No. 131.
Zaterdag 5 November 1910
Zesde Jaargang
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRI1DAGAV0ND.
Dil nier bestaat uit 8 bladzijden,
EERSTE BLAD.
Minister Heemskerk en
het Onderwijs.
fEUILLETOH.
ELSA
UIT ZEELAND.
Welk weder zullen wij hebben
Abonnementsprijs p. a maan don voor Goes f 0.76, daarbuiten f 0.96
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent.
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag róór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. Admlnlsfrafle: Gangepoorfsfraaf C 209. GOES.
Reclameberiehtsn 25 Ct.- p. r, Bjj abosnement speciale prijs,
Advertentiën van 15 regels t O.50iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x oereiend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct, contant.
Verleden Maandag werd te XJtrecbt ge
houden de jaarlijksche Vergadering der
Vereeniging voor Christelijk Nationaal
Schoolonderwijs. Belangrijk was deze, wjjl
herdacht werd het 50-:arig bestaan van
genoemde Vereeniging, bjj welke' gelegen
heid een overzicht gegeven werd van het
geen door haar in de afgeleopen 50 jaren
was tot stand gebracht. Waarlijk-de Ver
eeniging mag met dankbaarheid op haren
arbeid terugzien. Vermelden we slechts,
dat het aantal scholen, in 1860 nauwelijks
60, thans tot 1000 geklommen is
Door prof. dr. W o 1 t j e r werd de feest
rede uitgesproken, waarin wij o.a. (blijkens
het verslag der „N. R. Oourant") deze
woorden vermeld vinden„Wij zijn in den
schoolstrijd nog niet waar wij wezen moeten.
Eerst als de gelijkstelling tusschen open
baar en bizonder onderwijs volkomen wer
kelijkheid is geworden, is de laatste mijl
paal bereikt."
Belangrijk was de vergadering niet min
der door de aanwezigheid van den minister
van Binnenlandsche Zaken. mr. Heems
kerk, en van den minister van Staat, dr.
A. Kuyper. Dr, Kuyper wees vooral
op het Christelijk Beginsel, dat in ons land
in zco hooge mate den toon weet aan te
geven. „Dat beginsel te blijven voorstaan
blijft sprekers streven tot zijn sterven toe."
Dat daverende toejuichingen volgdon op
diens rede, eindigend met de woorden:
.Onze leuze blij vo als met gouden letters
in onze banier geschreven„Soli Deo
Gloria", behoeft ons niet te verwonderen.
In 't bijzonder wenschen we echter de
aandacht te vestigen op de woorden, ge
sproken door minister Heemskerk. In
genoemd verslag dan lezen we:
„Spr. (nl. minister Heemskerk) kwam
niet zoozeer krachtens zijn ambt, maar
eigenlijk als oud vriend. Maar spr. ver
heugt er zich in, dat zjjn ambt hem niet
belet een hartelijk woord van gelukwensch
aan deze vergadering toe te roepen. Spr.
wijst op de groote verandering, welke
vooral in regeeringskringen ten opzichte
van het Christelijk onderwijs heeft plaats
gevonden. Werd vroeger daar het Christelijk
onderwijs in aard en wezen minder geacht
dan het openbaar ouderwijs, thans wordt
het in aard en wezen daaraan gelijk geacht.
De regeeringspersonen mogen persoonlijk
voorliefde hebben voor openbaar of bizonder
onderwijs, uit het oogpunt van landsre
geering worden beide geljjk gesteld.
„Ook krachtens zijn ambt verheugt spr.
zich in den bloei der vereeniging. Merk
waardig noemde spr. het dat de oude sta
tuten van vóór 50 jaar nog steeds van
kracht blijven.
„Spr. eindigt met zjjn beste wenschen
uit te spreken voor de toekomst der ver-
60).
Sidonie en Elsa werden op de thee
genoodigd. Camilla en Nordheim geleidden
de dames.
Vóór ze vertrokken, trad Elsa op Erich
toe, drukte hem de hand en sprak zachtkens
.Hoe goed is uals ik hulp noodig mocht
hebben, kwam ik tot u".
Hoe kwam dit woord over haar lippen?
Het drong Erich tot in de ziel. Hij reikte
zijne hand en zei even zacht: „Wil u me
dit beloven?'
„Zeker, wien zou ik beter vertrouwen,
dan u, nadat ik dit alles gezien heb?''
„Geloof me; dit alles is uw werk", her
nam hij ernstig.
Aan dit alles dacht Nordheim en eene
stilte, reine, zalige vreugde doorstroomde
hem. Zijne ziel behoorde niet zoover tot de
aarde, dat ze geen hooger ideaal kende
hij durfde zich nu rekenen tot degenen,
welke boven het alledaagsche staan, die
leven in een sfeer, welke zich niet geheel
en al laat beïnvloeden door het koude stof.
Op zijne goederen vierden de lieden een
eeaiging en de bij haar aangesloten scholen.
De strijd is thans anders geworden dan
vroeger en om dien strijd te voeren is
geloofskracht noodig. Aan ons zelf overge
laten, zegt spr., moeten wjj ten onder gaan,
doch dóór en mét God zullen wij over
winnen. Spr. wenschte allen medewerkers
dat vertrouwen op God toe." (Daverende
toejuichingen.)
Deze woorden vaD den Minister zullen
ongetwijfeld met belangstelling, instem
ming en vreugde ontvangen zjjn en ver
dienen zeer zeker in ruimen zin te worden
bekend gemaakt. Niet alsof omtrent de
goede gezindheid van het Kabinet-H e e m s-
kerk ten opzichte van het onderwijs eezige
twjjfel zoude bestaan de door het Kabinet
reeds gestelde daden sluiten dien ten
eenemale uit. Niettemin heeft het door
den Minister gesprokene, voeral waar
het onmiddellijk volgde op bovenstaande
woorden van prof. W o 11 j e r groote
beteekenis, omdat daaruit mag worden
afgeleid, dat het ernstig streven bjj hem
voorzit, die gelijkstelling tusschen openbaar
en bjjzonder onderwijs tot werkelijkheid te
maken, zooveel hem zulks in de gegeven
omstandigheden mogeljjk zal blijken te zijn.
Te bevreemden behoeft zulks alweer niet,
wjjl juist op heden die eisch meer en meer
dringend worden gaat, hetgeen den minister
ook niet kan zjjn ontgaan.
Op twee zaken mogen we in dit verhand
in het bjjzonder de aandacht vestigen.
Wanneer bjj de aanstaande regeling der
Gemeentefinantiën het gemeentelijk belas
tinggebied gaat verruimd worden, zal het
daardooi mogeljjk worden, dat de gemeenten
een nog scherpere concurrentie het bizonder
onderwijs gaan aandoen dan thans reels
het geval is. Noodig is het derhalve, dat
tijdig maatregelen worden genomen om
znlks te voorkomen.
Vervolgens: juist het laatste jaar is in
sterke mate aan het licht gekomen waartoe
op menige plaats de openbare school ver
vormd worden gaat tengevolge van den
reeds hier en daar bljjkbaar niet meer te
keeren noodlottigen invloed van sommige
openbare onderwijzers.
En toch? Toch worden nog tal van ouders
feitelijk gedwongen kun kinderen tegen hun
zin te zenden naar de openbare school. Niet
de gegoedenzij kunnen met de rijkssubsidie,
hoog schoolgeld en particaliere bijdragen
bijzondere scholen oprichten en in stand
houden. En wjj zien van die gelegenheid
veelvuldig gebruik gemaakt, èn door hen,
die godsdienstig onderwjjs verlangen, èn
door hen, die geen confessioneel onderwijs
verlangend, toch allerminst hun kinderen
wenschen over te leveren aan de heden-
daagsche openbare school.
Maar de mingegoeden en de armen
Zeker, tal van bizondere scholen heeft de
liefdadigheid voor hen in 't leven geroepen,
maar de kosten zjjn, vooral in de steden,
te boog om voor alien, die het begeeren,
scholen op te richten. En zoo worden nog
steeds velen wegens plaatsgebrek genood
zaakt hunne kinderen naar de apenbare
school te zendeD. Maar is het dan geen
dure plicht, is het geen eisch van gezonde
democratie,! nu ook te zorgen, dat de zoo-
danigen allen dat onderwjjs voor bun
feest, zooals in jaren niet wasgechied Van
daar en uit Westfalen ontving hij brieven,
geschreven door de ontwikkeldsten, onder-
teekecd door allen. In roerende dankbaar
heid werd hij geprezen en geroemd. Gaven
waren ze voor hom, deze brieven, die hem
meer plezier deden, dan al het vroeger
genotene.
Victor had zich laten verontschuldigen.
Hjj kon niet beneden komen. Ondsr den
kerstboom wilde hij zijn vriend begroeten.
De geurende den brandde; vroolijke lich
ten dansten in de vergulde schilderij- en
spiegellijsten, in 't kristal en de gelukkige
oogen, die op hem gericht waren. De
dennenkegels knapten en knetterden in den
schoorsteen,, alsof ook zij kerstfeest vierden
nog was het stil in het groot vertrek, terwijl
Haldenstein ieder met een hand bewezing en
het noemen van den naam zijne plaats
aanwees.
„Victor en Ada ontbreken nog, willen
die boven blijven? vroeg hij Sidonie.
Voor ze antwoorden kon, openden zich
de gangdeuren en Victor schoof zijn vader
in een rolstoel naar binnen
Sinds jaren had Udo zijne spondo slechts
verlaten om verbed te worden. Lang had
hij zich tegen Ada's aandrang tot zulk een
verandering verzet. Ten laatste had zij zijne
kinderen kunnen bekomen, wat zij voor
het zieleheil hunner kinderen noodig achten
Of waar bljjft anders de gewetensvrijheid,
waarvan steeds zoo hoog wordt opgegeven?
Welnu, bovenstaande woorden toonen aan
dat naar de zoo vurig gewenschte oplossing
van het onderwijsvraagstuk door den tegen-
woordigen Minister van Binnenlandsche
Zaken ernstig wordt gestreefd. De zaak is
bjj hem in goede handen.
Ook op dit gebied derhalve, mag me*
het Kabinet met volle vertrouwen aan den
arbeid bljjven zien. X.
(„Centrum.")
Goes. Nieuw scheersal on. Voor
eenigen tijld. plaatsten wij in de courant
eene aardigheid over de Amerikaansche
scheerwinkels, waar men, als al hetgeen
wat in het bericht werd vermeld, w,aar
is, in (dubbelen zin geschoren werd: èn
aan de kin èn aan de portemonnaie.
Nu voor het laatste behoeft meu niet
bang te zijn bij den heer Boom, die on
langs zijn coiffeurszaak in de Lange Kerk
straat alhier opende. Hij: scheert en kapt
voor civielen prijs (zie de advertentie in
dit nummer) en met bekwame hand.
Daarom gelooven wij, dat zijn net inge
richte salon, waar eerlang nieuwe ver
beteringen en verfraaiingen zullen worden
aangebracht, vele bezoekers zal trekken,
die van nieuwsgierigen in vaste klanten
zullen veranderen. In a,llen gevalle wen
schen wij: den heer Boom succes met
zijn nieuwe zaak.
Vlissingen Het Belgische stoomschip
„Garonne" van Antwerpen naar Brest
is op' de Schelde ter. hoogte van Sand-
vliet aan iden grond gevaren, doch zon
der assistentie weer vlot gekomen.
(VI. Crt.)
Volgens telegrafisch bericht is de
Engelsche schoener „Devonation", komen
de van Charlestown en bestemd naar
Gent, Woensdagmorgen met verloren tuig
in Duinkerken binnengevlucht.
Aan boord bevindt zich de Vlissing-
sche zeeloods G. K. de Waard.
M. Ct
Dinsdagavond werd een 16-jarige
jongen, die over de groote sluis huis
waarts ging, door een rukwind te water
geworpen. Een voorbijganger waarschuw
de het personeel van de sluis, dat den
drenkeling op het droge bracht.
Door gezagvoerders van binnenko
mende schepen is gerapporteerd dat op
de Noordzee is drijvende gezien een
wrak van een licnter, waarvan de drie
masten boven water uitstaken.
Zierlkzee. Naar wij vernemen, zal in
de op 6 November te houden vergade
ring van de R.-Kath. Middenstandsver-
eeniging de door Z. D;. H. deiï Bisschop
benoemde Bisschoppelijke Adviseur wor
den geïnstalleerd. (Tevens zullen de ont-
werp-statuten aan de goedkeuring der ver
tosstemming bij wijze van kerstgeschenk
verkregen en daarna met behulp van een
dokter het beste gezocht, wat er in deze
soort te vinden was.
De ritmeester wilde zoo de familie ver
rassen. Heimelijk was alles bewerkt en de
stoel binnengesmokkeld.
„Nu heb ik een soort van voetenGoeden
avond en gezegend Kerstfeest allerwegen",
riep Udo onder 't binnenrollen.
Haldenstein was getroffen. Hij bracht
Elsa's handen aan zijne lippen. „Elsa,
Elsa, o, hoe verandert ge toch alles!"
Verschrikt riep ze uit, terwijl ze haar
handen terugtrok: „Grootpapa, wat doet
ge nu! Dat mag alleen Carlo! Overigens
is 't alleen Ada's werk
De baron zuchtte. Als twee koudwater-
stralen vielen ze in zijne vreugde, die
woorden: Carlo en Adal
Ook hier klonk: „Von Himmel hoch, da
kotnm ich her"; „Es ist ein Reis entsprun-
gen" en „Stille Nacht, heilige Nacht". Cara
amica zong; Ada leidde met haar volle,
heerlijke stem het koor; Erich begeleide
en Udo verklaarde, dat dit het schoonste
concert was, dat hij in zijn leven bad
gehoord.
In een aangrenzende kamer zou het
Duitsche kerstmaal gebruikt worden: roode
gaidering worden onderworpen, terwijl! een
definitief Bestuur wordt gekozen.
Dat het schoolsparen volgens het
Maastrichtsche stelsel ingang vindt, blijkt
wel hieruit, dat het aantal uitgegeven
spaarboekjes tot op heden 199 bedraagt.
In de afgeloopen maand bedroegen de
inlagen voor de verschillende inrichtin
gen van onderwijs ais volgt: School A
f58.94; School B 1104.41; School C
f58.60; R.-K. Par. School f42.59; Christ.
School f41.28; Ambachtsschool f 11.04.
In de afgeloopen maand verspreidde
het Perscomité 850 bladen.
Krabbendyke. Aan het postkanloor al
hier en de, daaronder ressorteerende,
hulpkantoren werd gedurende de maand
Oct. 1910 ingelegd f5979,60 en terug
betaald f 7508,94.
Het laatste door dat kantoor uitge
geven boekje draagt h<et nummer 1106.
Voorts bedroeg het aantal verzonden
telegrammen 113, ontvangen 197, totaal
310. Ontvangen uitgaande telefoonge
sprekken 58, inkomende telefoongesprek
ken 38, totaal 96.
Driewagen. De Raad vergaderde Don.
derdag. Present 6 leden, 1 vacature. Bij
den aanvang wijdde de voorzitter eenige
woorden van nagedachtenis aan het over
leden lid Bruggeman.
Tot lid van het Burgerl. Armbestuur,
vacature de heer J. Bruggeman, werd
benoemd toet 3 stemmen dhr. C. Vaar.
Op W. Nieuwenhuize waren 2 stemmen
uitgebracht.
Tot leden van het Stembureau voor
de stemming van 1 lid van den Raad
werden gekozen, als plaatsverv. voorzitter
de heer ,W. van Loo, als leden de jhee-
ren W. Wjestveer en J. L. Mol.
Tot hoofd van het Herhalingsonder-
wijs wordt benoemd de heer G. A. van
Noort.
Aan de vereeniging Zuid-Beveland van
het Groene Kruis werd voor eene ont-
smettingsdienst eene jaarlijksche bijdra
ge van fö toegezegd.
Op een adres namens een Nederiandsch
Consortium van Nederlandsche belangheb
benden op waterleidinggebied wordt be
sloten modedeeling te doen dat dit niet
bij iden Raad thuis behoort.
Ten slotte wordt besloten aan het Wa
terschap Ellewoutsdijk te verzoeken op
de bekende voorwaarden te mogen be-
grinten den Zakdijk, den Ruigendijk tot
aan den Platteweg, den Kortedijk, een
gedeelte Mooldijk en den Weldijk.
St Jansteen. Eerstdaags zal in onze ge
meente worden opgericht een geitenver-
eeniging welke voor d°®l heeft, de ver
edeling van het geitenras te bevorderen
en tevens, tegen betaling van een ge
ringe premie Je geitenhonders tegen het
verlies hunner geiten eenigszins schade
loos te stellen. Die R.-K. Boerenbond, zal
zich met de instandhouding ervan be
lasten.
Was er eertijds sprake van dat door
het bestuur der Vinoentius-vereeniging
alhier een R. K. Leesbibliotheek zou wor-
gort, karper, salade en daarbij nog kleine
lekkernijen.
In den morgen had Elsa brieven van
thuis en Carlo ontvangen, in den avond
ontving ze nog een groot pakket.
„Kaïrol Carlo 1 O, hjj wil ook met ons
feesten", riep ze uit en verscheurde in
vliegende haast de verpakking.
Kleine pakjes vielen er uitElsa bemerkte
het niet, ze pakte alles bij elkaar en snelde
de feestkamer in. In een hoek achter den
kerstboom zette ze zich neer en spreide op
de voor haar staande tafel uit, wat Carlo
zond.
Binnen in zat zorgvuldig verpakt een
carton.
Elsa opende het en Carlo's portret door
de hand eens kunstenaars geschilderd, in
al zijne schoonheid sprekend gelijkend,
kwam te voorschijn. Het kunstwerk scheen
te leven. Elsa bleef, stil en bleek geworden,
bewegenloos op het portret staren Niet
het portret, hem zelf zag ze voor zich. Haar
adem stokte. Hij moest tot haar spreken.
Voelde ze zijn hart niet bonzen?
Wat haar zoo boeide en droomend om
zweefde, verdween. Ze voelde slechts haar
eigen hart kloppen en keerde tot de werke
lijkheid terug. En nu leek het haar toe,
alsof er iets vreemds lag in de geliefde
Vewachting tot aan den avond van 5 Nov.
Meest matige wind uit Westelijke richtingen.
Zwaarbewolkt. Waarschijnlijk regenbuien.
Dezelfde temperatuur.
den opgericht, thans hoort men hierover
niets meer.
Daar er schier geene lectuur is te be
komen dan welke in afleveringen aain de
deuren wordt uitgevent en welke zeker
niet van de beste is, is de stichting eener
bibliotheek een zaak van het hoogste be
lang, een bij uitstek sociaal werk, dat hoe
eer zoo heter dient aangegrepen te wor
den. Wij; willen hopen, dat de St. Vin-
centiusvereeniging dit inzie en hare oude
plannen weder opvat en verwezenlijkt.
Breskens. Woensdagmorgen kwam
schipper V. bij stormweer de haven uit
gevaren in de richting naar Neuzen. Door
den hevigen wind werd het schip> tegen
de slijkplaten gedreven en geraakte la
ter vast aan de hooge plaat van Hoofd
plaat. De hoogaarts Breskens 20 voer
ter assistentie en haalde den knecht van
het schip af. De schipper wilde zijn vaar
tuig niet verlaten. Het schip was geheel
onthavend er af gehaald. Onnoodig is het
te melden, dat hiertoe bijna bovenmen-
schelijke pogingen inoodig waren. Het schip
is door de sleepboot „President Ludwig"
naar Neuzen gevoerd.
Boschkapelle. Een zeer oppassend huis.
vader' dezer gemeente, J. V. genaamd,
als ploegbaas te Brussel werkzaam bij
den aanleg van ©en spoorlijn, geraakte
er deze week onder een trein, waardoor
hij aan beide beenen, een arm en een
schouder zoo zwaar word gewond, dat
hiji na eenige uren aan de gevolgen is
overleden.
De ongelukkige, die bij, zijn patroon
zeer bemind was, was pas 33 jaar oud,
en laat eene weduwe met 5 kinderen
na.
Hengstdijk. In den nacht van Woens
dag op Donderdag is do „pal" uit het
groote rad van den molen geraakt, waar
door hij, wegens het keeren van den wind,
terugdraaide.
De as kwam daardoor gedeeltelijk los
te liggen ,met het gevolg, dat aan het
binnenmerk veel nadeel werd toegebracht;
een paar wieken werden bijna geheel
vernield. De schade wordt op circa f 700
geschat.
De eigenaar moet van plan zijn, den
molen nu geheel af te breken, en een mo-
tor-maalmachin© te plaatsen.
Clinge. Op Zondag 11 en Maandag 12
December zal de tooneelvereeniging „Wel
doen door Vermaak" hare eerste winter-
uitvoering geven. Behalve eenige voor
drachten zal .opgevoerd worden het dra
ma „De plichtvergeten Vader" en het
blijspel „De kepi van den veldwachter".
Philippine. Voor den Raad van State
werd Woensdag j.l. behandeld het be
trekken, die ze beschouwde, tot tranen in
haar oogen kwamen.
Was het de door de zuiderzon nog
donkerder geworden gelaatskleur? Was het
een ernst, die er uit sprak, eene uitdruk
king der oogen, die ze niet kende? Schooner
nog dan vroeger was hij geworden.
Ja, eerst nu begreep ze ten volle de
beteekenis van dit feestze was zoo ge
lukzalig als een kind maar kan zijn, dat
door liefde wordt omringd, zonder hare
gronden te begrijpen, haar duur te bere
kenen.
Carlo had ieder der familie een klein,
maar uitgelezen en kostbaar geschenk ge-
zoDden; daarenboven nog heerlijke vruchten
en gebakjes.
Elsa deelde lachend en stralend van
geluk rond, terwijl ze zei: „Ge ziet, hij
kent ieder van u heel en alik heb hem
getrouw verslag gedaan
„Je „promesso spenso" moet aardig geld
hebben", merkte Udo op.
„Dat heelt hij ook", stemde Elsa toe.
„Maar Ines Clinton dan met hare mili-
oenen! Wit een heerlijk kerstféost vieren
we heden", voegde ze er dankbaar aan
toe.
(Wordt vervolgd.
