemd blad gaaf de
driestheid zoo ver, dat daarin het
(loei van den mensch gelijkgesteld
wordt aan dat van hel redelooze
dier; dat het bestaan van een toe
komstig leven wordt in twijfel ge
trokken en daarmede alle geopen
baarde godsdienst, alle goddelijke
zedenleer, elke afdoende sanctie der
goddelijke en menschelijke wetten,
ja elk wezenlijk verschil tusischen
goed en kwaad ontkend wordt.
Dat, B. G., maakt voor Ons cfo
maat vol en verbiedt Ons langer te
zwijgen. Immers als Bisschop zijn
Wij verplicht te waken over de rein
heid van Uw geloof, te zorgen voor
Uwe trouw aan de Heilige Katho
lieke Kerk en te werken ,voor de
instandhouding v.an Uwen gods
dienstzin en de ongereptheid van
Uw zedelijk leven.
Dat alles nu wordt door de lezing
van genoemd blad in gevaar ge
bracht, en noodzaakt Ons U allen
met geheel den aandrang der liefde,
die Wij U toedragen, maar ook met
geheel den nadruk van Ons Bis
schoppelijk gezag te waarschuwen."
Wij hebben hier niets aan toe te voegen,
dan het bekende: „Roma locula, causa
finita" Ons kerkelijk gezag heeft gespro-
kon, „Limburgs Belang" is een courant,
die onder ons Katholieken niet thuis
hoort, onder hoe schoonschijnende voor
wendselen ook het zich hij ons moge
aandienen.
TWEEDE KAMER.
De Militiewet.
In do zittingen van Dinsdag en Woens
dag waren de vrijstellingen aan de orde.
Zooals men weet had de socialistische
Kamerfractie een amendement ingediend
om de vrijstelling van den militairen
dienst voor geestelijken en hen, die zich
voor den geestelijken stand bekwamen, te
doen vervallen. Een voor ons Katholie
ken zeer onsympathiek amendement. Hel
werd niet alleen door de socialisten Duys
en Ter Laan verdedigd, maar ook door
de oud-predikanten, thans liberale Kamer
leden Roessingh en Lieftinck. Andeha
liberale Kamerleden, o. a. de heer Eland,
stelden zich op het standpunt, dat reed»
13 jaar geledein deze kwestie was uit
gevochten tijdens de beraadslagingen over
do wet op den persoonlijken dienstplicht.
De heer Dr. De Visser (Ch.r.-H.) be
toogde, dat ook Dm practische redenen
de vrijstelling der geestelijken dient ge
handhaafd, wijl juist in tijd van oorlog de
gemeenten het troostend woord van hun
geestelijke leidslieden des te minder kon
den ontberen. De „Middelburgsche Cou
rant" vindt dit een „redenatie van Jan
Kalebas", maar de verslaggevers van
„Nieuwe Rotterd. Courant" en „Nieuwe
Courant" vinden toch wel idat daar iets
in zit.
Dr. Nolens verdedigd© zeer correct de
vrijstelling voor de geestelijken. Zijn be
toog kwam hierop neer: de Kerk verbiedt
de geestelijkheid het dragen van wapens.
Weliswaar kan zij daarmee den Staat geen
regel steilten, maar zij doet toch door
dit verbod bij een geheel© klasse van
personen, zoo in als buiten Nederland,
gemoedsbezwaren tegen h'et wapendragon
ontstaan, welke de Staat heeft te' eer
biedigen.
Ook minister Heemskerk wees in na
drukkelijke bewoordingen het amende
ment der socialisten van de hand. Hij
berierp zich daarbij vooral op de dis
cussies uit den jare 1898 waarbij door
wijlen Dr. Schaepman op duidelijke en
overtuigende wijze was aangetoond ,dat
de Katholieken krachtens hun overtui
ging prijs moesten stellen op cle vrijstel
ling van geestelijken. Ook de hoer Ty-
deman (V.-L,), meende, dat men hier
tegenover bedenkingen stond, aan ge
moedsbezwaren nauw verwant Bn stelde
de vroeg hoe een Militiewet, welke aan
geestelijken verplichtingen oplegde, die het
Koomsche volksdeel zouden verbitteren
en verontrusten, ooit een nationale wet
zou kunnen h-eeten.
De resultaten der discussies over dit
en nog andere amendementen waren de
volgende
Verworpen werd het amendement jfer
Laan, dat wilde doen vervallen de vrij
stelling der geestelijken, met 67 tegen
14 stemmen. Met zeer groote meerderheid
dus. Er voor stamden met de socialisten
de hoeren Smidt, Smeenge, Lieftinck,
Roessingh, Jannink en De Jongh (allen
U.-L.) en de heer Van Forees (V.-L.).
Het amendement-Duys, dat alleen van
vrijstelling wilde uitsluiten hen die in
opleiding zijn voor geestelijke, werd ver
volgens verworpen met 66 tegen 15 stem
men. De voorstemmers waren dezelfde
hoeren als bij het amendement Ter Laan,
plus de heer Vorsterman ven Oyen, de
vrijz.-democratische afgevaardigde voor
het district Oosthurg, waarvan een aan
zienlijk volksdeel Katholiek is.
Het amendement van de commissie van
Rapporteurs om vrij te stellen degenen,
die hun woonplaats hebben in de koloniën
of van wie redelijker wijze te verwach
ten is dat. zij hun woonplaats daar zullen
vestigen, werd aangenomen met 46 tegen
37 stemmen. Hierdoor is dus uitgesproken,
dat de „Indische studenten" niet dienst
plichtig zullen zijn, al heeft men dan
ook in de wet gebracht de bepaling, dat
zij zich voor de loting zullen moeten
doen inschrijven I Vervallen is daardoor
tevens het verleden week aangehouden
amendement-Schaper (deze afgevaardigde
trok dat dan later ook in) om de in-
s c h r ij v i n g voor de militie ook ver
plichtend te stellen voor jongelui die gaan
studeeren in Engeland, Zwitserland of
Frankrijk.
Omtrent de kostwinners werd bij art.
21 verworpen een amendement-Thomson,
dat de vrijstelling der kostwinners wilde
doen vervallen om hen voortaan, met
handhaving der vergoedingen, te doen val
len, onder de vrijstelling in bijzondere
gevallen. Slechts 20 van de 83 leden
stemden er voor; het waren de hoeren
Roessingh, Thomson, De Jongh, Dolk, De
Meester, Smidt, Smeenge, Roodhuizen,
(allen U.-L.); Traub, Dirucker, Veenstra,
Marchant, Limburg, Bos (allen V.-1X);
Fruytier, Beckers, D© Ram, Jansen, Arts
(allen lt.-K.); en van Idsinga (Chr.-Hist.)
Aangenomen werd een amendement-van
Veen om de vrijstelling van kostwinner»
en geestelijken telkens te verleunen voor
één jaar en deze pas na vier jaar definitief
te doen zijn. Een amendement-Ter Laan,
dat precies hetzelfde vroeg, maar
alleen voor geestelijken 'en niet voor
kostwinners, werd toen ingetrokken.
Bij art. 24, dat de vrijstelling wegens
hroederdienst regelt, kwam de hear Ter
Laan verdedigen de doorvoering van het
beginsel, dat de oudste broer dient; da
minister daarentegen handhaafde de re
geling van het artikel, dat zonder hoof
delijke stemming wend aangenomen.
Bij art. 28 is in de middagverga
dering van Woensdag aangenomen een
amendement Eland, ten doel hebbend©
om van een oneven aantal broeders de
grootste helft vrij te stellen wegens hroe
derdienst. Dit amendement werd aange
nomen met 69 tegen 12 stemmen. Die
tegenstemmers waren de hieeren Blum,
van den Borch van Verwolde, De Monté
Ver Loren, van Hoogstraten, Heemskerk,
van Lynden van Sandenburg (allen a.-r.);
van Lennep, van Dedem (chr.-hist.)van
Best (r.-k.) en van Kamebeek (u.-l.).
In de zitting van Donderdag werden de
bepalingen over uitsluitingen en militie
raad in orde gebracht.
Een amendement van den lieer Eland
om de lengtemaat voor miliciens van
1.55 M. op 1.57 M. te verhoogen ,werd
door hem ingetrokken en door den heer
Thomson in de avondzitting overgenomen.
Het viel echter met 48 tegen 20 stemmen.
De Kamer besloot nog, een week aan
de Militiewet te besteden. Het debat over
bet Kiesrechtadres zal 14 November aan
vangen, zoodat wel niet vóór 21 November
met de Indische begrooting zal kunnen
begonnen worden.
Nog eens; een Nederlandsche Kardinaal
„De Tijd", deze gewichtige kwestie be
sprekende, zegt over de kardinalen het
volgende:
De Kardinalen, gezamenlijk het Colle
gium Sacrum vormend, zijn de ambte
lijke raadslieden van den H. Stoel en
sinds 800 jaren de kerkelijke Keurvorsten,
krachtens hun waardigheid heiast met de
keuze van de Pausen en uiteraard zelf
daarvoor allereerst in aanmerking ko
mend. De eer, 'den Kardinaal bewezen
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot aan den avond van 4 Nov.
Krachtige tot matigen, zuidelijke tot wes
telijken wind. Betrokken tot zwaarbewolkte
lucht. Regen. Later opklarend. Weinig ver
andering van temperatuur
in Landen en aan Hoven, welke in zijn
pausedijken Meester den Stedehouder van
Christus en den Koning van het geeste
lijke Wereld-Koninkrijk weten te eerbie
digen, is de eer, die toekomt aan Prinsen
uit den bloede. In hun hoedanigheid van
Pauselijke Raadslieden en Groot-Kiezers
ligt hun groote beteekenis, maar tevens
de onmiskenbare aanwijzing, dat zij vóór
alles mannen dienen te zijn naar het
hart van God, naar den geest van Chris
tus en Zijne Brukl, de Roomsche Kerk,
welker bestuur en zorgen zij tot op niet
geringe hoogte met den algemeenen Vader
der Christenheid doelen.
Evenredige Vertegenwoordiging
Naar ons wordt medegedeeld, zal spoe
dig het initiatief worden genomen tot de
oprichting van een grooten bond voor
evenredige vertegenwoordiging in Neder
land, waarvan het doel zal zijn, niet
alleen voor de gemeenteraden, maar ook
voor de Provinciale Staten en bovenal
voor de Tweede Kamer tot een zuiver
evenredige vertegenwoordiging te geraken.
In het voorfoopig bestuur, dat de oprich
ting van den hond voorbereidt, zijn alle
politieke richtingen vertegenwoordigd, en
hebben o.a. eenige bekende Kamerleden
zitting.
Het monument, dat rusten moet op
het graf van Prinses Paulina van Oranje
Nassau, die op 22 December 1806 te
Freienwalde is overleden, en wier stof
felijk overschot op 7 April j.l. naar Delft
werd overgebracht, is thans gereed ge
komen.
In de Woensdag gehouden feestavond
der Vereeniging voor Gereformeerde Scho
len te Amsterdam, ter gelegenheid van
het 70-jarig bestaan der eerste Christe
lijke School is door het Kamerlid De Vlugt
medegedeeld, dat de heer B. J. Linde
boom, de voorzitter der vereeniging, door
H. M. de Koningin is benoemd tot ridder
in de orde van Oranje-Nassau.
Goes. K. S. Actie. Maandag j.l. ver
gaderde het PI. Com van de K. S. A.
De vergadering was tamelgk goed bezocht
«n werd ook bijgewoond door den Hoog
Eerw Heer Deken als Geestelijk adviseur.
Na openiDg der vergadering en goed
keuring der notulen deelde de voorzitter
mede, dat de vorigedriemaandeljjksche
vergadering achterwege was gebleven door
ziekte in het gezin van de penningmeeste
res.
Als ingekomen stukken was o.m. een
verzoek om een afdeeliDg te stichten van
het Liefdewerk „Oud papier".
Besloten is een afdeéling op te richten,
en aan circulaire bjj de Parochianen te
zenden met het verzoek hun oud papier te
willen bewaren, opdat dit vanwege het
comité op vaste tjjden zal kunnen afgehaald
worden, en zal worden toegezonden aan
het hoofdbestuur.
De begrooting voor het volgt nd jaar
werd door de penningmeesteres aangeboden
en ioor de vergadering goedgekeurd, het
viel echter te bejammeren dat er leden
gevonden werden die bedankte», maar nog
erger was het, dat er zeer gegoeden waren
die meenden hun jaarljjksche contributie
ta moeten verminderen, wat niet getuigt van
een goed inzicht in de we, king van de
Katholieke Sociale Actie.
Voor de as. wintercampagne zal het
bestuur moeite doen om een spreker te
krjjgeg die zijn lezing zal verduidelijken
oor het vertoonen van lichbeelden en verder
nog meer sprekers uit te noodigen.
Op een vraag aan den Zeer Eerw, Heer
Deken of de collecte voor het fonds eener
R. K. Jongensschool nog al bevredigend
waB, deelde deze mede dat zjj nog al mede
valt.
Het Comité hoopt, dat de ontvangsten
steeds zullen toenemen, en dat er des Z.n-
dags bjj het zien der zakjes, onder alle
