No. 117.
Dinsdag 4 October 1010
Zesde Jaargang.
FEUILLETON.
BUITENLAND.
Verschijnt eiken MAANDAG-,JOEISItt- en VRIJDAGAVOND.
ELSA
Abonnementsprijs p, 3 maanden voor Goes 10.76, daarbuiten 10.96
Afzonderlijke nummers 6 cent, dubbele bladen 10 cent
Adveftentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrjjdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: Gangepoorfstraaf C 209, GOES.
Recl&meberiehten 26 Ct. p. r, By abonnement speciale prys,
Advertentiën van 15 regels f0,60; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x flerefcend,
Dienstaanbiedingen 6 regels voor 26 Ct, A contant,
St. Franciscus van Assisië.
(t 4 Oct. 1226).
Indien het :waar is dat de Voorzienig
heid ten allen tijde mannen wist te ver
wekken, die door het voorbeeld van een
ongerept leven en een strenge naleving
der Evangelische voorschriften èn Kerk
èn Maatschappij ten zegen strekten, da;n
mogen wij Haar dankbaar zijn, dat Zij
aan de wereld een St. Franciscus van As
sisië heeft geschonken.
De ootmoed, de naastenliefde, die: ont
hechting aan aardsche eer en aardsch
bezit, de ongeveinsde heiligheid van de
zen grooten Assisiër hebben niet alleen
tijdens zijn levensdagen (11821226) een
nieuwen opbloei van. het geloofsleven
veroorzaakt, maar doen tot in onze da
gen 'hun weldadigen invloed gevoelen.
Overal waar wij de bruine pij der zo
nen van St. Franciscus ontwaren, zien
wij voor onze oogen de daadwerkelijke
prediking dier verheven Evangelische
deugden, wier luister zoo gemakkelijk
verduisterd wordt door den schijnglans
van 's werelds goud en eer en, wier be
oefening den „modernen" mensch als iets
lastigs, iets overbodigs voorkomt.
Wat Franciscus, de Serafijnsche va
der, heeft gedaan en geleerd, moge on
begrijpelijk schijnen voor den wuften we-
reldling, die in het rusteloos najagen van
bloot-stoffelijke goederen en het sma
ken van bloot-menschelijke genietingen
zijn leven doet opgaan, voor hem, wien
het Christen-zijn met zijn ernstige plich
ten en vaak strenge geboden levendig
voor den geest staat, is Franciscus' le
ven een blanke spiegel, hem voorhou
dende, hoe d,e mensch èn voor ziohzel-
ven èn als lid der groote gemeenschap,
die maatschappij heet, het waarachtig
geluk, ook hier op de wereld, slechts
vinden kan in de getrouwe behartiging
van do leer en voorschriften van den.
Goddelijken Stichter des Christendoms,
Niet zonder reden gebood daarom de
groote nienschenkenner Leo XIII z.g. den
zonen van Franciscus, hun klooster
habijt te vertoonen in de groote ste
den en zich te vestigen* midden in het
gewoel der hedendaagsche samenleving
en het kan niet anders, of het heerlijk:
levensprogram van onzen huldigen op
perherder: „alles in Christus herstellen"
zal zijn verwezenlijking zien bespoedigd,
wanneer de lessen en het voorbeeld, door
Franciscus van Assisië gegeven, steeds
dieper doordringen onder ons Christen
volk.
Een onverdacht getuigenis.
In ons vorig nummer namen wij een,
Stuk over van „Het Huisgezin" waarin
's Pausen arbeid voor de verlevendiging
van. den godsdienst werd besproken.
De waarheid der beschouwingen in dat
artikel vervat wordt thans niet weinig
versterkt door hetgeen een Fransch Pro
testant, de heer Steeg in het niet-katho-
lieke blad „Le Rappel" schrijft. En dit
is wel de lezing waard.
Want terwyl vele wankelmoedige ka
tholieken hoofdschuddend sommige maat-
47,
„Niets voor het geacht publiek", zei
den de badgasten van Heringsdorf en
Bansin, die levendig belang stelden in
de Haldensteins en lannenbergs, welke
ze alleen op de wandelingen in do heer
lijke wouden en 'op pleiziertochtjes ont
moeten.
De baron wilde alle verkeer vermijden;
allen vielen hem daarin bijElsa levendig;
Anito Bergen evenzeer, hoewel bedeesder.
Terwijl de anderen het te vermoeiend
vonden, en op eene bank in het woud
bleven zitten, besteeg Elsa met Egon den
toren, die zich op den „Langen Berg"
verheft en een heerlijk uitzicht biedt.
Beneden haar strekte het met hoornen
overdekte eiland Usedom, gelijik oen
groene zee, zich uit; vóór haar bruiste
de eindelooze zee; golfjes stoeiden im
mer aan; de heldere hemel, niet zoo strak
blauw gelijk de zuidelijke, maar zachter
in zijn. smetteloaze kleur, welfde zich
over het landschap. In de verte doemde
Rügen, de parel der Oostzee, op.
Haldenstein had Elsa een uitstapje naar
regelen des Pausen beschouwen, kan hij
niet nalaten er zijn bewondering over uit
te spreken en ze ten voorbeeld, te stel
len aan zijn eigen geestverwanten.
„Niets is belangwekkender, zegt hij, dan
gade te slaan hoe het Vaticaan beproeft
om aan den godsdienst zijn overgeleverde
beteekenis te hergeven, en dien van alle
dubbelzinnigheden en transacties te ont
doen.
Vooral in Frankrijk was dat noodig,
waar bisschoppen, niet vrij van Gallica-
nisme, een Catholicisme van middelmatig
allooi, deden ontstaan. Daar wil Rome
thans, zoo 'tmoet, de kudde der geloo-
vigen verkleinen, als 'tdan maar een keur-
kndde wordt."
Schrijver wijst dan op de zuivering van
het episcopaat, op Het verbod voor se
minaristen de wereldlijke hoogescholen te
bezoeken, op (de veroordeeling van het
modernisme en van den Sillon, op de
bepaling van den leeftijd 'der eerste 11.
Communie, op het besluit om: hen, die
geen goede katholieken hebben getoond
te zijn, niet meer mot kerkelijke plech
tigheid te begraven.
„Er is grootheid in deze hooge onver
zettelijkheid" zegt de schrijver.
Willen wat men gelooft, zijn ideaal niet
laten verduisteren, geen vrede sluiten
met die het bespotten, in een woord zich
zelf zijn, „dat is een indrukwekkend en
waardig gedrag".
FRANKRIJK.
Decreet over de Eerste H. Communie.
Het boulevardblad, de „Figaro", bevat het
reeds aangekondigd protest tegen de onbe
scheiden publicatie van den brief, welken
Mgr. Cbapon, bisschop van Nizza, aan Z E.
kardinaal Couillié geschreven bad. Het
protest luidt als volgt:
Nizza, 26 September.
Mynheer de Directeur.
Zoo juist lees ik in uw blad een ver-
trouwelyken brief, door mjj aan Z.E. Mgr.
kardinaal Coullié, aartsbisschop van Lyon,
gericht.
Ik ben over die publikatie des te smar
telijker verbaasd, omdat het stuk, als aan-
geteekende brief verzonden aan slechts
enkele bisschoppen van eene beproefde
bescheidenheid, slechts tet u heeft kunnen
komen langs wegen en door middelen,
welke ik niet kan qualihceeren en waar-
veor men zich schamen moet. Ik protesteer
derhalve met kracht tegen de openbaar
making.
Uw lezers zullen trouwens opmerken,
dat die brief daags na het verschynen van
het Decreet geschreven was, onder een
indruk, die heden heel wat verzwakt is
door de reeds uit Rome gekomen verkla
ringen en waarvan er verschillende, en
terecht, naar ik meen, toegeschreven worden
aan dan H. Vader zelf.
Bepaaldelijk in een onlangs plaats gehad
hebeend onderhoud met den eerw. heer
Garnier deze zegt gemachtigd te zijn
dit eiland beloofd om haar den Heir-
strasse in het donkere wond te laten zien.
„Ik zou deze beelden voor altijd in
mijn ziel willen prenten)", sprak Elsa.
„Hoe heerlijk zal het zijn, als we onze
herinneringen kunnen ophalen I Nijllan-
den en Oostzeestrand! Sneller dan een
vogel vliegen de gedachten van 'teen,
naar 'tander."
Egon vroeg niet naar de oorzaak, die
haar zoo deed spreken; droefgeestig lach
te hij1 en zeide, dat hare gedachten in
de toekomst op iets zouden gericht wor
den, waarbij1 af het aardsche nietig was.
„U bedoelt den dood, graaf Tannen-
bergl" riep Elsa verschrikt. „Heeft hij1 u
het liefste ontnamen?"
Ze begreep niet, hoe het mogelijk was,
dat deze vraag haar over de lippen kwam.
Egon werd bleek en. keek dien anderen
kant uit.
„Vergeef me" verzocht Elsa.
„Ik heb niets te vergeven", antwoordde
hij kalm.
„Uwe vraag verried een warm hart on
dat doet in ieder geval goed."
Van nu af was hij voor Elsa een be
langwekkend persoon. Ze meende, dat hij
iets moest beleefd hebben, wat hem diep
had getroffen en gaf voortaan nauwlet
tend acht op woord «n gebaar.
om het ons mede te deelen heeft Z. H.
verklaard, dat de leeftijd des onderscheids
vereischt voor de eerste H. Communie van
het zevende jaar af voor het eene of het
andere kind eenigszins kan verschillen, en
dat in elk geval, zonder eenig nadeel te
doen aan de private communiën, waartoe
deze kinderen worden toegelaten, de bis
schoppen vrij blijven om, evenals vroeger,
een plechtige eerste H. Communie te be
palen op tien-, elf- of twaalfjarigen leeftijd,
voorafgegaan door de lange catechetische
voorbereiding en gepaard met de gebrui
kelijke oefeningen en plechtigheden, waar
van ik het verdwijnen betreurde. Zijne
Heiligheid spoort hen daartoe zelfs aan
en veroorlooft aan do bisschoppen, ik weet
het, hem onderdanig hun opmerkingen
t e maken en voorstellen te doen be
treffende de toepassing van het decreet in
ons land. Daaruit voigt, dat ik aan het
Decreet een al te streng bindend karakter
had toegekend, ik acht mij gelukkig dit
te verklaren. Het eenig doel, waarmede
ik aan Zijne Eminentie den kardinaal mijn
persoonlijke en vertrouwelijke meening te
kennen gaf, was, om door middel der ge
zaghebbende tusschenkomst van hem, die
door zijne deugden, door zijn heiligheid
en zyn onbezweken toewijding aan den
H, Stoel, aan het hoofd staat van het
Fransche episcopaat, een verklaring te ver
krijgen van Z. H. Pius X, die steeds met
welwillendheid de oprecht uitgesproken
meening heeft aangehoord der bisschoppen
die bereid zijn, en dit zyn wij allen
zich te onderwerpen aan zyn oordeel en
zyn allerhoogste beslissingen.
Ik verzoek u, mynheer de directeur, aan
dit schrijven een plaats te verleenen in uw
eerstvolgend nummer.
Uw onderdanige dienaar,
f Henry
Bisschop van Nizza.
De katholieke „Echo de Paris" ontving
van een bijzonderen correspondent te Rome
het volgend telegram
„In de katholieke Romeinsche kringen
heelt de openbaarmaking van den brief
van den bisschop van Nizza eene verplet
terende uitwerking teweegbracht, te meer
wijl vast staat, dat ook andere documenten
van het Episcopaat van andere streken
onlangs door dezeltde bron tot het publiek
zyn gekomen, gelyk de bijzonderheden van
de bisschoppelijke conferentie te Bordeaux
onder voorzitterschap van wijlen den be
treurden kardinaal Lecot gehouden.
De openbaarmaking van de geheime
circulatie van den kardinaal-staatssecretaris
aan de Fransche bisschoppen over de
priesters, die aan de Universiteiten stu
deerden, verraadt een in verschillende
centra beraamd plan. Dit feit, dat door de
uitlokking van locale geheimen bewezen
kan worden, wordt hier beschouwd als
zeer ernstig, wyl het ongestraft is gebleven.
Dat systeem van openbaarmaking wordt
doorgezet en bereidt ons wellicht nog
andere verrassingen, welke noodlottige
gevolgen kunnen hebben."
Een burgervader De socialistische
burgemeester van Corneille de-la Rivière,
een gemeente in hel arrondissement Per-
„Mag ik u een kleine /novelle voorle
zen?" vroeg hij1, toen hij1 haai' op een
vroegen morgen in het woud achter de
villa's aantrof, terwyl de anderen nog
sliepen.
Alen was aan hare liefhebberij voor
een eenzame wandeling op dit uur ge
woon, en stoorde haar niet. Egon had
een klem, sierlijk boekje in de hand.
Elsa 'nam zijn voorslag gretig aan. Ter
wyl de zonnestralen, zich verheugend over
iden kriekenden morgen, door de twij
gen speelden en op het gras dansten,
luisteixle zij naar de klankvolle, zware
stem van den jongen man, die haar een
geschiedenis voorlas, welke zij gevoel
de het de zijne was.
Zooals altijd handelde ook deze over
twee, die elkaar beminden en trouw ge
zworen hadden. De man alleen hield zyn
gelofte. De nog in den dood geliefde
vrouw leed de straffe haars verraads en
jiu nog dacht hij aan haar, die geboet
en berouwd had, in altijd durende liefde
en diepe smart.
Egon stak het boek in zijn jas. „U
heeft dat geschreven en Elsa hield
plots op.
„Beleefd", jviel Egon in de rede. „Rei
de |waarl"
Dat dit niet zijn eenigste letterkundige
pignan de heer Auther, heeft dezer dagen
de arbeiders in den wynbouw uitgenoodigd
tot een conferentie in 't stadhuis, teneinde
gezamenlijk de quaestie vau salarisverhoo-
ging te bespreken.
Hy wees de wijnbouwers er op, dat dit
jaar de wijn tegen zeer hooge prijzen
verkocht zal worden, zoodat de landeigenaars
grove winst zullen maken. Hy achtte het
niet meer dan billyk, dat de arbeiders ook
hun deel zouden krygen van dit voordeel,
zoodat hy de aanwezigen opwekte in staking
te gaan, indien hun salarissen niet werden
verhoogd volgens een door hem uitggewerkt
tarief.
Gaan de patroons niet op deze voorwaar
den in, zoo sprak deze vreemde burgemees
ter dan zullen zy geen druiven in hun
vaten krygenwy zullen de wegen ver
sperren en opbreken en vreemde plukkers
beletten in de wijnbergen te komen. Gy
kunt u op uw burgemeester verlatenik
zal aan uw hoofd de wegen bewaken en
eiken pluk verhinderen.
Na deze woorden liet de burgemeester
de roode vlag op het stadhuis hyschen, in
afwachting van het antwoord der grond
eigenaars. Dezen echter lieten hem wachten,
en dienden een klacht in by den procureur
der republiek.
Het gerucht loopt, dat de perfect aan den
minister van Binnenlandsche Zaken zal
voorstellen den heer Auther ais burgemeester
af te zetten.
IUusschen staat geheel Corneilla de-la-
Riviére op stelten, schrijft de „Temps".
niinticHLAi».
De opstootjes te Berlyn. De
„K,óln. Volkszeitung" die vooral de betee
kenis van het oproer niet te zwaar wil
aangeslagen zien, meent, dat het meest
jongelieden waren, van 16 tot 20 jaren,
die aan de misdadige woeling deelnamen
en dat hun daad een van wraak op de
politie was.
Maar toch ziet het blad er tevens een
uiting in van gevoelens, die door de roode
pers tegen het gezag zyn gewekt.
De „Vorwarts" mag dan ook beweren wat
zy wil, als zouden de georganiseerde ar
beiders verre hebben gestaan van de „proef-
revolutie", zooals we de zaak vinden
genoemd, de feiten getuigen anders. Zoo
is officieel vastgesteld, dat van 12 personen,
die na de opstootjes van Dinsdag in Aloabit
in hechtenis gehouden zyn, 9 tot een
sociaal-democratische vakvereeniging en 3
tot een sociaaldemocratische kies vereen i ging
behooren. Vier hunner zyn stakers.
I I I
De werkstaking, die de oorzaak van deze
voor Berlyn zoo zeldzame uitbarsting heet,
is eenigszins op den achtergrond geraakt.
In 't geheel Bchynen niet meer dan 141
arbeiders te stakenhet aantal stakings
brekers is 60 tot 70.
Die staking speelt dan ook ternauwernood
een rol meer.
De oorzaken van het misnoegen liggen
dieper en zyn meer algemeen. „Wy staan
hier", zeide een liberaal partyman aan een
journalist, „tegenover een een uitbarsting,
arbeid was, moest hy, op Elsa's vra
gen, toegeven. Voortaan las hij haar en
Anito meermalen voor.
Deze /had ook het dagboek gevonden,
en verraadde het. Elsa moest nu ook
hare jeugdherinneringen openbaren. Egon
verklaarde, dat ze buitengewoon boeiend
waren. Daardoor leerden ze elkaar hoe
langer hoe beter kennen en Elsa ver
klaarde, dat, wanneer Carlo hier was,
ze met hun vieren als broeders en zus
ters konden leren. Nog nooit, sedert ze
haar vaderland had verlaten, was onze
Elsa zoo goed begrepen geworden als
nu door Egon van Tannenberg. Met hem
kon 'ze even vertrouwelijk oprecht ver-
keeren als met Anito en Victor. Het
kwam niet in hem op haar te. bewon
deren |en goed deed het haar telkens,
als hij naar' Carlo informeerde. „Uwe en
zijne geschiedenis, juffrouw Carrero, is
voor mij een heerlijke stof", sprak hij.
„Ben .ik eenmaal rustig gezeten, dan be
gin ik ernstig itle schrijven.
Gewone, trouwe, eenvoudige menschen
zal ik teekenen, die elkander kennen,
waardeeren en beminnen."
Dat Elsa iets dergelijks van plan was,
vermoedde hy' niet en zij wachtte zich
wel het te verraden.
Atet vreugde en jubel sloegen de groot-
Welk weder zullen wij hebben
Verwachting tot aan den avond van 4 Oct.
Matige (tot krachtigen) Zuidwestelijke tot
Westelijken wind. Meest zwaarbewolkte
lucht. Mogelijk nog plaatselijke buien. Weinig
verandering van temperatuur.
veroorzaakt door een sinds lang onder 't
volk heerschendo ontevredenheid. De be
lastingen, die een jaar geleden werden
ingevoerd, en die vooral nijverheid en handel
treffen, zyn daarvan allereerst oorzaak.
„Het volk moet thans alles duurder
betalenbrood, melk, vleesch, waaraan
gebrek is, daar men de grenzen niet wil
openstellen de arbeiders kunnen daardoor
niet meer dan twee of driemalen per week
vleesch eten..."
Nu, er zijn ook buiten arbeiderskringen
menschen genoeg, die niet meei dan drie
maal per week vleesch kunnen eten men
informeere maar eens by huisvaders met
groote gezinnen.
Er is nog een incident voorgevallen, dat
de toch al sterk geprikkelde verhoudingen
tusschen de Engelsche en Duitsche pers
niet verbeteren zal.
Toen Woensdagnacht de vertegenwoordi
gers van Reuter en de Daily Mail met nog
twee Amerikaansche journalisten van uit
een auto getuigen waren van de onlusten
in Moabit, werden zy door politieagenten,
die hen waarschijnlijk voor oproermakers
hielden aangevallen. Reuter's vertegen
woordigers werd door sabelhouwen aan de
handen gewond. De Daily Mail vertegen
woordiger kreeg ook een sabelhouw, doch
bleef ongedeerd.
Een ander Engelsch correspondent zegt
al: „Blijkbaar om zeer goed te bevroeden
redenenen, wenscht de politie voor zichzelf
de reportage van het gebeurde te monopo-
liseeren.
En in welke stemming overigens de
Engelsche bladen de mededeeling van het
gebeurde hebben ontvangen, blijkt wel uit
de opschriften boven de telegrammen
Gesabelde journalisten EDgelschen belee-
digd 1 Schandelijke aanvalenz.
Donderdagavond is er ook nog een beetje
gevochten, maar goeddeels is de sociale
brand toch gebluscht.
Helaas blijft de toestand, blijft de roode
pers, blijft het roode gevaar.
Agent doodgeschoten. Te Leipzig
had Woensdag midden op straat een bloedig
voorval plaats. Toen de agent van politie
Hentscbel een rywieldief op heeterdaad
betrapte en hem wilde arresteeren, loste
de dief zes revolverschoten op den agent,
die op slag geiooi werd. Een aantal voorbij
gangers greep echter den moordenaar, en
sloeg hem dood, voor de toegesnelde agenten
dit hadden kunnen beletten.
Dubbele roofmoord. Het kleine
dorp Schönhagen, in de Marken, is in rep
en roer door een afschuwelijken dubbelen
moord, gepaard met roof, die daar in den
nacht van Woensdag is gepleegd.
vader en de vader de toenadering dei-
kinderen -gade.
Egon en Elsa. sliepen achter den dik
ken stam van een reusachtigen beuk,
toen gene voorbijgingen.
„Er zal toch nog iets uit onze plan
nen groeien," sprak Haldenstein en de
graaf stemde levendig toe: „Ik geloof en
hoop het vast. Ze trekken elkaar aan;
laten we niets merken, waarde noefl"
En ze gingen verder. De twee achter
den boom keken hen voorzichtig na en
liepen steeds door, terwijl do andoren
uit het gezicht waren.
„Ze trekken elkaar magnetisch aan,"
lachte Elsa. „Dat zijn zij, wel te ver
staan, heer Graaf, als u het nog niet
weten zoirdt."
's Avonds was hij met zij'n vader ge-
noodigd op do thee in villa „Woud-
wede", welke de Haldensteins bewoon
den.
Anito had kou gevat en lag wat koort
sig te bed. De tafel onder de veranda
was gedekt. Elsa vertoefde nog steeds
bij hare vriendin. De baron was daar
over verstoord.
(Wordt Vervolgd.)