No. 22.
Zaterdag 18 Februari 1911.
Zevende Jaargang
Müil eiken MAANDAS-, BOtlSOlE- u VRIJOJtEIVDHD.
8
EERSTE BLAD.
De Tweede Schrede.
UIT ZEELAND.
Welk j weder zuilenrij hebben
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten 0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Gangepooristraat C 209, GOES.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels v.qor 26 Ct. A contant.
De geschiedenis van de z.g. hervurmers,
die buiten de Kers om, de maatschappij
wilden verbeteren leert ons algemeen, dat
de eerste schrede, welke zij zetten op den
verkeerden weg, bestond in een daad van
hoogmoed. Zij weigerden zich te onderwer-
pea aan de besluiten van de door God in
de Kerk gestelde overheid en stelden
hunne meening, hun oordeel boven dat
van de uitmuntendsten en geleerdsten,
daarbij een onbeperkten eerbied opeischende
voor Hunne rechtzinnigheid, b u n n e
zuiverheid in de leer.
De tweede schrede, die zij zetten op het
hellend vlak van eigendunkelijke opvattingen
en vetmetelen eigenwaan, bestond in het
verkondigen van leerstellingen, die in de
scherpste tegenspraak stonden met de in
de Kerk algemeen gangbare opimën en de
fundamenten aantastten, waarop de Christe
lijke maatschappij is gegrondvest.
Hun voorgewende rechtzinnigheid bleek
niets als een masker, waarachter zij voor
da argelooze en onnadenkende menigte hun
ware gedaante verborgen hielden „D Histoire
se repète", „de Geschiedenis herhaalt zich".
OoL ni] de hervormers in miniatuur, zooals
wij er heden ten dage in ons midden ont
waren menscben, die rneenen geroepen te
zijn in hunne omgeving een algeheele
ommekeer te moeten bewerken en daarvoor
verschillende eigenschappen bezitten, be
halve bescheidenheid en gezond verstand,
doen zich dezellde verschijnselen voor.
Ken souvereine minachting voor het Kerke
lijk gezag, eeu grenzenlooze geringschatting
van het oordeel van bevoegde kenners der
locale toestanden en een aanhoudend beroep
op eigen voortreffelijkheid kenmerken hun
eersten stap, die weldra gevolgd wordt
door een tweedenhet verkondigen van
z.g. waalheden, die ten eenenmaie indrui-
schen tegen alles wat ouder de Katholieken
en ten deele ook onder alle gelo. vige
Christenen als onbetwistbaar geldt.
Moesten wij voor eenige weken, in ver
bai.d met eene Jansenistische brochure
iemand noemen uit onze streken, die met
beslistheid de eeiste schrede zette op den
weg, welke door geen enkelen plichtge
trouwen Katholiek mag betreden worden
„door ongehoorzaamheid wordt niets
tot stand gebracht, zeker niet de bekkering
van Rome of Florence", zegt kardinaal
Newman 1) thans blijkt diezelfde persoon
ook de tweede schrede te hebben gedaan.
De lezer ojrdeele uit het volgende bericht,
dat wij vonden in de vrijzinnig-democra
tische „Middelburgschs Courant" van 15
Februari ji.
Maandagavond behandelde in het
hotel „Korenbeurs" te Kruiningen
voor een talrijk publiek de heer 14.
van Dalsum, van Hulst, de vraag of
de beginselen der Fransche revolutie
al of niet in strijd zijn met het anti
revolutionair of katholiek beginsel.
Spreker stond eerst stil bij de volks -
souvereiniteit, de gelijkheid voor de
wet en de persoonlijke vrijheid. Aan
halingen uit de Schrift en van groole
katholieke schrijvers on pausen Dracht
bij aan om te bewijzen, iaat de be
ginselen der Fransche re
volutie niet in strijd zijn
met het Evangelie.
Na nog de twee groote Christelijke
partijen, die der antirevolutionairen
en der katholieken, de revue te hebben
laten passeeren, noemde spreker ten
slotte de Fransche revolutie een
zegen voor godsdienst en
maatschappij.2;
We zouden den spreker uit de „Koren
beurs" te Kruiningen nog te veel eer aan
doen, wanneer wij naar aanleiding van
bovenstaand verslag op hem het bekende
gezegde toepasten„Halve geleerdheid voert
van God at, heele geleerdheid leidt tot God".
Want hier is zells geen zweem van ge
leerdheid te bespeuren.
De zuoht om aan zijn eigenaard.
politieke beschouwing alles aan te passen
en de begeerte om voor zijne politieke
aspiraties een eenigszins drageljjk en aan-
P«ombaar motief te vinden, heeft dezen
spreker uit de „Korenbeurs" er toe gebracht
een onzin te debiteeren als maar zelden
werd verkondigd. Niet alleen verwart hij de
bijkomstige omstandigheden
met het wezen der dingen, maar
hij verdraait en verknutselt de geschiedenis
tot een ongenietbaar misbaksel, tot een
verwrongen en onherkenbaar geraamte, niet
ongelijk aan dat, wat van Zeppelin's ver
brand luchtschip overbleef.
Om b.v. maar iets te noemen. Wij,
Katholieken van Nederland, weten allen,
dat de Fransche revolutie ons de vrijmaking
heelt gebracht op religieus en politiek gebied.
Maar noemen wij daarom die revolutie
„een zegen voor godsdienst en maatschap
pij? 'tDijkt er niet naar!
Wij beschouwen dat als een bijkomstig
uitvloeisel dier schrikbare omwenteling en
als de bevestiging der waarheid dat God
uit het kwade soms het goede doet geboren
worden en de gebeurtenissen der wereld
historie weet dienstbaar te maken aan de
plannen Zijner aanbiddelijke voorzienigheid.
Wie als katholiek spreker de Fransche
revolutie wil behandelen als wij ons
niet vergissen poseert de man van Maandag
avond j.l. gaarne als de katholiek bij uit
stek behoeft nu juist niet de keunis en
eruditie te bezitten van een Gfrörer, een
Onno Klopp, een Janssen. Maar hjj dient
toch te weten dat de Fransche omwenteling
van 1789 èn in hare voorbereiding èn in
haar voltrekking èn in haar gevolgen de
geweldigste demonstratie tegen de Katho
lieke Kerk is geweest sinds de dagen van
Luther c.s. en dat allen, die in dentegen-
woordigen tjjd met ons vasthouden aan
eene positieve, christelijke overtuiging,
haar beschouwen als de wegbereidster van
het moderne ongeloof en het onzalig libe
ralisme met zjjn socialistische en anarchis
tische uitloopers. Erkennen toch de liberale
kopstukken zeiven, dat de vrijzinnige gees
tesrichting op religieus, economisch en
politiek gebied uit de Fransche revolutie is
geboren.3;
Of is de spreker uit „De Korenbeurs''
totaal vergeten, hoe de voorloopers der
Groete RevolutieBayle, Montesqieu, Hel
vetius, D'Alembert, Diderot, Ruusseau en
Voltaire in hunne Werken de Katholieke
Kerk en in ruimeren zin de geheels chris
telijke wereldbeschouwing trachten uit te
roeien
Weet hjj niet meer, dat het cynisch
woord van Voltaire: „Verpletten den
Eerlooze!" (Christus; het wachtwoord werd
voor alle vrijdenkers en godloochenaars
dier dagen in hun verwoeden strijd tegen
al wat wrj, Katholieken, heilig noemen?
Is bij er ten eenenmaie onkundig van,
dat de doodsvijand van de Kerk eu het
Evangelie, de Vrijmetselarij, aan de revo
lutie alle hulp en steun verleende?1; En
de beginselen dier revolutie zouden „niet in
strjjd zjjn met het Evangelie" Waarom
heelt dan Faus Pius VI op den 13en April
1791 de Fransche geestelykheid ten streng
ste verboden den eed at te leggen op de
z.g. „civiele constitutie der geestelijkheid?
Waarom verkozen vijftigduizend
priesters en h o n d e r d-z e v e u e n-t w i n-
t i g bisschoppen kerker en guillotine boven
de krenking van hun geweten en waren
de weinige geestelijken die den eed zwoeren,
een voorwerp van verachting, zelfs in net
oog der revolutionnairen
Is het soms een zegen geweest voor
den godsdienst, dat de Fransche revo
lutie over geheel de wereld die z.g. vrjjheid
(lees: bandeloosheid) heelt ontketend, die
allerwege tot de treurigste excessen leidt
op het gebied van geloof en zeden?
Is het soms eeu zegen geweest voor de
maatschappij, dat de Fransche revo
lutie de gilden wegwierp en den werkman
weerloos ten prooi liet aan de hebzucht van
geweten! oze uitbuiters en geldgierige
speculanten Dat dientengevolge het soci
alisme ontstond, haat en tweedracht zaaiende
onder de burgers van hetzelfde vaderland
en den klassenstrijd predikende „saus tiêve
ni pardon
Zyn dat soms ook beginselen van het
Evangelie? Of zjjn het niet integendeel
princiepen, waartegen èn GregoriusXVI èn
Pius IX èn Deo XIII met kracht zjju te
velde getrokken en waartegen de stem van
onzen huldigen opperherder ons voortdurend
waarschuwt door tegenover de revolutionaire
leuze: „Vrjjheid, Gelijkheid en Broeder
schap" het „Alles opbouwen ia Christus"
als levensdevies te plaatsen?
Wat wjj dus te gelooven hebben van de
„aanhalingen uit de Schrift en van grente
Katholieke sehrjjvers en pausen" (zie boven
staand verslag) zal de lezer gemakkelijk
begrijpen. Verdraaiingen uit de
Schritt enz. zal hier wel het ware woord zjjn
Het wil ons voorkomen, dat de spreker
van Maandagavond in „de Korenbeurs" te
Kruiniogen de tweede schrede heeft gezet
in de richting, welke voert naar het kamp
van Christus' verbitterdste vijanden. Hoe
ver hij nog gaan zal, moet de man zelf
weten, doch wat hjj te Kruiningen heeft
gezegd, zal ongetwijfeld voor velen, die de
waarheid en de trouw aan hunne Katho
lieke overtuiging liefhebben, een aanleiding
zjjn .dien man alle vertrouwen op te zeggen
en met den ouden dichter te beamen
„nee tali auxilio nee defensor! bus istis"
„Niet met zulk een hulp noch met zoo'n
verdediger
In zijne beoordeeling van Savonarola, den
Florentijnschen boetprediker, die weigerde aan
de bevelen des pausen te gehoorzamen.
De spatieering is van ons Red.
3) ZieRichting en beleid der Liberale Partij
door Mr. P. W. A. l ort v. d. Linden, blz. 4.
Lamartine, president der Vrijmetselaarsloge,
zeide den lOen Maart 1848: „Het Is mijne vaste
overtuiging, dat de groole J?) ideeën, welke de
volksbewegingen hebben verooizaakt van 178S,
1830 en 1848, zijn voortgekomen uit den boezem
van de Vrijmetselarij".
V* Hoe wij er over denken.
Hoe wij; Katholieken, denken over de
behartiging der politieke zaken, leert men
het Jiest uit de redevoeringen onzer voor
mannen en dan blijkt steeds, dat wij geens
zins de minder aangename bejegening ver
dienen, die wij van de zijde der volbloed
antipapisten zelfs in de rangen onzer
Christel.-Historische coabtiegenooien wor
den zij' gevonden I gestadig aan te ver
duren hebben.
Dit zien wij nu weer in de lezing welke
de, ook in Goes, welbekende Katnolieke
spreker Dr. Hoffman van Gouda onlangs
te Velp hield, en waaraan wij uit „De
Maasbode" fiet volgende ontleenen. Hier
en daar veroorloofden wij ons een kleine
spatieering van hetgeen ons bijzonder be
langrijk voorkwam.
VELP, 14 Febr. Gisterenavond trad in
de R. K. kiesvereeniging de heer A. C.
A. Hoffman, arts te Gouda, als spreker
op, met een politieke lezing, die hij
„Eenmoed" bad betiteld, en waarin hij,
naar aanleiding der algemeene vergade
ring der Christelijk-Historisohe Unie, de
zer dagen gehouden, de beginselen der
coalitie en federatie tusscnen de drie
rechtsche partijen besprak.
Wijl anti-rev. en christ.-hist. kiezers
aanwezig waren, o. w. iierw. hh. predi
kanten (ook de Z.E.W. pastoor was
aanwezig;, bestreed dr. Holiman enkele
dwalingen, die bij sommige cjbr.-hist.
kiezers over de Kath. staatspartij heer-
scben. Duidelijk wees spr. het mo
dernisme aan als in zijn wortel en
groei allergevaarlijkst voor alle posi
tief christendom en christelijk staatsbe
leid, .en wees hij met nadruk op het
noodzakelijke van den „eenmoedin
den zamenhang der rechtsche partijen.
Na afloop der zeer toegejuichte im
provisatie, bedankte niet alleen de voor
zitter der R. K. kiesvereeniging den
spreker voor zijne beginseiieerrede,
maar vroeg ook geheel onverwacht een
der niet-katholiexe heeren aanwezigen
het woord, om den hoer Hoffman, ook
in hunne kringen zoo bekend, namens
de aanwezige niet-kathoiieke christelijke
kiezers een woord van allerharteljjksten
dank te betuigen voor den geheelen
inhoud der gehouden rede. De spreker
wensohte vooral dr. Hoffmans woord
te herhalen en te bevestigen om, zoo
als de redenaar van den avond het had
uitgedrukt, in „eenmoedde „mannen
der vijf talenten", onze ministers, en „de
mannen met twee talenten", onze chris
telijke afgevaardigden, onwankelbaar te
vertrouwen en te steunen in hun moeie-
lijken strijd in de hitte van den dag, door
ons aller gezamenlijke kracht van man
nen-kiezers en propagandisten van „één
talent", dat hij zei het dr. Hoffman
na niet mocht worden begraven.
Nog >verd door een der christelijke
kiezers aan dr. Hoffman verzocht, open
hartig te willen mededeelen wat hij
dacht over de verhouding tusschen de
katholieken en de christelijfc-histori-
schen. Hierop antwoordde, onder ap
plaus, de inleider, dat de katholieke
■staatspartij slechts het algemeen
belang wenschte te dienen volgens
de algemeene inzichten der
Christel jj' ke wereldbeschou
wing. Zij wenschte niets meer dan
een gerechtvaardigden invloed naar
mate der getalsterkte der katholieken,
die gelijkgerechte burgers zijn, als de
anderen.
De vijand van 't christendom in de
Hervormde kerk is niet.de Katho
lieke Staatspartij, maar het m o-
dernisme in die Kerk zelve,
hetzelfde modernisme, dat ook de Ka
tholieke Kerk in haar geopenbaard
christendom bedreigt. Tegen dat mo
dernisme, voor zooverre het inwerkt
op staatkundig terrein, moet de ge-
zamenlijke strijd der christe-
lijke staats part ij en gaan.
Goes. De volksgezondheid ge
durende 1910 in Goes en om
liggende gemeenten. Blijkens het
verslag over 1910 van de gezondheids
commissie alhier, liet de gezondheidstoe
stand in de onder de commissie ressor-
teerende gemeenten over het algemeen
niets te wenschen over, met uitzonde
ring yan Ovezande waar op een bevolking
yan 1001 zielen 18 sterfgevallen en 1
levenlooze geboorte voorkwamen.
Volgens )iet verslag kwamen in 1910 de
volgende besmettelijke ziekten voor:
Diphteritis1 geval te Borssele, 42 te
Goes, 2 te 's Heer Arendskerke, 1 te
's Heerenhoek en 1 te Heinkenszand.
Roodvonk kwam voor te Goes, Heinkens
zand, Ovezand en Wolphaartsdijik. Febris
typhoidea fe 'sHeer Arendskerke, 's Hee
renhoek en Ovezand.
De drinkwatervoorziening liet op vele
plaatsen te wenschen over, in welk euvel
evenwel zooveel doenlijk werd voorzien.
Ten Motte maakt het verslag melding
van een voornemen der commissie om
een melkverordeuing tot stand te brengen.
Volgende week zullen van hier
weder 3 personen naar N. Amerika ver
trekken. Ook zullen 2 oud-Goesenaren de
reis maken, waarvan één reeds op een
boerderij in Amerika heeft gewoond en
thans Jner zijn broeder komt halen. Zij
allen gullen er het land- en tuinbouw
bedrijf ter hand nemen.
Middelburg. Woensdagavond werd al
hier eene vergadering gehouden, uitge
schreven door een voorloopig comité, be
staande uit de heeren mr. J. Adriaanse, J.
H. van Brucken Fock en J. M. Kakebeeke,
ter bespreking van hetgeen zou kunnen
worden gedaan tegen de op 1 Febr. in wer
king getreden tolheffing voor automobie
len op de wegen in beheer hij den Folder
Walcheren. Ken 40-tal personen uit ver
schillende plaatsen op W alcheren en uit
Goes, waren aanwezig, terwijl van vele
anderen mededeelingen van hel"hind«ring
waren ingekomen. Na een vrij langdurige
discussie werd het voorloopig comité met
zeven personen vermeerderd en deze com
missie zal zich met requesten wenden tot
11. M. de Koningin, de Provinciale Staten
van Zeeland en den Polder Walcheren.
Bedoelde zeven personen zijn de navolgen
de heeren: M. .Wairave van de Garde en
E. W. Hendrikse te Middelburg, W. G.
Beker en J. G. v. Niftrik Jr. te Vlissingen,
P. O. Lahrijn te Domburg, T. van Heel te
Goes en A. Dantsheer te Oostkapelle. Ge
tracht zal worden het daarheen te voeren,
dat de gelaakte tolheffing geheel .wordt
afgeschaft en dat deze minder hinderlijk
voor het verkeer met automobielen wordt
gemaakt. Aan de Prov. Staten zal worden
verzocht om de bij den Polder in beheer
zijnde wegen, in beheer bij de Provincie
te nemen.
De commissie zal .werkzaam blijven en
zoo mogelijk ook trachten de wegen op
Walcheren, welke niet hij den polder in
beheer zijn en waarop ook tol geheven
wordt, tolvrij te maken. Meerdere der
aanwezigen wezen er op hoe schadelijk
de nieuwe tolheffing, speciaal die op den
weg MiddelburgDomburg, waar op een
afstand van 14 K.M. 4 tollen gepasseerd
worden, en die 11.49 aan tol kost, zal
werken op het vreemdelingenverkeer.
Door een der aanwezigen werd ook
nog de wenschelijkheid betoogd van
openstelling van het thans voor het auto
verkeer gesloten deel yan de Boulevard
de Ruyter te Vlissingen; waarop de heer
van Niftrik antwoordde dat dit zal ge
ls U Li
Verwachting tot aan dan avond van 18 Febr.:
Afnemende (tot matigen; westelijke, later
toenemende zuidwestelijke wind. Toenemende
bewolkte lucht, later wellicht regen. Kouder.
schieden als de verschillende werken tot
geheele verhreeding van den Boulevard
en den aanleg voor een nieuwe brug
rond de bomvrije toren gereed zijn. (Z.j
Door de politie alhier is Woens
dagavond aangehouden de Belg N. L. S.,
die in het A'lg. Politieblad gesignaleerd
stond, omdat hij nog 8 dagen hechtenis
wegens dronkenschap moest ondergaan.
(Z.)
In het geheel zullen op de kiezers
lijst alhier 253 nieuwe kiezers voorko
men, namelijk 184 belasting-, 22 woning-,
30 loon-, 7 spaarbank- en 10 examen
kiezers.
Vlissingen. De Minister van Oorlog, de
heer Colijh, is voornemens bij zijn reis
door de zuidelijke provinciën a. s. Maan
dag onze stad te bezoeken.
Met ingang van Dinsdag is alhier ge
plaatst de officier-machinist 2e klasse de
heer J. IJpelaar.
Voor plaatsing op de kiezerslijst al
hier voor 19111912 hebben zich 349
personen opgegeven. (VI. Crt.)
Op de kiezerslijsten voor de Kamers
van Arbeid alhier voor het jaar 1911/12
zijn geplaatst op die voor de metaalbe
werking 917 en voor de bouwbedrijven
267 kiezers. (VI. Crt.)
In de heden gehouden vergadering
van den gemeenteraad van Vlissingen
werd de volgende mededeelingen gedaan:
Bericht van Ged. Staten, dat de goed
keuring van de gemeentebegrooting is ver
daagd tot 1 April.
Schrijven van Ged. Staten, waarin me
degedeeld wordt, dat H. M. de Koningin
het besluit tot verhooging der jaarwed-
deu van den Burgemeester en den Secre
taris heeft goedgekeurd.
Mededeeling van Ged. Staten, dat H. M.
de Koningin de bezoldiging van den com
missaris van politie met ingang van 1
Januari 1911 heeft vastgesteld op 12000
's jaars.
Schrijven van J. G. Meijer, dat hij be
reid is eene verlenging der pacht van
de exploitatie der zeebaden met wijzi
ging yan de daarvoor vastgestelde voor
waarden te aanvaarden.
Brieven van Mevr. Vermaas en van
den heer Landsma, waarin zij mededeelen
hunne benoeming tot regentes en regent
van het Burgerlijk .Weeshuis to aan
vaarden.
Een schrijven van den directeur der
societé anonyme d'eclairage et tramways
electriques Flessingue aan B. en W. van
volgenden inhoud.
Om aan nu herhaalde vraag te vol
doen, hebben wij sinds enkele dagen een
wachtlokaal bestemd voor het Betje Wolff-
plein, besteld.
Ingekomen was nog een verzoek van
de Kon. Maatschappij „de Schelde" om
aan haar in koop te willen afstaan twee
driehoekjes grond, grenzende aan de ter
reinen der voormalige Oostkerk, aan de
Wijnbergsche kade alhier, tegen een bil
lijken door den raad vast te stellen koop
prijs-
Besloten wordt tot den verkoop van
de volgende perceelen gemeentegrond
89 M2. aan de Spuistraat aan J. Colijn
voor f890; .166 M2. aan de Verkuyl Quak-
kelaarstraat hoek Hobeinstraat, aan I. L.
Schenk voor 11162; 104 M*. aan de Ver
kuyl Quakkelaarstraat, aan M. Maas q.q.
voor f 728; 65 M2. in de voormalige Zoute-
vest aan den Singelweg, aan het R. K. P.
Kerkbestuur van den Heiligen Jaoobus
den Meerdere, voor f 19535 M2. op de
gedempte Kaaskade, aan C. N. J. de Vey
Mestdagh voor 135; l M2. op den hoek
van den Koningsweg en de Kuyterstraat
aan _A. W. Smits voor f 15; 130 M2. aan
den Singelweg, zijnde een to dempen ge
deelte sloot, aan H. C. Beyerman voor
f 130.
Besloten werd een tijdelijke geldleening
aan te gaan ter voorziening in de be-
behoefte aan kasgeld. De leening zal
hoogstens f 100.000 bedragen en zal wor
den gesloten onderhands tegen een rente
