lijk
(taitóel
is Cadeau
DTK CINZANO.
Tijdgeest
Van hel kooiden den gehangene.
No. 143.
Zaterdag 3 December 1910
Zesde Jaargang.
i LICHT
aarde
oterjj.
DER, Goes
Verschijnt eiken MAANDAG WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
FEUILLETON.
3laas Polis
ERIEM
S-CADEAUX,
Dit mm Maat nit 8 blafljleii.
EERSTE BLAD.
Het Gebed voor het Eten.
i Koetsiers,
eden.
3 uur 49 min.
3 45
erdag 1 December,
in.
et een half uur, de
«en uur na zons-
ANDER voor
ebracht welke
eeft en beslist
indf, waarvoor
wordt.
tijd met veel
zaken te Goes
Saslamp met ge
bracht worden.
inder slechts
0.
raat D 5 en 6.
beter
sen
teeds
den.
fraai van uitvoering,
°!0 rente en nemen
en volgens de 395e,
oofdkantoor Wjjnstr.
el. Agenten. Toezen-
ngst postwissel.
aat C136, Goes
het beste adres voor
de in
julateurs, Barometers,
sren Kettingen,
Iveren Knop enz. enz.
Vereeniging van
oor- en Handels-
nden.
r PLAATSING
n reizigers, leden
■leden.)
ïorendijk 59.
Middelburg.
wordt beleefd verzocht
vacatures op hunne
wendenomtrent on'
sre sollicitanten zjjn
te bekomen.
18 jaar en ouder, be
ne talen, boekhouden,
aachine, binnen- en
p of meer dezer vakken
in een of meer der
ronder met diploma's.
»ok met diploma, be-
ae talen.
schillende artikelen.
j het Bureau (die voor
st bjj vooruitbetaling)
g en kan daarna een-
ien verlengd, opnieuw
gbaar bij l
Abonnementsprijs p. 3 maande» voor Goos f 0.75, daarbuiten. f 0.95.
Afzonderlijk» nummers 5 cent, dubbel# bladen 10 cant.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 'a namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: Ganzepoorfsfraaf C 209, GOES.
Reclameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels 0.50iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wo|rdt 2 X berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. i contant.
„II ne faut pas parler de corde dans
la maison d'un pendu", „men moet in het
het huis van den gehangene niet spreken
over een koord." Dit spreekwoord gebruikte
verleden week Vrijdag Jhr. Victor De
Stuers, afgevaardigde voor Weert, in de
Tweede Kamer, om den liberalen te bedui
den, dat bet hun kwalijk past, over
benoemingen te spreken, geljjk Mr. Tyde-
man deed, terwjjl zjj zeiven op het stuk
van benoemingen schuldig staaD aan eene
schromelijke verongelgking hunner Katho
lieke landgenooten.
De heer De Stuers heeft zoowel den
Katholieken als allen eerlijk denkenden
Nederlanders een dienst bewezen door in
's lands vergaderzaal openl jjfc de schandelijke
achtei uitzetting aan de kaak te stellen,
die wij sinds jaar en dag moeten ouder
vinden, wanneer het 't bekleeden van
ambten en betrekkingen geldt en hjj deed
goed in bijzonderheden af te dalen, opdat
ook zjj, die Katholieke couranten schuwen
als een soort van minderwaardige pers
producten en dus de treffende staaltjes
van achterstand in de benoemingen, door
„Tjjd," „Maasbode," „Huisgezinenz.
gepubliceerd, niet lazen, zouden getroffen
worden door de schreeuwende ongelijkheid,
die er bestaat tusschen Katholieke en
Protestantsche Nederlanders als bekleeders
van staatsbetrekkingen. Voegen wjj er
aanstonds bij, dat die griet ook geldt
voor de geloovige Protestanten, de z.g.
„fijnen."
Wij achten het dan ook van het hoogste
belang hier een uittreksel te laten volgen
uit de rede van Jhr. De Stuers, een man
onder onze politici, die zeker alterminst
als fanatiek te boek staat, en die niet
schroomt rond borstig zijn meening te zeggen,
zooals hjj meermalen, met name bij de
bespreking van onze krijgsverrichtingen
op Atjeh, heeft bewezen.
„Ik zal eerst," aldus de afgevaardigde
voor Weert, onze professoren bekijken.
Er zijn aan onze hoogescholen 242
professoren daaronder zjjn net precies
4 Katholieken. Nu is tweeërlei moge-
ljjk; Of wel dat, zooals de vader van
Naar het Duitsch.
Wie vroeg in den morgen of laat in
den avond door een kleine zjjstraat van
Weenen ging, hoorde daar dikwijls uit
een huisje den jjverigen hamerslag en het
vroolijke liedje van een vljjtigen schoen
maker, die met zijn arbeid zijne brave
vrouw en vijf kinderen onderhield. Wie
hem kende, hield van den wakkeren baas,
en zjjne bekwaamheid en spaaarzaamheid
verschaften hem klanten in overvloed.
Maar een spreekwoord zegt„Het onge
luk schuilt in een klein hoekje." En
dat werd ook hier bewaarheid. De man
werd ziek, kreeg de tering, verzwakte hoe
langer hoe meer, stierf, en onder hartver
scheurend weenen stond de moeder met
vjjf kinderen aan de baar van hem, die
voor hen allen het brood verdiend had.
De ongelukkige weduwe zocht nu naar
de gelegenheid om met het werk harer
handen het allernoodzakelijkste te verdie
nen, maar de tijden waren slecht, het leven
in Weenen zoo duur eu oe armoede drukte
altijd zwaarder. Het eene huismeubel na
het ander moest verkocht worden, om voor
de geringe opbrengst brood te koopen, en
toen men op het einde des jaars de huis
huur niet betalen kon, verdreef de hard
vochtige eigenaar de ongelukkige familie
middsn iu den winter uit zijn huis, en
deze kon den hemel neg danken, dat een
medelijdende werkman haar een dak
kamertje tot een behoeftig onderkomen
aistend.
Hier, in armoede, hoDger en koude, leefde
nu de arme weduwe met de kinderen.
Slechts weinigen boden hun soms eene
den tegenwoordigen Minister Heems
kerk geschreven heeft in zijn boek
over de Practijk der Grondwet, het
zoo moeilijk is vöor een Minister om
een Katholiek te benoemes, omdat die
van alle kanten wordt tegengewerkt,
dat heeft de Minister J. Heemskerk
Az. vierkant gezegdóf het is ook
mogelijk en daar hel ik meer toe
over de Katholieken zijn te dom
om professor te worden.
Eveuwel, of die proportie juist is,
4 op 242, waag ik te betwijfelen. De
heer Drucker, die zelf professor is,
weet, van welk hout ze gemaakt zijn,
eu zou ons daaromtrent kunnen in
lichten.
Doch ik laat de professoren schieten.
Maar de curatorenNu hoop ik, dat
de heeren Loeff cn de Savornin Lobman
het mij niet kwalijk zullen nemen, maar
tusschen curatoren en professoren be
staat wel eenig verschileen curator
moet wel een eenigszins geleerd man
zijn, maar behoeft niet een boeken
wurm te wezen. Nu zou men zoo zeggen,
dat derhalve een Katholiek bier beter
kans heeft. Ook zou men mogen ver
wachten, dat het nut werd ingezien,
ook een Katholiek in het curatorium
zitting te doen nemen van zoo'n hooge-
school met uitsluitend niet Katholieke
professorendat schenkt allicht eenig
vertrouwen aan families, die hun zoons
naar die academie moeten zenden, en
werkt aldus mee tot den bloei van
het onderwijs. Welnu, in mijn tijd,
toen ik te Leiden student was, was
er één Katholieke professor, en onder
de curatoren der velschillende Univer
siteiten heb ik nooit van mijn leven
een Katholiek gezien. Tegenwsordig is
dat iets verbeterd en zijn er op de 25
curatoren 3 als ik Delft en Amsterdam
er bijtel; veel is het nog niet, maar
er zijn er dan toch drie.
Komen wjj nu op het gebied van
de examens, bij de examinatoren, dan
krijgen wij alweer treurige cijfei s. De
commissie voor de examens te Delft
bestaat uit 17 leden, en daar is net
één Katholiek onder, en dan nog wei
als aanvulling, een die optreedt als
een der andere examinatoren buikpijn
heeft. Voor de land- en tuinbouwschool
te zamen 27 examinatoren, waaronder
één Katholiek. In de commissies voor
middelbare examens in taal- en letter
kunde, wiskunde, physica enz., 30
examinatoren, en daaronder één Katho
liek.
kleine gave. God moest helpen eu op Hem
wees de ljjdende moeder steeds hare kleinen.
Altjjd vermaande zjj dezen, aandachtig
te bidden; „Onze Vader, die in de hemelen
zjjt en als zjj dan uit den mond der
hongerige kleinen de wooraen hoorde:
„Geef ons heden ons dageljjkseh brood,"
dan sprongen haar vaak de tranen in de
oogen.
Het ongeluk zou echter nog grooter
worden. Kommer, nood en ontbering wier
pen de moeder op het ziekbed, en geheel
hulpeloos scheen nu de familie den hon
gerdood prjjsgegeven te zjjn.
Doch, als de nood het hoogst is, is Gods
hulp het meest nabjj.
Op zekeren morgen weenden de kin
deren bjj de zieke moeder om brood, toen
deze tot haren oudsten zoon Frans zeide;
„Ga, kind, en zie of je in de stad niet
ergens een huis vindt, waar men je wat
brood voor ons geeft."
De knaap ging met een zwaar hart door
de straten van Weenen. Nog nooit had hj
gebedeld; eindeljjk kwam hjj voor een
prachtigen koopmanswinkel, hier trad hjj
binnen en bad met tranen in de oogen
om wat brood. Maar de winkelbediende
wees hem barsch af en zeide„Wjj geven
niet aan de deur."
Toen de knaap weenend de deur uit-
giug, zag hem toevallig de huisheer. Deze
ri p hem weer terug en vroeg wat hjj
verlangde. De koopman dacht, dat het
wei waar kon zjjn, gaf den knaap een
gulden en zeide: „Ga naar den naasten
bakker en haai daar voor de helft van het
geld brood en breng mjj dan de rest terug."
Vol vreugde ijlde Frans naar den eersten
den besten bakkerswinkel, terwijl de win
kelbediende tot zjjn heer zeide: „Nu, die
jongen zal den halven "gulden wel ver
geten terug te brengen." Maar nauweljjks
waren eenige minuten verstreken, of de
Het is waar, dat dit allemaal com
missies zijn, waarvoor men zeer geleerd
moet wezen, en daar zijn dus de
Katholieken te stom voor. Dosb nu
zou men meenen. dat voor de examen
commissie in de gymnastiek te Utrecht,
waarbij het meer op spieren dan op
hersenen aankomt, wel Katholieken in
aanmerking zouden kunnen komen
Die examencommissie bestaat uit 12
personen en daarin schitteren de Ka
tholieken door hun absolute afwezigheid.
Ik kom tot de inspecteurs van het
onderwijs, lager, middelbaar, vak- en
landbouwonderwijs en gymnasia. Er
zijn acht inspecteurs en daaronder geen
enkele Katholiek. De heer De Meester
heeft er een negende bij benoemd en
die was ook niet Katheliek. Onlangs
is het getal door Minister Heemskerk
op 10 gebracht en die tiende is waar
achtig een Katholiekik zie niet in,
dat daarom het land op zijn grond
vesten moet schudden uit angst, dat
de geheele boel ultramontaansch zal
worden gemaakt.
Nu de rechterlijke macht, welke, als
ik mij niet bedrieg, door den heer
Drurker is aangeroerd.
De heer Drucker Neen, in een heel
ander verband
De heer De Stuers Dan is het niet
aangeroerd, maar dan ga het aanroeren.
Welnu, de Hooge Raad telt veertien
leden, onder welke twee Katholieken,
terwijl, als men de samenstelling der
bevolking als maatstaf zou willen
nemen, er vijf of zes zouden mogen
zijn.
De gerechtshoven. Er zijn negen en
veertig raadsheeren en daarop zijn
negen Katholieken en wel; in den Haag
op de tien slechts één, te Amsterdam
op de twaalf één, te Arnhem op de
negen twee en, wat de cijfers gunstiger
maakt, te 's Hertogenbosch op negen
vijf. Te Leeuwarden daarentegen is er
op de negen geen enkele Katholiek.
Het openbaar ministeriebij den
Hoogen Raad vier, waarvan één Katho
liek bij de hoven elf procureurs
generaal en advocaten-generaal, waar
van slechts één Katholiek.
Nu de rechtbankengaat men buiten
Noordbrabant en Limburgdit is een
curieuze statistiek dan zijner negen
tien rechtbanken met zeven Katholieke
rechters en in beide genoemde provin
ciën zijn vier rechtbanken met zes
niet Katholieke rechters. Derhalve,
terwijl in het noorden des lands op
knaap kwam terug, in de eene baud het
brood, in het andere de rest van het geld
houdend, dat hjj den koopman teruggaf
met harte!jj keu dank voor het geschonken
brood.
Toen hg nu uit het huis ging, sloeg de
koopman hem gade en zag iets, dat hem
diep trof en roerdede knaap bleef n.l. in
zjjn grooten honger recht voor de deur
staau en brak een stukje van het gekregen
brood af. Haastig wilde hij het reeds naar
den mond brengen, toen hjj het weer terug
trok, hjj had iets vergeten. Eerst vouwde
hjj nu de handen eu verrichtte zjjn gebed.
Toen at hjj gretig zjjn stukje droog brood.
De koopman had alles gezien. Dadeljjk
riep hjj den kuaap terug, vroeg hem naar
de woning zijner moeder en lied het kind
dau gaan, dat nu suel met het brood naar
huis liep eu niet genoeg te vertellen wist
van de vriendelijkheid en goedheid vau
den onbekenden weldoener.
's Avonds werd aan de deur vau het
armoedige dakkamertje geklopt, waar de
arme familie woonde, en de koopman trad
binnen. Dadeljjk overzag hjj den nood en
de hulpbehoevendheid der ongelukkige
moeder met hare vjjf kinderen en kreeg
het innigste medeljjden zelf zoo rjjk, had
hjj nog nooit zoo'n armoede in Weenen
gezien.
Zjjn besluit was weldra genomen, hier
moest geholpen worden. Hjj trok zich nu
de ongelukkige familie aan, dadelijk gaf
hjj eeu rijke aalmoes, zond daarna nog
levensmiddelen en kleedingstukken, en voor
de zieke weduwe een dokter. De toestand
der zieke werd ook weer spoedig beter,
daar zjj en de kleinen geen gebrek aan
het dageljjkseh brood meer hadden.
De koopman spoorde brave families aan,
de kinderen in huis te nemen, hij zelf nam
den oudsten zoon Frans bjj zich. Dezen
liet hjj goed onderwazen, en toen hjj later
negentien rechtbanken zeven Katho
lieke rechters zijn, heeft men in de
zuidelijke provinciën zoowat evenveel
Protestanten op vier rechtbanken.
Ik kan die statistieken op elk gebied
voortzetten en ik kom dan steeds tot
dezelfde uitkomst.
Ik wil echter alleen nog spreken
over de burgemeesters en notarissen.
Het aantal burgemeesters, die Ka
tholiek zijn, is volstrekt niet overdreven.
Er zijn vele gemeenten ik zou
wenschen, dat iemand zich de moeite
wilde geven daarvan een statistiek te
maken met een Katholieke meer
derheid van ingezetenen, waar een
Protestantsch of niet Katholieke bur
gemeester is. Ik heb daartegen niets
ik zelf ben te Maastricht voor
spoedig onder een Protestantschen
burgemeester geboren want het kan
voorkomen, dat op allerlei gronden een
Protestantsche candidaat de voorkeur
verdient, maar hetgeen stof tot na
denken geeft is, dat het omgekeerde
niet voorkomt. Er is - in geheel ons
land geen gemeente met een bevolking
in meerderheid Protestantsch, waar een
Katholiek burgemeester aangetroffen
wordt.
Ik hoor hier zeggen, dat er twee
zulke gemeenten zouden zjjn. Dan
dagteekent dat uit den laatsten tjjd,
want ik heb er nooit van gehoord.
Nu de notarissen, die door den heer
Tydeman ook zijn genoemd. Op dit
punt is <?r een schreeuwende ongelijk
heid geweest. Fjr is 30 a 40 jaar
geleden een boek uitgekomen van
een zekeren heer Wiegman, waarin
hjj ten deze statistieken openbaarde;
het is werkeljjk belachetjjk, om niet
te zeggen ergerljjk, als men ziet, hoe
in volkomen Katholieke arrondissemen
ten geen of nagenoeg geen Katholiek
notaris gevonden werd. Het is sinds
dien tjjd wel veel beter geworden,
doch heelemaal goed is het nog niet,
want b. v. hier in Zuid-Holland zijn
voor 277,000 Katholieken in 7 gemeen
ten Katholieke notarissen en in Noord-
Brabant heeft men voor 67,000 Prote
stanten 23 gemeenten met Protestant
sche notarissen. Dat is belacheljjk.
Nu is i nlangs iu Noord-Brabant eenige
verbetering gekomen, nameljjk in
Zevenbergen, en ik vermoed, dat dit-
het geval is, dat de aandacht van den
heer Tydeman hoeft getrokken. Iu
den kring Zevenbergen waren van de
9 notarissen niet minder dan 7
veel talent en lust voor het koopmansvak
toonde, nam hjj hem als leerling in zjjn
winkel.
Frans behield altjjd zijn braaf, beschei
den en volgzaam karakter; vol liefde en
dankbaarheid jegens zjjn weldoener deed
hjj steeds met de grootste vreugde, wat
hjj maar in zjjne oogen las; daarom be
minde de koopman hem altjjd meer, bjjna
als zjjn eigen kind.
Toen Frans de leerjaren achter den rug
had, en in zgn vak zeer bekwaam gewor
den was, vertrouwde zjjn heer hem lang
zamerhand de gewichtigste zaken toe, en
na eenige jaren werd hij de eerste in dienst
van den koopman, en toen deze aan eene
langdurige jichtkwaal ziek werd, maakte
hjj hem zelfs tot zijn zaakwaarnemer en
vertegenwoordiger.
In dien tjjd was in Weenen de groot
handel zeer onzeker, menig groot koop
manshuis viel en sleepte andere mee in
zjjnen val; maar gelijk de stuurman met
zekere hand het schip ook over klippen
en ondiepten heenstuurt, zoo wist Frans
alle grootere verliezen van zjjn heer af te
wendendaarom achtte en beminde deze
hem nog meer.
Al den tjjd, die hem dagelijks overbleef
bracht hjj het liefste door in de nabjj heid
van zjjn zieken weldoener en verpleegde
en bemoedigde hem, zoo goed hij kon.
De koopmad had eene eenige dochter,
aan wie hjj met hart en ziel gehecht was.
Zjj heette Rosalie, en was het getrouwe
beeld van hare voor lange jaren gestorven
goede moeder.
Schoon van uiterlijk, maar nog schooner
naar de ziel, vereenigde zij in zich de
heerlgkste deugden. Jaren lang had zjj
in Frans een edel hart leeren kennen
en zjjne trouwe aanhankelijkheid aan haar
dierbaren vader, eu het kon niet uitbljj ven,
dat zjj hem daarom achtte eu hem toege
Welk weder zullen wij hebben?
Verwachting tot aan den avond van 3 Deo.
Zwakke tot matigen oostelijken wind.
Nevelig tot halfbewolkte luoht. Waarschijnlijk
droog in het Noorden, mogelijk neerslag in
het Zuiden. Kouder.
Protestaut; dat een beetje beter
geworden, want dit getal is thans
verminderd tot 5 of 6. Eigenljjk is
het nog niet goedwant dan zouden
er wel 7 van de 9 Katholiek moeten
zijn, zoodat ik vosrzie, dat de heer
Tydeman nog menigmaal het hoofd
zal kunnen schudden, ais in het
district Zevenbergen een notaris zal
worden benoemd."
Het citaat is lang, lezer, maar dat komt
omdat het zondenregister onzer liberale
overheerschers van weleer zoo lang is.
Of soms de onverdraagzaamheid der
Katholieken aan dien misstand schuld
heeft? Neen, lezer. Neem maar eens
Roermond. Daar zijn de gemeente-secretaris,
de directeur van de waterleiding, de direc
teur van de gasfabriek, de directeur van
het teeken-instituut, protestant. Men denke
zich zoo iets eens omgekeerd in een niet-
katholieke stad
Men moet niemand benoemen om zjjn
geloof, maar ook niemand om zijn geloof
weren, dus luidde de conclusie van den
heer De Stuers. Evenwel, er zijn mis
standen in te halen, en daarmede dient
rekening gehouden, om hetgeen in vroeger
.jaren krom is gegroeid, een beetje recht
te zetten. Echter ook daarbij behoort
omzichtigheid te worden betracht en mag
geen superieur man van andere richting wor
den achtergesteld bjj een inferieur man van
eigen kleur. „Dit", zeide de afgevaardigde
van Weert, „moet de regel zijn ook daar
waar men vroegere misstanden wil corri-
geeren".
Daarmede zal ieder weldenkend man het
volkomen eens zijn. Of de liberalen in tus
schen geen reden hebben een „mea culpa"
te fluisteren en een minder hooge borst
te zetten
V Het dwaallicht van Aardenburg.
Van den zeer mageren inhoud van het
„Weekblad voor Zaeuwsch-Vlaand erena
Westelijk deel", welks redactie te Aarden
burg zetelt, wordt in het jongste nummer
(Woensdag 30 November) de h e 1 f t in
beslag genomen door een Kameroverzicht.
daan was.
Ook Frans beminde Rosalie als de brave
dochter van zijn grooten weldoener. Waar
hjj kon, bereidde hjj haar iedere vreugde,
maar nooit dacht hij aan het hooge geluk,
haar eens de zijne te kunnen noemen.
Daartoe scheen hem de afstand te groot,
en hjj wachtte zich wel, hoe ook daarop
te zinspelen, om niet ondankbaar te zijn
voor het vertrouwen van zijn heer.
Toen Frans weer eens tot laat in den
nacht aan het ziekbed van zijn weldoener
zat, werd deze, daar zijn hevigste smarten
verminderd waren, altjjd harteljjker jegens
hem Plotseling zeide hij „Frans, nooit
in mjjn leven heeft mjj een goed werk
zooveel vreugde bereid, als hetgeen ik aan
u deed. Vijttien jaren woont ge nu in mijn
huis en ge zijt mij zoo dierbaar geworden
als eeu zoon. Of ik nog lang leef en weer
gezond word, weet God alleenmaar voor
het geval, dat ik kom te sterven, zou ik
mjjne goede Rosalie goed verzorgd willen
zien en tot haren levensbeschermer heb ik
u uitverkoren.
FraDS kon eerst geen woord spreken
van verrassing en vreugde daD greep hij
weenend de hand van zijn weldoener en
zeide „God in den Hemel vergelde u al
het mjj bewezen goed, ik kan het nooit".
Het duurde niet lang, dat Frans en
Rosalie een gelukkig eehtpaar werden,
God vermeerderde hunne vreugde nog.
doordat Hjj den ouden vader de gezond
heid teruggaf. Frans, ofsöhoon een rjjk
koopman, bleef altjjd nederig en beschei
den nooit vergat hij zjjne arme jeugd,
en dikwjjls placht hij te zeggen „Mjjn
levensgeluk dank ik het meest aan een
vroom gebed, dat ik eens, als de armste
jongen aan de deur van dit huis bjj een
sober maal verricht heb". N. K.
