No. Ié3
Zaterdag 4 December 1909
Vijfde Jaargang.
Wijnt eiken MAA1DAG-, MG- en VBIIDAGtM.
Bit mier letaal nit 8 bladzijden.
EERSTE BLAD.
Kan een drinkwaterleiding
in Znid-Beveland bestaan?
UIT ZEELAND
Abonnementsprijs p. 3 maanden voor Goes f 0.75, daarbuiten f 0.95
Afzonderlijke nummers A contant - 0.05
Advertentiën worden ingewacht op Maandag en Woensdag vóór
lialf drie en Vrijdag vóór een uur namiddags.
Kantoor v. d. Administratie: Ganzepoortstraat C 209. GOES.
Reclameberiehten 25 Ct. p. r. Bij abonnement speciale prgs,
Advertentiën van 15 regels f 0.50; iedere regel meer 10 Öt.
Eenzelfde advertentie 3 X geplaatst, wordt 2 x nerekend.
Dienstaanbiedingen 5 regels voor 25 Ct. A contant
Met warme belangstelling namen wg
eenige weken geleden kennis van de
plannen, welke het Comité voor een drink
waterleiding toen aanbood en niemand
zal zeker oen woord van buide mis
gunnen aan de mannen, die zulk eem
grootsch plan durfden uitwerken.
Maai' juist omdat wij belang stellen
in bet reuzenwerk dier martnen, mee-
nen we gerechtigd te zijn na inzage hun
ner plannen voor ons zeiven eons kalm
te overdenken ide mogelijkheid of beter
de uitvoerbaarheid van dat alles.
Deskundige on alleszins bekwame man.
nen hebben de technische moeilijkheden
opgelost en verklaard wiel degelijk van
de uitvoerbaarheid overtuigd te zijn. Zoo
zelfs, dat zij durven zeggen: „geeft on|s
'opdracht en wij bouwen u een model-
leiding." Maar voor niet-vakmahnein, als
wij, bleven nog vele duistere punten.
Welnu wat zou er dan tegen zijn, dat
wij ia] zijn we geen mian'nen van het
valk op onze wijze de duistere pun
ten trachten op 'te helderen en zoodoende
een antwoord vinden op de bovengestelde
vraag?
Zijn het soms alle vakmannen, die wel
dra geroepen zullen worden te beslissen
of Zuid-Bevelaad welhaast een drink
waterleiding zal bezitten ja dan neen,?
Maar ter zake.
Naar onze meening zal alleen dan een
drinkwaterleiding voor ons eiland moge
lijk zijn, wanneer het voldoende zeker
is dat het bedrijf binnen niet al te lan
gen tijd een winst afwerpt, wel'kp de'
aandeelhouders geheel schadeloos stelt
'voor de onkosten noodzakelijkerwijze door
hen gemaakt. Zulk een winst is afhan
kelijk van het waterverbruik, hoe hoo-
ger toch het percentage van waterverbruik
opklimt, des te hooger stijgt de wtinst
en in verband daarmee de uitkeering
aan de aandeelhouders.
Het comité acht de zaakj gezand, wan
neer in het 20ste jaar na de oprich
ting per inwoner 40 Liter per dag wordt
verbruikt, hetgeen gelijkstaat met een
ontvangst, uit waterverkoop van bijna
f 152.000, als inwoneraantal genomen
35000, hetgeen niet te hoog is.
Zal echter het verbruikcijfer in wer
kelijkheid oploopen tot 40 Liter per dag
en per inwoner? Wie 'zal het zeggen
dit echter slaat vastde ontwikke
lingsgeschiedenis van andere leidingen
toont aan dat het cijfer naar alle waar
schijnlijkheid niet te hoog genomen werd.
In een statistiek overzicht der water
leidingen. in Nederland, ons welwillend
ter inzage gegeven, vinjden we de ver
schillende opklimmingscijfers van 't wa
terverbruik dn verschillende gemeenten
nauwkeurig opgegeven.
Deze cijfers, ontleend aan de practische
ervaring op verschillende plaatsen van
ons land, wettigen ons oordeel, waar
mede we het verbruikcijfer van 40 Li
ter per dag en per inwoner niet te hoog
verklaarden.
Zoo vinden we maast de cijfers, welk'e
het Comité reeds opgeeft betreffende bet
waterverbruik in kleinere gemeenten als
Zwijndrecht, IJsselmonde enz., b. v.Nij-
'fcerk, een stadje van 4000 inwoners, le
verde in het 8e jaar reeds 32.2 Liter
per dag en per inwoner en 't 9e jaar
40 L.
Wageningen staat genoteerd met 35.9
L. in 't 8e jaar, terwijl het 9e jaar als
cjjfer geeft '33.4 L.
Hier valt dus op een vermindering te
wijken maar' men moet daarbij niet
vergeten, dat ook al is dit cijfer lager
dan in het 8e jaar, het nochtans vei*
uitstaat boven het cijfer door het Comité
voor Zuid-Beveland berekend, hetgeen1
voor 't 8e jaar gesteld is op 27.4 L.
per dag.
Aan deze beschouwing dient nog een
kleine bemerking toegevoegd, rul. dó
plaatsen waarover wij spraken liggen;
beide op goeden zandgrond.
Het ligt derhalve voor de hand, dat
daar ter plaatse gemakkelijker goede put.
ten aangeboord worden Jan in Zuid-Be
veland'; het watergebrek' zal daardoor
waarschijnlijk geringer zijn, hetgeen na
tuurlijkerwijze een minder aantal aan*
sluitingen aan de leiding tengevolge heeft.
Op grond van een en ander meenen
we te mogen besluiten dat we ons wat
betreft het waterverbruik met gerustheid
kunnen verlaten op de becijfering van
het Comité, waardoor het voor het 20e
jaar uit waterleveiing op een ontvangst
van f 152..000 rekent.
Een andere zwarigheid drukt ons nog
en wel deze: „Wat zal het water den
verbruiker kosten,"
Het Comité zegt: gemiddeld 30 cent
per kubieke meter. Dat lijkt nogal duur
en is de verkoopprijs van het wator hoog'
dan komen er minder aansluitingen, ver
mindert derhalve eveneens het percentage
van waterverbruik en tengevolge daar
van gaat de onderneming failliet.
In vergelijking met andere plaatsen kart
men 30 cent per M3 njiet zoo schrikba
rend boog noemen.
Vonden wij niet ergens, dat men te
Breda ongeveer denzelfden prijk betaalt,
terwijl het water in de stad Leiden 33
cent per M3. kost, in Hellevoetsluis i
35 cent, in Roermond 40 cent en ver
gissen we ons niet al te erg dan betaalt
men te Maastricht zelfs 45 cent per M3.
We geven echter grif toe, dat het -
ook al kan men 30 cent niet direct te
veel noemen aardig in de papieren
loopt vooral bij groot verbruik.
Maar ziou het eigenlijk wel voorbarig
zijto jte zeggen, dat gelet op de practijk
elders en tevens voor oogen artikel 14
van bijlage IX ontwerp-concessie, het
Comité de mogelijkheid veronderstelt van
groot verbruik een verminderd tarief in
te voeren
Hoe het zij we willen ons houden!
aan den prijs van 30 cent per M3. en
vragen: „hoe hoog loopen ongeveer de
kosten voor een gewoon gezin.
Onlangs hooiden we spreken van meer
dan f 20 per jaar voor een arbeiders^
woning, hetgeen voor zulk een gezin niet
te betalen isgelukkig is het niet
waar ook.
Aanleiding tot die foutieve becijfering
schght ons te zijn een minder nauwkeu
rige lezing van bijlage IX ontwerp-con
cessie vooral artikel 13 en 14.
Daar wordt o. a- gesproken van leve
ring va|n water a 40 cent per M3., maar
men dient wel er op te letton, dat ex
sprake is van wat de prijs op. zijn alten
hoogst mag zijn.
Loopt de prijs hooger op, zoodat hij
hoven 40 cent per M3. uitgaat, dan heeft
de gemeente, welke de concessie verleen
de, het recht de concessie in te trekken).
Er ligt derhalve volstrekt niet in uit
gedrukt, dat het water inderdaad zoo
duur zal zijn.
Waarom staat het dan,in zoo'.'n ontwerp-
concessie?
Laten we het antwoord hierop even rus.
ten, om eerst kalm te rekenen.
Een gewoon gezin denken we ons als
een gezin bestaande ujijt 5 a 6 personen,
waar het water uitsluitend voor huiselijk
gebruik wordt aangewend derhalve niet
voor industrieele doeleinden, voor laving
van vee enz.
Dit hangt noodzakelijkerwijze af Van het
waterverbruik per hoofd.
Wanneer we hiervoor een gemiddelde
hoeveelheid van 25 Liter per dag en per
hoofd rekenen, dan vinden wij' door ver
menigvuldiging per jaar voor 6 personen
tegen 25 Liter per dag en per 'hoofd bij
een kostenden prijs van 30 pent per M3.
de somma van ongeveer f 17.50.
Voor een arbeidersgezin toch nog te
veel. Goed, maar eerlijkheidshalve moe
ten we rekening houden met helgeen staat
in 't ontwerp-concessie.
Genoemd ontwerp toch laat toe Idat
het Comité voor dergelijke .gezinnen een
bijzonder en veel lager tarief invoert.
Wanneer nu de Maatschappij overeen
kwam het water voor arbeiderswoningen
te leveren tegen een vasten prijs van 15
cent per week, dan zou zulk een gezin
per jaar slechts f 7.80 betalen
Hoeveel water voor deze som' geleverd'
kan worden, wagen we niet te berekenen
ofschoon we zelfs bij een oppervlakkige
en gebrekkige becijfering toch een aantal
kub. Meters vonden, waarmee zeer zeker
aan de voornaamste behoefte kon voldaan
worden, pok ,aj zjou er voor de dagen
van buitengewonen schoonmaak meer
noodig zijn.
Bg het afsluiten van dergelgke conl
tracten zal de Maatschappij minder ont
vangen dan het geval zou zijin, wanneer
de prijs normaal op 30 cent kon gehou
den worden, de meerdere aansluitingen'
zullen echter met groote waarschijnlijk
heid dat te kort grootendeels aanvullen!
En nu ten slotte .nog even geantwoord
op da vraag boven gesteld„waarom staat
de maximum prijs in 't ontwerp-concessie
bepaald?"
We gelooven gaarne datmeerdere 'rede
nen met grond zouden aangevoerd kun
nen worden, ofschoon voor ons doel deze
reeds voldoende is, n.l. dat dooi' deze
bepaling aan het Bestuur der Maatschappij
vrijheid wordt gelaten tot het afsluiten
van bijzondere contracten.
B.v. eert huis zal ver van de hoofdbuis
verwijderd staan on toch wil men aan
sluiten. Krachtens de vooriaapdge statuten
zou de eigenaar verplicht zijn de kosten
van aanleg te betalen, welke zeker nogal
hoog oploopen, waardoor de aansluiting
meer bezwaarlijk wordt.
Mag het Bestuur een bijzonder contract
afsluiten, dan ware het iwellicht mogelijk
het geldelijk bezwaar aldus te onder
vangen. De Maatschappij draagt de kosten
van aanleg met dien verstande, dat de
verbruiker nu niet 30 ,cent per M3. doch
35 cent betaalt.
Op deze wijze konden :dan in overeen
stemming met de statuten .,èn de belan
gen van dén eigenaar ,èn die der aan
deelhouders van de Maatschappij behar
tigd worden.
Voor het inlasschen van den maximum
prijs iq dus een goede reden aan te toornen.
Zoo kwamen .we aan het slot onzer be
rekening, waarbij we ook een kleine be
merking willen voegen en wel deze:
Wanneer we voor orns ,zelvein willen be-
oardeelen of de prijs van 't water te hoog
oploopt, zullen we om ,der volledigheid,
wille rekening moeten houden ,met bet
feit, dat we door .aansluiting de kosten
voor aanbouw en dus ook voor onder
houd van regenbakken besparen dat
wil zeggen f 120 in den zak houden ,<die
we anders noodzakelijkerwijze moesten
uitgeven.
In den tegenwo>ardigen tijd moeten bij
't aanbrengen van regenbakken verschil
lende en dikwijls bezwarende wetsbepa
lingen in, acht genomen worden, waardoor
de kosten voor aanbouw enz. stijgen.
Sluiten we aan, dan hebben we met al
die mooie bepalingen niets te maken.
Ook kan allicht oen verlaging van as-
suxantiepenningen bedongen warden.
We komen aldus tot het besluit, dat
over het algemeen genomen niemand
om de kosten behoeft achter te blijven,
want moeten we aan den ©enen leant
onze leidingpenningen betalen, aan den
anderen kant besparen we ons andere
uitgaven, waarbij komt bet genat en het
gemak.
Is de zaak dus uitvoerbaar, kan een
drinkwaterleiding bestaan?
Om het bovenstaande zouden we wil
len antwoorden, jal
Goes, 3 Dec. J. Nagel.
Goes. Ons gewerd het bericht van het
overlijden van den, Zeer Eerw,. heer pas
toor Baede te Bergschen Hoek, broeder
van |den Hoog Eerw. heer Baede, deken}
en pastoor dezer stad. Bij dit droevig
verlies bieden wij onzen, beminden heer
deken de gevoelens onizer oprechte deel
neming aan.
De missie, 'die hier morgenavond
in de St. Magdalenafcerk begint, wordt
gepredikt door |de Paters Redemptoris
ten uit Roosendaal.
Deze paters biehooren tot de Congregatie
van den Allerheiligst/en Verlosser, eene
geestelijke orde, op het eind der 18e leeuw
gesticht door den H. Alfonsus de Ligo-
rio, bisschop en kerkleieraar.
De paters Redemptoristen hebben ten
allen tijde uitgeblonken als kanselrede
naars en volksmissionarissen. Een. der
beroemdste in ons land was wel pater
Bernard, die onze grootouders in zijn
kracht hebben gekend. Aan een zeld
zaam JieiMg leven paarde deze roemrijke
zoon van Alphonsus. eene groote welspre
kendheid.
Wijl zijn er van overtuigd dat oök dit
maal het apostolisch woord dezer vrome
missionarissen n iet zal nalaten rijke
vruchten te' dragen voor onze parochie.
Men had ons willen verrassen, doop
morgen (Zaterdag)avomd de missiepreeken
te doen beg'innën op den nieuwen zand}--
steen en preekstoel, die in ,cianc,eptie en
teekening een w,aardig pendant zou vor
men met het prachtig hoogaltaar. Daar
echter in de expeditie eene .onverwacht©
vertraging is gekomen, zal de plaatsing
van den njieuwen preekstoel niet voor na
de missie kunnen geschieden.
Den heel- Jas. Stieger, directeur
van het R. K. Zangkoor der Magdalenpi-
kerk plhier werd Donderdag j.l. op zijn
30en verjaardag door de leden een tegel
ten geschenke aangeboden als stoffelijk
blijk v,an waardeering voor de vele moei
ten, die de heer Stieger zich ten bate
van het zangkoor getroost en voor d©
bezielende Leiding, die van hem pis koor-
directeur uitgaat.
- D,at de voorwaarden, om tegenwoor
dig binnen het gebied der Amerikaansche
Unie te warden toegelaten, veel strenger
zijn dan vroeger, ondervond ,tot zijne te
leurstelling ,een zekere M. van. hier, die)
eenige weken geleden met vrouw ©n kind
naar Amerika was vertrokken. Hij is af
gekeurd en zaj nu weder de terugreis
naar Nederland moeten ondernemen.
Middelburg. De gemeenteraad heeft be
sloten om in de ledig© pis van 't stad
huis te plaatsen het beeld van H. M.
de Koningin met de Prinses Juliana.
Hiervoor is door het gemeentebestuur
aan H. M. vergunning gevraagd, wel'kle
door Haar verleend is. liet beeld is ont
worpen door dr. Cuypers t© Roermond.
Zitting van den gemeenteraad pp.
Woensdag 1 December .1909 (vervolg.)
Na behandeling .der verschillende in
ons vorig nummer medegedeelde voorstel
len, deelde de voorzitter aan Mr. Sanmes
mede, idat de rijkdommen van het We
duwen- en Weezen&mids bedraagt een
som van f 78.750.
De heer Sannes bedankte voor deze m|e-
dedeeling.
De heer De Rijcke vroeg, waarom hel
inrijden van de zijde der Langeviele in
de Langegeere verboden is.
De voorzitter zal in eene volgende zit
ting hierop antwoorden-
Hierop weid de vergadering gesloten.
Vlisslngsn. in de volgend© zitting van
den gemeenteraad zullen, naar ,wij verne
men, verschillende voorstellen worden be
handeld tot verkoop van gemeentegrond
voor den, bouw van huizen, o. a. van grond
aan den boulevard Bankiert.
Door den storm van hedennacht is
een gedeelte van het da,k van de Luth.
Kerk in de Walstraat afgewaaid.
Hier ter stede .zal een cursus wonden
opgericht voor de opleiding. ,tot den rang
van sergeant-niajooi-instnicteuur en ser
geant 1q klasse, welke kursus wordt open
gesteld voor alle onderofficieren van het
3e reg. inf.
üe dagmailboot „Engeland" js, naai'
te Rotterdag in het droogdok te zijn opge
nomen geweest voor reparatie, hier weer
teruggekeerd.
Dg kolonel G. A. Buhlman, comman
dant van het 3e ,reg. inf. uit Bergen-op-
Zoom, heeft gisteren de technische oefe
ningen op de kaart bijgewoond.
De gezagvoerders van verschillende
hier gepasseerde schepen rappotrteeren in
de Noordzee niet zwaar .stormweer te kam
pen gehad te hebben, waardoor verschil
lend© schepen een gedeelte .van hun dek
lading hebben verloren.
Omdat noodsignalen werden gegeven
is hedennacht de reddingboot naai' West-
kapelle vertrokken. Het bleek hij aankomst
bij aankomst aldaar dat het Engelsche
stoomschip „Rouen" zonder loods .ten
anker was gekomen. Daar het schip niet
gevaarlijk zit is de reddingsboot weer
teruggekeerd:
Er stond buiten geweldig .veel zee.
Dooi) den storm ,is op den boulevard,
de Ruyter een muur ,van een in aanbouw
zijind hujs omgewaaid. (VI. Crt.)
Het Spaansohe stoomschip „San Ful-
gencia" van Antwerpen naar A villes en
de Engelsche stoomschepen „City ,of Char
leroi" en „Princ© Charles" Vvan Brussel
naar Londen zijn wegens .storm uit zee te
ruggekeerd en op de reede geankerd.
(VI. Crt.)
Gedurende de maand .November wer
den aan het centraal tetefoonbureau al
hier 18860 aansluitingen tot stand ge
bracht. (VI. Crt.)
De afwerking van de mailbooten
„Oranje Nassau" en „Mecklenburg", welke
hier in de binnenhaven,zal plaats hebben,
is opgedragen aan de bekende firma H. P.
Mutters Zoon te 's Gravenhage. De
„Prinses Juliana" is, zooals reeds vroe
ger werd gemeld, geheel afgewerkt van
Glasgow hier aangekomen. .(VI. Crt.)
Bij het gehouden examen voor machi
nist te Rotterdam slaagde o. a. vooa' di
ploma A de heer J. de Karn alhier.
Van de De Ruyterschool zijn geslaagd
voor machinist diploma A ,de heeren F. W.
L. Germing en J. Tromp Pzn. (VI. Crt.)
Zierikzee. De heer irtr. D. Engelberts,
het eenige anti-rev. lid in den gemeen
teraad alhier heeft, wegens vertrek uit
de gemeente, als zoodanig antslag aan
gevraagd. (Zie gemeenteraadsverslag.)
Donderdagavond vergaderde de Ge
meenteraad ten 8 uur onider voorzitter
schap van den Edelachtbaren "heer Mr.
H. C. Moolenburgh. Afwezig was de heer
van den Bout.
Ingekomen waren een Vijftal brieven1
van Gedeputeerde Staten tot goedkeuring'
van verschillend© besluiten van den Ge
meenteraad, o.a. tot verpachting van ge
meentegrond voor standplaats van eert
kinematograaf gedurende de jaren 1910,
1911 en 1912.. Eveneens ingekomen een
hrief van Ged. St. waarbiji berust wordt
in het raadsbesluit, dat subsidie toe-
kénde aan bet Burg'. Armbest. voor 1910.
Mededeeling wordt gedaan van den toe
stand van kas en boeken van den Ge
meente-ontvanger, die in orde waren be
vonden.
Brieven waren ingëkomen van den heer
Constanse, inhoudende aanneming zijrter
benoeming tot. liiid van het Bug. Armbe
stuur; van Mej. J. A. Vooren, houdende
bericht van aanneming der benoeming1
tot onderwijzeres; van Mej. ,C. M. J.
Phernambucq, benoemd tot helpster Nut
tige Handwerken; van den burgemees
ter een dankbetuiging wegens toegekend©
.schadevergoeding, enz,
De heer Colago had in een lang adres
uitbetaling zijiner toelage verzocht en ge
dreigd de tussschenkomst van den Minis
ter in te roepen. De heer Voorzitter ant
woordde, da,t in deze zaak de rechter
uitspraak' moest doen.
Het verzoek om ontslag van den. waag-
nieester van den Bout .werd om verschil
lende redenen aangehouden.
Aan Mevr. G. van Ider Have-Visser werd
eervol ontslag verleend als onderwijzeres
aan school B.
Afschrijving had plaats van verschil
lende posten van den Hoofdelijken Om
slag, tengevolge van het vertrek' van den
heer Mr. I). Engelberts.
Aan school B werd tot. onderwij'zer
benoemd met algemeene stemmen Ide heer
D. Sinningh te Woudrichem. Aan school
C werd tot onderwijzer benoemd de heer
P. J. Dobbelmian van Neuzen met 9
stemmen.
Naar aanleiding der vacatures ,had dhr.
Koopman gehoopt op spoediger bijeenroe-
p'ing van den Raad. Het belang van 't On-
derwijis bracht mede sneller vervulling
der vacatures. Dezë heer merkt nog op,
dat er van de zes personen, die op de
voordracht staan, slechts twee beschik
baar zijn, wegens benoemingen elders:
De Voorzitter w'ijlst op de ongegrondheid
dezer Klacht, 'daar de gewone Raadszit
ting juist, is vervroegd om te voorzien;
in beide vacatures.
Tot regent van het Burgerweeshuis
weid dn plaats van den heer Moolenburgh
de heer A. C. van der Vliet benoemd. No.
2 der voordracht was de heer Nouhuijis,
In de tweede vacature weid de heer
Kloppert benoemd met 9 stemmen.
Bij de rondvraag bracht de heer l£«op.
man de stiefmoederlijke behandeling van
het Sas ter sprake in zake bestrating'.
Door den stijkerigen weg is het Sas bijn|a
onbereikbaar. De voorzitter betreurt het,
|da,t de heer Koopman,die lid is der
Commissie van Fabricage, nu eerst met.
deze opmerking komt. De voorzitter zal
er .echter over spreken in de vergadering
dier Commissie. De heer Koopman wijt
een vu an)der .ook aan de stagnatie van
het vedkeer, veroorzaakt door den langen}
duur der reparatie van ,d© brug bij de
Zuidhftvenpoort. Als andere oorzaak
