No. léü. Zaterdag 26 November 1910 Zesde Jaargang.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Inner liestaat tiit 8 blaflziiden.
EERSTE BLAD.
ONHEiLiu VUUR.
UIT ZEELAHD.
Abonnementsprijs jp. 3 maanden, voor Goes 0.75, daarbuiten 0.95.
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën warden ingewacht op Maandag an Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor d. Administratie: Ganzepoortstraat C 209, GOES.
Reelameberichten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ƒ0.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wardt 2 X berekjehd.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. a contant.
Alwie, buiten Goes wonende, zich
voor HET JAAR 1911 wil abonneeren
op de NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT,
betaalt voor HET GEHEELE JAAR
slechts f3.50, mits hij dit bedrag vóór
20 Januari 19t1 aan de Aminislrafie te
Goes overmaakt. Hij ontvangt dan HET
GEHEELE JAAR de courant FRANCO
PER POST.
Een afvallig priester, Jos. van Veen
geheeten, is zoo vriendelijk geweest
Woensdagavond te Middelburg het onhei
lig vuur van den godsdiensthaat hier
het antipapisme aan te kweeken bij
eenige honderdien Hervormde Nederlan
ders, die meerendeels te goeder trouw,
wellicht het kerkgebouw zuilen hebben
verlaten met de gedachte: wat moet er
van ons Vaderland 'terecht komen, als
„Roane" zóó te werk gaat.
Indien die toehoorders 'echter hadden
kunnen begrijpen, hoe absoluut verkeerd,
verwrongen en onwaar de beer Van Veen
den toestand schilderde onzer Nederlaind-
sche Katholieke Kerk, z'ij zouden wellicht
zijn heengegaan met andere gedachten,
die rechtvaardiger voor hunne Room-
sche geloofsgenooten en minder vleiend
voor mijnheer Van Veen zouden zijn ge
weest.
In het verslag, dat de Middelburgsche
Courant wat zal zij gelikkebaard heb
ben, dit antipapistisch schoteltje aan
hare lezers te kunnen voorzetten! van
deze lezing geeft, staa.t o.a. dit:
„Vroeger jaren werd de R. K. kerk in
verschillende provinciën van ons land
door bisschoppen bestuurd,, maar nu na
1870 de onfeilbaarheid van den Paus is
uitgeroepen, verwacht men da,t van hem
alleen alle heil kan en moet uitgaan.
Daardoor werden de bisschoppen achter
uitgezet en ondergeschikte ambtenaren
van Rome. Van het daar gevestigde cen
trale bestuur krijgen zij nu hunne be
velen."
De heer Van Veen moest weten, dat
hij hier een leugen debiteerde. Hij had
m. b(j den bekenden apologeet Fr. Het
tinger kunnen lezen, dat vóór en. na
de dogmaverklaring der pauselijke onfeil
baarheid de bisschoppen geen „amb
tenaren vam Rome" zijin, maar als op
volgers der apostelen, ieder hun eigen
rechtsgebied zelfstandig besturen in ver-
ceniging en gemeenschap met den H.
Stoel. Do paus spreekt hen dan ook in de
brieven en bullen aan als „Venerabiles
f ra tres": (Eerbiedwaardige broe
ders".
Ook verkondigde, volgens het genoemd
verslag, de heer Van Veen nog de vol
gende fraaiigheid:
„De katholieken zijn vóór alles inter
nationalisten, die zich door een buiten-
iandsche macht laten besturen en ver
dienen daarom den politieken boycot. Wij'
moeten flink zijn en het kwaad bestrij
den voor het te Iaa,t is. Eén nationaal
bloc moet er komen met onze Koningin
aan het hoofd als teeken van éénheid,
dan zal de tijd gekomen zijn, dat wij
kunnen zeggen: „hier majesteit is uw
land weer, gezond en wel, wij deden,
wat vroeger de Koning deed en hebben
den buitenlaadschen vijand bestreden."
Hier worden schier tweemillioen trou
we onderdanen van onze geëerbiedigde
Koningin gewoonweg vogelvrij verklaard
en wordt de verheven persoon onzer Sou-
vereine in den godsdienststrijd gemengd.
Tegen deze dubbele laagheid protes
teeren wij met alle kracht, mijnheer Van
Veen! Wq: doen het in naam van onze
katholieke voorvaderen, die sinds Wille-
brordus' dagen op dezen grond hebben
gewerkt, geleden en gestreden, niet al-
ieen voor het behoud van dat heilig ge
loof, dat gij hebt weggeworpen, maar ook
voor onze nationale onafhankelijkheid en
voor den bloei en welvaart van ons dier
baar vaderland.
Geve God, dat nooit voor Nederland
de bange ure moge aanbreken, waarin
de Katholieken, ten koste van hun goed
en bloed, zoo het moest, zouden bewij;
zen de waarheid van het woord, dat
onze geëerbiedigde Landvorstin voor eeni-
go jaren op een audiëntie aan Mgr.
Schweizer, deken van Amsterdam, toe
voegde: „Ik weet, dat mjjn© Ka
tholieke onderdanen trouwe
onderdanen zijn."
Dit Koninklijk woord zij de welspre
kende refutatie van Van Veen's schan
delijke rede! Moge het doordringen tot
in de verborgenste hoeken en het on
heilig vuur dooven, dat een afvallige
zoon der Katholieke Kerk te kwader ure
bij] hare afgedwaalde kinderen kwam ont
steken
TWEEDE KAMER.
Maandag werd rnet de algemeene be
schouwingen van de Staatsbegrooting
aangevangen. De heer Roodhuyzen cri-
tiseerd© de regeering pp het gebied der
sociale hervorming, waardoor liet vast
staat dat in 1911 van ouderdomsver-
zekering nog niets zal zijn terecht ge
komen. Spreker drong aa,n, deze meest
urgente hervorming alsnog voorop te
brengen.
Naar aanleiding van een opmerking
van spreker, interrompeerde minister Tal-
ma dat het ontwerp voor ouderdomsver-
zekering hij den Raad van State is.
De heer Roodhuyzen verweel het kabi
net voorts verscherping der antithese.
De beer Tydeman critiseerde het fi
nancieel beleid van de regeering. Hij
oordeelde den minister van financiën
niet })ij machte zijn plan van 1908 te
volvoeren 'en het budget-evenwicht te be
waren en dat nog wel in een tij,d van
oplevend© welvaart.
In de zitting van Dinsdag is met 44
tegen 26 stemmen verworpen liet Vrjji-
dag behandelde amendement-Thomson 0111
van de Indische begrooting den post ad
f 71.450 voor snellaadpistolen te schrap
pen.
De algemeene beschouwing over de
staatsbegrooting werd weldra voortgezet
door den heer De Meester, die den fi-
nanciëelen toestand zorgwekkend achtte.
Hij meende dat van een beleid van
Minister Kolkman geen verbetering is te
wachten.
De heer Troelstra achtte den financi-
eelen toestand eveneens bedenkelijk, en
oordeelde voor de toekomst ©en stijging
der uitgaven, o.a. voor verbetering der
lage tractementen en voor arbeidswetge
ving, onvermijdelijk.
Daarom kritiseerde hjj des te meer
da.t, nu zuinigheid geboden is, de regee
ring bijt deze begrooting toch komt met
uitgaven als die voor paleisverbouwing,
tractementsverhooging voor de commis
sarissen der Koningin, en voor militaire
doeleinden als voor kustverdediging.
Voorts kritiseerde spreker de anti-de
mocratische belastingpolitiek der regee
ring.
Hoe min-insinueerend deze rede nu en
dan was, blijkt wel 't best uit wat door
den heer O. v. Nispen tot Sevenaer werd
gezegd, onmiddellijk nadat de heer Troel
stra geëindigd had. De heer Troelstra
had het voorgesteld alsof bij; de Maan
dagmiddag na de pauze gehouden stem
ming over het amendement-Thomson, tot
schrapping van den post van f 71.450 van
de Indische begrooting voor de aanschaf
fing van parabellum-pistolen, de heer
Van Nispen daarvóór zou hebben ge
stemd onder den drang van de meer
genoemde Nijmeegsohe motie. Hoe grie
vend zulk een bewering moest zijin, juist
tegenover dit medelid, dat ter zake van
die motie zijn voorzitterschap te Nijme
gen neerlegde, scheen de heer Troelstra
niet te beseffen.
De heer Van Nispen (die het woord
verkreeg voor een persoonlijk feit) herin
nerde er aan, dat hij reeds in 1907 stem
de tegen 'een post van 40.000 gulden voor
de aanschaffing van parabellum-pistolen
voor het Nederlandsche leger en dat hij'
zich dus ten dezen volkomen gelijk bleef
zoodat de heele Nijnneegsche motie bui
ten dit geval blijft.
De heer Kuyper kwam om kwart voor
vieren aan 't woord en brak zijn rede
na een half uur sprekens af.
Hij begon niet nog eens aan te too-
nen, dat de onlangs gehouden Kamer
verkiezing in Rotterdam V, die eindigde
met een linksche overwinning, allerminst
wijst op een in den lande paats gehad
hebbende opschuiving naar links. De co
alitie is nog altijd even hecht en zal
dat blijven, ondanks de pogingen, die van
links worden gedaan om anti papisme op
te wekken en daardoor de coalitie van
een te scheuren.
De heer Kuyper ziet maar één gevaar:
de coalitie beschikt over een te groote
meerderheid en zou, door die al te groote
kracht en in haar vertrouwen daarop;
wel eens onderling verdeeld kunnen ra
ken. Zij zon kunnen komen tot onderlinge
schermutselingen, en daartegen dient
vooral gewaakt.
Het beleid van deze Regeering, aldus
de heer Kuyper, ik weet niet of 't er
is. Werkkracht is er; da,t zien w,e. Maar
't beleid zal pas blijken in 1913 als we
de balans gaan opmaken. Dan móéten in
het Staatsblad staan de Ziekteverzeke
ring, de herziene Ongevallenwet, de In
validiteitsverzekering en (de Tajriefwet.
Vergadering van Woensdag 23 Nov.
In behandeling kwamen eerst verschil
lende wetsontwerpen, onder welk© een
suppletoire bgrooting voor Binnenland-
Zaken, waarop pro memorie was uitge
trokken een post voor subsidie
vo or een drinkwaterleiding op
Z u i d-B e v e i a n d, tot zeer langdurige
discussies aanleiding gaf.
Werd de post bestreden door den heer
Van Lynden van Sandenhurg, die vreesde
dat de regeering op een hellend vlak
zou geraken an-et subsidieering van der
gelijke ondernemingen, omdat dan in de
toekomst de billijkheid zou meebrengen
het subsidieeren van tal van andere; de
heer De Wyckerslooth daarentegen ver
dedigde de zaak met warmte uit een
oogpunt van hygiënisch- en landbouwbe
lang en achtte het van het hoogste ge
wicht, dat het Rijlk hier een precedent
stelt voor steunverleening in de toe
komst.
Bezwaren werden nog ontwikkeld door
de heeren De Vlugt en Van Vuuren,
welke o.a. neerkwamen op de klacht over
bevoordeeling van de Duitsche industrie
boven de Nederlandsche, doordien Neder
landsche ingenieurs werden gepasseerd,
voor een Duitsche firma, maar de heer
Treub deed uitkomen, dat die klacht on
billijk was, omdat de Duitsche firma zicli
tot taak gesteld had de Nederlandsche
gemeenten te wijzen .op de mogelijkheid
om aan goed drinkwater 'te komen, wat
door onze ingenieurs nagelaten is. On
billijk zou het dus zijn de Nfelerlandsche
ingenieurs te doen profiteeren van dq
activiteit der Duitsche firma.
Overigens verdedigde de heer Treub,
evenals o.a:. nog de heeren Schaper,
Tydeman en Bos het voorstel, dat nog
bestreden werd door den heer Van De-
dem.
De 'Minister van Binnenlandsche Za
ken, het ontwer pverdedigende, was het
er mee eens, dat deze begrootingspest,
in zekeren zin een precedent stelt, in.l.
dat verwerping wan den po'st de beteeke-
nis heeft dat door de regeering voor sub
sidieering van waterleidingen 'nooit meer
geld.zal kunnen worden aangevraagd, om
dat alsdan duidelijk blijkt, dat de Kamer
voor waterleidingen geen subsidie
wenscht te geven. Een Rijks- en algemeen
belang is het, veel en goed drinkwater
in den lande te hebben. Dit is een hy
giënisch belang voor rnensch en dier,
maar daarmee is niet gezegd, dat de
regeering geneigd is, door staats-subsi-
diëering de zorg voor goed drinkwater uit
de handen te nemen van. de gemeente
besturen; evenmin wenscht de regeering
waterleidingen te steunen, die niet ren
dabel zijn, maar noch het één, noch het
ander doet deze begrootingspost, welke
(dit deed de minister uitdrukkelijk uitko
men) arnsaluut niets anders beoogt dan
do gemeenten te steunen en den weg
te wijzen, om te geraken tot een renda
bele waterleiding, waarin de minister
nader uiteenzette, dat het verleenen van
een subsidie volstrekt niet bindt om in
de toekomst ook getdelijiken steun te ver
leenen voor de oprichting van andere
ondernemingen als abbatoirs, rioleeringen
en dergelijke. Ten aanzien van de klacht
over bevoordeeling van de Duitsche nij
verheid boven de Nederlandsche zou ook
de minister liever gezien hebben, dat onze
industrie het werk had kunnen aanleggen,
maar onze nijverheid, (dat is gebleken),
hoewel natuurlijk best in staat om] een
waterleiding te bouwen, was niet zoo inge
richt o(m het onderhavige werk te maken
als de buitenlandsche.
Nadat Minister Heemskerk nog had ver
klaard op een nadrukkelijke vraag van
den heer Ruys de Beerenbrouck zooveel
mogelijk te willen bevorderen, dat Neder
landsche deskundigen bij den aanleg vajn
waterleidingen zullen worden te werk ge
steld, werden de posten en de geheel© sup
pletoire begrooting zonder hoofdelijke
stemming goedgekeurd. Hierna volgde de
behandeling van bet wetsontwerp tot wij
ziging van artikel 8 le lid 16 o. Ider)
drankwet, bedoelende uit te maken, dat
burgemeester en wethouders noch leden
van gedeputeerden vergunninghouders
kunnen zijn. i_
De heer Van Nispen (Rheden) be
pleitte bijt deze gelegenheid opnieuw de
wenscbelijkheid om de erfgenamen van
vergunninghouders van voor 1881, wien
de vergunning is ontnomen, bovenaan op
de lijst te plaatsen van hen, die opnieuw
vergunning aanvragen.
Minister (Heemskerk ging echter thans
op deze quaestie, vallende absoluut bui
ten het kader van het wetsontwerp, waar
het heden om gaat, niet in.
Bij de verdere behandeling werd ©eni
gen tijd gedebatteerd tusschen den beer
Kooien (die teen amendement had voor
gesteld om de bedoeling van de drank
wetwijziging ©enigszins te verruimen door
het houden eener vergunning niet toe te
staan aan „ieder die openbaar ambtenaar
is," terwijl het wetsontwerp bedoelt „ieder
die een openbaar ambt bekleedt'en de
heeren Goeman Borgesius, den minister
en den heer Limburg, o,ver de vraag of
een wethouder een openbaar ambtenaar
is, waarbij in het algemeen door den
Minister werd gewezen op de groote moei
lijkheid, om uit te maken wat een open
baar ambtenaar is. De slotsom was de
verwerping van het amendement Koo
ien met 54 tegen 22 stemmen, waarna
het wetsontwerp zonder stemming werd
goedgekeurd.
De overige aan de orde zijnde klei
nere wetsontwerpen, waaronder grenswij
ziging tusschen Onder Amsbel en Wees-
perskarspel, bijdragen voor verbetering
der haven te Vlaardingen, het belasten
van houtgeest, werden goedgekeurd, waar
na ten ongeveer kwart over vieren we
der hervat zou worden het algemeen de
bat over de Staatsbegrooting en dr. Kuy
per zijn Dinsdag afgebroken rede zou
voortzetten.
Maar in overleg met dr. Kuyper werd
besloten, dat deze Donderdag die rede
eerst zou vervolgen, waarna de verga
dering tot Donderdag halfelf uur werd
verdaagd.
Dr. Kuyper heeft Donderdagochtend
zijn rede voortgezet, die hij Dinsdagna
middag had aangevangen. Die rede is
er weer een geweest in den grooten stijl
van den leider, brééder van opvatting
dan we er tot nu toe ook maar één
gehoord hebben bij heel dit politiek
debat, zegt de verslaggever van „de Maas
bode".
Voorop stelde de heer Kuyper dat de
critiek op het Kabinet in kleinigheden
gezocht is en dat die kleinigheden dain
nog alle liggen op het terrein der anti
these. Zóó bij het Indisch debat de op^
merkingen over de circulaires; zoo de
storm die in de pers is opgegaan over
het geval va.n Den Helder.
De heer Kuyper heeft verder een voor
naam deel van zijne rede laten loopen
buiten het gebied van deze algemeene
beschouwingen om en daarin aangetoond
de bestaansnoo'dzakelijkbeid van de recht-
sche coalitie. Dit als antwoord op tdo
van links opgeworpen stelling, dat de
bestaansrede van de coalitie lag in den
Schoolstrijd.
Hiertegen nu betoogde de heer Kuyper
dat do schoolstrijd nog allerminst uitge
streden is, wijl we nog bij lange na niet
bereikt hebben do algehele gelijkheid van
financieel© positie 'van openbaar en bijt-
zonder onderwijs. Er is pas een begin
van oplossing van den schoolstrijd. "Ware
dus deze strijd-alléén de bestaansrede
der coalitie, dan was er allerminst grond
om die coalitie op te heffen.
Maar bovendien is de door links aan
bevolen doelmatigbeidsactie onbestaan
baar, .omdat daaruit noodzakelijk zou moe
ten voortkomen een utiliteits-kabinet, be
staande uit politiek-hecterogene elemen-
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot aan den avond van 26 Nov.:
Meest matige oostelijke wind, betrokken
lucht, waarschijnlijk sneeuw of regenminder
koude nacht
ten. Elementen, die slechts zouden kun
nen samenwerken tot bereiking van het
momenteel nagestreefde doel; doch in
wier handen van de algemeene regeer-
taak al héél weinig terecht zou komen.
Die bovendien, telkens ma de bereiking
van het beoogde doel, uiteen zonden val
len. Men zou dus krijgen: telkens wis
selende regeeringen en telkens-wisselend©
partijgroepeeringen; en dat zou leiden tot
volkomen verwarring op politiek gebied
onder de kiezers.
Ten slotte echter en dit was de
clou van dit deel van 's heeren Kuypers
betoog I de rechtsche positie vindt haar
bestaansnoodzakolijkheid in het verschil
van levensrichting dat aan links en aan
rechts ten grondslag ligt. Links houdt
vast aan den autonomen mensch, die
niemand ol niets erkent boven zich.
Rechts daarentegen neemt het hetero
nome beginsel aan; rechts erkent God,
die regeert over den mensch en vam
Wiens ordening allen deel uitmaken. Met
die van rechts aangenomen heterono
mie is in overeenstemming onze geheel©
Staatsinrichting; daarmee in overeen
stemming is het gebed dat de erkentenis
is van Gods heerschappij:. Daarmee in
overeenstemming is ook het zondebesef,
omdat dit besef inhoudt de erkentenis
eener hoogere ordening, uit wier over
treding zonde ontstaat.
Inzake de sociale wetgeving heeft ook
de heer Kuyper zich ten slotte nog uit
gelaten over de publiekrechterlijke be
drijfsorganisatie en daarmee tevens duide.
lijk gemaakt, hoe hij staat tegenover het
door minister Talma voorgestelde insti
tuut der Bakkersraiden. Hij: wil een alge
meen e wet tot regeling der publiekrechter
lijke bedrijfsorganisatie en verder speci
ale uitvoeringswetten voor de verschil
lende vakken. Ook hier op dit bij;
zonder punt van wetgeving toonde de
heer Kuyper overigens aan hoe hier weer
de autonome levensbeschouwing van links
met haar ongebrijdeld© vrijheid voor werk.
gevers en werknemers en de daaruit vol
gende sociale oorlogstoestand onzer da
gen staat tegenover het heteronome chris
telijke levensbeginsel.
De heer Drucker (vrijz.-dem.) leidde uit
verschillende omstandigheden af zwakheid
van beleid bij de regeering. Hij1 waarschuw
de de regeering tegen liet voeren eenier po
litiek van 60 tegen 40; hij: raadde aan
liever stemme nbij rechts en links te
zoeken om zoodoende vruchtbaarder
werkzaam te izijn.
Na den heer Drucker kwam de Chris-
telijk-historische heer De Visser aandrin
gen op het nu eens eindelijk tot stand
komen van een bruikbare, algemeene Zon.
dagswet. Overigens bracht hij huLd© aan
dit Kabinet, dat blijkens het wetsontwerp
op de zedeloosheid en de echtseheidings-
wet ethisch regeeren wil en dus het ver.
wijt van lakschheid in de toepassing zij
ner beginselen inièt verdient.
Hij: bracht ook hulde aan Minister Tal-
ma voor de wijze waarop deze de so
ciale wetgeving heeft ter hand genomen
al is de hoer De Visser 't ook niet eens
met de door dien Minister voorgestane
dwangverzekering. En hier liet de heer
De Visser het Staats-socialistische spook
los
Na hem kwam de heer Borgesius, die
om kwart voor vier beweerde keelpijn
te hebben en daarom maar eindigde.
Goes. Gewijde muziek. Het was
een genot Donderdagavond in de Groote
Kerk alhier te luisteren naar het sclioone
concert, dat het kunstenaarstrioKooi
manRinkLotte aan het talrijk opge
komen auditorium bereidde. De heer
Kooiman toonde zich een virtuoos op
het oqgel in den besten en ©deïsten zin
des woords. Vooral in de „Kerk-aria" deed
hij: ook hen, die minder met de gehei
men der toonkunst zijn vertrouwd, voe
len wat het orgel, magistraalen sen
timenteel bespeeld, vermag uit te druk
ken.
De wijze waarop de violist, de heer