G'S
OCOLAAD.
DE CRAMS,
uNIJ DER, Goes
No. 119.
Zaterdag 8 October 1910
Zesde Jaargang.
EERSTE BLAD.
FEUILLETON.
UIT ZEELAND.
p bij inschrijving
Ilen 30 cents.
ikaat.
A VAN ACKER,
;ee Oude Haven.
de week wordt verwacht
flakkeesche
jenheimers poters.
flinke Dienstbode
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
8
De Zuid-Bevelandsche
Waterleiding.
ELSA
to
a
a
s fl -
a g i J
Pombal, een „groot" man
Welk weder zullen wij hebben
wielrijders, Koetsiers
en Voerlieden.
ug 6 Oct. 5 uur 25 min.
13 5 9
v artier Dinsdag 11 Octobsr,
intaaru moet een half uur, de
-ns moeten een uur na zons-
(randen.
anadaboomen,
den dgk recht voor de hof-
ZUIDHOF, landbouwer te
Ier.
ïgabiljetten voor den hoop in
op Donderdag 20 October a.g.
ags te 2 ure, bg genoemden
DF, bij wien ook nadere in.
ïgn te bekomen.
M
r geëxposeerd zijn.
Uw. Dn.,
lij kens onderhandsche, geregis-
dato 16 Augustus 1910, is
de Heeren MARINUS VAN
Nisse, MARINUS DEN
ER en LEENDERT CORNE-
ELING, beiden te Goes, en
ViLLEM STEENES te N i s s e,
bende Vennootschap van Koop-
doel hebbende de exploitatie
bollenvelden en het gemeen-
drijven van een handel in
onder de firma „Steenes A
gevestigd te Goes, tengevolge
treden van den firmant Steenes
l
mde deze bekendmaking inge-
'1 van het Wetboek van Koop-
Namens Partgen,
H. W. NEERVOORT,
Notaris.
iergeteekende, Curator in het
van A. A. SOMER, koopman,
Goes, is op heden ter Griffis
adissements-Rechtbank te Mid-
an van hst Kantongerecht te
Bponaerd de uitdeelingslgst in
faillissement, om aldaar ge-
n dagen te liggen ter koste-
van de schnldeischers.
De Curator,
Mn. J. H. M. STIEGER,
Advocaat en Procureur, Goes.
October 1910.
in In leen in Schouwen en
tegen onderpand van Effecten
ing op billgke voorwaarden.
eene lading
ge bestellingen kunnen worden
end,
JAC. MARTENS,
's Hserenhoek.
Verkrijgbaar bij 1
ovember
bg Mej. SCHNEIDER, Spek-
68,
Abonnemeatsprgs p. 3 maanden voor Goes 0.75, daarbuiten i 0.95
Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrgdag vóór een uur namiddags,
Kanfoor v. d. Administratie: Gangepoorlsfraat C 209, GOES.
Reclamebericfctea 25 Ct p. r. Bij abonnement speciale prijs,
Adverteintiën van 15 regels f 0.50iedere regel meer 10 Ct
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x neretend,
Dienstaanbiedingen 6 regels voor 25 Ct, h contant
Een nieuw, Nederlandsch plan.
Ofschoon de Duitsche firma Carl Francke
het initiatief heeft genomen inzake de
voorbereidingen van de te leggen water
leiding dojr Zuid-Beveland door het aan-
koopen van prise d'eau-terreinen het, doen
uitvoeren van boringen, het verrichten van
opmetingen en bet maken van berekeningen,
is daarmede niet gezegd, dat het aanleg
gen der waterleiding door d i e firma moet
geschieden.
Wanneer blijkt, dat eene Nederlandsche
firma voor denzelfden of voor nog gerin-
geren prijs, met dezelfde waarborgen van
soliditeit en degelijkheid, dit werk wil
ondernemen, zal de Vennootschap, welke
zich voor de totstandkoming der water
leiding heeft gevormd, niet aarzelen het
werk aan den landgenoot te gunnen en
zal ook de regeering, die in deze financiëel
ter hulp komt, daar niets tegen hebben.
In dien geest zullen dan ook de gemeente
raden van Zuid-Beveland, die tevens de
rennooten van voornoemde vennootschap
zijn, het plan van een waterleiding beoor-
deelen, dat hun namens een consortium
van Nederlandsche belanghebbenden op
Waterleidinggebied, door den beer A. van
Dieren, den aannemer van'Hoof huisleidingen
te Giessendam is aangeboden.
Het plan zelf is ontworpen door den
Ingenieur-Architect Roelof Kuipers en hoe
wel in hooldtrekken analoog met dat van
Carl Francke, zooals de teekening, die het
plan vergezelt, doet zien, nochtans in vele
belangrijke punten daarmede verschillend.
Het geheele waterleidinggebied is in
drieën verdeeld', verzorgingsgebied I om
vattende de gemeenten Kruiningen, Waarde,
Krabbendijke, Rilland-Bath, lerssku met
13000 inwoners, verzorgingsgebied II,
omvattende de gemeenten Scbore, Kapelle,
Wemeldinge, Kattendijke(voorde helft), met
ruim 7000 inwoners, verzorgingsgebied III
omvattende de gemeente Goes en alle andere
gemeenten van Zuid-Beveland, die niet in
verzorgingsgebied I en II zijn begrepen
met circa 25000 inwoners.
In het plan zijn drie watertorens ont
worpen, een te Kruiningen voor verzorgings
gebied I en II en een te Kloetinge en
Heinkenszand voor het verzorgingsgebied
Ofschoon de gemeenten 's Graven polder
en Borsselen, die weigerden tot de vennoot
schap toe te treden, in het plan zijn opge
nomen, zijn de transport- en distributie
leidingen, zóó ontworpen, dat deze gemeenten
bij niet-deelneming kunnen worden uitge
schakeld.
De architect Roelof Knipers begroot de
kosten van dit plan op f! 220 0C0, geba-
49.)
„Bij ons zult ge zien, hoe schoon het
leven is en zult ge genezen worden van
uwe neiging om de dingen al te zwart
en droevig te beschouwen, mijn hartje I"
Aldus sprak Elsa, de vragend opkijken
de toe.
„En houdt gij me niet voor te slecht
om me nog te beminnen?"
„Slecht? Zeker niet! Maar ge beziet
alles van te donkere zijde. Je ouders
houden van je; maar ze hebben te wei
nig tijd; je zult sterker worden en ze
beter leer-en waardeeren".
Anito verklaarde, dat dit moeilijk te
gelooven was. Eindelijk liet ze zich be
praten om te trachten liefde te winnen.
Elsa had nu werkelijk haast meer voor
anderen te zorgen en imet hen te leven
en te voelen, dan ze kon wenschen. N-u
rnoest er nog bijkomep, dat grootma, die
geliefde grootma, haar met een zonder
lingen inval kwam kwellen.
De barones lag in eene halfduistere)
kamer op een ziekenstoel, wijl ze last had
van migraine, waaraan ze nu en dan
seerd op een maximum dagverbruik van
81 L. per inwoner, bij een bevolking van
60000 zielen voor bet geheele waterleidiDg-
Het consortium zegt in zijn aanbieding
aan de gemeenteraden dat, indien een lager
literverbruik per inwoner mag worden be
rekend, het een nog veel lagere aanbieding
kan doen.
Ook kan het een ander terrein aanbieden
voor prise d'eau, niet zoo dicht bij de be
bouwde kom der gemeente Ossendrecht
gelegen, als ket thans daarvoor bestemde
terrein.
Ten slotte geven wij ten gerieve van
den lezer hieronder een vergelijkend over
zicht van de plannen Kuipers en Carl
Francke.
H
M
O fc
Ecu b>
f -W CC
O O O lO iQ O
ÜOiflONOO
O OH iQ
Me,-
'fM*S
W1 -
a -
O O
c- ia
6 p' M
w
5 o o
)o o
i w w O O
I SD CO t-" t-i co
(N co S3 co I CD
CO 02 IO i£5 CO
It*
I O O O f
E
P
to.2
Q
p o
CM©
3a
V-I co
T>
X
Wc-
-PM a
(MHO
(M
M
o
co*
O O O HO
050I>CO
O H VJOÏ
<M* O CÓ CO <M
i c<l CO
>888<
O
p O O O
kö I> vH co CD
00 tO C- CO (M 00 CD
H O CO (M CO W CD
.1
O o o O o O O
SioOOiOOO
00XHO)t»H
CO (N <M <M*
COHr-l(MPJQO
Jd u. S
S2 jQ 2
3 u 3 +2
a> S®
SS
S S
■o Mfl-J N
tg, v C P
8S
H a
S5 5
„_88
CO CO (M O!
»0 O i
t- HO
a
ac
a
i
a
g
J*
pqa
O <5 w B
pm a cd cq
De Zeeuw noemt in zijn nummer
van 7 October Pombal een van Portugals
grootste staatslieden.
Indien het „groot"-zijn bestaat in het
nalaten van een algemeen bekenden, maar
tevens beruchten naam, dan heeft „de
Zeeuw" gelijk, maar wanneer het „groot".
zijn in den drager van dit epitheton op
nog lijdt. Er viel een zachte, warme re
gen. Elsa zat aan de geopende deur. In
het eentonig, zacht geruisch meende ze
woorden uit het verleden te hooren en
zag ze beelden der toekomst.
Diep haalde ze ademde frissche lucht,
de geur der pijnen, zelfs het grauwe des
hemels en de invallende schemering van
den Augustusavond deden haar goed.
Sidonie praatte. Elsa moest zich ge
weld aandoen pm er naar te luisteren.
„Wat zoudt ge doen, als Carlo je ver
gat en eene andere beminde?"
Die vraag kwam geheel onverwacht en
roerde iets aan, dat nog nooit in Elsa's
brein was opgekomen.
Ze moest zich bezinnen, haar gedach
ten verzamelen, vóór ze kon antwoorden.
„Grootmoeder!" Dit woord klonk har
der dan goed voor de migraine was. „Van
daag zijt ge voor de eerste maal zooals
grootvader. Heeft die u misschien aan
gezet, om me deze dwaze vraag te stel
len
„Het was slechts een inval; ik heb
er spijt van; kom, geef me een kus en
wees niet meer boos, kind lief!" vleide
de barones.
„Carlo ien ik zijn evenals katten, die
steeds op hare pooten terecht komen!"
Elsa iwilde nu eens dit thema voorgoed
de eerste plaats zielenadel, edele in
zichten en nobele karakter-eigenschappen
veronderstelt, dan wijzen wij deze be
naming van minister Pombal in naam
der historie van de hand.
De geschiedschrijver Crétineau-Joly,
die zijn beweringen steeds staaft met de
origineel© stukken, zegt, dat 't Pombal
niet ontbrak aan energie en talent, maar
dat zijn energie menigmaal in geweld
ontaardde. Hij beschuldigt hem van
schijnheilige handelingen, van
een toom-elooze hebzucht ©n van
jaloersche woede, die hem op den
weg van bloedige daden voerde.1) Hij
noemt hem trotsch, despotisch,
wraak zuchtig.3)
Naast het vele goede, wat hij op stof
felijk gebied voor Portugal deed, staat het
feit, dat zijn politiek de omverwerping van
den Katholieken godsdienst in Por
tugal beoogde of minstens de stich
ting van een nationale kerk, los
van Rome.3) Terwijl hij hoog opge-
van zijn liefde voor de vrijheid des lands
trachtte hij Engeland in het gevlei te
komen en Portugal tot eeu soort vazal
staat van Brittanië te maken.
En nu zwijgen wij nog van zijn Jezu-
ietenvervolging en yan zijn kleingeestige
en hatelijke inmenging in het werk der
missionarissen in Paraguay, waardoor
voor 't Christendom en de beschaving een
geheel Indianenvolk, voor Portugal een
rijke kolonie verloren ging.
Hoe fraai het er ten dage van Pombal
in Portugal uitzag, leert de navolgende;
zinsnede van Crétineau-Joly: „Pombal
had de oevers van de Taag met gevan
gen i s s e n oveijdekt. Allen, die hem ge
haat waren of hem verdacht voorkwamen,
weiden er in opgesloten: priesters en
edellieden, monniken en stedelingen. S p i-
onneering en geheime verklik,
king moedigde hij aan, zij stonden in
zijn soldij enz."
De Protestantsche geschiedschrijver
Schoéll, Pombals arbeid beschouwende,
zegt:
Dezeminister heelt zich meer
bediend van de wapenen van
kwadetrouw, lasterenoverdrij-
ving, dan van die van oprecht
heid en eerlijkheid.5)
En nu vragen wij: is een man, die
zoo handelde èn als privaat persoon èn
als eerste staatsdienaar, een „groot"
man?
Het gezond verstand geeft hierop het
voldingend antwoord: neen!
Clément XIV et les jésuites p. 23 et 24.
Orgueilleux, despote, vindicatif ibid. p. 24.
3) II aspirait tl détruire la religion catholique
dans la Péninsule ibid, pag 51.
Ibid. p. 26.
5) Geschiedenis der Europeesche Staten, deel
XXXIX, blz. 50.
Onze Sneltreinen.
Wij lezen in het „Dagbl. v. N.-Brabant
De winterdien9t der spoorwegen doet zien,
dat verschillende sneltreinen des Zondags
niet loopen.
afhandelen .en ging daarom! door: „Het
leven mag met ons spelen gelijk het wil;
scheiden doet ons niets. Daarom gevoe
len -we ons altijd door gelukkig".
„Uwe liefde schijnt me dikwijls te
groot, te verheven voor deze wereld en...
nog te weinig beproefd", verontschuldigde
Sidonie zich nog verder.
„Niet beproefd!" riqp Elsa uit, terwijl
ze ;zoo plots in weenel uitbarstte, dat
de grootmoeder, hare migraine vergetend,
opsprong.
„Niet beproefd!" zei.de Elsa in afge
broken woorden, bijna fluisterend. „Wat
denkt ge, dat «leze scheiding wel voor
mij is De wreedste, de ergste beproeving,
die er bestaat!"
„Onze liefde, de vreugde, die we aan
je beleven kindlief, zijn dus niets?" vroeg
Sidonie treurig.
Nu was het de beurt der kleindoch
ter om te zwijgen en ze trachtte deze
uitbarsting daarmee te verklaren, dat ze
zwijgend en lachend wilde verdragen en
dat deze gevoelsuitstorting tegen haar wil
was ontstaan.
)>ZwÏÏgeI1d, lachendDeze woorden
gingen Sidonie niet uit de gedachte. Toen
ze haar echtgenoot over dit tooneel sprak,
drukte ze hem wel op het hart om niet
aan Elsa's liefde te raken.
X. in „Het Centrum" i» daar zeer mee
iDgenomen en prijst den minister van
Waterstaat wien het blijkbaar met de
bevordering der Zondagsrust meer en meer
ernst gaat worden.
Maar het „Vaderland" moppert over den
nieuwen koers. En dan te moeten zien,
schrijft het blad, dat in Noord-Brabant en
Limburg geen sneltreinen op Zondag zijn
uitgeschakeld.
Ja, dat is heel erg.
Maar het blad telle eens het aantal
sneltreinen, die er zouden overblijven, als
er van Rotterdam naar Maastricht dat
is de lijn door Limburg en Noord-Brabant
twee treinen werden stop gezet op Zondag.
Nu goed geteld.
Hoeveel houdt ge er over?
Nul.
Lieb Vaterland, kannst ruhig sein.
Prov. Statenverkiezing.
De uitslag der Donderdag te 's-Graven-
hage gehouden verkiezing voor een lid der
Prov. Staten van Zuid-Holland (vacature dr.
C. Lely) is als volgt:
Uitgebracht 13920 geldige stemmen.
Volstrekte meerderheid 6961 stemmen.
S. J. van den Bergh (Nat.-Hist.) 3461
stemmen.
E. Deen (V.-D.) 7499 stemmen.
K. ter Laan (S. D. A. P.) 2960 stemmen.
Zoodat gekozen is:
E. DEEN (V.-D.)
Nederlanders in Portugal.
Aangezien kan worden aangenomen, dat
na de uitbreking der revolutie in Portugal
voor de veiligheid der Nederlandsche onder
danen te Lissabon geen gevaar bestaat, zijn
maatregelen ter hunner bescherming, b.v.
door uitzending van een Marine-schip, voor
hands niet noodig geoordeeld.
Goes De vereeniging van den H. Vin-
centius ii Paulo alhier, heeft aan de Ka
tholieke gemeenteambtenaren eene circu
laire verzonden, Waarin zij hunne liefde
giften komt vragen voor de behoeftige
gezinnen bij het naderen van den winter,
terwijl zij tevens een overzicht geeft Van
hetgeen in den vorigen winter door haar
ten behoeve der armen is gedaan. Moge
haar beroep op de bekende milddadigheid
onzer geloofsgenooten niet ijdel zijn!
Woensdagavond werd onder voor
zitterschap van den 'heer J. A. van Heel
alhier een vergadering gehouden van de
Economische spijsuitdeeling, welke ver
gadering werd bijgewoond door het dage-
lijksch bestuur der gemeente.
Door den secretaris-pemuugmeesber,
heer I. D. Fransen van de Putte, werd
rekening en verantwoording gedaan over
het dienstjaar 19091910.
Deze rekening, bedragende in ontvangst
f 1173.545 en in uitgaaf f 1335.505, alzoo
met een batig slot van f 22.25, werd goed
gekeurd en vastgesteld.
Aan het daarop uitgebracht verslag
„Die verdwijnt vanzelf; zulke opwin
ding getuigt van vasthouden met jeugdig©
overdrijving aan romantische gevoelens
trots alles," was zijn mot diplomatieken
tact gegeven antwoord.
Van nu af maakte Sidonie zwijgend
hare opmerkingen en kwam tot het be
sluit, dat Elsa, evenals Gisela, aan hare
liefde alles zou opofferen; dat ze het
karakter der moeder bezat met die wij
zigingen, welke een opgroeien in vollen
zonneschijn voor had boven een opbloeien
in de schaduw.
En dat Gisela den uiterlijken glans van
haar vaders huis zóó begreep, had ze
de moeder weinige dagen voor haar schei
ding geopenbaard.
Elsa verhaalde Egon het voorgeval
lene, welker herinnering haar nog op
wond.
„Er zijn vele vrouwen, die vergeten
en veranderen", antwoordde Egon. „De
barones zal er genoeg kennen om op
deze gedachte te komen."
„Dan zijn hot geene vrouwen," 'riep
Elsa driftig. „De echte, ware vrouw kent
maar ééne liefde in tijd en eeuwigheid."
De vier weken, bestemd voor het ver
blijf in Bansin, gingen in zaiig nietsdoen
snel voorbij te midden van wandelingen
,en droomerijen in woud of aan zee.
Verwachting tot aan den avond van 8 Oct.
Zwakke Oostelijke tot Zuidoostelijken wind.
Gedeeltelijk bewolkt. Droog weer. Warmer
over 19091910 is het volgende ontleend:
ln het afgeloopen jaar werden 12315
porties aan 153 gezinnen verstrekt, of
2685 minder dan in het vorig dienstjaar,
tengevolge van den zachten winter, ter
wijl ook geen extra bedeelingien voor re
kening van weldadige ingezetenen plaats
vonden.
Voor de bedeelingen zijn noodig' ge
weest 526V2 K.G. spek, 31.1 H.L. erw
ten, 1781/2 K.G. rijst en 100 K.G. gort.
Met een woord van dank aan de in
gezetenen voor hun geldelijken steun en
van aanbeveling tevens voor voortduren-
den steun eindigt het verslag'.
De burgemeester bracht daarop een
woord van dank aan de commissie voor
den verrichten arbeid. M, Ct.
Middelburg. De Anjretje en Lijsje dag is
gisteren kalm vterlpopen, dank zij! bet
kalin lOptreden der politie, die alle op
loopjes, die ontstonden, langs vreedzamen
weg wist op te lossen. Slechts één enkel
persoon moest tijdelijk op de wacht door
de beide inspecteurs worden opgeborgen.
Jeugdige dieven. De politie al
hier heeft twee jongens van 8 en 9 jaar
betrapt op het stelen vaji appels uit ©en
tuin. De jongens bleken geraffineerde boef
jes te zij'n, daar zij de appels 's morgens
begroeven, om ze 's middags weer op te
graven; de kleinen ontrukten zich vroe
ger als gewoonlijk uit Morpheus' armen
om hun misdaad te kunnen volvoeren.
Een aanranding. Donderdag
avond deelde een burger aan een agent
van politie, die aan het station alhier
dienst deed, mede, dat hij! dooi- ©en boeren
jongen .mishandeld was. De agent wilde
den aangewezen persoon arresteeren, doch
kreeg een klap in het gelaat, waarop
de dader vluchtte. De agent hem per
rijwiel achteraan; wederom verzette de
vluchteling zich en stompte den agent
zoo, dat deze van zijh rijwiel viel. Hierop
sloeg de boer, die bij de politie bekend
is en te Souburg woont, wieder op de
vlucht met achterlating van zijn pet en
schoenen. Deze werden in beslag genomen
De woesteling zal zeker zijn gerechte
straf niet ontgaan.
Vlissingen Terwijl zijn patroon even
afwezig was en deze zijn motorrijwiel
buiten had laten staan, wilde een loop
jongen alhier een tochtje maken. Hierbij
had hij echter huiten den waard, in dit
geval buiten ide waakzame oogen der po
litie gerekend. |Wegens het rijden op een
motorrijwiel zonder rijbewijs en als zghdé
wegens de wet te jong voor het bestu
ren van zulk een voertuig, werd proces
verbaal opgemaakt. VI. Ct.
De gevolgen van een prijs
in de Staatsloterij. Donderdag trok
ken enkele beambten der Maatschappij
Baron von Haldenstein volbracht op 't
laatst zijn belofte, door naai' Rügen to
varen, natuurlijk in gezelschap van Egon
en diens vader.
De met loofboomen gekroonde krijtrot
sen, met haar wonderlijk gevormde pij
lers en stutten, maakten dit boottochtje
voor Elsa en Anito bijzonder belangwek
kend, die hier iets nieuws, overweldi
gends in zijn eigenaardige grootheid aan
schouwden.
De zonsopgang werd genoten door alle
gasten der groote hotels in Stubbenkam-
mer. Bij deze gelegenheid kon Elsa de-
schoonste aanteekeningen maken vóór
haar toekomstigen roman.
Egon kende de legenden van Rügen.
Hij vertelde den jongen meisjes van Claus
Störtebeck en de schoone, geroofde jonk
vrouw, die in de grot een jammerlijken
dood stierf; van de Hertha-diensten en
menschenoffers, die haar gebracht wer
den. Onderwijl bestegen ze, van de rust
bank onder een oerouden beuk opstaan
de, den Herthaburcht, die een hieerlgk
vergezicht over zee en Arkona biedt.
(Wordt vervolgd.)
