am. IERS Het Dwaallicht van Aardenburg. 0- No 59 Zaterdag 13 Augustas 1910 Zesde Jaargang. 'erpiiDg. Goes FEUILLETON. RINCK, ande. No. 15219, iden. Tijdgeest. Ivan dissel en Justus 1910, koopen ibouwde, TE KOOP Vergunning ENZ. Verschijnt eiken MAANDAG-,JtfOENSOAG- en VRIJDAGAVOND. 8 bladzij EERSTE BLAD. BINNENLAND- Welk weder zullen wij hebben Landbouw an Veeteelt I lllen op in de „Prins van Ides tijds inge- afgewerkte '-Hend rikskinderen Jperceelen, waarvan jnhuis en Erf, I Are 17 Cent. Dnhuis en Erf, I Are 15 Cent. pog ODverhuurd. jonhuis en Erf, |1 Are 19 Cent. Aurd aan den heer r week, aanvaarden bjj de I ngen, evenwel, wat gestanadoening der Lbeziohtigen op eiken der niet verhuurde in a.d. Drukkerij van pndrikskinderendjjk. geven genoemde op Z -Beveland op staat verkeerende |iu Goesobe Courant. 15 Ivonden modellen, Itroleummotor, I echte „Melotte". beviel den grootvader van zijn leven zich iemand had gegeven, ir mee naar Berlijn te hij, zou de rest zich werkte Ruggiero hem uisa; ze roemde zelfs aarde het voor een den tusschen Carlo en den inhoud van die maar blijkbaar was olgt me," begon ze „padre" „Carlo ver- rlijn reis, om de arme oren geluk te geven, dan is hij beter dan ter voor mijn plicht men. haar zwijgend. Hij on gelijk hadmaar jfï'erLouisa en bij n. ijt de vader," smeekte (Wordt vervolgd.) HE 2EEUWSK COMÏ Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes 10.76, daarbuiten 10.96 Afzonderlijke nummers 5 cent, dubbele bladen 10 cent. Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór alf drie en Vrjjdag vóór een uur 'a namiddags. Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoorfsfraaf C 209, GOES. Reclameberichten 25 Ct, p. r. Bjj abonnement speciale prjjs, Advertentiën van 1—5 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Ct. Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x oereteod. Dienstaanbiedingen 5 regels voor 26 Ct, A contant. Wegens den feestdag van 0. L. VROUW- HEMELVAART, vallende op Maandag a. s. zal No. 96 van de NIEUWE ZEEUWSCHE COURANT niet Maandagavond, maar Dins dagavond 16 Augustus e.k. verschijnen. Heeren Correspondenten gelieven hiermede rekening te houden. De Redaotie. Het„Weekblsd voor Zeeuwse h- Ylaanderens Westelijk dee 1", welks redactie te Aardenburg zetelt, heeft het nuttig geoordeeld voor zjjn geestver wante» een lichtje te ontsteken inzake de Spaansche aangelegenheden. Ku, wie in het jongste nummer van genoemd weekblad het artikel leest, dat getiteld is„Spanje en het Vaticaan", zal moeten bekennen, dat het licht den opsteker waard is Het vlammetje knettert van anticierica- lisme en spat nu en dan vonken van grimmigen haat tegen de Katholieke Kerk en hare bedienaren. Schier in iedere regel prjjken d» uitdrukkingen „clericale macht hebbers", „clericale heerschappij", „clericale overheeraching", waaruit blijkt, met hoe'n wellust de schrjjver die woorden neerschreef en hoe hij zich in dit persproduct doet kennen als den onvervalschten aanhanger van het Voltairiaansche princiep, door dezen godsdiensthater, a outrance" belichaamd in den kreet„écrasez l'infame 1" Edocheven kwistig als de haat, spreidt in genoemd artikel ook de domheid hare gaven ten toon en zoo blij kt het licht, door den Aardenburger „clericalenfresser" ontstoken, een dwaallicht te z(jn, dat hen, die het volgen, hoe langer zoo verder van de waarheid afvoert. Wij willen nu maar niet wijzen op het gemis aan logisch denken, het bedroevend gebrek aan de meest elementaire kennis van de Kerkelijke Geschiedenis, welke schier iedere regel van bovengenoemd arti kel verraadt van den gulden stelregel van Thiers,11 ist injuste de juger les faits et les institutions d'une époque avec les idéés dune autre", (2) heeft de schrjjver blijkbaar niet het geringste begrip gehad voor het oogen blik vergenoegen wjj ods met het volgend stukje uit te knippen en van nabjj te beschouwen „Gedurende eeuwen is daar (in Spanje) alle verschil van meening op godsdienstig en staatkundig gebied, dus ook alle vooruitgang met geweld onderdrukt; door de iaquisitie zijn zjj die in eenig opzicht de(n) overheer schende(n) clericale(n) machthebbers ELSA. 26). Hij zuchtte diep. „Hoe kan ik u ver bieden wat waar is en moet zijn, mijn kindLater zal het geluk te zoeter, zijn, als we u altijd hebben". „Daar, lees!" Elsa gaf Ruggiero Car lo's brief en keerde zich om, om hare tranen te verbergen. Ook in de oogen des lezenden kwa men ze en toch vervulde ieder woord, dat daar stond, hem met trotsch. Dfear schreef een man, die plichten kende; die de liefde te hoog hield om zelfzuchtig te doen zijn of omtrent twijfel te op peren omtrent bezworen trouw; die slechts één doel kende en voor welks verwezenlijking hij met kracht arbeidde. 's Avonds meldde Elsa den beiden Hal- densteins, dat ze zou meegaan, maar al leen op verlangen van haar bruidegom; dat het slechts voor korten tijd zou zijn en dat zij de verwantschap, die haar ont dekking medebracht, zou betreuren, in dien Carlo haar niet liefhad, zooals ze hinderlijk waren, in naam van den christeljjken godsdienst vervolgd, met vuur en zwaard uitgeroeid. De geschiedschrijver Llo rente toch deelt ons mede, dat van 14811808 niet minder dan 31912 menschen levend werden verbrand, terwijl aan 291456 personen andere straffen werden opge legd, niet omdat zjj zich schuldig gemaakt hadden aan eenige misdaad, maar omdat zij op godsdienstig en staatkundig gebied andere meeningen waren toegedaan dan de clericale meerderheid, die de macht in handen had." Tot zoover onze Aardenburgsche lucifer. In het voorbijgaan zjj hier aangemerkt, dat jj de Spaansche Inquisitie, eene staats instelling, verwart mèt de kerke- ljjke inquisitie, maar dat is niet zjjn grootste blunder. Doch dat hij zich, ter staving van hetgeen hjj in de eerste alinea van bovenstaand citaat beweert, durft beroepen op een schrjjver, die absoluut onbetrouwbaar is en als historicus van nul en geener waarde, zie daar de grove en domme fout van dezen weekbladredaoteur, eene fout, die zjjn geheele betoog waardeloos maakt en het trotsche gebouw, dat hjj zich met zjjn snorkende frazen dacht te hebben opge trokken, als een kaartenhuis doet ineenstor ten. Indien hjj een eerljjk man is en niet schroomt de waarheid onder de oogen te komen, dan raadplege hjj Hefele's werk „Cardinal Ximenes" dan leze hjj wat P e s o h e 1, een zeer voorzichtig Prote- stantsch geleerde en Gams over Llorente hebben geschreven misschien zoo zjjn brein niet door vooroordeelen beneveld en zjjn gemoed niet door Multatuliaansche ideeën is vergiftigd zal hjj dan met De T o q u e r i 11 e tot de ervaring kernen „Ik begon mijne geschiedkundige studiën vol vooroordeelen tegen de Katholieke Kerk, ik eindigde ze vol eerbeid jegens haar". Geen enkele zaak, zelfs niet het anti- clericalisme, wordt gediend door kwade trouw. En die is hier in het spel. Alvorens de hierboven aangehaalde zinsnede over Llorente klakkeloos neer te schrjjven, had onze Aardenburger journalist zich dienen te vergewissen van de waarde van Llorente's beweringen. Of weet hjj misschien niet eens, wie Llorente was? Dan zuilen wjj het hem zeggen, opdat tegeljjkertjjd de een of andere argeleoze lezer, die zich door zjjn groote woorden haeft laten over schreeuwen, in staat worde gesteld een juist oordeel te vellen over de manieren van sommige anticlericale kemphanen. Llorente (geb. 1756, gest. 1823;was een afgevallen, Spaansch geestelijke. Vol gens zjjn eigen levensbeschrjjving stond hij in verbinding met de Vrjjmetselaars. Hjj arbeidde met minister Jovellanos en anderen aan een kerkelijk- en politiek- liberale hervorming van Spanje, juist zooals thans de heer Canalejas; l'bistoire se repètel" Door onderschepte brieven in opspraak gebracht, werd hjj een maand lang in een klooster tot boete veroordeeld. Later, onder den vrjjzinnigen minister Goday, was hjj een echte kerkvervolger A la Combes. In 1814 werd hjj wegens geweest was. Het was eene lange rede, die ze dit maal uitsprak en ze deed al haar best om zoo scherp en bitter mogelijk te zjjn. Rustig hoorde de oude baron dit alles kan; maar toen Elsa verlangde, dat hij Carlo een woord van dank zon schrij ven, hief hij het gebogen hoofd op en zou een beslist „neen" gesproken hebben, als Victor hern niet had aangekeken en Elsa had verzekerd, dat grootvader het zeker in overweging zou nemen. „Zonder dat ga ik niet", verklaarde ze. Het was geen kleinigheid om den ouden, trotschen edelman hiertoe te be wegen. Victor sprak van de edele levensop vatting van Ruggiero en Louisa en van de grootmoedigheid van Carlo. Vleiend herinnerde ,hij zijn grootvader aan het „noblesse .oblige", dat hij aan zjjn stand verschuldigd ,was. Haldenstein gaf ein delijk toe en roemde in eenige regelen Carlo's voortreffelijkheidover al het an dere zweeg hij. Victor zou dankbaar zijn, als aan zijne taak van bemiddelaar een einde kwam. Ze werd hem dagelijks lastiger, want Elsa hoogverraad verbannen en gaf toen in Par jjs zjjn „Kritische geschiedenis der Spaansche Inquisitie" uit, in het Spaansch geschreven, later door Pellier in 't Fransch en door Hoek in het Duitsch vertaald. Zelf ver taalde Llorente in 1820 de onzedeljjke Aventures de Faublas" en deed in 1822 de „Portraits politiques des Papes" het licht zien. Daarop verbande hem deFranache regeering uit het land. Eeiljjke geschied schrijvers, zoo Katholieke als Protestantsche, waarvan wjj hierboven een paar aanhaalden, hebben Llorente op vele vervalschingen, overdrijvingen en historische leugens betrapt. (E) Voor ons, Katholieken is het voldoende Llorente te beoordeelen, wanneer wjj weten dat Rome voor hem het middel punt vau alle intriges was, paus Gregerius de Groote de „veilste vleier",paus Gregorius VII het „grootste monster" door hem werd genoemd. Het spreekt van zelf, dat wie steunende op zulk een zegsman, zjjn mond vol neemt over „clericale overheersching", „het cleri cale juk' enz. beter doet zich stil te houden en allerminst geschikt is om anderen in religieus-politieke kwesties e e r 1 jj k en onbevooroordeeld voor te lichten. Wellicht zal de een of ander ons wjjzen op het slot van het meermalen genoemd artikel in het Aardenburgscb Weekblad: Noch in Spanje, noch in Frankrijk noch in Italië, noch in eenig ander land gaat de strjju tegen eenig kerk genootschap, gaat de strjjd tegen den godsdienst zooals de clericalen zoo gaarne aan het volk wjjsmaken, maar de strjjd gaat tegen het farizeeuwsch clericalisme, dat onder het mom van buitengewone godsdienstigheid den godsdienst misbruikt tot het najagen van uitsluitend stoffeljjke belangen en zulks ten nadeele van de ontwikkeling en de welvaart van de geheele be volking. Wij weten het, lezer 1 De anti-katholieke bladen, ook het Aardenburgsche „Weekblad" ageeren tegen de Kerk enkel en alleen uit liefde tot den godsdienstAardig intrsschen, dat overal, waar hun invloed zegeviert, de godsdienst sterft! Hoe dat komt'? Wij zullen het U zeggen, lezer. Verleden week stond in hetzelfde „Weekblad" een stuk over de huwelijkswetgeving en het vrije huwelijk van Van Houten, bljjkbaar door de redactie geschreven. Daarin lezen wij letterlijk het volgende: „Aan de heiligheid van het huwelijk hechten wij hoegenaamd geen waarde. Huwelijken met alle mogelijke kerkelijke plechtigheden gesloten, zijn daarom geen zier heiliger of gelukkiger dan die, welke uit sluitend voor den ambtenaar van den burgerlijken stand zijn aangegaan" 6) ,Nemo dat quod non hat", „niemand geeft, wat hij met heeft", zegt het spreek woord. Wanneer de anti clericale penne- voerders aldus oordeelen over de huwelijks verbintenis, voor den Christen ondenkbaar zonder godsdienstige wijding, hjj ons, Katholieken daarenboven als een Sacrament geëerd, dan begrijpt men van welk gehalte hun liefde voor den godsdienst moet zijn begon zich aan te stellen als offerlam; ze werd droefgeestig, zat daar als droo- mende, sprong dan plotseling op om Rug giero .of Louisa te omhelzen en dit alles maakte Haldenstein dikwijls zeer geme lijk als hij met zijn kleinzoon alleen was. Om een natonaal feest te vieren, waar aan geên land van Europa zoo rijk is jals het kleine Zwitserland, zou, na ont haal ,der talrijke gasten en na plechtige optochten, een concert met vuurwerk in den Engelschen tuin gegeven worden. Slingers versierden de huizen en open bare gebouwen; banieren en vaandels 'met de kleuren der kantons zag men overal. De zonne lachte aan den helderblau- wen hemel en een vroolijke menigte be woog zich door de straten. Alle talen hoorde men dooreen, hee ren en dames met Parijschen chic ge- jkleed wandelden naast bestoven sportlui, naast boeren uit afgelegen dorpen in hun eenvoudig gewaad, Tïaast jagers of gidsen, den hoed met een gemsbaan of een bosje edelweis versierd. Voor Victor was dit iets nieuws en aantrekkelijks; met dezen en grootvader wandelde Elsa 's namiddags door de stad. en wat er terecht moet komen van het geloovige volk, dat aan zulke liefhebbers is overgeleverd 1 Verplettert den Eerlooze! Met dezen „Eerlooze" bedoelde Voltaire den Heiland der wereld. s) „Het is onbillijk feiten en instellingen van bet eene tijdperk te beoordeelen volgens de ideeën van een ander tijdperk". 3) Zie het „Weekblad" voornoemd, no. 1860 (Woensdag 10 Aug. 1910) le pag. Ie kolom. Het Latijnsche woord lucifer betee- kent „lichtdrager". 6) Llorente zegt, dat de Inquisitie in Spanje over de 300000 menschen ter dood liet brengen, maar Gams heeft berekend dat bet getal ongeveer 4000 bedraagt (Dus eene vervalsching van 2960001) Daarmede wordt hier niet de Spaansche Inquisitie in bescherming genomen. Verre van daar Doch het gaat over de al of niet-betrouw- baarheid van Llorente, waarmede het „Weekblad" komt aandragen Zie het „Weekblad" no. 1859, le pag. 3e kolom. Nieuwe munten. Wjj lezen in de „N. Rott. Crt." Een paar jaar geleden werd met maeh- tiging der Koningin order gegeven over te gaan tot het ontwerpen van een nieuwen beeldenaar voor 's rjjks munten, waarvoor de Koningin heeft geposeerd, waarbij dan tevens voor de keerzijde der munten een nieuw stempel moet wordeD gemaakt. Thans zijn de stempels gereed en zullen er eerstdaags munten in omloop worden gebracht met den nieuwen beeldenaar. Daarmede zjjn halve guldens voor Indië vervaardigd. Hierna zullen Nederlandsche kwartjes en dubbeltjes, waaraan groote behoefte bestaat, ermede worden geslagen terwjjl vermoedeljjk eerst in den aanvang van 1911 guldens met den nieuwen beeldenaar in omloop komen. De nieuwe munt wjjkt in zooverre van de oude af dat de beeltenis van de Ko ningin niet slechts het hoofd doch ook, evenals op de postzegels, een gedeelte van de buste en hermelijnen mantel te zien geeft. De munten zjjn voorts voorzien van een breederen rand. Het opschrift aan de achterzijde wordt duideljjker. Voorts worden proafnemingen gedaan voor een nieuw model nikkelen stuiverstuk. Een looper yan de Commissionairs Mo quette Co. te Amsterdam, kwam Don derdag aangifte doen bij de politie, dat hij een portefeuille met f 11000 aan bank papier er in had verloren. Die looper werd voorloopig in verzekerde bewaring ge houden. Nader meldt men: In de resultaten van haar voorloopig onderzoek heeft de Amsterdamsche politie aanleiding gevonden om ook den broer van „Is er wel eene zoo schoane stad als Genève?" vroeg ze. „Zie Berlijn", antwoordde de ohde ba ron, „en ge zult verstomd staan!" „Misschien", sprak ze 'kort af; „maar zeker zaï ik blij zijn, als ik weer hier zal zjjn. Als ik maar wist, waar het 't mooist is? „Padre" wil ons een villa koopen, waar 'ik het verlang, en nu weet ik het niet te vinden". 's Avonds woonden ze gezamenlijk het concert hij. Elsa was in 'twit. In de too- verachtige, kleurige electrische verlich ting trok ze grootvaders oog aldoor. Ze was schooner dan Gisela, veel schooner. Ze lachte veel minder dan in den eersten tijd, maar in haar ernst lag eene lieftal ligheid, die Gisela miste. Het werd hem droevig te moede; in zijne kleindochter zag liij misschien de verlorene voor zich, gelijk ze was, toen de dood haar overviel. De melodieën va,n verschillende mu ziekkorpsen klonken afwisselend uit het plantsoen van den grooten tuin. Muziek op het water beantwoordde deze wijzen. Een groote stoomboot, omgeven door kleine vaartuigen en tallooze gondels, la gen gereed voor den gebruikelijken water- Verwachting tot aan den avond van 13 Aug Zwakke tot matigen, Westelijke tot Zuldwestelyken wind. Zwaar bewolkt. Waarschijnlijk enkele regenbuien. Dezelfde temperatuur. den looper, die de f 11,000 verloren heet te hebben, in arrest te stellen. In de woning yan beidie broeders is een huiszoe king gedaan. Men schrijft ons: Vanwege het departement van Land bouw, Nijverheid en Handel wondt ieder jaar een verslag uitgebracht over den toe stand yan den landbouw in Nederland. Dezer dagen is dit verslag over 1909 ver schenen. Hot is een boekdeel van 132 bladzijden. Aan dit belangrijk verslag ont- leenen we het volgende: De resultaten van den landbouw waren in het vorige jaar voor den Zeeuwschen landbouwer over het geheel genomen vrij slecht. Door den regenachtigen zomer was alles buitengewoon achterlijk. Half Sep tember was men nog bezig met karwij te dorschen en eerst in dienzelfden tijd heeft men Jhet grootste .deel van de erwten, gerst, .tarwe en haver kunnen oogsten. De kwaliteit heeft veel geleden, zoodat slechte prijzen werden bedongen. De oogst van aardappelen en bieten is echter mee gevallen; hierdoor werden de uitkomsten althans niet bepaald slecht. Afgeschrikt door de slechte uitkomsten in vorige jaren met den vlasbouw verkre gen, hebben de Zeeuwschie landbouwers in 1909 veel minder vlas uitgezaaid. Zoo wa ren in het vorige jaar, vooral in Zeeuwsch- Vlaanderen, bezet met vlas 3916 H.A. land tegen 5712 H.A. in 1908 en 6311 H.A. in 1907. De cultuur is dus sedert 1907 met bijna, de lielft verminderd. Dat vlas bracht op 2,223,940 kilogr. lint of gemiddeld 567 kilogram per hectare, tegen 611 kilogr. per hectare in 1908 en 22,391 H.L. zaad of gemiddeld 5,7 H.L. per hectare, tegen 7,9 H.L. in 1908 en 7,6 in 1907. Over het algemeen werden, dank He hooge prijzen, met de vlasserij betere re sultaten verkregen dan in voorafgaande jaren. In Zeeland werden verbouwd 11,427 hectaren aardappelen. Deze brachten op 2,046,538 H.L. of gemiddeld 179 H.L. per hectare tegen 189 H.L. in 1908 en 165 in 1907. Tengevolge yan de hooge prijzen zijn in 1909 veel bieten uitgezaaid. In ons land 55,062 H.A. tegen 47,753 in 1908 en 44,144 in 1907. Daarvan waren in Zeeland 19,329 H.A. Deze brachten op ruim 585 millioen kilogr. bieten of ge middeld "30.300 kilogr. per hectare tegen 36,100 in 1908 en 32,800 in 1907. Tijdens het natte weder in den herfst kon het rooien niet dan met groote moeite ge schieden. Het suikergehalte was over het geheel heneden het gemiddelde, doch viel, het ongunstige weder in aanmerking ge tocht. Statig dreef de adelaar van Gé- nève met den sleutel in de klauwen voor hij een 'feusachtige lier glinsterde op den vloed, waaraan ontelbare lichtjes hingenals een geest zoo zacht gleed een schip door de golven, sneeuwwit ge verfd met witte zeilen en dito lampions. De oude baron had sedert jaren dit feest vermeden. Die vroolijke menschen- massa, het licht der aarde en des firma ments, de tonen der muziek, dat lachen en praten om hem heen gaf hem een aangenaam gevoel, en scheen hem in zijne ongewoonheid als het begin van een vroolijker leven, zooals de laatste tijd van zijn bestaan was geweest. Elsa was stil; nu en 'dan "praatte ze met Louisa, die tusschen haar en Halden stein zat. Ze werd levendiger, als zé den grootvader van de Eskalade verteldq en hem den schoenen toover en de Egyp-; tische schilderde. En altijd dat vervelende slot: „Was de tijd toch maar om?" Bijna had de oude heer vandaag, te-i midden zijner vroolijke stemming, bij het) hooren dezer opmerking, die hij haatte als. een „memento mori" zijn geduld verloren. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Nieuwe Zeeuwsche Courant | 1910 | | pagina 1