fsfede
AAK,
Zaterdag 14 Januari 1911.
Zevende Jaargang.
I
as„
KR,Goes
bliotheken.
IG IE PACHTEN
1
Nog eens het lulianabloempje.
MNZE",
OPING
ruari 1911.
nuari 1911,
E PARTIJ
luur, Varkenshok
Jen Timmer,
Boomgaard, Bouw
en "Watergang
3.09 Hectaren,
aart 1911.
Dit nummer bestaat nit 8 bladzijden.
UIT DE PERS.
UIT ZEELAND.
I
etsiers.
iur 15 min.
22
Januari, 's nam.
en half uur, de
in uur na zons-
>o.
VERHA-GE
i, te beginnen
iESTUUR-
u,
lids Hof", in de
de erfgenamen
GT—Kloosterman,
bben
PILAAR,
Notaris.
BRANDWIJN
KERSEN
iEN 3
CLEEF te Hein-
iur op de hofstede
)PEN:
en, Steenen, Leien,
Deuren, Ramen,
gbaar gratis voor de
;ing, geopend Woens-
cent per boek, voor
verkrijgbaar,
zjjn geplaatst in het
ntiusvereenigiDg, ge-
1 uur. Abonnement
per boek en per week.
ar iederen Zaterdag-
bjj den koster, Lange
boek 2 cent
usterschool. Te bevra-
de hoogmis.
DER NISSE",
n d e uit:
ten, met oggave van
weren vóór of op 14
antore van Notarie H.
te 's Gravenpolder, al
len ter inzaage liggen
igen te bekomen zijn,
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95.'
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 CL
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. contant.
i
Alwie, BUITEN GOES WONENDE, van de
verlaging van den abonnementsprijs wil profi-
teeren, wordt er bij deze aan herinnerd, dat
het jaarabonnement, ad f3.50, UITERLIJK
op 20 JANUARI moet betaald zijn. Men
ontvangt dan de courant gedurende het
geheele jaar 1911 drie maal 's weeks franco
per post.
Na 20 Januari a. s. kunnen geen JAAR
abbonnementen meer worden aangenomen
Wel driemaandelijksche abbonnementen. doch
dan tegen den gewonen prijs.
De Administratie der
„Nieuwe Zeeuwsche Courant'.
Het oordeel van een geletterd man
over de Portugeesche Jezuïeten.
„De Nieuwe Courant", onze lezers weten
hot, noemde de Jezuïeten in Portugal
lieden van ongunstig allooi,
aan vrijheid en cultuur v jj a n -
d i g. Deze betiteling hield een zegepralen-
den ommegang in de liberale pers.
De Portugeesche republikeinen strooien
sinds October 1910 kwistig het praatje
rond, dat de Jezuïeten „reactionnairen" zijn
en doodsvijanden van den republikeinschen
regeeringsvorm.
Dit praatje werd en wordt nog gretig
door de liberale pers voortverteld.
Thans schrijft de Engelsche correspondent
van „Het Centrum", d.d. 11 Januari, het
volgende
„De bekende letterkundige, Wilfrid
Ward, schreef hedenmorgen een langen
brief aas de „Times" over de behan
deling der Jezuïeten door de Portu
geesche republikeinen. Met recht
beschrijft hjj de handelingen der
Portugeesche republikeinen als die
van een bende zeeroovers.
„Uw lezers weten reeds de bizon-
derheden van de dwingelanlij en
oneerlijkheid, waarmede de geestelijke
orden in Portugal zijn behandeld ge
worden door dit zich noemend vrijheid
lievend en strikt eerlijk gouvernement.
Maar de heerWard schrijft hier behalve
dit alles nog wat hij weet van de
Portugeesche Jezuïeten. Het oordeel
van den heer Ward heeft gelukkig
veel invloed bij het Engelsche intelli
gente publiek.
O. m. schrijft hij
De Portugeesche Jezuïeten zijn
bekend om hun ijver en geleerd-
heid. Huu wetenschappelijk tijdschrift
„Broteria" heeft een gevestigde re
putatie bjj de groote universiteiten
op het vasteland
De „Société Portugaiae des Scien
ces Naturelles" heeft nu opgehouden
te bestaan, daar de Jezuïeten voor
namelijk van dat genootschap deel
uitmaakten.
Verder is het nu bekend, dat de
onderaardsche gangen in het college
Campolide, alleen afvoeren waren
voor overtollig water. Verder is
bewezen, dat soldaten in soutane
gekleed, op het volk nit de ramen
schoten, om het volk om den tuin
te leiden.
In een woord, niets ernstigs is
aangebracht tegen de Jezuïeten in
Portugal, om maar in de verste verte
de strenge maatregelen, tegen hen
genomen, te rechtvaardigen.
De Pater Provinciaal Cabral zeide
dan ook tegen den heer Ward
„Het is een groote onwaarheid,
dat de Jezuïeten tegen den repu
blikeinschen vorm van gouvernement
zijn. Onze meest bloeiende Missies
z|jn toch in de Vereenigde Staten
van Noord-Amerika. Waar wij tegen
zijn, als volgelingen van Chrisius,
is, het verwoesten van den
godsdienst, in naam van
de republick."
Het lange artikel van den heer
Ward zal veel doen om het groote
publiek hier eens wat onderricht te
geven in de wijze waarop men de
revolutie in Portugal moet beschouwen,
èn het laatste wat pater Cabral zegt,
moet grooten invloed hebben onder de
katholieken, want wij weten toch, dat
„het zorgen voor het behoud van het
geloof der armen, een der grootste
werken van liefdadigheid is."
Allo, Nieuwe Courant, allo, liberale pers,
waar blijft gg nu met uwe aantijgingen
en verzinsels? Of denkt gij met Voltaire:
„Mentez toujours„Lieg maar toe, er
blijft altijd iets van hangenDan moeten
wij onderhand gelooven, dat de stelregel,
dien gij den Jezuïeten zoo gaarne in de
schoenen schuift: „Het doel heiligt de
middeleu" üw levensparool is.
O, onnoozelheid dergenen, die in de
liberale pers nog altijd JE pers zien!
De redactie van het „Vaderland" heeft
zich gewend tot den secretaris der Centrale
Vereeniging tot bestrijding der Tuberculose
om eenige inlichting te verkrijgen over de
„dreigende verwikkelingen", waardoor men
voortaan niet merr een Juliana-blo m maai
een „weldadigheidabloem" zal hebben te
koopen zonder oranje hartje en niet meer
uitsluitend op den verjaardag der Prinses.
Uit de inlichtingen, welke de secretaris
gaf, is aan de Haagsche redactie het vol
gende gebleken:
Inderdaad zijn in een algemeene
vergadering der Vereeniging de in het
artikeltje van „Het Volk" gerelateerde
bezwaren te berde gebracht, naast ver
schillende andere, van geheel anderen
aard, en aan a 1 deze bezwaren (niet
de genoemde alleen) heeft de Vereeni
ging zooveel mogelijk trachten tegemoet
te komen. Zij telt onder hare leden
personen van verschillende politieke
richtingen, en derhalve moest met de
ééne meening even goed rekening ge
houden worden als met de andere.
Dat de verkoop is uitgebreid tot
3 dagen, geschiedde, omdat men ver
wachtte dat dan meer verkocüt zou
worden. Het beperken van den verkoop
tot één dag had van Israëlitische zijde
ook bezwaar doen rijzen voor het geval
dat die dag (zooals in 1910) op Zaterdag
valt. De 3 verkoopdagen vallen nu op
Zaterdag, Zondag en Maandag. Intus-
schen was daarbij inderdaad ook reke
ning gehouden met de bedenkingen der
socialistische leden tegen den verkoop
op 30 April alleen.
Wat de kleur betreft men deelde
ons mede, dat inderdaad besloten is tot
een andere kleur, maar welke deze is,
kon men ons nog niet mededcelen.
De redactie van het „Vad." laat hierop
volgen
Wij kunn6n niet nalaten, hierbij ons
leedwezen uit te drukken, dat zelfs de
verkoop van dit onschuldige bloempje,
en wel voor een zoo nuttig doel
aanleiding heeft moetGn geven tot poli
tiek geharrewar en zijn overtuigd, dat
men, indien men het belang der zaak
meer op den voorgrond had gesteld,
anders zou besloten hebben.
Wij deelen deze overtuiging volkomen
Maar aan wie de schuld?
Het verkoopen van een Juliana bloempje
ten bate der arme teringlijders was niet
slechts een sympathieke maar ook een
nationale gedachte, welke men had moeten
beschutten tegen elke uiting of inmenging
van partijpolitiek.
Dat thans het oranje-hartje zal moeten
verdwijnen, dat de naam en zelfs het wezen
der bloem een andere zal zijn, is een toe
geven aan die politiek, de politiek nog
wel van een kleine minderheid die in naam
der absolute neutraliteit overal haar zin
tracht door te drijven.
Het is te betreuren, dat men van liberale
zijde dit spel dikwerf nog zoo weinig schijnt
te doorzien en zoo aan deze partijpolitiek in
't gevlei komt.
Terecht schrijft de „Rotterdammer", na
zich bij het protest van het „Katholiek
Sociaal Weekblad" en „Het Centrum" te
hebben aangesloten
„Daar is in onzen tijd in sommige kringen
een dwepen met een „absolute neutraliteit",
dat alle pit ou merg dreigt te vernietigen
en in werkelijkheid in hooge mate tyran-
niek is."
Zeer juist.
Het is nu maar de vraag, of men zich
deze tyrannie wil laten welgevallen.
De Vereeniging tegen de Tuberculose
telt onder hare leden personen van ver
schillende richting en derhalve moest men
met de eene meening evengoed rekening
worden gehouden, als met de andere,
schrijft de secretaris.
Maar op de eerste plaats is het de vraag,
of men in ons land rekening te houden
heeft met en zich te gedragen heelt
naar een meening welke het Koningshuis
buiten ons nationale leven wil drin
gen en vervolgens bljjkt uit de genomeu
besluiten, dat juist die „richting" heeft
gezegevierd.
De vraag rjjst thans voor o e andere
„richting" die van de overgroote meer
derheid des volks wat haar onder de
omstandigheden te doen staat. („C.")
Bisschop Mathew en de Oud-Katholieken.
Wij lezen in „De Tijd"
In den Engelscheu afvalligen en ge
huwden katholieken priester Mathew, wien
door de medepligheid der Hollandsche
oud-katholieke bisschoppen een drietal
jaren geleden de bisschopswijding werd
toegediend, ondervindt de Clerezy van
Utrecht wel bitter de waarheid van het
spreekwoord: „waar men mee verkeert,
daar wordt men mee geëerd." Onlangs
ging de nieuwbakken bisschop in Engeland
nadoen wat hem te Utrecht was voorge
daan, en geheel op eigen gelegenheid
wijdde hij twee geestelijken van even avon
tuurlijken aard als de zijne tot bisschoppen.
Over zulk een snelle en bedenkelijke
uitbreiding van het oud-katholieke episco
paat toonde zich echter de Clerezy hooge
lijk ontsticht en verontwaardigd. En de
„Oud-Katholiek" schreef
„Het besluit ligt voor de hand, dat
bisschop Mathew gehandeld heeft in srijd
met de conventie van Utrecht; lo. door
dat hij bisschoppen wijdde zonder zijne
mede-bisschoppen daarvan kennis te ge
ven, 2o. doordat hij deze bisschoppen in
het geheim gewijd heeft, 3o. doordat hij
alleen deze bisschoppen gewijd heeft, en
4o. doordat hij personen gewijd heeft, die
tot eene andere kerk behoorën. Daarom
zouden wij willen vragenheeft bisschop
Methew wel bedacht, dat hij daardoor
eigenlijk de gemeenschap met de andere
oud katholieken verbroken heeft? Deze
vraag willen wij echter niet beantwoorden,
daar het aan ons niet toekomt, daarin te
beslissen.
Op deze uitdaging heeft bisschop Mathew
thans zelf het antwoord gegeven. Aan den
oud-katholieken aartsbisschop van Utrecht
heeft hij een verklaring gezonden, die een
besliste breuk met de gemeenschap der oud-
bisschoppelijke Clerezy beteekent. Ronduit
zegt hij, het hiërarchisch gezag van het
Utrechtsche kerkje niet te willen erkennen.
Hij heett smaak gekregen in een eigen
kerk, die hij begonnen heeft onder den
weidschen titel van „The Western Orthodox
Catholic Church in Great Britain and
Ireland". Het teekent wel den aard van
al deze afvalligen, dat zij nauwelijks den
Roomschen Paus de gehoorzaamheid heb
ben opgezegd, of hun ijdelheid vindt er
lust in om zelf Pausje te spelen I En als
men dan weet, dat volgens verklaring van
„De Oud-Katholiek" de volgelingen van
Mathew maar een armzalig hoopje vor
men, dan kan men de verwatenheid van
den allernieuwsten Paus in de breedte
harer* afmetingen bevroeden:
De onafhankelijkheid der pas gestichte
kerkgemeenschap en de verloochening van
het gezag dergenen, die hem aan zijn
bisschoppelijke waardigheid geholpen heb
ben, motiveert Mathew aldusDe Neder-
landsche oud-katholieken hebben de ortho
doxie van niet weinig leerstellingen los
gelaten; zij ontkennen het bestaan van
zeven Sacramenten; veroordeelen de
vereering der heiligen; volgen een nieuwe,
ongeautoriseerde liturgie, waarin zelfs de
naam des Pausen als primaat van de
Katholieke Kerken en ais patriarch van
het Westen niet genoemd wordt; dragen
niet dagelijks 't H. Misoffer oplaten niet-
Katholieken tot de HH. Tafel naderen en
stemmen met het Protestantisme overeen
in de afkeur,ng van heiligenbeelden, re-
lifjuieën enz.
In herhaalde polemieken tegen „De
Oud-Katholieken" heeft de redactie van
dit orgaan ons nooit willen toegeven, dat
het zoo ver met de innerlijke ontaarding
van het Utrechtsche kerkje gekomen Was.
Doch wat zal men nu antwoorden op
dezen aanklacht van iemand, wiens
kerkelijke evolutie uit de aanraking met
de oud bisschoppelijke Clerezy is voort
gevloeid en die de dogmatische en litur
gische verhoudingen der Oud-Katholieken
volkomen kan kennen.
De dwaling protesteert hier tegen de
dwaling en wij kunnen de uitwerking van
'P'°ïest koel aanzien, dat de noodza
kelijkheid bevestigt van een leerarend en
besturend oppergezag. Maar een principieel
afdoend antwoord zal de oud bisschoppe
lijke Clerezy kwalijk kunnen geven op de
eigenmachtige daad en de aantijgingen van
bisschop Mathew. De oud katholieke
aartsbisschop van Utrecht heeft zich nu
eenmaal in de avontuurlijke relaties met
een man als Mathew begeven en hij zal
de gevolgen daarvan voor zijn kerkgenoot
schap moeten aanvaarden, que diable
alla.it ïl faire dans cette galère Het is
wel een zeer pijnlijke vernedering, waartoe
de oud katholieke Clerezy hier gedwongen
wordt door een kerkelijken gelukzoeker,
tot wiens gevaarlijke verheffing zij zelf
heeft meegewerkt ondanks herhaalde waar
schuwingen en de aanmaning van Mathews
verleden om voorzichtig met hem te zijn.
R. K. Gemeenteraadsleden.
Het initiatief, door de Aruhemsohe kies
vereniging Recht voor allen geno
men, heeft Woensdag reeds tot een belang
rijk resultaat gesteld.
Besloten werd met algeme >ne stemmen
tot oprichting van een Bond voor katholieke
gemeenteraadsleden.
Dit resultaat is, behalve aan het optreden
der Arnhemsche vereeniging, voor een groot
deel te danken aan den arbeid van mr.
Aalberse en de besprekingen tijdens de
bociale Week te Rotterdam, welke dan ook
met waardeering door den voorzitter der
vergadering werden herdacht.
Maar tot de voorloopig verkregen uitkomst
werkte evenzeer, en in niet geringe mate,
mede de voortreffelijke wijze, waarop mr.
Van Schalk het nut van Bond uiteenzette,
en de uiterst bekwame leiding der vergade
ring door baron Van Wijnbergen.
Het was langgeengemakkelijketaak.de
groote lijn vast te houden te midden der
meer dan eens nog al sterk divergeerande
meeningen, welke in de vergadering tut
uiting kwamen.
Maa.r de voorzitter slaagde daarin op zeer
ge ukkigewijze, en zoo kwam men, al
betrekkelyk spoedig, tot het gewenschte
besluit, om den Bond in 't leven te roepen
Ken commissie van raadsleden zal thans
de statuten ontwerpen.
Uit de gevoerde discussie'bleek, dut veel
beleid daarbij geboden is en dat men, geliik
wij van meet af aan betoogd hebben, in
„Beschrankung" kracht zal hebben te
zoeken.
Een breed uitgewerkt program kan wel
ln.d.® ^doeling ,iggen' maar dat een
zekere leiddraad noodig is, dat meer samen-
hang, meer onderling verkeer, meer oferle»
alleszins gewenscht mogen heeten, heeft dê
gisteren gehouden vergadering nog eens ten
overvloede in 't licht gesteld
En ook dat daarbij wel degelijk van
beginselen mag, kan en moet worden
uitgegaan, zooals mr. Van Schalk
trouwens met overtuiging had aangetoond.
V gemeenteraad treden uitteraard
met altgd de principes op den voorgrond
tTmp ZOa eT e™stige misvatting zijn
te meenen, dat het dus louter om b e1 a n-
gen gaat zoodat een belangen-politiek
eigenlijk de overheerschende, zoo niet de
zou'zgn gewetligdeen bestaanbare
Een gemeenteraadslid, dat katholiek is,
og niet altgd in den waren zin des
woords een katholiek gemeenteraadslid
een opmerking, terecht door een der aan-
wez'geu gemaakt, en welke vooral voor
het Zuiden schijnt te gelden.
Het gaat in den gemeenteraad nog om
andere dan om m a t e r i e e 1 e zaken. En
ook bg de behandeling van die zaken
kunnen de beginselen te pas komen
te j^uichen? den 13 toe
Waar de anti revolutionairen en sociaal-
fedenT S 680 °r8aD,satie "oor de raads
leden konden oprichten, zou het zonderling
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot aan den avond van 14 Jan.:
Toenemende tot matigen of krachtige
westelijke tot zuiriwestelijken wind Zwaarbe
wolkte tot betrokken lucht. Waarschijnlijk
regen ot sneeuwbuien. Weinig verandering
van temperatuur
zijn geweest, indien de katholieken, die
reeds zoovele punten van overeenkomst in
hunne partg en hunne overtuiging bezitlen,
daartoe niet bereid waren gebleken.
Bg vele raadsleden schgnl de overtuiging
nog niet sterk zijn, dat de Bond reden
van bestaan heeft.
Van de wgze, waarop de benoemde com
missie hare taak vervult, zal ongetwijfeld
voor een goed deel afhangen, of die over
tuiging in breeden kring meer ingang vindt.
„Centrum".
De „zedelijke verheffing" van
F r a n k r ij k. In 'de „In-dépendance Bei
ge", bijna meer Franschgezin-d da'n Ide
Franschen zelf, had Roland de Marés liet
dezer dagen over de „zedelijke verhef
fing" van Frankrijk, welke eenvoudig als
een geschiedkundig feit op- de credi-etzijdte
van de Fransche Regeering werd gezet.
Ziehier wat „De Standaard" hierop
heeft a.a,n te merken:
„Waarin overigens d-e „zedelijke ver
heffing" schuilt, die Roland d-e Marés
in het leven der Fransche natie meen
de te ontdekken, valt kwalijk te zeggen.
Hij sprak ook van „vrijmakende invloe
den"; maar indien dit duidt o-p d-e toe
nemende neiging om met alle hoogere
ordinantiën te breken, zal dit zeker niet
tot een „relèvement '.moral" van Frank
rijk strekken, 't Zijn volstrekt niet al
leen crericalen die zich ernstig bezorgd
maken over 'slands moreele toekomst!
Wel het meest deden nog van zich
spreken 'de beschouwingen va,n den li
beralen econoom Leroy Beaulieu over de
verontrustende bevolkingscijfers. Zal het
Fransche volk in 21ste of 22e eeuw nog
leven, óf zal het dan wellicht zijn zelf
moord geheel volvoerd hebben? Want er
kan geen twijfel over bestaan, 'dat het
Fransche volk bezig is zich te vermoor
den. Wanneer men pp den ingeslagen
weg voortgaat, zal de Fransche natie
reeds vóór het einde van d-e eeuw waar
in wij 'leven, een vijfde of teen vierde
van haar tegenwoordige sterkte hebben
verloren; en vóór het einde van 'de 22e
eeuw daar is, dus voor dat nog' twee
honderd jaren verstreken zullen zijn, zal
er in het geheel niets meer 'van ov!er
wezen.
Terwijl men tot in het oneindige bede-
twist over de weldaden van de leek-en-
school, over de yoord-eelen va,n ide in
komstenbelasting en ide nu voldongen
scheiding van Kerk en Staat, over alle
mogelijke zoogenaamd democratische her
vormingen, is het Fransche volk bezig
zich te zelf woordenhet ademt nog, maar
het heeft den stro-p reeds om den hals
geslagen. De ademhaling wordt voortdu
rend zwakker ©n benauwd-er, en men kan
het oogenblik giss-eii, waarop zij geheel
zal hebben opgehouden.
Zoo .spreken liberale -economen, en zij
zelve, terwijl ze allerlei lapmiddel-en aan-
grijzen om het kwaad te stuiten, erken
nen dat de inzinking van het religieuse
leven de grootste oorzaak is van de kan
ker die aan li-et Fransche volksbestaan
knaagt, Maar helaas, tot een krachtig zich
aangrijpen, tot een nationaal reveil komt
de natie niet. Een groep- ernstige man
nen uitgezonderd, blijft voor de groote
massa het: „laat ons eten en drinken
en vroolijk zijn," hoogste levenswijsheid.
En wie -dan wijst op het groote gevaar,
dat in de toekomst dreigt en nu reeds
zijn sombere slagschaduw werpt over
Frankrijk'® sc-hoone erve, wordt afge
scheept m-et het lichtzinnige „après nous
le déluge. Van wat de toekomst bren
gen kan, trekken we o;ns niets aan."
Goes. Bij het op Woensdag alhier ge
houden examen ter verkrijging van een di-
pxloma: a. voor militaire bekwaamheid,
xb. voor lichamelijke geoefendh. en c. voor
voor allebeislaagden voor 6II. J. Mes-
