No. 107.
Zaterdag 9 September 1911.
Zevende Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Immer bestaat uit 8 bladzijden.
EERSTE BLAD.
UIT ZEELAND.
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 clent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
Kalf drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Gantepoortstraat C 209, GOES.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale pqja.
Advertentiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wolrdt 2 X berekend,
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Goes. In de gisterenavond gehouden
algemeene vergadering van den Chr. Nat.
Werkmansbond werd o m. besloten om het
15-jarig bestaan van de vereeniging, dat
in de volgende maand plaats heeft, feeste
lijk te berdenken. Er zal dan in de groote
zaal van „de Prins van Oranje" een feest
avond georganiseerd worden voor bare leden
en begunstigers met een huisgenoot.
Middelburg. Alhier is Donderdag over
leden in den ouderdom van 74 jaar, de
heer J. F. van Dunné, oud-directeur der
registratie, waarbij hjj 50 jaar dienst heeft
gebad en meer dan 22 jaar lid van den
gemeenteraad alhier. Bij de jongste perio
dieke verkiezing stelde hij zich niet her
kiesbaar.
In de Lange Delft alhier is heden
een tentoonstelling geopend voor de ver
loting van voortbrengselen van Zeeuwsche
kunst en nijverheid. In een paar gezellig
ingerichte zaaltjes zijn daar de Zeeuwsche
kunstproducten met smaak geëtaleerd.
We zagen in de benedenzaal keurig
bewerkte meubelstukken, een schrijfbureau,
antieke kast, piano, salon-ameublement enz.
Naast een mooi bewerkt kamerscherm
is een pracht-collectie Zeeuwsch goud en
zilverwerk tentoongesteld.
Achter deze zaal is een plaatsje door
frissche, groene planten in een serre
herschapen, waarin een rieten ameublement
volkomen tot zijn recht komt.
In een zaaltje ter rechterzijde worden
rijwielen, een wanmoler en miniatuur
boerenwagentje tentoongesteld.
Bjj het naar boven gaan treft men in
de gang een groot kunstig bewerkt schip
aan, ter opluistering ingezonden.
Boven komt de bezoeker allereerst in een
fotozaaltje, waar typische kiekjes uit alle
deelen van Walcheren den vreemdeling
een heel goed denkbeeld van het mooie en
karakteristieke van ons eiland geven.
Ook bevinden zich in deze zaal de rieten
voortbrengselen der blinden-inrichting. In
het linker bovenzaaltje treffen we Zeeuw
sche kunstvoorwerpen op allerlei gebied
aan. Daar vindt men koper-, snjj- en post-
zegelwerk, likeurmandjes, poppen, schaat
sen, lekkernijen enz., alles zoodanig geschikt
dat een duidelijk overzicht mogelijk is.
Daarachter is het schilderijenzaaltje. Men
vindt er schilderijen, etsen en teekeningen
van bekende Zeeuwsche schilderessen en
schilders.
Het geheel geeft een goeden indruk
van het productievermogen waartoe Zeeland
in staat is en den goeden zin voor vorm
en lijn, waarvan het ingezondene getuigt.
De tentoonstelling, waarvoor geen entrée
geheven wordt, werd op dezen eersten dag
reeds door een groot aantal belangstellen
den bezichtigd.
Zooals men weet bestaat de hoofdprijs
in deze loterij uit een boerenhuifwagen op
veeren met paard, ter waarde van f 1000.
(M. Crt.)
Vilssingen. De kerkbrand. Het kost
bare avondmaalzilver is ongeschonden terug
gevonden in ée brandkluis. De fraaie doop
vont hoopt men te kunnen restaureeren.
De Groote Kerk is gesticht in het jaar
1328 door Graaf Willem lil, graaf van
Henegouwen, Holland en Zeeland, en ge
wijd aan den H. Jacobus. Vandaar, dat een
der straten, die daarop uitloopt, de St.
Jacobsstraat genoemd wordt.
Deze kerk is in 1572 aan de Hervormden
overgegaan.
De kerk was een fraai gebouw in den
vorm van een kruis, welks eene arm de
thans eveneens verbrande Engelsche Kerk
uitmaakte
Het dak ruste op vier rijen pilaren en
ward, naar de overlevering luidt, gemaakt
van een soort hout, waarin geen ongedierte
kon schuilen.
Het groote orgel stond op de plaats,
waar vóór 1572 het hoofdaltaar werd ge
vonden. Ter linkerzijde van het orgel vond
men een grafteeken ter nagedachtenis van
een jongen Engelschman, Daniël Octavus
Barwell, die in bet jaar 1779 uit Oost-Indië
terugkeerende, met het schip „Woestduin"
verongelukte nabjj Zoutelande.
Op dit grafteeken zag men het borstbeeld
van den overledene en daaronder het wrak
van de „Woestduin", zooals het door de
golven is geteisterd.
Ter aDdere zijde van de kerk zag men
een gedenksteen in de muur gemetseld ter
herinnering aan Jan Alman, die het middel
is geweest tot wering van het Spaansch
Op een der pilaren in het kerkgebouw
stond aangetoekend de hoogte van den
waterstand bjj gelegenheid van de over
stroomingen in de jaren 1808 en 1825.
Beide malen is het zeewater in de kerk
doorgedrongen. Bjj den watervloed van
1808 zjjn verscheidene menschen omge
komen.
Het orgel, dat thans in deze kerk in
gebruik was, is tusschen 1765 en 1769
vervaardigd door een Vlissingschen orgel
maker, Albertus van Os. Naderhand werd
het meermalen hersteld, onder andere in
de jaren 1821 en 1844.
Drie ingangen gaven toegang tot de kerk,
van welke er slechts twee gebruikt werden.
Voorts had zij twee consistoriekamers, beide
ruim en wel verlicht, die gebezigd werden
voor kerkeraads- en andere vergaderingen
en tot het houden van catechesatiën. In
de eene, die reeds sedert 1640 in gebruik
was, vond men in kasten met traliewerk,
een vrjj groote bibliotheek. Omstreeks het
jaar 1880 heeft ds. N. A. de Gaay Fortman,
toen predikant te Vlissingen, daarvan een
zeer nauwkeurigen catalogus vervaardigd.
De andere consistoriekamer werd ge
bouwd in het jaar 1898
In de oude consistoriekamer vond men
een lijst van alle predikanten, die van 1574
af tot op heden te Vlissingen gestaan
hebben.
De Engelsche gemeente te Vlissingen
dateert van het jaar 1586, toen de Staten
van Holland f 4000 gaven tot het oprichten
van een bruikbare kapel voor de Eugelsche
troepen, die Koningin Elizabeth gezonden
had om de stad te bezetteD.
Bij Koninklijk besluit van 1815 werden
de gemeenten Middelburg en Vlissingen
vereenigd.
Nog meldt men
De St. Jacobstoren is niet verzekerd
voor f 127,500, zooals wij gisteren meldden,
maar slechts voor f65,000.
H. M. de Koningin heeft aan den bur
gemeester telegrafisch verzocht om inge
licht te worden omtrent den aanvang van
de ramp, waarop door den burgemeester
een overzicht aan H. M. is gezonden.
Er is reeds een commissie gevormd,
teneinde middelen te beramen om de Kerk
voogdij der Ned Herv. gemeente in staat
te stellen tot den opbouw van een nieuw
kerkgebouw.
Woensdagmiddag werden bjj de
Schipbrug proeven genomen met het
Hartwig's reddingsartikel. Dit reddings
middel, vervaardigd uit Amerikaansche
plantenvezels, kan in elk kleedingstuk
worden aangebracht of bij wijze van gor
del rond het lichaam gedragen worden
zonder hinderlijk te zjjn bjj het verrichten
der werkzaamheden.
De drjjfproef is uitstekend geslaagd. Er
waren vele belangstellenden aanwezig,
waaronder tal van autoriteiten
Te water gingen een zeeman) Smit, in
volledig loodstenue met laarzen, jekker en
oliejaa z'n gewicht was honderd kilo
gram de brugwachter Nieuwenhuizen
in een Duitsche uniform met gewe r, eeD
paar jongens van wie er een niet kon
zwemmen en de heer Van Niftrik Jr.
Verschillende voorstellingen werden
gegeven. Zoo werd b.v. in het water bier
in een glas geschonken.
Het volume der stof werd niet noemens
waard grooter en de proeven gaven den
indrnk dat de stof behoedt voor verdrinken.
(M. Crt.)
Hedenmiddag is hier aangekomen H.
M. pantserschip „Evertsen", dat tot Maan
dag hier bljjft.
Gisternamiddag is een werkman
werkzaam bij het lossen van de Middel-
burgsche boot, tusschen de kaaimuur en
het schip gevallen. Toen de man uit zjjn
netelige positie was verlost, bleek het dat
hij een paar ribben had gebroken en moest
hjj naar het kath. ziekenhuis worden ver
voerd.
Van het Engelsche stoomschip „Ma-
nitou" is gisteren hier een zgn. „stowaway"
aan wal gebracht, die gratis de reis naar
Philadelphia wenschto raeile te maken.
Zierikzee. Een nieuwe uitvinding.
Enkele dagen geleden maakten wjj melding
van een nieuwe uitvinding van jhr. De
Murait, ingenieur alhier, bestaande uit een
inrichting om het waterbeloop van een djjk
zorder afdamming droog te leggen. Zoo'n
taluddrooglegger, zooals zgn uitvinder hem
noemt, kan overal, maar zeker in ons pol
derland met zijn vele djjken, buitengewone
diensten bewjjzen en heel wat kosten
besparen aan afdammingen, die thans meestal
bjj het waterwerk noodig zjjn. Het „Hbl."
heeft nadere bijzonderheden gevraagd en
kan thans nog het volgende mededeelen
Het tonstel bestaat uit een jjzeren bak
of schuit waaraan twee zwaarden of wanden.
Eigenlijk loopen de zijwanden van den
ijzeren bak door. De twee wanden zjjn met
een koppeling verbonden teneinde te veel
zwabberen te voorkomen. Vast aan de schuit
en aan de twee zwaarden is verbonden een
waterdicht zeil. De zwaarden en ook de
wand der schuit loopen 20 a 25 cM. onder
het zeil door en vormen daaronder messen.
De schuit wordt nu met de vooruitstekende
zwaarden tegen het talud gevaren, dat
men door wil leggen, waarna de ruimte
tusschen die zwaarden leeggepompt wordt.
Om nu te zorgen, dat de messen zich goed
op het talud vastzetten, wordt eerst de
bak zelf volgepompt. De kolossale overdruk
maaakt, dat de messen in het talud dringen,
vooral omdat het toestel niet afkan schuiven
doordat het met oogen aan palen aan den
oever wordt verbonden.
Is de ruimte vóór den bak, de ruimte
dus t-dsschen de vooruitstekende wanden,
leeggepompt dan kan het werk aanvangeD.
Bij steenachtige oevers waar de messen
niet gemakkeljjk indringen en dus vele
lekken onder Je messen blijven, gebruikt
men dubbele of spouwwanden. Eerst worden
met een steek of schuingeheiden balk de
steenen eenigszins opgeruimd. Daarna
plaatst men het toestel tegen het talud.
Eenmaal gesteld, wordt tusschen den
spouwwand klei stevig ingestampt. Deze
klei vult de grove openingen onder de
messen eenigszins op. Dan pompt men en
verkrijgt peilverlaging, zoodat men in het
droge op watertalud kan werken.
Aan jhr. De Murait is toegezegd dat in
het a s. voorjaar zjjn uitvinding, die groote
kosten aan kistingen enz. besparen kan,
in België toegepast zal worden. De resul.
taten van de proefnemingen aan het eiland
Schouwen wareD, naar de uitvinder ons
mededeelt, verrassend. In het groot moet
het echter nog beter gaan.
Het blad gelooft, dat de Muralt's uit
vinding, eenvoudig en practisch als zjj den
leek toeschijnt, in ons land vooral op hooge
waarde gesteld zal worden.
In de afgeloopen maand verspreidde
het Perscomité 885 stuks lectuur.
Benoemd tot klinisch assistent van
den hoogleeraar dr M. Straub de heer
A. W. Mulock Houwer te Amsterdam
geboren alhier.
Ni8se. De uitslag van den hier gehou
den schietwedstrijd iop 1 en 2 September,
is als volgt:
Bonds-korpsbaan A met marma, afstand
20 Meter ,9 schoten, ieder schot binnen
5 seconden. 1ste prijs de vereeniging van
's lieer Abtskerke met 477 punten; 2e pr.
id. van Nieuwdorp met 432 p.; 3de pr.
id. van Nisse met 429 p.4de pr. id. van
Kwadendamme met 420 p.
Afdeelings'-korpsbaan B, afstand 20 Me
ter, 5 schoten, ieder schot binnen 5 sec.
lste pr. de vereeniging van Wolfertsdijk
met 262 p.; 2de pr. id. van Kwaden
damme met 249 p.; 3de pr. id. van 'sHeer
Abtskerke met 244 p.; 4de pr. id. van
Nisse met 234 p.
Afdeeling korpsbaan C, met cylinder,
max. 300 punten, afstand 12 Meter: lste
pr. de vereeniging van 'sHeer 'Abts
kerke met 260 p.; 2de pr. id. van Kwa
dendamme met 258 p.; 3de pr. id. van
Wolfertsdijk met 248 p.; 4de pr. id. van
'sHieer Hendrikskinderen met 246 p. De
eerste dag-medaille behaalde P. Drijgers
van 'sHeer Abtskerke met 115 punten en
de tweede dag-medaille P. Kloosterman,
Nisse, met 116 p.
Op de eerebaan werd geschoten met
cylinder, max. 60 punten, afstand 12 Me
ter: lste prijs A. de Blaeij, Nisse, met
58 punten; 2de pr. P. Kloosterman met
54 p.
Alle genoemde prijzen waren medailles.
Personeel® baan met marga, max. 120
punten, afstand 20 M., prijzen 15 kunst
voorwerpen lste prijs M. Slabbekoorn,
Beinkenszand met 111 p.; 2de pr. ,T. Osse-
waarde, Wolfertsdijk, met 109 p.; 3de
pr. Jac. Braam, 's Heer Abtskerke, met
108 p.; 4d© pr. L. J. Dekker van Kloe
tinge met 108 p.5de pr. H. Steenblok,
Nieuwdorp, met 107 p.; 6de pr. J. de
Jager, Nieuwdorp, met 106 p.; 7de pr.
K. van Dalen, 's Heerenhoek, met 106 p.
8ste pr. J. M. Drijgers, 'sHeer Abtskerke
met 106 p.; 9de pr. J. Trimpe, Kloetinge,
met 106 p.; 10de pr. W. van Liere, Kloe
tinge met 106 p.; 11de pr. W. Modder-
kreeke, Nieuwdorp, met 106 p.; 12de pr.
P. de Jonge, 'sHeer Abtskerke, met 105
p.; 13de pr. J. de Back, Wolfertsjdijk,
met 105 p.; 14de pr. A. de Jonge, 'sH.
Abtskerke, met 105 p.; 15de pr. P. Zuid
hof, Kwadendamme, met. 105 p.
Vrije baan, max. punten 2 X 60, geld
prijzen: lste pr. P. Kloosterman, Nisse,
met 116 p.; 2de pr. Izak Jansen, Nisse,
met 1113 p.; 3de pr. P. Drijgers, 'sHeer
Abtskerke, met 115 p.; 4de pr. J. Drijgers,
'sHeer Abtskerke, met 114 p.; 5de pr.
C. J. Bos; Nisse, met 114 p.; 6de pr.
J. Slabbekoorn, Nisse, met 114 p.; 7de pr.
A. de Blaeij, Nisse, met 114 p.; 8ste pr.
J. Schipper, 's Heer Eendrikskindeten, met
113 p. Voorts nog ©enige kleine prijzen.
Kloetinge. Bij de Woensdag gehouden
raadsverkiezing ter voorziening in de va-
cature-Peman Kakebeeke hebben 175 van
de 235 kiezers hun stem uitgebracht.,
waarvan er een van onwaarde was. Ge
kozen is de heer W. F. K. Lenshoek
(lib.) met 132 stemmen. Op den heer
Q. Trimpe (a.-r.) waren 42 stemmen uit
gebracht. (Zeeuw)
Hoedekenskerke. Vergadering van den
raad dezer gemeente, op Woensdag 6
'September 1911, belegd ingevolge art. 49
der gemeentewet. Afwezig dhr. Louisse
wegens ongesteldheid.
De voorzitter opent de, vergadering.
Daarna worden de herkozen raadsleden
dhrn. W. C. Groenewege, J. Jaspers© en A.
Walraven geïnstalleerd en legden in han
den van den voorzitter de eeden af, om
schreven in de grondwet en gemeentewet.
De notulen van het verhandelde in (ïa
voorgaande vergadering worden vooig'e-
ltezen en goedgekeurd.
D'e heeren M. G. Verbeek en W. 0.
Groenewege worden als wethouder 'her
kozen.
Beiden nemen hun herbenoeming aan.
Dhr. Groenewege bedankt speciaal dhr.
A. Walraven voor de stem op hem uitge
bracht, daar volgens spreker de gemeen
te-secretaris getracht heeft dhr. A. Wal
raven zelf in zijn plaats als wethouder
benoemd te krijgen.
Een voorgestelde wijziging begrootingg
dienst 1911, wordt na toelichting 'dooi
den voorzitter zonder discussie of hoof
delijke stemming goedgekeurd.
De gemeente-begrooting 1912 wordt
daarna behandeld en met a.lgemeene stem
men vastgesteld in ontvang ®n uitgaaf tot
een bedrag van f 11671.09.
Bij do gewone rondvraag door den voor
zitter, niemand meer het woord verlan
gende wordt de vergadering gesloten.
Kruiningen. Vergadering van den ge
meenteraad op 6 September. Afwezig dhr
de Groof.
Na lezing der notulen worden door de
herkozen leden de heeren J. Wondergem,
P. do Smidt, J. Kosbense en J. Nieu-
wenhuijse in handen van den voorzitter
de hij de wet gevorderde eeden afgelegd.
Na een toespraak van den voorzitter wor
den zij verklaard te zijn geïnstalleerd.
Aan die helpster in d© bewaarschool
op hiet dorp, mëj. J. C. Bouwens; wordt
op haar verzoek als zoodanig eervol ont
slag verleend tegen 1 October a. s.
Vervolgens worden tot wethouders be
noemd de heeren J. Wondergem en A.
H. v. d. End©, beiden aftredend.
Besloten wordt den gemeenteput uit te
modderen en een onderzoek in te stellen
of in den nieuwen put, vest of vaart geen
welwater is; met het oog op mogelijk
voorkomenden brand. Verder om de straat
hij Ivarolse, als de buizen voor gas- en
waterleiding zijn gelegd, minder heltend
te maken, daar omtrent die straat nog
al klachten inkomen; ook wordt nog ge
wezen op de sloot, aan de Moolmeet, en
of reeds aceoord is gemaakt met Blok
en Maas te Hansweerd, betreffende den
aan te koopen grond voor verbreeding der
straat, waarop de voorzitter zegt, dal dit
nog niet ii;s: gebeurd, aangezien Blok te
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot aan den avond van 9 Sopt
Zwakke zuidoostelijke tot zuidwestelljken
wind. Aanvankelijk nevelige of liohtbewolkte
lucht. Later toenemende bewolking. Droog
weer, behoudens onweer. Koele nacht. Over
dag warm.
voel vraagt.
Gevraagd wordt of B. en W. aan de
Jager uit Schore vergunning hebben ge
geven om water uit de spoorleiding te
halen, en óf het waar is, dat bij het
verstrekken van drinkwater, een oude
vrouw, die iemand om water zond, 'tniet
kon krijgen omdat zij zelf dit niet haalde,
terwijl het bij ©en ander wordt thuis ge
bracht.
lerseke. Van gemeentewege wordt al
hier water verkrijgbaar gesteld k 4 cents
per jok.
Door de werkmansvereeniging „Een
dracht maakt Macht" is besloten water
te verstrekken aan hare leden tegen hal
ven prijs.
Aardenburg. Raadsvergadering van
Dinsdag 5 Sept. 1911, 's avonds te acht
uur.
De heer Wijffels was afwezig.
De .lieer Glopper, herkozen, legt de ge
vorderde eeden, de heeren Doyer en "Wage,
gekozen., leggen de gevorderde beloften af.
De notulen der vorige vergadering wor
den gelezen en goedgekeurd.
Na voorlezing der ingekomen stukken
was aan de orde de verkiezing van wet
houders.
De beer Wijffels (Katholiek) was aan de
beurt van aftreding. De uitslag was, dat
waren uitgebracht op dhr. WijjMs 2 stem
men ©n dhr. Reepmaker 3 stemmen, ter
wijl 1 stem blanco was. Gekozen alzoo
de heer Reepmaker, zoodat de Katholie
ken in 't college van Burgemeester en
Wethouders geen lenkelen vertegenwoor
diger meer hebben.
Daar de heer De Glopper was: afgetre
den als raadslid, moest ook voor hem
eene verkiezing plaats hebben. Uitgebracht
werden op dhr. De Glopper 2 stemmen,
dhr. Eekliout 1 sitem en De Muijnck 1
stem, „terwijl 2 stemmen blanco waren.
Bij tweede stemming verkregendhr. Eek-
hou!t 1 sjfcem, dhr. De Glopper 4 stemmen
en dhr. Djej Miujijnök; 1 jsjüem, zoodat gekozen
was de heer De Glopper.
De heter Reepmaker verklaarde zijne
benoeming aan te noemen; Dr. De Glopper
vroeg bedenktijd.
Nadat nog enkele ondergeschikte pun
ten waren behandeld, verkreeg Dr. Doyer
het woord. Deze, die dikwijls z.eer moei
lijk verstaanbaar was, beklaagde er zich
over, dat zijn© instructie, volgens welke
li'ij 12 jaren lang het ambt van gemeente
geneesheer waaigenomen had, zonder
zijne voorkennis was gewijfcigd. Op eene
vraag om opheldering betreffende een en
kel artikel iwe-rd hem geantwoord door
den secretaris, hetgeen den heer De Glop
per d© vraag ontlokte, wie voorzitter was,
de burgemeester' of de secretaris. Nadat de
burgemeester gezegd had: „Ik ben hier
de voorzitter", zeide de heer De Glop
per: „Dan moet u ook antwoorden en
de secretaris niet. Dit was bet eenige
vermakelijke oogenblik van deze overigens
weinig vroolijke vergadering, i
Na rondvraag sloot de' voorzitter de
vergadering.
Naschrift. Nu de heer Van den
Hemtel opgehouden beeft lid van den raad
te zijn, past het hem een woord van dank
te brengen voor de wijze, waarop hij zijn
mandaat vervuld hteeft. Zelden of nooit
was hij' afwezig. Steeds heeft, hij er naar
getracht het welzijn van Aardenburg te
bevorderen, en was bet noodig, voor de
rechten der Katholieken op te komen,
zonder zich op eenige wijze onverdraag
zaam tegenover andersdenkenden te too-
nen. Zijn val is slechts aan ©ene om
standigheid te- wijten, waarvoor hij zich
niet te schamen heeft.: hij is Katholiek.
Eveneens dient ©en woord van dank ge
bracht te worden aan deri heer Wijffels
voor de wijze, waarop hij zijn wethouder
schap jaren lang waargleno'men heeft. Ook
hij heeft geen enkele zonde- op zijn .gewe
ten dan zijne Katholiciteit. En wie den
gang der zaken in Aardenburg de laatst©
jaren heeft gadegeslagen, zal er zich hoe
genaamd niet over verwonderen, dat aan
1 de Katholieken, uitmakende de meerder-
