lAPft
;n
~i
itant
Het geheimzinnige teelten.
No. 7
IE.
Verschijnt eiken MAANDAG-, WOENSDAG- en VfHJOAGAÏONO.
I
Zaterdag 15 Januari 11)10
Zesde Jaargang.
;MIDDEL,
AST.
keukenmeid,
weede Meid,
KLINKERS
bestrating. H
Bovenrokken.
Pantalons.
id a f 2,50.
GOES.
I b u r
ZAAK
TWEEDE BLAD
Een merkwaardig Beleg.
FEUILLETON-
UIT DE PERS.
eming is voorby.
lt een vertrouw-
iet gemakkelijk
iaardat was vóór
Beecham's Pil
ing van dit wun-
ïneestniddel isde
laagste punt ge-
kkelijke en aan-
ordt u aangebo-
Just zeggen, dat
hiddel zoo popu-
jeheel te danken
Jiug in gevalleu
[Sn verbaud staan
sver, de nieren en
in de beginsta-
lechts lichte aan-
Izij in verergerde
uitstel en veron-
in beide geval-
fillen hoogst waar-
terken de maag,
^wanden, werken
(ver en nieren en
vormen. In één
LBORG VOO
EZONDHEID
.r by Apothekers
oozen van f'0.7ö
t 1 75 (168 pillen).
;elyk t 4 25 en 1' 10
gen woord iger van
ertoom 311, Am
Manufacturen Maga-
ge Delft B 155, Mid-
1 Mei a s.
en waschgeld f26 en
eld f26.
- WOERDEN.
1,
;elf op te lossen,
te plakken, per
ig plakmiddel,
KOEKLIJM,
elft H 2.
KOOP zjju ingevoerde
ie\en aan W. P. TEN
11
i)\\\
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers h contant-0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
half drie en Vrijdag vóór een uur 's namiddags.
Kanfoor v. d. Administratie: Ganzepoorfsfraat C 209, GOES.
Reclameberiehten 26 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prijs.
Advertentiën van 15 regels ffl.50; iedere regel meer 10 Ct.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x Berekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. k contant.
(Vervolg.)
Op den terugtocht deden de Watergeu
zen een aanval op het door Middelburg
in bedwang gehouden „Ermuyen", maar
zij bekwam-en alweer „klopaccyse". Het
leek niet het minst op een triomftocht,
de terugkomst van Tseraarts te Vlissin-
»,eu op 24 Oct. Hij zag zich verplicht, om
het bestuur in andere handen o-ver te
geven en begaf zich naar den Prins, die
over Kampen, Enkhuizen, Haarlem juist
dezer dagen te Delft was aangekomen,
waar hij zijh intrek genomen had in het
St. Aagtenklooster bij de St. Hippolyters,
de hoofdkerk.
Alva had gezegevierd, Oranje's volge
lingen moesten afdeinzen, maar het volk
was het slachtoffer van dien onzaligen
strijd, de landman, wiens oogst vertrapt,
wiens goederen geroofd werden; de bur
ger, die zijn nijverheid zag te niet gaan,
zichzelf aan plundering, de zijnen aan
geweld prijsgegeven. En zoowel degenen,
die zeiden hen te verdedigen tegen rebel
len, ftls%ij, die voorgaven hun de „vrij
heid" te komen brengen, zöowel de
eersten als de laatsten behandelden hen
even meedoogenloos. De strijd is gevoerd
van de eene zijde, om een nieuwen gods
dienst, waarvan de groote meerderheid
niets weten wilde, aan het volk op te
dringen; van den anderen kant, om het
gezag te schragen van een vorst, die,
ofschoon de zoon en de wettige opvol
ger van Keizer Karei V, den weg naar
het hart zijner Onderdanen nooit had we
ten te vinden en in plaats van zelf te
komen, hierheen een Alva zond, toen in
1566 niet den Beeldenstorm de opstand
tegen Kerk' en. Staat een aanvang nam.
En hoeveel ellende was er al niet ge
leden door de overstroomingenGeheel
Borsele 6 parochies was en bleef
nog veel jaren drijvende en het oosteinde
was veranderd in „het verdronken land",
een uitgestrekte slijikvlakte. De kerken had
men ontheiligd, de priesters vermoord of
verdreven: de troost van den godsdienst
was hun -ontnomen, den bewoners van
het -Goesche land, wien nog een donkere
wolk boven het hoofd hing.
Alva, van jongsaf soldaat, was een hard
vochtig man, die onverbiddelijk strafte
en daarbij1 maar al te dikwijls geen on
derscheid maakte tusschen schuldigen en
onsehuldigen. Onderscheidene dorpelingen
hadden den Nassauschen bij het beleg
de behulpzame hand geboden. Al de om
standigheden in -aanmerking genomen, mo
gen we gerust besluiten, dat de land
lieden slechts gedwongen de belegeraars
hadden bijgestaan, mlaar toch, er dien
den stappen gedaan te worden bijl den
Landvoogd, om zijn wraak te voorko
men.
Nadat het Zuiden tot rust gebracht en
Mechelen wegens vermeende ontrouw,
35.
„Hangt dit ook al weer samen met die
geschiedenis
„Natuurlijk. Maar ik zo-u liever voor-
loopig daar geen verdere verklaringen van
wenschen te gev-en".
„Het zij- zoo. Ik wil u help-en, zooveel
in mijne macht staat. U zal den aanbe
velingsbrief voor „uw vri-end" hebben.
Maar wees voorzichtig, besta doctor. Denk
aan het ernstige gevaar, dat u bedreigt,
wanneer u zich in dergelijke aangelegen-
heden miengt".
„Q, ik zal me wel in acht nemen",
antwoordde Hamilton met een vroolijken
lach, omi -de bezorgdheid van den ander
weg te nemen.
Tien minuten later keerde, hij m-et den
brief an den zak' naar Carlotta terug.
„Kom!" zeide hij tegen haar, „ik wil
u nu dat prachtige gebouw, d-e Westmin
ster Abdij laten zien. Den ldeinen afstand
daarheen kunnen wij wel te voet afleg
gen". Met deze woorden hielp hij haal
bij 't uitstappen.
Hij voerde het jonge meisje in de be
door zijn soldatenvolk op de afgrijselijk
ste manier dagenlang geplunderd was, had
Alva zich naar Antwerpen begeven, ten
einde met M-ondragon, d'Avila en Seroos-
kërke maatregelen te beramen tot het
ontzet van Goes. Daarna was hij het
gros van zijn leger naar het Noorden
gevolgd en werd nu te Nijmegen opge
houden, lijdend aan rheumatiek.
Een groot gezelschap Bevelanders be
vond zich op den 16en Nov. in de aloude
keizersstad(le dijkgraven en gezworenen
van al de polders met Jan Adr. Blancx
en zijn zoon Mr. Nicolaas aan hot hoofd.
Zij' kwamen vergiffenis vragen voor de
landzaten, die de Watergeuzen hadden
geholpen om op voorspraak van kapi
tein don Pedro Gonzales en kolonel Mon-
dragon werd inderdaad vergeving geschon
ken. Des anderen daags ten hove afscheid
nemende, mocht de dijkgraaf van de
Breede Watering vernemen, dat er scha
devergoeding zou verleend worden en hoe
goed gezind Alva. de stad was.
Daar had men inmiddels reeds de hand
aan het werk geslagen, om de sporen
van het doorgestane lijden zooveel too.
gelijk te doen verdwijnen en zich voor
te bereiden tot het afweren van nieuwe
aanslagen. De compagnieën van Juliaan
Romero en Antonio Gourman, meestal zie
ken zouden de stad verlaten. De schansen
en borstweringen der Watergeuzen werden
geslecht, de vestingwerken hersteld. Geen
ingezetene mocht buiten de stad Yeij-
nachten en van Wolfertsdijk niemand zon
der paspoort binnenkomen. Velen waren
van dit eiland naar Goes gevlucht, want
hier vooral hadden de Nassauschen schan
dalig huisgehouden. Zij hadden zelfs het
plan geopperd het eiland te berooVen en
aan de golven prijs te geven. Do stedelijke
regeering had do verdediging van stad
en land gaarne opgedragen gezien aan
gewapende inwoners, maar Pacheco werk
te het tegen; eerst in 1576 zou zij haai"
zin krijgen.
Eindelijk toch zouden de Nederlanden,
een anderen Landvoogd krijgen. De secre
taris van den Raad van Beroerten, de
Bisschoppen uit het Zuiden des lands
en de professoren van de Katholieke
Hooge school te Leuven hadden den Ko
ning met kracht en klem voorgehouden,
dat verandering dringend noodig was en
ook 's Konings raad oordeelde hot in het
belang dezer gewesten, da,t men zachter;
en bedaarder te werk ging.
Den 17en Nov. 1573 kwam te Brussel
een man van hoog aanzien, 50 jaar oud,
don Louis de Requesens. Ook hij w-as
een oud soldaat, die zich door moed en
krijgsbeleid onderscheiden had, maar hij
was daarom, evenmin als Mondragon,
geenszins onverbiddelijk streng geworden
en ha-rdvochtig. Met zachtheid en recht
vaardigheid wenschte hiji deze landen te
besturen, niet met ijzeren hand. Omzich
tig zou hij zijn in de administratie, tel
kens -'s Konings goedvinden vragende, en
zijn lastbrieven zou hij in niets te bui
ten gaan. Hij was een man, onberispelijk
van zeden, die zijn godsdienstplichten
trouw waarnam'. Om de 14 dagen, soms
roemlde abdij 'ronid en toonde haar alle
bezienswaardigheden. Na ongeveer een
half uur kijken en bewonderen, hamen zij
plaats in een hoek,- en nu b-egoln Hamilton
voor Carlotta zijne plannen uiteen te zet
ten.
„Carlotta", ving hij aan het scheen
heul heel natuurlijk, dat hij haar thans
nooit meer dan bij den voornaam noem
de „iki verlaat Lond-en nog heden-en
zal niet eer terugkeeren, voor mijn plan
volvoerd is".
„U wil weg daarheen, waar die man
zich ophoudt?" stamelde zij;
„Ja. Ik weet op 'toogenblik nog niet
precies, hoe ik 't zal aanleggen. Het beste
zaj 't wel zijn, dat ik 'tvan het toeval
laat afhangen. Ik- hoop, dat u nu alles,
wat ik Keggen zal, goed in uw geheugen zal
prenten. Caradini is d-eze week in 'tslot
anstone aan 't werkt Iliel" is een yisite-
kaartje van me; ik schrijf er liet adres
op en den naam! van het naaste spoorweg;
station, Staines, Die plaats ligt eenige mij
len van hier, aan den overkant van de
Theems".
Het jonge meisje luisterde aandachtig
naar hetgeen hij zei en viel hem met
geen enkel woord in de rede.
„Caradini werkt in een nieuw manuso-
leiun van de familie Vanstone. Ik zal
eenige veranderingen maken inl mijn voor-
elke week naderde hij' tot de H. Tafel.-
Natuurlijk ging hem de kerkelijke toe
stand zeer ter harte en iom hun tucht
en geleerdheid 'stonden vooral de Jezr-
ieten hij hem hoog in aanzien.
Dagelijks hield hij bijeenkomsten met
zij-n voorganger, die hem inwijdde in de
geheimen van het bestuur, maar over de
geldmiddelen, die allerdeerlijkst in de
"war waren, werd bijna niet gerept. Voor
het krijgsvolk waren iedere maand 600.000
kronen noodig en aan achterstallige soldij
bestond er een schuld van 6 millioen-
kronen. Die verwarde staat der finantiën
was het, welke Requesens belette de be
vrediging dezer gewesten op aanmerke
lijke wijze te bevorderen.
Nog vóór de reis van Alva, op den
4en Dec., kwamen dijkgraaf Blancx en
de burgemeester Polderman met vier an
dere hoeren Requesens te Brussel ver
welkomen.
Goes en Tholen bleven met Amster
dam en het heroverde Haarlem des Ko
nings zaak getrouw, 'maar Middelburg zou
weldra de poorten moeten openen. L.
Van de andere zijde bezien.
I)e rede van den heer Ossendorp, den
voorzitter van den Bond van Nederlandsche
Onderwijzers, heeft nogal opspraak verwekt,
en dat vooral aan de linkerzijde. Da
„Nieuwe Courant" schreef er over; de „N.
R. Ot." nam ingezonden stukken op, eu
liet verder de zaak door haar Amsterdam-
tchen correspondent behandelen. Verschei
dene openbare onderwijzers, zelfs Bonds
leden kwamen vertellen, dat de Boud de
o;enbare school vernielde, de openbare
schoulhoofden lieten zich afkeurend hooren,
enz enz.
Maar nu is Zaterdagavond „Het Volk"
de zaak eens van de andere zijde gaan
bezien, en vertelt, dat het na den „zwijmel
der Julianafeesten" noodig was, dat de
openbare onderwijzers eens flink van zich
lieten hooren
Toen heeft, in de jaarvergadering
van den Bond van Nederlandsche On
derwijzers de voorzitter, namens het
hoofdbestuur, en met instemming van
de honderden, die vele duizenden ver
tegenwoordigden, het bedreigde vaan
del met beide handen, trotsch en
krachtig omhoog geheven, en de stel
ling herhaald, die voor het grootste
en beste deel der onderwijzerswereld
een rotsvaste waarheid ishet
openbaar onderwijs moet
vry zijn van elk staatkundig
en godsdienstig dogma!
Dat was een daad van mannenmoed
waarvoor ieder die karakter verlangt
bij de opvoeders der jeugd, dankkaar
moet zijn. Een daad, die den band
nauwer aantrekt tusschen de arbeiders
klasse en de onderwijzers barer kin
deren. Het was de belofte, dat bij het
onderwijs eerst naar de behoefte van
het kind zal worden gevraagd, en niet
ko|m,en en met behulp van St. John ein
zijne beambten mij uit Londen latein smok
kelen, want de spionneln van Macropalo
zullen oofc' nu niet rusten. In liet slot
Vanstone zal ik gemeenschappelijk met
Caradini wcrkien. Ik heb van den baron
van Ravendale een aanbevelingsbrief ge
kregen, di-e mij toegang zal verschaffen
tot de bezitting, onder het voorwendsel,
dat ik voor een literarisch weric de inscrip
ties op de beroemde familiegraven der
Vanstones wil copiëeren. Kan u mijn plan
volgen?"
„Zeker, zeker, ik begrijp alles".
„Voor alles- en op elke mogelijke wijze,
wil ik! er toe zj-en te komen, Caradini's
arm te zien. Draagt hij h-et getatouëerdo
teeken, dat wij kennen, dan lijdt het g-een
twijfeldal Caradini Poiteau is. Hoe ik
(lat doel bereiken zal, weet ik op 't oogen-
bl-ik nog niet. 't Is wel mijn voornemen,
zoolang ik kan, zonder ©enigen hijstand
te werken. Zal ik 'toch hulp noodig heb
ben, dan wend ik mij onmiddellijk tot
de politie,, want Poiteau mag ons. niet
weer ontsnappen, voordat niet ook de
„engel' 'en Macropolo onschadelijk zijn
gemaakt".
„Maar wanneer nu werkelijk ernstig ge
vaar dreigt?"
„Ook dat willen we bespreken, zooals
ik gisteren al zeiIk schrijf u ièderen
eerst naar de behoefte dergenen wier
brood de onderwijzers eten.
Het is wel vermakelijk ook te zien hoe
„Het Volk" uit zijn slof schiet tegen hen,
die het niet niet den Bond eens zijn. Die
krijgen er van langs op deze manier
Over deze aanmatiging van het corps,
dat zij straffeloos meenen te mogen
belasteren, zijn de duisterlingen der
klerikale pers buiten zichzelf geraakt
van woede. Hun vervaarlijk gekras
vervult de lucht. Het vroorn gespuis
vergat er zijn traditioneelen oudejaars
avondplicht van de hani in eigen
boezem steken, en den nieuwen tijd
kring ingaan met een gelouterd hart.
liet zet zijn vervolging van „Je doch
ter van de bijzit" zonder verpoozing
voort, en het krijgt het gezelschap van
een paar paedagogen van hoogeren
rang, leeraren van hoogere burger
school en gymnasium, die aan de arro
gante meesters van de lage-e school
eens zullen leeren, hoe men het lakeien
pak der heerschende klasse kan dragen
als ware het de professorale toga der
anschelijk ongerepte Wetenschap.
Op een enkele zwakke ziel heeft het
kabaal zulk een indruk gemaakt, dat
hij als X., of „een bondslid"_een stukje
schreef aan de „Nieuwe Rotterdammer"
om te verklaren, dat het corps der
openbare onderwijzers nog meer zoete
jongens en buigzame karakters kent
dan de schreeuwende handlangers van
de bourgeoisie wel willen doen gelooven.
Niet waar, dat is óók een wijze van de
zaak te bezien. Maar van welke zijde ook
bekeken, de openbare school wordt stellig
en zeker het kind van de rekening.
Het Nederlandsch Paviljoen op de (komende)
Wereldtentoonstelling te Brussel.
Wij lezen in de „Nieuwe Courant"
Denkt men zich het gansche tentoon
stellingsterrein als één geheel, als één lap
van paralellopipedumvorm, dus zonder en
claves van particulieren grond, dan ligt
Nederlandsch paviljoen er ongeveer midden
in, met front naar het noordoosten. Het
oppervlak zal zoo ongeveer 125 ]X[ 60
passen bedragen. In tegenstelling met bijna
alle andere gehouwen bestaat het geheel
uit houtconstructie, rustend op een gemet
seld fundament, dat op twee plaatsen
daar waar de hoofdtoren oprijst en daar
waar de uiteiaard nogal „zwaarwichtige'!
inzending van de brandkasten firma Lips
komt te staan eenigermate versterkt is.
Menig vakman reeds heeft met belangstel
ling die soliede en toch schynbaar luchtige
constructie gadegeslagen.
Hoewel pas een deel van het hoofddak
en het dak van eenige uitspringende ge
deelten is bekleed met leibedekking, ge
voelt men nu reeds wat machtigen indruk
het kolossale bouwwerk zal maken, wanneer
da wanden een bedriegelijke nabootsing
zullen te zien geven van ons baksteen
materiaal, afgezet met banden, lijsten, draag
stukken en hoeken van zandsteen. Eerst
daags, zoodra de loodgieters en leidekkers
avond eene- korte mededeeling, zander
mijn naam of mijn adres, te noemen. Om
echter ieder gevaar voor ontdekking te
ontgaan, moogl u mij niet schrijven. Als
i;k aan u schrijf, zal ik dat doen onder
den naam van een ouden studievrieind,
Frank Middleton. Zal u dezen naam ont
houden?"
„Zeker I"
„U kunt dus stelliig iederen molrgen
met -de -eerste post op een brief van mij
rekenen. Mocht er eens een uiilblijvein.,
ma,alk li dan niet dadelijk ongerus-t; wacht
dan voor 't minst tot tien uur op die tw-e-ede
post. Ka.n ik door onvoorziene omstandig
heden 's avonds niet schrijven, dalnl zend
■ik ptellig den and-eren morgen vroeg e©n
telegram".
„En als er geen telegram komt?"
„Dan weet u, dat ik schrijven noch
tel-egrafeeren kon. In. dat geval moogt ge
geen minuut verliezen, ma,air onmiddellijk'
den baron alles omtrent mijne reis mee-
'deelen. Hij zal zich rlan wel met St. John
dn verbinding stellen, en die weet dan
wel, wat liem te doen staat".
„Maar wanneer het reeds, te laat zal
zijn?" vroeg het meisje met sidderende
stem.
„Daaraan willen we nu niet denken,
Carlotta", antwoordde hij met een vraolijk
lachje. „Ik heb all-es zoo rijpelijk over-
gereed zijn, zal met die bekleeding worden
aangevangen. De straks genoemde hoofd
toren, die zich ruim vijftig meter boven
den beganen groud zal verheffen, is hier
te lande pasklaar gemaakt on werd dezer
dagen verwacht. Alleen voor het vervoer
der te monteeren deelen van het torenge
raamte waren twee spoorwagens noodig.
Dan worden ook binnenkort de vensters
verwacht ruim tien duizend stuks, zoodat
het onzen uitstallingen zeer zeker niet aan
licht zal ontbreken. Vijf en zeventig man,
op enkelen na allen Hollanders, zijn dage
lijks aan den bouw bezig.
Omtrent het uiterlijk van ons gebouw
kunnen weinig woorden volstaan, wijl hier
over vroeger reeds 't een en ander is mede
gedeeld. Het geeft een rij origineele trap
gevels te zien, waarvan de middelste, hooger
dan de andere, den hoofdingang bekroont.
Links wanneer men met 't gelaat naar
het front staat gekeerd verheft zich
op oen uitbouw een luchtige toren, met
twee rondgangen, en bekroond met een
knopspits in den vorm van een omgekeer
den peer. Ook rechts oteekt een geestig
torentje omhoog. En achter dat geheel
verheft zich het met leien bekleede hoofd
dak, waaruit, is de rechterhelft, de kolos
sale toren omhoog klimt, welks vlaggestok
over het gansche terrein 't rood, wit, blauw
zal doen zichtbaar zijü.
Dit wat den voorgevel betreft. De rech
terzijgevel, die in denzeifden stijl weer een
gansch ander lijnenspel te zien geeft,
bevat een tweeden ingang, welke naar de
Indische afdeeling voert. En nu de rech
terzijgevel, dus die waarboven zich de groote
toreu verheft. Deze gevel sluit zich wonder
wel aan bjj de terreingesteldheid aan die
zyde. Om dit eenigszins duidelijk te maken,
zonder teekening, is wat omschrijving noodig.
Men denke zich een gewoon hoefijzermag
neet, op tafel liggende met de opening naar
rechts gekeerd. Zooals die magneet daar
ligt, is op het terrein een zware dijk op
geworpen. De ruimte tusschen de beide
magneetbeenen is ongeveer 175 passen, de
lengte van het onderste been circa twee
maal zoo lang Dit zou met het bovenste
been ook 't geval moeten zijn, ware het niet
dat door de natuurlijke helling van het
terrein dat bovenste been geleidelijk ver
loopt in het maaiveld, dus in de natuurlijke
grondkorst.
In de ruimte, door de magneet omsloten,
is het terrein waterpas gemaakt om te
dienen voor deD aanleg van den „Tuin van
Ixelles". Ons Hollandsch paviljoen nu sluit
aau by is alzoo gelegen precies in
't verlengde van den ondersten magneet-
arm. Die dijk zou dus, bij verlenging, dwars
door de lengteas van dat gebouw heen-
loopen. Doch vlak erby eindigt ze, met
natuurlijk talud; talud van één op één, of
van 45 graden. De opening, welke daardoor
ontstaat, tusschen dijk en gebouw, wordt
overbrugd, zoodat vanaf dien dijk een
derde toegang deze naar de Nederland
sche afdeeling wordt geschapen, welke
uitkomt op de breede galerjj, die in ons
paviljoen langs den ganschen omtrek loopt.
De achterzijde der Nederlandsche afdeeling
bezit nog een nooduitgang.
wogen, kiat zoo iets bijna niet voorkomen
kan".
Het scheen wel, of de jonge Italiaani-
sche nog meer wou zeggen, maar hij liet
haai- niet aan 't woord komen.
„Overigens is h-et ook geheel doelloos,
't een of and-er gevaar te bed-enken. Wij
hebben ons voorgenomen, het plan, dat
we op itouw gezet hebben, gezamenlijk
ten uitvoer te brengen, en dan.' moeten we
de zwarigheden ook moedig tegengaan. Ik
ben als een zwemmer, die zich in dien
stroom werpt; gij staat aan den oever
en houdt de boot gereed, die mij in vei
ligheid brengt, als d-ei golven mij te mach
tig worden".
„Wat is u dapper I Moedig als een held
Owl zegenen", fluisterde het jonge meisje.
„Nog iets, Carlotta. Wilt ge mij d<en
antieken ring, dien ge -draagt, en die ook
aan de hand van 'tbeeld is, meegeven?"
„Waartoe?" vroeg zij, terwijl zij den
ring 'reeds afdeed.
„Ik weet eigenlijk niet, waartoe", ant
woordde hij. „Zoowel Cairaldini| als Poiteau
mo-et dienjriing herkennen, als zij hem zien.
Misschien kan hij mij van dienst zijn, om
achter de waarheid ta komen".
(Wordt vervolgd).
/ifl
f,
